ความหมาย พระพุทธศาสนา (Buddhism) คือ
ศาสนาที่ถือว่าธรรมะเป็นความจริงสากล ที่ใครก็ตามหากสิ้นกิเลสก็จะพบได้ด้วยตนเอง แต่ผู้ที่ได้บำเพ็ญบารมีจนตรัสรู้ และสามารถตั้งพุทธบริษัทปัจจุบันขึ้นได้ คือ พระพุทธโคตม ซึ่งเป็นองค์หนึ่งในบรรดาสัมมาสัมพุทธเจ้ามากมายที่ได้เคยตั้งพุทธบริษัทมา แล้ว และที่จะตั้งต่อไปในอนาคต ยังมีพระพุทธเจ้าอีกมากที่ตรัสรู้แต่ไม่มีบารมีพอให้ตั้งพุทธบริษัทได้ จึงให้ผลเฉพาะตัวเรียกว่า ปัจเจกพุทธเจ้า
พระพุทธศาสนา (Buddhism) คือ ศาสนาที่ถือว่าธรรมะเป็นความจริงสากล ที่ใครก็ตามหากสิ้นกิเลสก็จะพบได้ด้วยตนเอง แต่ผู้ที่ได้บำเพ็ญบารมีจนตรัสรู้ และสามารถตั้งพุทธบริษัทปัจจุบันขึ้นได้ คือ พระพุทธโคตม ซึ่งเป็นองค์หนึ่งในบรรดาสัมมาสัมพุทธเจ้ามากมายที่ได้เคยตั้งพุทธบริษัทมา แล้ว และที่จะตั้งต่อไปในอนาคต ยังมีพระพุทธเจ้าอีกมากที่ตรัสรู้แต่ไม่มีบารมีพอให้ตั้งพุทธบริษัทได้ จึงให้ผลเฉพาะตัวเรียกว่า ปัจเจกพุทธเจ้า
จึง เห็นได้ว่า จากความสำนึกดังกล่าวข้างต้น ทำให้ชาวพุทธมีใจกว้าง เพราะถือเสียว่าธรรมะมิได้มีในพระพุทธศาสนาของพระโคตมเท่านั้น แต่คนดีทั้งหลายก็อาจจะพบธรรมะบางข้อได้ และแม้แต่ชาวพุทธเอง พระพุทธเจ้าก็ทรงปรารถนาให้แสวงหาและเข้าใจธรรมะด้วยตนเอง พระรัตนตรัยคือ พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ เป็นสรณะที่พึ่ง คือ ผู้ช่วยเกื้อกูลให้แต่ละคนสามารถพึ่งตนเองในที่สุด "ตนของตนเป็นที่พึ่งแก่ตนเอง" อาจกล่าวได้ว่าพุทธศาสนิกที่แท้จริง คือ ผู้ที่แสวงหาธรรมะด้วยตนเองและพบธรรมะด้วยตนเอง หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งว่า พยายามพัฒนาธาตุพุทธะในตัวเอง
ลักษณะคำสอนของพระพุทธศาสนา
ลักษณะ เด่นของพระพุทธศาสนา คือ เป็นศาสนาแห่งการวิเคราะห์ กล่าวคือ เชี่ยวชาญในการวิเคราะห์ทั้งความเป็นจริงและข้อธรรมได้ดีเยี่ยมเป็นพิเศษ เช่น วิเคราะห์จิตได้ละเอียดลอออย่างน่าอัศจรรย์ใจ วิเคราะห์ธรรมะออกเป็นข้อ ๆ อย่างละเอียดสุขุมและประสานสัมพันธ์กันเป็นระบบที่แน่นแฟ้น หากจะพยายามอธิบายธรรมะข้อใดสักข้อหนึ่ง ก็จะต้องอ้างถึงธรรมะข้ออื่นๆ เกี่ยวโยงไปทั้งระบบ วิธีการวิเคราะห์ธรรมะอย่างนี้ บางสำนักของศาสนาฮินดูได้เคยทำมาบ้าง แต่ก็ไม่สามารถทำได้เด่นชัดอย่างธรรมะที่สอนกันในพระพุทธศาสนา จึงควรยกย่องได้ว่าพระพุทธศาสนาเป็นศาสนาแห่งการวิเคราะห์ และเมื่อกล่าวเช่นนี้ก็มิได้หมายความว่าพระพุทธศาสนาไม่สนใจด้านอื่นๆ ทั้งมิได้หมายความเลยไปถึงว่าศาสนาอื่นๆ ไม่รู้จักวิเคราะห์ หามิได้ ต้องการหมายเพียงแต่ว่าพระพุทธศาสนาเด่นกว่าศาสนาอื่นๆ ในด้านวิเคราะห์เท่านั้น และถ้าหากศาสนาต่างๆ จะพึ่งพาอาศัยกันและกันก็พระพุทธศาสนานี่แหละสามารถให้ตัวอย่างในการ วิเคราะห์ข้อธรรมะได้อย่างดีเยี่ยม ในขณะที่ศาสนาอื่นๆ อาจจะบริการด้านอื่นๆ ที่ได้ปฏิบัติมาอย่างเด่นชัด เช่น ศาสนาพราหมณ์ในเรื่องจารีตพิธีกรรม ศาสนาอิสลามในเรื่องกฎหมาย เป็นต้น แต่ทั้งนี้แล้วแต่ว่าสมาชิกแต่ละคนของแต่ละศาสนาจะสนใจร่วมมือกันในทางศาสนา มากน้อยเพียงใด
บ่อเกิดของพระพุทธศาสนา
แม้ ชาวพุทธจะมีความสำนึกว่า สัมมาสัมพุทธเจ้าได้มีมาแล้วมากมายในอดีต และจะมีอีกมากมายต่อไปในอนาคต แต่อย่างไรก็ตาม คำสอนของอดีตพระพุทธเจ้าไม่เหลือหลักฐานไว้ให้ศึกษาได้อีกแล้ว ส่วนคำสอนของพระพุทธเจ้าที่จะมาในอนาคตก็ยังไม่มีใครรู้ ดังนั้น บ่อเกิดของพระพุทธศาสนาในปัจจุบันจึงมาจากคำสอนของพระพุทธโคตมแต่องค์เดียว คำสอนของนักปราชญ์อื่นๆ ทั้งในและนอกพระพุทธศาสนา อาจจะเสริมความเข้าใจคำสอนของพระพุทธเจ้าได้ แต่ไม่อาจจะถือว่าเป็นบ่อเกิดของพระพุทธศาสนา
อย่าง ไรก็ตาม พระพุทธเจ้าได้ตรัสเตือนไว้ว่า ความรู้ที่พระองค์ทรงรู้จากการตรัสรู้นั้นมีมากราวกับใบไม้ทั้งป่า แต่ที่พระองค์นำมาสอนสาวกนั้นมีปริมาณเทียบได้กับใบไม้เพียงกำมือเดียว พระองค์ไม่อาจจะสอนได้มากกว่าที่ได้ทรงสอนไว้ ดังนั้น หากมีปัญหาขัดแย้งเกิดขึ้น ให้ตกลงกันด้วยสังคายนา (ร้องร่วมกัน) คือ ประชุมและลงมติร่วมกัน ส่วนในเรื่องธรรมวินัยปลีกย่อย หากจำเป็นก็ให้ประชุมตกลงปรับปรุงได้ ดังนั้น บ่อเกิดของพระพุทธศาสนาอีกทางหนึ่งก็คือสังคายนา สังคายนาจึงกลายเป็นเครื่องมือให้เกิดการยอมรับร่วมกันในหมู่ผู้ยอมรับ สังคายนาเดียวกัน แต่ก็เป็นทางให้เกิดการแตกนิกายโดยไม่ยอมรับสังคายนาร่วมกัน นิกายต่างๆ ของพระพุทธศาสนาจึงเกิดขึ้น เพราะการยอมรับสังคายนาต่างกัน และนิกายต่างกันนั้นก็ยอมรับคัมภีร์และอรรถกถาที่ใช้ตีความคัมภีร์ต่างกัน
อย่าง ไรก็ตาม ชาวพุทธแม้จะต่างนิกายกันก็ถือว่าเป็นชาวพุทธด้วยกัน ทำบุญร่วมกันได้ และร่วมมือในกิจการต่างๆ ได้ ผู้ใดนับถือพระพุทธเจ้าและแม้จะนับถือสิ่งอื่นด้วย เช่น พระพรหม พระอินทร์ ไหว้เจ้า หรือภูตผีต่างๆ ก็ยังถือว่าเป็นชาวพุทธด้วยกัน มิได้มีความรังเกียจเดียดฉันกันแต่ประการใด ดังนั้น การที่จะมีบ่อเกิดเพิ่มเติมแตกต่างกันไปบ้าง ตราบใดที่ยังยอมรับพระไตรปิฎกร่วมกันเป็นส่วนมาก ก็ไม่ถือว่าต้องแตกแยกกัน
คัมภีร์ของพระพุทธศาสนา
เมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพานได้ 3 เดือน สาวกผู้ได้เคยสดับฟังคำสั่งสอนของพระองค์จำนวน 500 รูป ก็ประชุมทำสังคายนากัน ณ ถ้ำสัตบรรณคูหา ใกล้เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ สอบปากคำกันอยู่ 7 เดือน จึงตกลงประมวลคำสอนของพระพุทธเจ้าได้สำเร็จเป็นครั้งแรก นี่คือบ่อเกิดของคัมภีร์พระไตรปิฎก ต่อมาเมื่อมีปัญหาขัดแย้ง พระเถระผู้ใหญ่ก็ประชุมขจัดข้อขัดแย้งกัน เป็นสังคายนาต่อมาอีกหลายครั้ง จนได้พระไตรปิฎกของฝ่ายเถรวาทดังที่เรารู้จักกันทุกวันนี้ ซึ่งถือกันทั่วไปว่าเป็นคำสอนโดยตรงของพระพุทธเจ้าที่นับว่าใกล้เคียงที่สุด
เนื่อง จากภาษามคธที่ใช้บันทึกคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้านั้น ครั้นกาลเวลาล่วงไปก็ค่อยๆ กลายเป็นภาษาโบราณ ยากที่จะเข้าใจได้ทันทีสำหรับนักศึกษารุ่นหลังๆ จึงได้มีผู้เชี่ยวชาญนิพนธ์ชี้แจงความหมายเรียกว่า อรรถกถา เมื่อ นักศึกษารู้สึกว่าอรรถกถายังไม่ชัดเจนก็มีผู้เชี่ยวชาญนิพนธ์ฎีกาขึ้นชี้แจง ความหมาย และมีอนุฎีกาสำหรับชี้แจงความหมายของฎีกาอีกต่อหนึ่ง ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะปัญหาก็นิพนธ์ชี้แจงเฉพาะปัญหาขึ้นเรียกว่า ปกรณ์ เหล่า นี้ถือว่าเป็นคัมภีร์พระพุทธศาสนาทั้งสิ้น แต่ทว่ามีน้ำหนักน้อยกว่าพระไตรปิฎก เพราะถือว่าเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้ตีความ นักศึกษาจะเห็นกับบางคัมภีร์ และไม่เห็นด้วยกับบางคัมภีร์ก็ได้ ไม่ถือว่ามีความเป็นพุทธศาสนิกมากน้อยกว่ากันเพราะเรื่องนี้
นิกายมหายาน
พระพุทธเจ้าได้ตรัสกับพระอานนท์ว่า "ดูกรอานนท์ โดยกาลล่วงไปแห่งเรา ถ้าสงฆ์ต้องการก็จงถอนสิกขาบทเล็กน้อยเสียบ้างก็ได้" (มหาปรินิพพานสูตร 10/141) ทำ ให้เกิดมีปัญหาว่า แค่ไหนเรียกว่าเล็กน้อย เป็นเหตุให้พระภิกษุบางรูปไม่เห็นด้วย และไม่ยอมรับสังคายนามาตั้งแต่ครั้งแรก และเหตุการณ์เช่นนี้เกิดขึ้นกับหลายสังคายนา มีกลุ่มที่แยกตัวทำสังคายนาต่างหาก เป็นการแตกแยกทางลัทธิและนิกาย และไม่ควรถือว่าเป็นการแบ่งแยกศาสนาแต่ประการใด ไม่อาจกำหนดได้แน่ชัดลงไปว่า พระพุทธศาสนานิกายมหายานเริ่มถือกำเนิดขึ้นตั้งแต่เมื่อใด ที่แน่ชัดก็คือ พระเจ้ากนิษกะมหาราช กษัตริย์องค์ที่ 7 แห่งราชวงศ์กุษาณะ (ศต.1 แห่ง คริสต์ศักราช) ทรงเป็นเอกอัครศาสนูปถัมภกองค์แรกของนิกายมหายาน ได้ทรงปลูกฝังพระพุทธศาสนามหายานลงมั่นคงในราชอาณาจักรของพระองค์ และทรงส่งธรรมทูตออกเผยแพร่ยังนานาประเทศ เปรียบได้กับพระเจ้าอโศกของฝ่ายเถรวาท
ฝ่ายมหายาน มิได้ปฎิเสธพระไตรปิฎก หากแต่ถือว่ายังไม่พอ เนื่องจากเกิดมีความสำนึกร่วมขึ้นมาว่า นามและรูปของพระพุทธเจ้าเป็นโลกุตระ ไม่อาจดับสูญ สิ่งที่ดับสูญไปโดยการเผาเป็นเพียงภาพมายา พระธรรมกายของพระองค์อันเป็นธาตุพุทธะบริสุทธิ์ยังคงอยู่ต่อไป มนุษย์ทุกคนมีธาตุพุทธะร่วมกับพระพุทธเจ้า หากมีกิเลสบดบังธาตุพุทธะก็ไม่ปรากฏ กิเลสเบาบางลงเท่าใดธาตุพุทธะก็จะปรากฏมากขึ้นเท่านั้น มนุษย์ทุกคนมีสิทธิและมีความสามารถเป็นพระโพธิสัตว์ได้เช่นเดียวกับพระ พุทธเจ้า หากได้ฝึกฝนชำระจิตใจจนบริสุทธิ์ผุดผ่องด้วย เมตตา บารมี พระโพธิสัตว์จึงมีมากมาย พระโพธิสัตว์ทุกองค์ย่อมเสริมงานของพระพุทธเจ้า คำสอนของพระโพธิสัตว์จึงมีน้ำหนักเท่ากับพระไตรปิฎก เมื่อสำนึกเช่นนี้ ฝ่ายมหายานจึงมีคัมภีร์ในระดับเดียวกับพระไตรปิฎกเพิ่มขึ้นอีกมากและอาจจะ เพิ่มต่อไปได้อีก หากยอมรับหรือมีศรัทธาต่อพระโพธิสัตว์ไม่เท่ากัน ความสำนึกและการแสดงออกก็ย่อมจะผิดเพี้ยนกันออกไปได้ ทำให้มีลัทธิต่างๆ มากมายในนิกายมหายาน และอาจจะเกิดใหม่ต่อไปได้อีก แต่ทั้งนี้ก็มิได้หมายความว่าเกิดการแตกแยกในศาสนาหรือนิกาย เพราะทุกลัทธิย่อมถือว่าเป็นส่วนหนึ่งของพระพุทธศาสนามหายาน ด้วยเหตุผลเช่นนี้แหละฝ่ายมหายานจึงภูมิใจว่านิกายของตนใจกว้าง เป็นยานใหญ่ สามารถบรรทุกคนได้มาก และบันดาลใจให้ผู้มีจิตศรัทธาบำเพ็ญเมตตาบารมีได้อย่างกว้างขวาง อย่างที่มูลนิธิหัวเฉียวแห่งประเทศไทยพิสูจน์ตัวเองให้เห็นอยู่
การวิเคราะห์ข้อธรรมในพระพุทธศาสนา
ผู้ ใดสนใจคงได้ศึกษาตัวอย่างการวิเคราะห์ข้อธรรมในพระพุทธศาสนามาแล้วไม่มากก็ น้อย จนพอจะสังเกตได้ว่า เมื่อกล่าวถึงธรรมะข้อใดในพระพุทธศาสนา ก็มักจะไม่กล่าวลอยๆ แต่จะต้องมีจำนวนเลขกำกับแสดงการวิเคราะห์หรือการจำแนกธรรมด้วยเสมอ เช่น อริยสัจ 4, มรรค 8, ศีล 5, ศีล 8, ศีล 10, ศีล 227, มงคล 38, กรรมฐาน 40, เจตสิก 52, จิต 89, จิต121 เป็นต้น
ให้ สังเกตด้วยว่า การวิเคราะห์ข้อธรรมในพระพุทธศาสนานั้นมิได้วิเคราะห์ชั้นเดียวแล้วจบ แต่มีการวิเคราะห์ต่อๆ ไปอีกหลายชั้นหลายเชิงเกี่ยวโยงกันทั้งหมด ไม่ใช่เหมือนสายโซ่ แต่เหมือนอวนผืนใหญ่ที่ตาทุกตาของอวนมีสายโยงถึงกันได้ทั้งหมด จะขอยกให้ดูเป็นตัวอย่างการศึกษาเท่านั้น เช่น การวิเคราะห์จิต และเจตสิก เป็นต้น ซึ่งมีประโยชน์มากสำหรับการมองตน รู้ตน และพัฒนาตน ผู้ศึกษาจะวิเคราะห์ธรรมะเรื่องใดเพิ่มเติมอีกเท่าใดก็ได้ตามความต้องการ
ประวัติพระพุทธเจ้า
ตั้งแต่ตรัสรู้ถึงปรินิพพานเป็นระยะเวลา 45 พรรษา พระองค์ จาริกไปยังแว่นแคว้นต่างๆ ในชมพูทวีปตอนเหนือ เพื่อเผยแผ่พระธรรมคำสอนของพระองค์ พร้อมทั้งอบรมสาวกตั้งพุทธบริษัทขึ้นอย่างมั่งคั่ง ยากที่จะเรียงลำดับได้ว่าปีใดพระองค์เสด็จไป ณ ที่ใดและทรงสั่งสอนอะไรบ้าง เท่าที่นักวิจารณ์ได้พยายามวิจัยไว้พอจะเรียบเรียงได้ตามช่วงการเข้าพรรษา ของพระองค์ในที่ต่างๆ ดังต่อไปนี้
พรรษาที่ 1 ตรัสรู้ใต้ต้นโพธิ์ ณ คืนวันเพ็ญเดือนวิสาขะ (กลางเดือน 6) 2 เดือนต่อมา คือวันเพ็ญเดือนอาสาฬหะ (กลางเดือน 8) ทรงเทศนาโปรดเบญจวัคคีย์ (คณะ 5 คน) ที่ป่าอิสิปตนะมฤคทายวัน ด้วยธรรมจักกัปปวัตนสูนร ต่อมาอีก 5 วัน ทรงเทศนาโปรดเบญจวัคคีย์ด้วยอนัตตลักขณสูตร วันต่อมาได้พระยสเป็นสาวก ทรงจำพรรษาที่เมืองพาราณสี แคว้นกาสี (ปัจจุบันอยู่ในรัฐอุตรประเทศ)
พรรษาที่ 2 เสด็จเสนานิคม ในตำบลอุรุเวลกัสสปะ นทีกัสสปะ คยากัสสปะ กับศิษย์ 1000 คน ตรัสอาทิตตปริยายสูตรที่คยาสีสะ เสด็จราชคฤห์แห่งแคว้นมคธ กษัตริย์เสนิยะพิมพสารทรงถวายสวนเวฬุวันแต่พระสงฆ์ ได้สารีบุตรและโมคคัลลานะเป็นสาวก อีก 2 เดือนต่อ มา เสด็จกบิลพัสดุ์ ทรงพำนักที่นิโครธารามได้สาวกมากมาย เช่น นันทะ ราหุล อานนท์ อุบาลี เทวทัต และพระญาติอื่นๆ อนาถปิณฑิกะอาราธนาสู่กรุงสาวัตถีแห่งแคว้นโกศล ถวายสวนเชตะวันแด่คณะสงฆ์ ทรงจำพรรษาที่นี่
พรรษาที่ 3 นางวิสาขาถวายบุพพาราม ณ กรุงสาวัตถี ทรงจำพรรษาที่นี่
พรรษาที่ 4 ทรงจำพรรษาที่เวฬุวัน ณ กรุงราชคฤห์แห่งแคว้นมคธ
พรรษาที่ 5 โปรด พระราชบิดาจนบรรลุอรหัตผล ทรงไกล่เกลี่ยข้อพิพาทระหว่างพระญาติฝ่ายสักกะกับพระญาติฝ่ายโกลิยะเกี่ยว กับการใช้น้ำในแม่น้ำโรหินี ทรงบวชพระนางปชาบดีโคตมีและคณะเป็นภิกษุณี
พรรษาที่ 6 ทรงแสดงยมกปาฎิหาริย์ในกรุงาสวัตถี ทรงจำพรรษาบนภูเขามังกลุบรรพต
พรรษาที่ 7 ทรงเทศนาและจำพรรษาที่กรุงสาวัตถี ระหว่างจำพรรษาเสด็จขึ้นสวรรค์ชั้นดาวดึงส์โปรดพระมารดาด้วยพระอภิธรรม
พรรษาที่ 8 ทรงเทศนาในแคว้นภัคคะ ทรงจำพรรษาในสวนเภสกลาวัน
พรรษาที่ 9 ทรงเทศนาในแคว้นโกสัมพี
พรรษาที่ 10 คณะ สงฆ์แห่งโกสัมพีแตกแยกอย่างรุนแรง ทรงตักเตือนไม่เชื่อฟัง จึงเสด็จไปประทับและจำพรรษาในป่าปาลิเลยยกะ ช้างเชือกหนึ่งมาเฝ้าพิทักษ์และรับใช้ตลอดเวลา
พรรษาที่ 11 เสด็จกรุงสาวัตถี คณะสงฆ์แห่งโกสัมพีปรองดองกันได้ ทรงจำพรรษาในหมู่บ้านพราหมณ์ชื่อเอกนาลา
พรรษาที่ 12 ทรงเทศนาและจำพรรษาที่เวรัญชา เกิดความอดอยากรุนแรง
พรรษาที่ 13 ทรงเทศนาและจำพรรษาบนภูเขาจาลิกบรรพต
พรรษาที่ 14 ทรงเทศนาและจำพรรษาที่กรุงสาวัตถึ ราหุลอุปสมบท
พรรษาที่ 15 เสด็จกรุงกบิลพัสดุ์ สุปปพุทธะถูกแผ่นดินสูบเพราะขัดขวางทางผ่าน
พรรษาที่ 16 ทรงเทศนาและจำพรรษาที่อาลวี
พรรษาที่ 17 เสด็จกรุงสาวัตถี กลับมาอาลวีและทรงจำพรรษาที่กรุงราชคฤห์
พรรษาที่ 18 เสด็จอาลวี ทรงจำพรรษาบนภูเขาจาลิกบรรพต
พรรษาที่ 19 ทรงเทศนาและจำพรรษาบนภูเขาจาลิกบรรพต
พรรษาที่ 20 โจรองคุลีมาลกลับใจเป็นสาวก ทรงแต่งตั้งให้พระอานนท์รับใช้ใกล้ชิดตลอดกาล ทรงจำพรรษาที่กรุงราชคฤห์ ทรงเริ่มบัญญัติพระวินัย
พรรษาที่ 21-44 ทรง ยึดเอาเชตะวันและบุพพารามในกรุงราชคฤห์เป็นศูนย์เผยแผ่และที่ประทับจำพรรษา เสด็จพร้อมสาวกออกเทศนาโปรดเวไนยสัตว์ตามแว่นแคว้นต่างๆ โดยรอบ
พรรษาที่ 45 และสุดท้าย ปรากฎในมหาปรินิพพานสูตร มหาสุทัสนสูตร และชนวสภสูตร ความว่า พระเทวทัตปองร้ายพระพุทธเจ้าบริเวณเขาคิชฌกูฎใกล้กรุงราชคฤห์ ถึงกับพระบาทห้อโลหิต ทรงได้รับการบำบัดจากหมอชีวก วัสสการเข้าเผ้า เสด็จอัมพลัฎฐิกา นาลันทา และปาฎลิคามตามลำดับ ทรงข้ามแม่น้ำคงคาที่โตมดิตถ์ เสด็จต่อไปยังโกฎิคาม นาทิคาม และเวสาลี ทรงพำนักในสวนของนางคณิกาอัมพปาลี เสด็จจำพรรษาที่เวฬุวัน ทรงเริ่มประชวร และ 3 เดือนต่อมาเสด็จสู่ปรินิพพานในเมืองกุสินาราแห่งแคว้นมัลละ
ความหมายของคำว่า ศาสนา
คำว่า "ศาสนา" มาจากภาษาสันสกฤตว่า "สาสนํ" ถ้าเป็นภาษาบาลีว่า "สาสนํ" มีความหมายตามรูปศัพท์ว่า "คำสั่งสอน" ในภาษาอังกฤษใช้คำว่า "Religion" ซึ่งมีศัพท์เดิมมาจากภาษาละตินว่า Religis คำนี้นักปราชญ์ทางภาษาศาสตร์ได้สันนิษฐานว่ามาจากคำ ๒ คำ คือ Relegere ซึ่งแปลว่า การปฏิบัติต่อ หรือการเกี่ยวข้องด้วยความระมัดระวัง และ Religare ซึ่งแปลว่า ผูกพัน เพราะฉะนั้นคำว่า Religion จึง มีความหมายตามรูปศัพท์ว่า การปฏิบัติต่อ การเกี่ยวข้อง แต่อย่างไรก็ตาม การจะพิจารณาความหมายตามรูปศัพท์เพียงอย่างเดียว อาจจะไม่สามารถครอบคลุมสารัตถะที่แท้จริงของศาสนาได้ จึงควรจะได้ศึกษาพิจารณาความหมายหรือคำจำกัดความตามเนื้อหาที่นักปราชญทาง ศาสนาได้ให้ไว้ ซึ่งจะแตกต่างกันไป ทั้งนี้แล้วแต่ประเด็นที่ต้องการเน้นและสภาพแวดล้อม
๑. Max Miller เน้นพุทธิปัญญา (Intellect) กล่าว ว่า ศาสนา คือ ความสามารถหรืออตาจทางจิตซึ่งไม่ขึ้นแก่ความรู้สึกทางประสาทสัมผัสหรือ เหตุผล สามารถนำบุคคลให้เข้าถึงพระเจ้าภายใต้พระนามต่างๆ
๒. Immanuel Kant เน้นศีลธรรม (Moral) กล่าวว่า ศาสนา คือ การยอมรับรู้ถึงหน้าที่ทั้งปวงตามเทวโองการ
๓. Allen Menses เน้นการบูชา (Worship) กล่าวว่า ศาสนา คือ การบูชาพลังที่สูงกว่า
๔. Edward Scribner Ams เน้นสังคม (Society) กล่าวว่า ศาสนา คือ ความรู้สึกถึงคุณค่าทางสังคมอันสูงสุด
๕. G.W. Stratton เน้นอุดมคติอันสูงส่ง (Supreme Ideal) กล่าวว่า ศาสนา คือ ความนิยมชมชอบถึงโลกและกลุ่มชนที่มองไม่เห็น
๖. Adams Brown เน้นชีวิต (Life) กล่าวว่า ศาสนา หมายถึงชีวิตของบุคคลในส่วนที่สัมพันธ์กับท่านผู้เหนือมนุษย์ธรรมดาของเขา
๗. หลวงวิจิตรวาทการ เน้นองค์ประกอบของศาสนา กล่าวว่า คำสอนที่จัดเป็นศาสนานั้นต้องเป็นเรื่องที่ถือว่ามีความศักดิ์สิทธิ์ มีคำสอนทางจรรยา มีศาสดา มีคณะบุคคลที่รักษาความศักดิ์สิทธิ์และคำสอนไว้ เช่น พระหรือนักบวช และมีการกวดขันเรื่องความจงรักภักดี
๘. ศ. เสถียร พันธรังสี เน้นลักษณะของศาสนา กล่าวว่า ลักษณะที่เรียกว่าศาสนาได้ มีหลักดังนี้คือ ต้องเป็นเรื่องความเชื่อถือได้โดยมีความศักดิ์สิทธิ์ มีคำสอนทางธรรมจรรยา มีศาสดา และมีผู้สืบต่อคำสอนที่เรียกว่าพระหรือนักบวช
๙. อาจารย์สุชีพ ปุญญานุภาพ เน้นลักษณะคำสอน กล่าวว่า คำสอนที่นับว่าเป็นศาสนานั้นว่าด้วยเรื่องต่าง ๆ คือ ความเชื่อในอำนาจที่มองเห็นไม่ได้ด้วยตาบางอย่าง เช่น อำนาจของธรรม หรือ อำนาจของพระเจ้า มีหลักศีลธรรม มีคำสอนว่าด้วยจุดมุ่งหมายสูงสุดแห่งชีวิต และมีพิธีกรรม
๑๐. พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๒๕ ได้ให้ความหมายของศาสนาไว้ว่า ศาสนา คือ ลัทธิความเชื่อถือของมนุษย์อันมีหลักแสดงกำเนิดและสิ้นสุดของโลก เป็นต้น อันเป็นไปในง่ายปรมัตถ์ประการหนึ่ง แสดงหลักธรรมเกี่ยวกับบุญบาปอันเป็นไปในง่ายศีลธรรมประการหนึ่ง พร้อมทั้งลัทธิพิธีที่กระทำตามความเห็นหรือตามคำสั่งสอนในความเชื่อถือนั้นๆ
จากคำจำกัดความและทัศนะต่าง ๆ ที่กล่าวข้างต้น พอจะสรุปเป็นทัศนะอีกทัศนะหนึ่งได้ว่า
"ศาสนา คือ คำสั่งสอนที่พระศาสดาได้ค้นพบ หรือได้จากเทวโองการซึ่งมีลักษณะศักดิ์สิทธิ์เป็นที่พึ่งทางใจ ได้ถูกนำมาเผยแพร่ให้มวลมนุษยชาติประพฤติปฏิบัติตาม และประกอบพิธีกรรม เพื่อประสบสันติสุขในระดับศีลธรรมจรรยา และสันติภาพอันนิรันดร อันเป็นจุดหมายสูงสุดของชีวิต"
ลักษณะสำคัญของพระพุทธศาสนา
พุทธศาสนา (ฺBuddhism) เป็น ศาสนาที่เกิดขึ้นเพื่อปรับปรุง และแก้ไขสังคมอินเดียในยุคนั้นให้ดีขึ้น จากการกดขี่ของพราหมณ์ จากการเหลื่อมล้ำทางสังคม จากการถือวรรณะจัด จากการนิยมบวงสรวงบูชายัญด้วยสัตว์เป็นจำนวนมาก จากการกดขี่สตรี พุทธศาสนาจึงเป็นเสมือนน้ำทิพย์ชโลมสังคมอินเดียโบราณให้ขาวสะอาดมากขึ้น กว่าเดิม คำสอนของพุทธศาสนาทำให้สังคมโดยทั่วไปสงบร่มเย็น ลักษณะพิเศษหลายประการที่แตกต่างจากศาสนาอื่นๆ ดังนี้
๑.เป็นศาสนาแห่งความรู้และความจริง
พุทธ ศาสนาเป็นศาสนาแห่งความรู้ เพราะเป็นศาสนาแห่งการตรัสรู้ของพระพุทธองค์เอง จากปัญญาของพระองค์ และธรรมที่พระองค์ตรัสรู้คือ อริยสัจ ๔ ก็เป็นความจริงอย่างแท้จริง ทรงตรัสรู้โดยไม่มีใครสั่งสอน นักปราชญ์ทั้งหลายทั้งในอดีตและปัจจุบันจึงกล่าวยกย่องว่า เป็นศาสนาที่ประกาศความเป็นอิสระของมนุษย์ให้ปรากฏแก่โลกยิ่งกว่าศาสนาใดๆ ที่มีมา
๒.เป็นศาสนาแห่งความอิสระเสรีภาพ
พุทธ ศาสนาแทบจะเป็นศาสนาเดียวที่ไม่ผูกติดกับผู้ดลบันดาลหรือพระผู้เป็นเจ้า ไม่ได้ผูกมัดตัวเองไว้กับพระเจ้า เชื่อในความสามารถของมนุษย์ว่ามีศักยภาพเพียงพอ โดยไม่ต้องพึ่งพาอำนาจใดๆภายนอก เชื่อว่ามนุษย์เองสามารถปลดเปลื้องความทุกข์ได้โดยไม่รอการดลบันดาล พุทธศาสนาไม่มีการบังคับให้คนศรัทธาหรือเชื่อ แต่ให้สามารถพิสูจน์ได้โดยตนเอง
๓.เป็นศาสนาอเทวนิยม
นอก จากศาสนาเชนแล้ว พุทธศาสนาเป็นศาสนาเดียวที่ไม่เชื่อพระเจ้าเป็นผู้บันดาลทุกสิ่ง ผู้สร้างทุกสิ่ง แม้กระทั่งโลก เพราะเหตุว่าพุทธศาสนาไม่เชื่อในอำนาจการดลบันดาลของพระเจ้า จึงเรียกว่าศาสนาฝ่ายอเทวนิยม คือ ศาสนาที่ไม่เชื่อเรื่องพระเจ้า
๔.เป็นศาสนาแห่งสันติภาพ
ใน กระบวนการนักคิดของโลกศาสนา พุทธศาสนาได้รับการยกย่องจากทั่วโลกว่า เป็นศาสนาแห่งสันติภาพอย่างแท้จริง เพราะไม่ปรากฏว่ามีสงครามเกิดขึ้นในนามของศาสนา หรือเผยแผ่ศาสนาโดยการบังคับผู้คนให้นับถือ ให้เสรีภาพในการพิจารณา ให้มีปัญญากำกับการศรัทธา ในขณะที่หลายศาสนากล่าวว่า ศาสนิกต้องมีศรัทธามาก่อนปัญญาเสมอ และต้องมีความภักดีต่อพระเป็นเจ้าสูงสุดจะวิพากษ์วิจารณ์ไม่ได้
ที่มา : หนังสือประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนาในอินเดีย โดย พระมหาดาวสยาม วชิรปัญโญ
free programes
LABELS
- Khmer krom (5)
- Khmer news (73)
- Phật giáo (8)
- vietnam news (34)
- world news (36)
- พระพุทธศาสนา (3)
- កំណាព្យ (5)
- ប្រវត្តិសាសនាក្នុងលោក ជាភាសាសៀម (6)
- ព្រះពុទ្ធសាសនា (5)
- ភូមិសាស្ត្រកម្ពុជាក្រោម (3)
- ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ (15)
- ស្រីហិតោបទេស (3)
FOLLOWERS
FROM ALL COUNTRY
VIET NAM SONG
CHINESE SONG
ENGLISH SONG
Saturday 30 May 2009
พระพุทธศาสนา
Posted by sereykh at 18:01 0 comments
Labels: พระพุทธศาสนา
Thursday 28 May 2009
វៀតណាមហាមអ្នកភូមិខ្មែរនៅស្រុកអណ្ដូងមាសមិនឲ្យសង់ផ្ទះនៅលើដីភូមិខ្មែរ
ដោយ រដ្ឋាវិសាល
ប្រភពពីអ្នកភូមិរស់នៅជាប់ព្រំដែនប្រទេសវៀតណាមក្នុងស្រុកអណ្តូង មាស ខេត្តរតនគិរី ឲ្យដឹងថា អាជ្ញាធរវៀតណាមនៅតែចូលមកហាមឃាត់អ្នកភូមិមិនឲ្យសាងសង់ផ្ទះ ថ្មីលើដីភូមិពួកគាត់ដែលធ្លាប់រស់នៅ ដោយសំអាងថាជាទឹកដីប្រទេសវៀតណាម។
អ្នកភូមិតាង៉ា ឃុំញ៉ាង ឈ្មោះ សល់ យ៉ាម បញ្ជាក់ថា រហូតមកទល់ថ្ងៃនេះ ក្រុមអាជ្ញាធរវៀតណាមនៅតំបន់នោះតែងហាមឃាត់កាលណាគ្រួសារអ្នកភូមិ ណាមួយរៀបចំលើកផ្ទះលើដីភូមិរបស់ពួកគេ ហើយក្រុមអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានភូមិឃុំ ឬតម្រួតព្រំដែនខ្មែរនៅតំបន់នោះមិនបានធ្វើអន្តរាគមន៍ជួយអ្វីដល់ អ្នកភូមិដោយលើកហេតុផលថា តំបន់នោះមិនទាន់មានការកំណត់បង្គោលព្រំដែនជាក់លាក់នៅឡើយ ចំណែកភាគីវៀតណាមអាចធ្វើការឈូសឆាយផ្លូវកាត់ភូមិដោយគ្មានការហាម ឃាត់។
លោក សល់ យ៉ាម ថ្លែងដូច្នេះថា ៖ «អ្នកភូមិដឹងថា វៀតណាមនឹងយកពាក់កណ្ដាលភូមិ ហើយយើងកំពុងព្រួយបារម្ភថា អត់មានកន្លែងណានៅទៀតទេ ព្រោះអីដីឥឡូវមានមនុស្សនៅទាំងអស់។ ខាងឃុំអត់យកចិត្តទុកដាក់ អត់មានទៅជួយដោះស្រាយឲ្យ»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងអាជ្ញាធរវៀតណាមនៅតំបន់នោះដើម្បី អត្ថាធិប្បាយការចោទប្រកាន់នេះបានទេ រីឯជំទប់ទី២ឃុំញ៉ាង អ្នកស្រី សយ នី មានប្រសាសន៍ទទួលស្គាល់ថា អ្នកភូមិពិតជាជួបប្រទះបញ្ហាលំបាក ពីព្រោះតំបន់នោះមិនទាន់មានការកំណត់ព្រំដែនតាមភូមិសាស្ត្រជាក់ ស្តែង។
អ្នកស្រី សយ នី ថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះ ៖ «ប្រជាពលរដ្ឋមានទំនាស់យូរហើយ គាត់ធ្វើមិនកើតជាមួយវៀតណាម គេឈូសកាត់ភូមិពីរឆ្នាំមកហើយ»។
ប្រភពពីអ្នកភូមិឲ្យដឹងដែរថា ពីប៉ុស្តិ៍ការពារខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនវៀតណាមមានចម្ងាយប្រមាណមួយ គីឡូម៉ែត្រពីភូមិពួកគាត់ដែលធ្លាប់រស់នៅតាំងពីសម័យខ្មែរក្រហម មក ក៏ប៉ុន្តែចាប់ពីឆ្នាំ២០០៥មក អាជ្ញាធរវៀតណាមបានឈូសឆាយផ្លូវបន្ថែមចូលមកក្នុងភូមិជម្រៅ ២០០ម៉ែត្រ ហើយអះអាងថា ជាដីរបស់ពួកគេមិនឲ្យអ្នកភូមិធ្វើអ្វីឡើយ។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចសុំការបញ្ជាក់ករណីនេះពីអភិបាល អភិបាលរងស្រុកអណ្តូងមាសបានទេ ចំណែកអភិបាលខេត្តរតនគិរីស្តីទី លោក មុំ សារឿន មានប្រសាសន៍ថា ជាប់រវល់។
យ៉ាងនេះក្តី មន្ត្រីខេត្តមួយរូបនិយាយដោយសុំមិនឲ្យបញ្ចេញឈ្មោះថា បង្គោលព្រំដែនមេនៅតំបន់នោះបានបោះរួចហើយកាលពីឆ្នាំ២០០៨ ក៏ប៉ុន្តែការបោះបង្គោលព្រំដែនតាមភូមិសាស្ត្រជាក់ស្តែងនៅទីនោះ មិនទាន់បានធ្វើ ទើបនៅកើតរឿងបែបនេះ។
ប្រធានគណៈកម្មការកិច្ចការព្រំដែននៃប្រទេសកម្ពុជា លោក វ៉ា គឹមហុង មានប្រសាសន៍ថា លោកមិនបានទទួលរបាយការណ៍ណាមួយពីករណីខាងលើនេះទេ។
លោកថា ប្រសិនអ្នកភូមិមានបញ្ហាជម្លោះនៅតំបន់ព្រំដែន អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាននៅទីនោះត្រូវសហការដោះស្រាយ ហើយរាយការណ៍មកគណៈកម្មការជាតិដើម្បីជួយ ប្រសិនរឿងនេះមិនអាចសម្របសម្រួលបាន ៖ «បើគេ[វៀតណាម]មកឃាត់ យើងត្រូវទៅខាងអាជ្ញាធរដែនដីរបស់យើងដើម្បីសួរថា រឿងអីបានជាគេមកឃាត់»។
ប្រភពមន្ត្រីខេត្តសុំមិនឲ្យបញ្ចេញឈ្មោះឲ្យដឹងថា មកទល់នឹងថ្ងៃនេះ អាជ្ញាធរប្រទេសកម្ពុជានិងវៀតណាមបានធ្វើការបោះបង្គោលព្រំដែនមេនៃ ប្រទេសទាំងពីរ ៣៨បង្គោលរួចហើយ ពីតំបន់ព្រំប្រទល់បីប្រទេសលាវ-កម្ពុជា-វៀតណាម ដែលគេនិយមហៅថាតំបន់ត្រីកោណ ឬតំបន់កន្ទុយនាគរហូតមកទល់នឹងច្រកទ្វារអន្តរជាតិស្រុកអូរយ៉ាដាវ ដែលកំពុងមានបញ្ហាប្រទាញប្រទង់គ្នាលើការបោះបង្គោលព្រំដែននៅទី នោះ៕
free programes
Posted by sereykh at 18:25 0 comments
Labels: Khmer news
Tuesday 26 May 2009
ហូ ជី មិញ៖មុននឹងកាប់ឫស្សី ត្រូវឆ្ការបន្លាចេញសិន
ជនជាប់ចោទ កាំង ហ្កេកអ៊ាវ ហៅ ឌុច នៅថ្ងៃច័ន្ទនេះ បានថ្លែងទទួលស្គាល់ថា ការសម្លាប់មនុស្សនៅមន្ទីរស-២១នៃរបបខ្មែរក្រហមគឺធ្វើឡើងជា ប្រព័ន្ធ ហើយថា របៀបសម្លាប់មនុស្សជាប្រព័ន្ធនេះ គឺអនុវត្តតាមទ្រឹស្តីរបស់ហូជីមិញនៃប្រទេសវៀតណាម។
ខាងស្តាំ៖ហូ ជី មិញ មេដឹកនាំយួនក្រហម
ខាងក្រោម៖ជីវិតខ្មែរត្រូវស្លាប់ដោយរបបក្រហមនិយម
ផ្អែកតាមកំណត់ហេតុសួរចម្លើយជនជាប់ចោទ ដែលមន្ត្រីក្រឡាបញ្ជី សែ គល់វុទ្ធី អាននៅក្នុងសវនាការជាសាធារណៈ គឺ កាំង ហ្កេកអ៊ាវ ហៅ ឌុច ឆ្លើយសារភាពថា ដំបូងឡើយ មន្ទីរស-២១ មានសមត្ថកិច្ចសម្លាប់តែអ្នកទោសដែលសំខាន់ ឬអ្នកទោសចាប់នៅក្នុងក្រុងភ្នំពេញ និងសមាជិកនៃគណៈកម្មាធិការមជ្ឈិមប៉ុណ្ណោះ ក៏ប៉ុន្តែក្រោយមកមន្ទីរស-២១ បានចាប់ និងសម្លាប់មនុស្សនៅតាមភូមិភាគជាប្រព័ន្ធផងដែរ ៖ «នេះគឺជាការអនុវត្តទ្រឹស្ដីរបស់ហូជីមិញ "មុននឹងកាប់ឫស្សី ត្រូវឆ្ការបន្លាចេញសិន"»។
នៅមន្ទីរស-២១ ក្រោមការទទួលខុសត្រូវរបស់ ឌុច មានមនុស្សជាង ១ម៉ឺន៦ពាន់នាក់ ត្រូវបានធ្វើទារុណកម្មនិងសម្លាប់ចោល។
នៅ ក្នុងចម្លើយដែលអានដើម្បីឲ្យ ឌុច ធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់ក្នុងសវនាការនោះទៀត ឌុច ក៏បានសារភាពអំពីការចាប់និងសម្លាប់មនុស្សជាប្រព័ន្ធយ៉ាងដូច្នេះ ទៀតថា ៖ «ឧទាហរណ៍ នៅពេលដែលប្រធានការិយាល័យសន្តិសុខភូមិភាគបស្ចិម ឈ្មោះ វី ត្រូវបានគេចាប់ខ្លួន ខ្ញុំក៏បានឃើញអ្នកទោសជាច្រើនពីភូមិភាគនោះបានមកដល់ដែរ។ ពួកគេបានត្រូវចាប់ខ្លួន ក្រោយពីមានការចាប់ខ្លួនចៅហ្វាយរបស់ វី ឈ្មោះ ជូ ជេត ហៅ ស៊ី។ នេះគឺជាការអនុវត្តមនោគមន៍វិជ្ជា ហូជីមិញ មុននឹងកាប់ឫស្សី ត្រូវឆ្ការបន្លាចេញសិន។ នៅតំបន់ពាយ័ព្យក៏ដូចគ្នាដែរ។ លំនាំនៃការសម្លាប់តាមមនោគមន៍វិជ្ជាហូជីមិញនេះ បានត្រូវបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់តាមរយៈបញ្ជីអ្នកទោស។ គិតមកដល់ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩ មន្ទីរស-២១ មានអ្នកទោសមកពីស្ទើរតែគ្រប់ភូមិភាគ ក្រសួង និងអង្គភាពយោធាទូទាំងប្រទេស»។
នៅខណៈដែល ហូ ជីមិញ ដែលជាមេបដិវត្តន៍វៀតណាមមានទ្រឹស្តីថា «មុននឹងកាប់ឫស្សី ត្រូវឆ្ការបន្លាចេញសិន» ខ្មែរ ក្រហម ក៏មានពាក្យស្លោករបស់ខ្លួនដែរ គឺថា ជីកស្មៅ ត្រូវជីកទាំងឫស ហើយដែលក្នុងចម្លើយ ឌុច បានបញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះថា ៖ «គោលនយោបាយកម្ទេចខ្មាំងនោះ គឺកម្ទេចទាំងក្រុមគ្រួសារ រួមទាំងកូនៗរបស់ពួកគេផងដែរ»។
នៅ ក្នុងសវនាការនេះដែរ ឌុច បានអះអាងថា គោលនយោបាយរបស់បក្សក្នុងការកម្ទេចខ្មាំងមានភាពច្បាស់លាស់និងដាច់ ខាត ដោយគាត់បានបកស្រាយនូវពាក្យកម្ទេច ដែលគាត់ថា កម្ទេចគឺមិនដោះលែង មិនដោះលែងគឺកម្ទេច និងមិនឆ្លងកាត់តុលាការឡើយ។
ឌុច បានបញ្ជាក់សាជាថ្មីទៀតថា មេដែលបញ្ជាគាត់ឲ្យសម្លាប់មនុស្ស គឺ សុន សេន ជារដ្ឋមន្ត្រីការពារប្រទេស និង នួន ជា ជាអតីតប្រធានសភានៃរបបខ្មែរក្រហម។
បច្ចុប្បន្ន នួន ជា ក៏កំពុងជាប់ឃុំបណ្តោះអាសន្នជាមួយ ឌុច ដោយសារតែតួនាទីនិងការទទួលខុសត្រូវរបស់គាត់ពីអតីតកាលនោះ ៕
free programes
Read more!
Posted by sereykh at 09:39 0 comments
Labels: Khmer news
Monday 25 May 2009
ថៃព្រមានយូណេស្កូជុំវិញការចេញចូលប្រាសាទព្រះវិហារ
រដ្ឋាភិបាលថៃបានសម្តែងភាពមិនសប្បាយចិត្តចំពោះមន្ត្រីអង្គការ យូណេស្កូដែលបានធ្វើដំណើរចេញចូលប្រាសាទព្រះវិហារមិនបានស្នើឆ្លង រកការអនុញ្ញាតពីអាជ្ញាធរក្រុងបាងកក។
ប្រាសាទព្រះវិហារត្រូវអង្គការយូណេស្កូទទួលដាក់ជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌ ពិភពលោកតាំងពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៨។ ដោយសារតែបញ្ហានោះហើយទើបមន្ត្រីនៃអង្គការនេះតែងធ្វើដំណើរចេញ ចូលពិនិត្យប្រាសាទព្រះវិហារខ្មែរដែលថៃកំពុងតែអះអាងថាជា កម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួនដែរនោះ។
ប្រាសាទព្រះវិហារត្រូវអង្គការយូណេស្កូទទួលដាក់ជាសម្បត្តិ បេតិកភណ្ឌពិភពលោកតាំងពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៨។ ដោយសារតែបញ្ហានោះហើយទើបមន្ត្រីនៃអង្គការនេះតែងធ្វើដំណើរចេញ ចូលពិនិត្យប្រាសាទព្រះវិហារខ្មែរដែលថៃកំពុងតែអះអាងថាជា កម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួនដែរនោះ។
មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលថៃបានព្រមានម្ដងទៀតចំពោះអង្គការយូណេស្កូដែល តែងតែធ្វើដំណើរចេញចូលប្រាសាទព្រះវិហារហើយទាក់ទងត្រឹមតែអាជ្ញាធរ ខ្មែរ។
សេចក្ដីព្រមាននេះបានធ្វើឡើងកាលពីម្សិលមិញតាមរយៈរដ្ឋមន្ត្រី ក្រសួងការបរទេសថៃ លោក កាស៊ិតភីរុម ៖ "រដ្ឋាភិបាលថៃបានជូនដំណឹងតាមការនិយាយផ្ទាល់មាត់ម្ដងរួចទៅហើយ អំពីភាពខ្វល់ខ្វាយរបស់ថៃដែលថា អង្គការយូណេស្កូបញ្ជូនមន្ត្រីរបស់គេចូលទៅក្នុងតំបន់ប្រាសាទ ព្រះវិហារ។ យើងនឹងបញ្ជូនលិខិតរបស់យើងទៅឲ្យអង្គការយូណេស្កូនៅពេលខាងមុខ បន្តិចទៀតនេះ។ យើងបានប្រាប់ទៅអង្គការយូណេស្កូហើយថា យើងត្រូវការដំណើរការមួយដែលមានតម្លាភាពក្នុងពេលដែលពួកគេធ្វើ កិច្ចការនេះ ដោយសារតែថៃជាប្រទេសសមាជិកមួយរបស់យូណេស្កូ ហើយយូណេស្កូក៏មានការិយាល័យនៅក្នុងប្រទេសថៃនេះផងដែរ។ ប្រសិនបើយូណេស្កូចង់ធ្វើដំណើរចូលទៅក្នុងតំបន់ព្រះវិហារនោះ គេត្រូវតែគោរពអធិបតេយ្យភាពជាតិថៃផងដែរ ហើយត្រូវតែឲ្យថៃដឹងថាតើពួកគេមានគម្រោងធ្វើអ្វីខ្លះនៅក្នុង តំបន់ប្រាសាទព្រះវិហារនោះ"។
លោករដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសថៃបានថ្លែងថា គេនឹងជូនដំណឹងអំពីបញ្ហានេះទៅកាន់គ្រប់ការិយាល័យយូណេស្កូទាំងនៅ ភ្នំពេញ នៅប៉ារីស ប្រទេសបារាំង និងនៅក្នុងក្រុងបាងកកនោះផងដែរ។
ប្រសាសន៍ព្រមានរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសថៃនៅមិនទាន់មាន ប្រតិកម្មពីការិយាល័យកណ្ដាលនៃអង្គការយូណេស្កូនោះនៅឡើយទេ ប៉ុន្តែអគ្គលេខាធិការគណៈកម្មាធិការជាតិយូណេស្កូរបស់កម្ពុជា លោកស្រី តាន់ ធានី បានមានប្រសាសន៍ឆ្លើយតបមកវិញយ៉ាងនេះថា ៖ «រឿងនេះបើ គេនិយាយថា មន្ត្រីរបស់យូណេស្កូទុកឲ្យយូណេស្កូអង្គការសហប្រជាជាតិមាន ប្រតិកម្ម។ ប៉ុន្តែខ្ញុំដឹងហើយគេមានប្រតិកម្មរួចហើយ គេថាគេអត់មានទៅចូលប្រទេសថៃធ្វើអីទេ គេអត់មានត្រូវការ គេចូលតែព្រះវិហាររបស់កម្ពុជា គេធ្វើការតែជាមួយកម្ពុជា។ ដូច្នេះគេអត់មានពាក់ព័ន្ធអីជាមួយនឹងថៃ ព្រោះខ្ញុំទើបតែមកពីប៉ារីស ខ្ញុំបានស្ទង់ស្ទាបសួរបញ្ហាហ្នឹងដែរ។ សរសេរសំបុត្រទៅ ...ឲ្យគេជូនដំណឹង គេថាគេនឹងជូនដំណឹងនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃសមត្ថកិច្ចរបស់គេ អាហ្នឹងខ្ញុំបានដឹង»។
ប្រសាសន៍ព្រមានរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសថៃគឺនៅក្រោយដែល មានក្រុមមន្ត្រីអង្គការយូណេស្កូជាបន្តបន្ទាប់បានធ្វើដំណើរចេញ ចូលទៅក្នុងតំបន់បរិវេណប្រាសាទព្រះវិហារ ក្រោយពេលដែលប្រាសាទព្រះវិហារនេះត្រូវបានដាក់បញ្ចូលជាសម្បត្តិ បេតិកភណ្ឌពិភពលោក កាលពីថ្ងៃទី៧ កក្កដា ឆ្នាំ២០០៨កន្លងមក ហើយចាប់តាំងពីមានការដាក់បញ្ចូលនោះមកប្រទេសថៃក៏ចាប់ផ្ដើមបង្ក ហេតុជាមួយនឹងកម្ពុជាដោយការបញ្ជូនទ័ពទៅប្រឈមមុខនឹងទាហានខ្មែរនៅ តំបន់នោះ ពីព្រោះតែរដ្ឋាភិបាលក្រុងបាងកកបានអះអាងថា ប្រាសាទព្រះវិហារនោះក៏ជាសម្បត្តិរបស់ថៃផងដែរ។
ចាប់តាំងពីពេលនោះមកដែរទាហានខ្មែរនិងទាហានថៃបានប៉ះប្រយុទ្ធ គ្នាចំនួនបីដងមកហើយនៅក្នុងតំបន់ក្បែរប្រាសាទព្រះវិហារនោះ៕
free programes
Posted by sereykh at 19:18 0 comments
Labels: Khmer news
មន្ត្រីអាមេរិកស្នើឲ្យកម្ពុជាដោះស្រាយការចោទអំពីអំពើពុករលួយនៅសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម
ដោយ ម៉ាយ៉ារិទ្ធិ 2009-05-24
មន្ត្រីអាមេរិកដែលទទួលបន្ទុកខាងផ្នែកឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម បានថ្លែងសរសើរចំពោះដំណើរទៅមុខនៃសាលាក្តីខ្មែរក្រហម ប៉ុន្តែបានស្នើសុំឲ្យមានការដោះស្រាយចំពោះករណីពុករលួយទាក់ទងនឹង ការចោទពីមតិនានាទៅលើអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការ កម្ពុជានេះ។
លើករណីបណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍របស់ ខៀវ សំផន កាលពីថ្ងៃ៤ ធ្នូ ២០០៨។
លោក Clint Williamson ឯកអគ្គរដ្ឋទូតគោចរអាមេរិកដែលបានមកបំពេញទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា តាំងពីថ្ងៃទី២០ ឧសភា បានមានប្រសាសន៍ថា អំពើពុករលួយចាំបាច់ត្រូវតែដោះស្រាយ ព្រោះមតិក្នុងស្រុកនិងមតិនៅឯអង្គការសហប្រជាជាតិមានការយល់ឃើញ យ៉ាងដូច្នេះ។
ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ច ៤ថ្ងៃរបស់លោក Clint Williamson ឯកអគ្គរដ្ឋទូតដែលទទួលបន្ទុកខាងផ្នែកឧក្រិដ្ឋសង្គ្រាមនេះ បានជួបជាមួយមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រាជរដ្ឋាភិបាល ជាមួយមន្ត្រីអង្គការសហប្រជាជាតិ និងក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល ហើយលោកក៏បានធ្វើការផងដែរជាមួយនឹងប្រទេសផ្តល់ជំនួយដើម្បីភាព ប្រាកដប្រជាថា សាលាក្តីខ្មែរក្រហមនឹងដោះស្រាយចំពោះករណីគ្រប់គ្រងនិងអំពើពុក រលួយ៕
free programes
Read more!
Posted by sereykh at 03:42 0 comments
Labels: Khmer news
Sunday 24 May 2009
ក្រុមតំណាងរាស្រ្តស្នើសុំឲ្យរដ្ឋាភិបាលយោធាភូមាដោះលែងលោកស្រី អ៊ុងសានស៊ូជី
ដោយ នេត្រ ភក្ត្រា 24/05/2009
មន្រ្តីក្រុមតំណាងរាស្រ្តគណបក្សប្រឆាំងបានអំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាល យោធាភូមាឲ្យដោះលែងលោកស្រីអ៊ុងសាន ស៊ូជីខណៈដែលកាលកំណត់នៃការដោះលែងលោកស្រីចេញពីការឃុំខ្លួន ក្នុងផ្ទះនឹងត្រូវដល់ពេលកំណត់នៅថ្ងៃទី២៧ខែឧសភាខាងមុខនេះ។ បើតាមលោកសុនឆៃក្រុមការងារអាស៊ានទទួលបន្ទុកសំណុំរឿងភូមាបាន ត្រៀមរៀបចំ និងផ្ញើលិខិតទៅកិច្ចប្រជុំថ្នាក់រដ្ឋមន្រ្តីអ៊ឺរ៉ុប និងអាស៊ានដែលប្រព្រឹត្តទៅនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានៅសបា្តហ៍ក្រោយ។
(រូបថត ៖ ខឹម សុវណ្ណារ៉ា)
លោកសុន ឆៃប្រធានក្រុមតំណាងរាស្រ្តចំនួន២៩រូបមកពីគណបក្សសម រង្ស៉ី និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សបានថ្លែងឲ្យដឹងនៅថ្ងៃអាទិត្យនេះថាក្រុម តំណាងរាស្រ្តគ្រោងនឹងផ្ញើលិខិតមួយច្បាប់ទៅកាន់ក្រុមតំណាងប្រទេស អឺរ៉ុបអាស៊ានដែលនឹងជួបប្រជុំគ្នាក្នុងប្រទេសកម្ពុជានៅថ្ងៃទី២៧ និងទី២៨ខែឧសភាសបា្តហ៍ក្រោយនេះ។
លិខិតដែលត្រូវបានលោកសុន ឆៃតំណាងរាស្រ្តគណបក្សសម រង្ស៉ីថ្លែងថាដើម្បីអំពាវនាវដល់ក្រុមតំណាងប្រទេសទាំងនេះជំរុញ រដ្ឋាភិបាលភូមាឲ្យដោះលែងមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងលោកស្រីអ៊ុងសាន សូជីឲ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ និងស្នើសុំឲ្យមានកិច្ចប្រជុំធំមួយបំណងដើម្បីប្រមូលប្រទេស ពាក់ព័ន្ធទាំងឡាយរកវិធីដោះស្រាយចំពោះវិបត្តិនយោបាយនៅប្រទេសភូមា។
កិច្ចប្រជុំដែលលោកសុន ឆៃថ្លែងឲ្យដឹងថាគួរតែរៀបចំនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាពីព្រោះកម្ពុជា ធ្លាប់មានជម្លោះនឹងគ្នាហើយបច្ចុប្បន្នបានទទួលនូវសន្តិភាពហើយលោក នាយករដ្ឋមន្រ្តីហ៊ុន សែនគឺសាកសមក្នុងការផ្តួចផ្តើមគំនិតនេះ។ ជាមួយគ្នានេះដែរលោកសុន ឆៃបានថ្លែងថាក្នុងនាមជាសមាជិកអន្តរសភាអាស៊ានលោកនឹងចូលរួម ក្នុងការប្រជុំធំមួយនៅទីក្រុងបាងកកដែលនឹងធ្វើនៅថ្ងៃទី២៦ខែ ឧសភាខាងមុខនេះគឺមួយថ្ងៃមុនពេលដែលរយៈពេលនៃការឃុំខ្លួនក្នុង ផ្ទះរបស់លោកស្រីអ៊ុងសាន ស៊ូជីផុតកំណត់។ ប៉ុន្តែទោះបីយ៉ាងណាលោកស្រីអ៊ុងសាន ស៊ូជីកំពុងប្រឈមមុខទៅនឹងការដាក់ទោសជាថ្មីទៀតពីបទរំលោភលើ ច្បាប់ឃុំឃាំងក្នុងផ្ទះ។
គួរបញ្ជាក់ថាក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មាន សបា្តហ៍ចុងក្រោយនេះពិភពលោកបានថ្កោលទោស និងស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលភូមាដោះលែងលោកស្រីអ៊ុងសាន ស៊ូជីរួមនឹងអ្នកទោសនយោបាយជាច្រើនទៀតឲ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ។
ដោយ ឡែកលោកសុន ឆៃក៏បានថ្លែងឲ្យដឹងថាលោកបានទទួលនូវការឆ្លើយតបជាវិជ្ជមានពី សំណាក់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអំពីបញ្ហាលោកស្រីអ៊ុងសាន ស៊ូជី។ ចំណុចវិជ្ជមានដែលលោកសុន ឆៃបានអះអាងថាក្រសួងការបរទេសកម្ពុជាបានអះអាងថារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មានជំហរដូចការថ្លែងរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីថៃអាហ្វឺស៊ីព វាចាជីវាក្នុងនាមជាប្រមុខប្រទេសអាស៊ានដោយបានសម្តែងនូវក្តី ព្រួយបារម្ភចំពោះស្ថានភាពនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសភូមាបច្ចុប្បន្នជា ពិសេសទាក់ទងនឹងលោកស្រីអ៊ុងសាន ស៊ូជី។
free programes
Read more!
Posted by sereykh at 12:47 0 comments
Labels: Khmer news
Saturday 23 May 2009
សង្ឃពុទ្ធសាសនាទាមទារសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានសម្រាប់ខ្មែរក្រោមនៅវៀតណាម
ព័ត៌មាន ពីទិវាវិសាខបូជាអន្តរជាតិដែលប្រទេសថៃទទួលធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះនៅ ឆ្នាំ២០០៩នេះឲ្យដឹងថា ប្រតិភូព្រះសង្ឃនិងពុទ្ធបរិស័ទខ្មែរក្រោមប្រមាណជិត១០០រូបបាន ទាមទារមហាសន្និបាតអន្តរជាតិមួយនេះឲ្យពិនិត្យនិងដោះស្រាយវិបត្តិ ពុទ្ធសាសនាគណៈថេរវាទដែលអាជ្ញាធរវៀតណាមបាននិងកំពុងបណ្តាលឲ្យមាន ការលំបាកផ្សេងៗក្នុងការប្រតិបត្តិសាសនានេះជារៀងរហូតមក។
លោក ថាច់ បេរ៉ុង បានមានថេរដីកាថា ៖ «គណៈកម្មាធិការអចិន្រ្តៃយ៍នៃ ការរៀបចំបុណ្យវិសាខបូជាអន្តរជាតិនេះ លោកនឹងចាប់ផ្ដើមសហប្រតិបត្តិការសម្រាប់បណ្ដាលប្រទេសទាំងឡាយណាដែល លោកកំពុងតែមានវិបត្តិខាងការរំលោភសិទ្ធិនៃព្រះពុទ្ធសាសនា ហ្នឹងលោកនឹងចុះសិក្សាផ្ទាល់ដែលលោកនឹងឆ្លៀតឱកាសដើម្បីបើកវគ្គ ពិភាក្សានិងវគ្គអប់រំដល់ថ្នាក់ដឹកនាំនៃតំបន់នោះឲ្យបានយល់ ហើយស៊ីជម្រៅខ្លឹមសារពុទ្ធសាសនាដើម្បីពង្រឹងវិស័យពុទ្ធសាសនាឲ្យ បាន...»។
ប្រធានសហព័ន្ធខ្មែរក្រោមប្រចាំទ្វីបអឺរ៉ុប គឺលោក ថាច់ វៀន បានឲ្យដឹងថា ពលរដ្ឋខ្មែរមកពីប្រទេសផ្សេងៗនៃទី្វបអឺរ៉ុបប្រមាណ៤០០នាក់រួមមាន ព្រះសង្ឃផងដែលបានចូលរូមក្នុងមហាបាតុកម្មនៅទីក្រុងហ្សឺណែវកាលពី ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍និងថ្ងៃសុក្រសប្តាហ៍កន្លងទៅបានសម្តែងក្តីរីករាយ និងការតាំងចិត្តខ្ពស់ថា ពួកគាត់នឹងចូលរូមបាតុកម្មដូចគ្នានេះដែលជាប្រយោជន៍ជនជាតិខ្មែរ នៅពេលក្រោយទៀត។
លោក ថាច់ វៀន បានមានប្រសាសន៍ថា ៖ «បង្ហាញអារម្មណ៍គាំទ្រទាំង ស្រុង សកម្មភាពរបស់សហព័ន្ធ ហើយសង្ឃឹមថាកិច្ចការដែលយើងធ្វើដោយមានការយកចិត្តទុកដាក់ពី... International ហ្នឹង នឹងមានប្រសិទ្ធភាព ហើយសន្យាជាមួយយើងខ្ញុំខាងសហព័ន្ធហ្នឹងទៀតគឺថា តាំងពីថ្ងៃនេះទៅយើងត្រូវតែសាមគ្គីជាមួយគ្នាដើម្បីជួយដោះស្រាយ បញ្ហាខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ហើយនិងបញ្ហាកម្ពុជា បើសិនណាជាយើងមានសកម្មភាព មានសាមគ្គីភាពរបៀបហ្នឹង គឺថាយើងនឹងអាចដោះស្រាយកើត»។
លោក ថាច់ វៀន ឲ្យដឹងថា ក្រៅពីការយកចិត្តទុកដាក់ដោយក្តីរំភើបនិងរីករាយដោយផ្ទាល់ពី អ្នកចូលរូមដែលជាជនជាតិខ្មែរនោះ បាតុកម្មនៅមុខអគារអង្គការសហប្រជាជាតិនៅទីក្រុងហ្សឺណែវកាលពីចុង សប្តាហ៍នេះក៏បានទទួលការយកចិត្តទុកដាក់យ៉ាងខ្លាំងពីក្រុមអ្នក សារព័ត៌មានអន្តរជាតិ។
ទស្សនីយភាពមួយដែលបានបង្ហាញឡើងដោយព្រះសង្ឃបីព្រះអង្គដែលគង់ ផ្គុំគ្នាជាមុំចង្ក្រានដោយមានដាក់បាតពីលើព្រះកេសព្រះសង្ឃទាំង បីព្រះអង្គនោះជាឧទាហរណ៍មួយក្នុងចំណោមឧទាហរណ៍នានាដែលទាក់ទាញ ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានអន្តរជាតិទាំងនោះ។
លោក ថាច់ វៀន ឲ្យដឹងថា ទស្សនីយភាពមួយនេះបង្ហាញពីប្រវត្តិសាស្រ្តដែលវៀតណាមបានធ្វើ ទណ្ឌកម្មពុំមានហេតុផលមកលើជនជាតិដើមម្ចាស់ស្រុកខ្មែរក្រោម ព្រមទាំងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញផ្សេងទៀតដ៏រាប់មិនអស់ក្នុង ការប៉ុនប៉ងបំបាត់ពូជសាសន៍ខ្មែរក្រោមឲ្យអស់ផុតពូជពីលើទឹកដី ខ្មែរក្រោម៕
free programes
Read more!
Posted by sereykh at 20:20 0 comments
Labels: Khmer krom
ការប្តឹងផ្តល់គ្នារបស់អ្នកនយោបាយក្លាយជារឿងធំ
ទំនាស់រវាងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុនសែន និងលោកស្រី មួរសុខហួរអ្នកតំណាងរាស្រ្តគណបក្សសមរង្ស៊ីកាន់តែឈានទៅតឹងតែងឡើង ជាលំដាប់នារយៈពេលចុងក្រោយនេះ។ ពាក្យបណ្តឹងតបរបស់មេធាវីរដ្ឋាភិបាលកាលពីថ្ងៃសុក្រដោយមានការ ព្រមានពីការដកអភ័យឯកសិទ្ធិសភាពីតំណាងរាស្រ្តបក្សប្រឆាំងក្នុងគូ ទំនាស់ផងនោះគឺជាចំណោទបញ្ហាថ្មីមួយទៀតបន្ថែមទៅលើបញ្ហាដែល កំពុងតានតឹងស្រាប់។
មួយថ្ងៃបន្ទាប់ពីលោកស្រី មួរ សុខហួរ អ្នកតំណាងរាស្រ្តគណបក្សសមរង្ស៊ីបានប្រកាសថានឹងដាក់ពាក្យបណ្តឹង មួយទៅតុលាការប្រឆាំងនឹងលោក នាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុនសែន ពីបទបរិហារកេរ្តិ៍មកពាក្យបណ្តឹងដែលបានទៅដល់ដៃតុលាការមុនគេ គឺមិនមែនជារបស់លោកស្រី មួរ សុខហួរ ទេតែគឺជាពាក្យបណ្តឹងរបស់មេធាវីរដ្ឋាភិបាលប្រឆាំងលោកស្រី មួរ សុខហួរ ទៅវិញ។
អមជាមួយពាក្យបណ្តឹងនេះលោកស្រីតំណាងរាស្រ្តបក្សប្រឆាំងត្រូវ បានគេព្រមានថាអាចនឹងត្រូវគេដកអភ័យឯកសិទ្ធិសភាដើម្បីឲ្យតុលាការ ចាត់ការតាមផ្លូវច្បាប់ទៀតផង។ នេះជាចំណោទបញ្ហាថ្មីមួយទៀតដែលកំពុងដុតកំដៅឆាកនយោបាយប្រទេស កម្ពុជាដែលមានឧិកាសតិចតួចនៅឡើយក្នុងការស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាព ស្ងប់ស្ងាត់។
តាមពិតដើមចមនៃបញ្ហាបានកើតចេញពីសង្គ្រាមពាក្យ សម្តីតាមរលកធាតុអាកាសតែប៉ុណ្ណោះនិយាយតាមន័យនយោបាយគឺការរិះគន់ គ្នាដែលប្រទេសប្រកាន់របបប្រជាធិបតេយ្យចាត់ទុកថាជាសិទ្ធិរបស់ បុគ្គលម្នាក់ៗ ដែលត្រូវគោរពនិងការពារ។
កម្ពុជាក៏ជាប្រទេស ដែលប្រកាន់យកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមួយនឹងគេដែរប៉ុន្តែសេរីភាពក្នុង ការបញ្ចេញមតិគឺជាកម្មវត្ថុនៃការពិភាក្សានយោបាយដ៏សកម្ម និងចម្រូងចម្រាស់មួយ។ ស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពប្រជាធិបតេយ្យដែលមិនទាន់រឹងមាំ ទំនាស់ដែលផ្តើមចេញពីការអនុវត្តន៍ប្រជាធិបតេយ្យបានកើតឡើងជា ញឹកញាប់មិនថានៅក្នុងចំណាមប្រជាពលរដ្ឋសាមញ្ញ ឬក្នុងចំណាមអ្នកនយោបាយនោះឡើយ។
រឿងរ៉ាវដែលបានដាក់ឲ្យលោក នាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន និងលោកស្រី មួរ សុខហួរស្ថិតនៅជាគូបដិបក្ខយ៉ាងជូរចត់ជាមួយគ្នានៅពេលនេះ អាចជាឧទាហរណ៍មួយដែលគេអាចលើកយកមកឆ្លុះបញ្ចាំងបាន។ តាមរយៈទំនាស់នេះគេអាចទាញចេញជាសេចក្តីសន្និដ្ឋានមួយចំនួនដូច ខាងក្រោម។
ជាបឋមគេគួរសង្កត់ធ្ងន់ថា ការដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅតុលាការដើម្បីរកយុត្តិធម៌ក្នុងរឿងណាមួយ រាប់ទាំងរឿងរ៉ាវដែលកើតចេញពីពាក្យសម្តីផងគឺជាសិទ្ធិស្រប ច្បាប់របស់បុគ្គលគ្រប់រូប ជាពិសេសនៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យតែម្តង។ ប៉ុន្តែនៅលើទិដ្ឋភាពនយោបាយវិញ ទំនាស់នេះបានបង្ហាញពីអរិភាពធ្ងន់ធ្ងររវាងកម្លាំងប្រជែងនយោបាយនៅ ក្នុងប្រទេសនេះ។ ជាពិសេសវាបានបង្ហាញពីឆាកនយោបាយមួយដែលប្រកបដោយកំហឹង និងការគុំគួន។
ការធ្វើនយោបាយប្រកបដោយកំហឹងនិងការគុំគួន គ្នានេះ គឺវាងាយនឹងរុញច្រានប្រទេសឲ្យធ្លាក់ក្នុងភាពវឹកវរខ្លាំងណាស់ ឬពេលខ្លះនាំដល់ការបង្ហូរឈាមក៏មាន។ វិបត្តិនយោបាយនៅប្រទេសថៃបច្ចុប្បន្ន ក៏ត្រូវគេមើលឃើញថាជាលទ្ធផលនៃនយោបាយប្រកបដោយកំហឹងនេះផងដែរ។ អតីតកាលរបស់ប្រទេសកម្ពុជារបស់យើង ក៏ជាពិសោធន៍គ្រប់គ្រាន់ណាស់ទៅហើយសម្រាប់ដកស្រង់មេរៀន។
ម្យ៉ាង ទៀតការប្តឹងផ្តល់គ្នារវាងអ្នកនយោបាយនៅក្នុងទំនាស់ពាក្យសម្តី បន្តិចបន្តួច ឬបើទោះបីជាពេលខ្លះមានការលើសលោះដាក់គ្នាទៅវិញទៅមកខ្លះៗ នោះក៏ដោយចុះក៏ជារឿងមួយគួរឲ្យចៀសវាងពីព្រោះថា ម្យ៉ាងវាធ្វើឲ្យវប្បធម៌នៃការរិះគន់គ្នាដែលជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យកាន់តែរិចរឹលទៅៗ។ និងម្យ៉ាងទៀតគឺវាធ្វើឲ្យមានភាពតានតឹងដែលនាំឲ្យអាប់អួរដល់ បរិយាកាសនយោបាយជាទូទៅ ទាំងនៅលើឆាកនយោបាយជាតិ និងអន្តរជាតិ។
ដើម្បី ចៀសវាងបញ្ហានេះបានអ្នកនយោបាយគួរបង្កើនការទទួលខុសត្រូវ និងការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមកឲ្យបានខ្ពស់នៅក្នុងការប្រើប្រាស់ សិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរបស់ខ្លួន។ ការបន្ស៊ាំខ្លួនឲ្យបានល្អទៅនឹងពាក្យរិះគន់ ដោយពង្រីកវប្បធម៌ជជែកបកស្រាយបញ្ហាដោយសន្តិវិធី គឺជាគោលការណ៍គ្រឹះនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលអ្នកនយោបាយទាំងអ្នក កាន់អំណាចទាំងអ្នកប្រឆាំងត្រូវប្រកាន់យក។
បើពុំដូច្នោះទេពួកគេពិបាកនឹងស្វែងរកភាពស្ងប់សុខជូនប្រទេសជាតិរបស់ខ្លួនខ្លាំងណាស់៕
free programes
Read more!
Posted by sereykh at 17:14 0 comments
Labels: Khmer news
ដល់ពេលដែលកម្ពុជាត្រូវប្រើជម្រើសថ្មី
ទំនាក់ទំនងការទូតរវាងខ្មែរនិងថៃបានឈានដល់ដំណាក់កាលតានតឹងជាថ្មី ទៀត នៅចុងសប្តាហ៍នេះ នៅក្រោយពេលដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានទាមទារសំណងជាងពីរលានដុល្លារ អាមេរិកពីភាគីថៃ ដើម្បីជួសជុលការខូចខាតផ្សារព្រះវិហារ ដែលបានឆេះ កាលពីដើមខែមេសា ដោយស្នាដៃទាហានសៀម។ ប៉ុន្តែទីក្រុងបាងកកបានបដិសេធ ហើយថែមទាំងអះអាងថា ទីនោះជាទឹកដីរបស់ខ្លួនទៀតផង។ តើកម្ពុជាគួរចាត់ទុកថៃជាដៃគូចរចា សម្រាប់ដំណោះស្រាយព្រំដែនតទៅទៀតដែរឬទេ?
វាហាក់ដូចជាមិនខុសអ្វីពីល្បែងបិទពួន ឬក៏ល្បែងដណ្តើមស្លឹកឈើនោះឡើយ ប្រសិនណាបើគេពិនិត្យមើលទំនាក់ទំនងការទូតរវាងខ្មែរនិងសៀម នារយៈពេលចុងក្រោយនេះ។
ចាប់តាំងពីវត្តកែវសិក្ខាគីរីស្វារៈ រហូតដល់តំបន់វាលឥន្ទ្រី និងតំបន់ជាយដែនឯទៀត សុទ្ធតែមានករណីជម្លោះដណ្តើមដីគ្នារវាងប្រទេសទាំងពីរ។
ទីតាំង ជាច្រើននៅលើទឹកដីរបស់ខ្មែរដែលមានប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅជាយូរយារណាស់ មកហើយនោះ ស្រាប់តែឥឡូវនេះ បែរជាភាគីសៀមអះអាងថាជារបស់គេដែរ។ រឿងជាក់ស្តែងបំផុតមួយទៀតកំពុងតែកើតឡើង នាពេលនេះ គឺចំណាទទាក់ទងនឹងទីផ្សារមួយកន្លែង ដែលស្ថិតនៅជាប់ជើងប្រាសាទព្រះវិហារ។
មហិច្ឆតារបស់សៀម ដែលចង់បានដីក្បែរជើងប្រាសាទព្រះវិហារបន្ថែមទៀតនេះ បានបង្ហាញច្បាស់ នៅក្រោយពេលដែលក្រសួងការបរទេសកម្ពុជាបានទាមទារសំណងខូចខាត ជាទឹកប្រាក់ជាង២លានដុល្លារអាមេរិក ពីភាគីសៀម ដើម្បីជួសជុលការខូចខាតផ្សារដែលទាហានរបស់ពួកគេបានបាញ់ឲ្យឆេះ ខ្ទេចខ្ទីគ្មានសល់ ក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ផ្ទុះអាវុធ កាលពីដើមខែមេសា។ ប៉ុន្តែជំនួសឲ្យសំណងជួសជុលខូចខាត ទីក្រុងបាងកកបែរជាចាត់ទុកទីផ្សារនោះថាជាទឹកដីរបស់ខ្លួនទៅវិញ។
តាមពិត រឿងបែបនេះ វាបានកើតមានដដែលៗ ច្រើនលើកច្រើនសារណាស់មកហើយ ពោលគឺភាគីសៀមហាក់ដូចជាបង្ហាញពីចេតនាបង្កទំនាស់កាន់តែខ្លាំង តាមរយៈមហិច្ឆតាចង់បានទឹកដីខ្មែរស្ទើរគ្រប់ទីកន្លែងនៅតាមជាយដែន ខណៈដែលភាគីកម្ពុជាតែងតែបង្ហាញភាពទន់ភ្លន់ ចង់ដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែនដោយសន្តិវិធី។
ជំហររបស់ក្រសួង ការបរទេសសៀមដែលមិនត្រឹមតែមិនខ្ចីអើពើទៅនឹងការទាមទារសំណងរបស់ កម្ពុជា តែថែមទាំងបានបង្ហាញចេតនាចង់លេបទឹកដីខ្មែរ នៅជើងប្រាសាទព្រះវិហារថែមទៀតនោះ បានធ្វើឲ្យអរិយភាពរវាងជាតិសាសន៍ខ្មែរនិងសៀមកាន់តែរីកធំឡើងថែម មួយកម្រិតទៀត។ ប៉ុន្តែទំនងជាចង់បង្ហាញភាពទន់ភ្លន់ខ្លះ មេទ័ពកំពូលរបស់សៀមបានបង្ហាញចេតនាចង់ចរចាជាមួយកម្ពុជា អំពីបញ្ហានេះដែរ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ សម្រាប់ក្រុមអ្នកវិភាគនិងតាមដានទំនាស់ព្រំដែនរវាងខ្មែរនិងសៀម ពាក្យថាចរចាដែលភាគីសៀមតែងតែប្រើប្រាស់នោះហាក់ដូចជាគ្មានតម្លៃ ទៀតឡើយ សម្រាប់កម្ពុជា។គ្មានតម្លៃដោយហេតុថា រាល់ការចរចាម្តងៗ ភាគីសៀមតែងយកវេទិកានៃតុចរចានេះ ដើម្បីយកប្រៀបលើកម្ពុជាជាដរាប តាមរយៈការទាមទារនេះ ទាមទារនោះ មិនចេះចប់មិនចេះហើយ រាប់ទាំងការទាមទារខ្លះដែលគ្មានមូលដ្ឋានអ្វីទាំងអស់។
ជាក់ស្តែង គ្រាន់តែការទាមទារឲ្យកម្ពុជាទទួលយកពាក្យប្រាសាទ “ប្រះវិហាន” តាមសំនៀងរបស់ថៃ សម្រាប់ហៅប្រាសាទព្រះវិហារទៅតាមការនឹកឃើញរបស់ខ្លួននោះបានធ្វើ ឲ្យរាំងស្ទះដំណើរការចរចាជាច្រើនលើកមកហើយ។ នេះនៅមិនទាន់រាប់ការទាមទារចង់ឲ្យកម្ពុជាទទួលយកផែនទី ដែលសៀមខ្លួនឯងបានគូសជាឯកតោភាគី និងការលើកហេតុផលដែលខ្វះមូលដ្ឋានច្បាប់ជាច្រើនទៀតផងទេ។
ក្នុង ស្ថានភាពបែបនេះ គេអាចចោទសួរថា តើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអាចចាត់ទុកប្រទេសជិតខាងមួយនេះជាដៃគូចរចា ក្នុងដំណោះស្រាយព្រំដែនតទៅទៀតបានដែរឬទេ? ចម្លើយដែលហាក់ដូចជាមិនពិបាកនឹងឆ្លើយសោះនោះ គឺមិនអាចឡើយ។ មិនអាច ព្រោះតែគ្មានអ្នកណាសង្ឃឹមថា ការចរចាអាចសម្រេចបានលទ្ធផលនោះទេ។ កម្ពុជាពិតជាបានសាកល្បងចរចាជាច្រើនលើករួចហើយ ប៉ុន្តែ ទីបំផុត មិនត្រឹមតែគ្មានលទ្ធផលប៉ុណ្ណោះទេតែភាគីសៀមរិតតែបង្ហាញភាព គឃ្លើនកាន់តែខ្លាំងឡើងថែមទៀត។
ដូច្នេះ វាពិតជាសមស្របណាស់ ដែលថា គួរដល់ពេលដែលកម្ពុជាត្រូវប្រើប្រាស់ជម្រើសថ្មីក្នុងការដោះស្រាយ បញ្ហាព្រំដែនជាមួយសៀមហើយ៕
free programes
Read more!
Posted by sereykh at 17:11 0 comments
Labels: Khmer news
សេរីភាពសារព័ត៌មានកម្ពុជារអិលធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង
ថ្ងៃទី៣ឧសភាស្អែកនេះគឺជាទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោក។ អង្គការនានាដែលធ្វើការដើម្បីការពារសេរីភាពសារព័ត៌មានបានចេញ របាយការណ៍វាយតម្លៃពីស្ថានភាពនៃសេរីភាពសារព័ត៌មានក្នុងបណ្តាប្រទេស ទាំងឡាយនៅក្នុងពិភពលោកក្នុងនោះក៏មានប្រទេសកម្ពុជាដែរ។ ប្រទេសកម្ពុជាដែលគេចាត់ថ្នាក់ក្នុងចំណោមបណ្តាប្រទេសដែលមាន សេរីភាពសារព័ត៌មានធ្លាក់ចុះក្នុងឆ្នាំ២០០៨។
ខណៈដែលសេរីភាពសារព័ត៌មានក្នុងបណ្តាប្រទេសជាច្រើនមានការធ្លាក់ ចុះ ប្រទេសកម្ពុជាក៏ត្រូវគេចាត់ថ្នាក់ក្នុងចំណោមបណ្តាប្រទេសទាំងនោះ ដែរ។
អង្គការ Reporters Sans Fronfiers ដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងប៉ារីសប្រទេសបារាំងបានដាក់ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងលេខរៀង១២៦ ក្នុងចំណោមប្រទេស១៧៣លើពិភពលោក ពោលគឺសេរីភាពសារព័ត៌មានកម្ពុជាឆ្នាំ២០០៨បានរអិលធ្លាក់ចុះយ៉ាង ខ្លាំង បើធៀបនឹងលេខរៀង៨៥កាលពីឆ្នាំ២០០៧។ រិតតែអាក្រក់ជាងនេះទៅទៀត អង្គការ Fredom House ដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិកបានចាត់ទុកប្រទេសកម្ពុជាក្នុង ចំណោមប្រទេសដែលមានសេរីភាពសារព័ត៌មានដ៏អាក្រក់មួយ។
យ៉ាងណាក៏ដោយក្រុមអ្នកតាមដានសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅប្រទេសកម្ពុជា បានមើលឃើញថារបាយការណ៍ ឬការរិះគន់នានាចំពោះសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាពិតជាមិនខុសឡើយ តែក៏មិនមែនត្រឹមត្រូវទាំងអស់ដែរ។
ជាការពិត ប្រសិនបើគេនិយាយថា កម្ពុជាគ្មានសេរីភាពផ្នែកសារព័ត៌មានទេនោះ វាពិតជាមិនត្រឹមត្រូវឡើយ។ តែបើថាប្រទេសនេះមានសេរីភាពសារព័ត៌មានយ៉ាងពេញលេញ ក៏មិនមែនជាការពិតដែរ។ កម្ពុជាគឺជាប្រទេសមួយដែលមានសេរីភាពសារព័ត៌មានក្នុងឋានៈជារដ្ឋ ប្រជាធិបតេយ្យមួយ។ ប៉ុន្តែគ្រាន់តែថាសេរីភាពនោះស្ថិតនៅក្នុងដំណាក់កាលមួយមិនទាន់ ច្បាស់លាស់ និងជាញឹកញាប់តែងតែប៉ះទង្គិចនឹងបញ្ហាគួរឲ្យព្រួយបារម្ភ។
ដើម្បីវាយតម្លៃសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា យើងគួរពិនិត្យមើលទិដ្ឋភាពមួយចំនួនដូចខាងក្រោម។
- ទី១ គឺទិដ្ឋភាពវិជ្ជមាន ៖ ប្រទេសកម្ពុជាមានកាសែតច្រើនព្រោងព្រាតរួមទាំងកាសែតប្រឆាំង រដ្ឋាភិបាលផង។ កាសែតទាំងនោះអាចសរសេរព័ត៌មានបានគ្រប់បែបយ៉ាង រាប់ទាំងការរិះគន់ ឬពេលខ្លះរហូតដល់ការតិះដៀលអ្នកដឹកនាំផងក៏មាន។
ក្រៅពីកាសែតកម្ពុជាមានប៉ុស្តិ៍វិទ្យុច្រើនស្អេកស្កះ ដែលតាមរយៈនោះគេអាចទទួលបានព័ត៌មានឯករាជ្យដែលផ្សាយតាមវិទ្យុ ឯករាជនានា យ៉ាងសម្បូរបែបរហូតដល់មានកម្មវិធីផ្សាយរបស់គណបក្សនយោបាយទៀតផង។ នេះនៅមិនទាន់រាប់បញ្ចូលស្ថានីយ៍ទូរទស្សន៍ជាច្រើនទៀតដែលកំពុង ផ្សាយសព្វថ្ងៃផងទេ។តាមរយៈទិដ្ឋភាពទាំងនេះគេពិតជាមិនអាចនិយាយ ថាកម្ពុជាជាប្រទេសដែលគ្មានសេរីភាពសារព័ត៌មានបានឡើយ។
- ប៉ុន្តែបើពិនិត្យឲ្យបានស៊ីជម្រៅជាងនេះ សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាពិតជានៅមានបញ្ហាជាច្រើន។ ជាបឋមសារព័ត៌មានភាគច្រើនលើសលប់ទាំងកាសែតវិទ្យុ និងទូរទស្សន៍សុទ្ធតែមាននិន្នាការគាំទ្ររដ្ឋាភិបាល។ ត្រង់ចំណុចនេះគេអាចនិយាយបានទៀតថារដ្ឋាភិបាលនៅមានទស្សនៈចង្អៀត ចង្អល់យ៉ាងខ្លាំងចំពោះការផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណដល់អ្នកដែលមាន និន្នាការប្រឆាំង ជាពិសេសផ្នែកទូរទស្សន៍និងវិទ្យុតែម្តង។ ភាពចង្អៀតចង្អល់នេះបានធ្វើឲ្យសំឡេងប្រឆាំងគ្មានតុល្យភាពបើធៀប នឹងសំឡេងគាំទ្ររដ្ឋាភិបាល។
អ្វីដែលធ្ងន់ធ្ងរជាងនេះគឺអ្នកកាសែតនៅតែទទួលរងការយាយី គំរាមកំហែងការចាប់ខ្លួនឬរហូតដល់ការធ្វើឃាត។ ឃាតកម្មលើលោក ឃឹមសំបូរ អ្នកកាសែតមនសិការខ្មែរកាលពីខែកក្កដាឆ្នាំ២០០៨ និងការចាប់ខ្លួននិងការគំរាមកំហែងអ្នកកាសែតជាច្រើនករណីទៀត គឺពិតជាបានធ្វើឲ្យស្រអាប់ដល់សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាក្នុង ឆ្នាំ២០០៨យ៉ាងពិតប្រាកដ។
ដូច្នេះ ដើម្បីឲ្យសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាមានភាពរឹងមាំ រដ្ឋាភិបាលគួរតែបង្ហាញបន្ថែមទៀតនូវឆន្ទៈលើកស្ទួយសេរីភាពសារព័ត៌ មានតាមរយៈការបើកចំហ និងការទទួលយកឲ្យទូលំទូលាយនូវសារព័ត៌មានសេរី និងប្រកបដោយសមភាព និងគ្មានអំពើហិង្សា៕
free programes
Read more!
Posted by sereykh at 17:04 0 comments
Labels: Khmer news
ឡាវ៖ ពីកុម្មុយនិស្តរណបវៀតណាម មកជាអំណាចបក្សតែមួយក្រោមឥទ្ធិពលចិន?
ជាប្រទេសកុម្មុយនិស្តតាំងពីឆ្នាំ១៩៧៥មក ប្រទសឡាវបានចាប់ផ្តើមលះបង់ចោលសេដ្ឋកិច្ចផែនការនៅឆ្នាំ១៩៨៦ ដើម្បីបែរទៅរកសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារវិញ។ ប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ រដ្ឋាភិបាលឡាវក៏បានផ្តើមងាកចេញពីមនោគមវិជ្ជាMarx-Lénine និយម បានបង្កើនទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ចជាមួយប្រទេសចិននិងថៃ និងបានរើបម្រះម្តងបន្តិចៗចេញពីឥទ្ធិពលនយោបាយផ្តាច់មុខរបស់ វៀតណាម។
នៅ ក្នុងន័យនេះ ថ្នាក់ដឹកនាំទីក្រុងVientiane បានអនុញ្ញាតឲ្យវៀតណាមដាក់ទ័ពប្រមាណពី៤ម៉ឺនទៅ៥ម៉ឺននាក់ នៅលើទឹកដីខ្លួនពីឆ្នាំ១៩៧៥ រហូតដល់ពាក់កណ្តាលទសវត្សរ៍ទី៨០។
តាំង ពីឆ្នាំ១៩៨៦មក ប្រទេសឡាវដែលយកគំរូតាមវៀតណាម បាននិងកំពុងបន្តធ្វើកំណែទម្រង់ ដោយលះបង់ចោលបណ្តើរៗសេដ្ឋកិច្ចផែនការ ហើយងាកមករកសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ វិញ។ ទន្ទឹមជាមួយគ្នានេះ ថ្នាក់ដឹកនាំបន្តអនុវត្តរបបនយោបាយផ្តាច់ការ ដែលគ្រប់គ្រងដោយគណបក្សតែមួយគត់ នោះគឺបក្សបដិវត្តន៍ប៉ាថេតឡាវ (PRPL)។ អ្វីៗក៍ឋិតនៅក្នុងកណ្តាប់ដៃបក្ស ដែលលាតសន្ធឹងឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួនចូលទៅដល់គ្រប់កៀនកោះនៃសង្គម តាមរយៈអង្គការផ្សេងៗ រួមមានរណសិរ្សកសាងជាតិ សហព័ន្ធ សហជីព សហភាពយុវវ័យបដិវត្តន៍ និងសហភាពនារីបដិវត្តន៍ ជាដើម។ រក្សាការណ៍សម្ងាត់ នេះហើយគឺជាគោលការណ៍របស់សមាជិកទាំង១១រូបនៃការិយាល័យនយោបាយ បក្ស ដែលជាអ្នកត្រួតត្រាប្រទេស។ គ្មានឡើយស្រមោលឬវត្តមានរបស់អ្នកប្រឆាំង នៅលើឆាកនយោបាយ ហើយក៏គ្មានដែរសិទ្ធិសេរីភាពសំខាន់ៗ ដូចជាសេរីភាពសារព័ត៌មាន ជាដើម។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រទេសឡាវមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់ល្អ នារយៈពេលជាង១០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ គឺប្រមាណ៦ឬ៧% ដោយសារតែគំរោងធំៗមួយចំនួន នៅលើវិស័យវារីអគ្គិសនី
រ៉ែ ដឹកជញ្ជូននិងទេសចរណ៍។ ក៏ប៉ុន្តែឡាវនៅតែជាប្រទេសដែលក្រីក្រជាងគេបង្អស់មួយ នៅក្នុងភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ជាទូទៅ ការអភិវឌ្ឍន៍មានលក្ខណៈយឺត ដោយហេតុតែកង្វះហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនិងកង្វះធនធានមនុស្ស។
ពីរបី ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ប្រទេសឡាវហាក់បីដូចជាកំពុងផ្តើមរើបម្រះខ្លួនចេញពីមនោគមវិជ្ជា កុម្មុយនិស្ត។ រដ្ឋាភិបាលរបស់ Bouasone Bouphavanh ដែលបានឡើងធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រី តាំងពីខែមិថុនាឆ្នាំ២០០៦មក ប្រកាសដោយឥតលាក់លៀមថា លែងត្រូវការទៀតហើយទ្រឹស្តីរបស់Marx-Lénineនិងថាប្រទេសឡាវត្រូវ តែអនុវត្តមនោគមវិជ្ជាថ្មី ដែលសមស្របទៅតាមកាលៈទេសៈនៃសតវត្សរ៍ទី២១ នោះគឺមនោគមវិជ្ជា«សាច់ការនិយម»។
តាមពិត នៅលើសាច់ការជាក់ស្តែង មនោគមន៍វិជ្ជាកុម្មុយនិស្ត គ្មានប្រយោជន៍អ្វីផ្សេងសំរាប់បក្សបដិវត្តន៍ប៉ាថេតឡាវ ក្រៅតែពីអនុញ្ញាតឲ្យអាជ្ញាធរគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាល ដាក់គំនាបទៅលើមន្ត្រីរដ្ឋការឲ្យគោរពវិន័យ និងទៅលើប្រជាជនឲ្យកោតខ្លាចរដ្ឋាភិបាលតែប៉ុណ្ណោះ។
លើសពី នេះទៅទៀត កម្មាភិបាលជំនាន់ថ្មីនៃបក្សកុម្មុយនិស្តឡាវយល់ឃើញថា អ្វីដែលសំខាន់ក្នុងសម័យឥឡូវ គឺសេដ្ឋកិច្ច មិនមែនមនោគមវិជ្ជាទេ។ ពួកគេចង់បើកដៃកាន់តែធំទទួលសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ បើកចំហទ្វារនៃប្រទេសទទួលអង្គការអន្តរជាតិនានា និងបើកសិទ្ធិឲ្យឡាវនិងឡាវអាចជជែកពិភាក្សាគ្នាដោយសេរី។ ការប្រាថ្នាចង់ឲ្យសង្គមផ្លាស់ប្តូរបែបនេះមិនមែនចៃដន្យឡើយ។ សេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារបាននិងកំពុងបន្តជួយរំដោះប្រទេសឡាវឲ្យរួចផុត ពីឥទ្ធិពលផ្តាច់មុខរបស់វៀតណាម ដែលត្រូវប្រជែងជើងគ្នានឹង ចិន ថៃ ព្រមទាំងបស្ចិមប្រទេសមួយចំនួន។ នៅក្នុងចំណោមប្រទេសទាំង៣៧ដែលដាក់ទុនរកស៊ីនៅប្រទេសឡាវសព្វថ្ងៃ វៀតណាមជាប់លំដាប់ថ្នាក់លេខ៣តែប៉ុណ្ណោះ នៅក្រោយថៃនិងចិន។
ការ ប្រជែងជើងគ្នារវាងចិននិងវៀតណាម ក្នុងការទាក់ទងរកស៊ីជាមួយប្រទេសឡាវ បំផុសឲ្យមាននូវសំណួរមួយចំនួន ជុំវិញឥទ្ធិពលនយោបាយរបស់ទីក្រុងHanoi ទៅលើទីក្រុងVientiane។ តើបក្សបដិវត្តន៍ប៉ាថេតឡាវ នៅតែឋិតក្រោមបង្គាប់របស់ទីក្រុងHanoi ដូចពីមុនទៀតដែរឬទេ? តើតាមរយៈ យុទ្ធសាស្រ្តនៃអំណាចស្រទន់«Soft Power» ចិនកំពុងបង្កើនឥទិ្ធពលនយោបាយរបស់ខ្លួនទៅលើប្រទេសឡាវដែរឬទេ?
យ៉ាងណា ក៏ដោយ គេកត់សម្គាល់ឃើញថា វគ្គបណ្តុះបណ្តាលនយោបាយដែលបក្សកុម្មុយនិស្តឡាវរៀបចំឡើងប្រាំខែ ម្តងសំរាប់មន្ត្រីរដ្ឋការ និងដែលពីដើមតែងតែបានប្រព្រឹត្ត ទៅនៅទីក្រុងHanoi ឥឡូវនេះត្រូវលើកទៅធ្វើនៅប្រទេសចិនវិញ នៅទីក្រុងKunmingក្នុងខេត្តYunnan ជាប់នឹងព្រំដែនខាងជើងនៃប្រទេសឡាវ៕
នៅឆ្នាំ១៩៧៥មក ប្រទេសឡាវបានអនុម័តយករបបកុម្មុយនិស្តផ្តាច់ការនិងសេដ្ឋកិច្ច ផែនការ។ នៅក្នុងសម័យសង្គ្រាមត្រជាក់ និងនៅក្នុងបរិបទនៃការប្រជែងកម្លាំងគ្នារវាងសហភាពសូវៀតនិងចិន ឡាវកុម្មុយនិស្តបានក្លាយទៅជាប្រទេសរណបរបស់វៀតណាម ដែលបានជ្រើសយកសហភាពសូវៀតធ្វើជារៀមច្បង ដើម្បីប្រឆាំងនឹងចិន។
នៅក្នុងន័យនេះ ថ្នាក់ដឹកនាំទីក្រុងVientiane បានអនុញ្ញាតឲ្យវៀតណាមដាក់ទ័ពប្រមាណពី៤ម៉ឺនទៅ៥ម៉ឺននាក់ នៅលើទឹកដីខ្លួនពីឆ្នាំ១៩៧៥ រហូតដល់ពាក់កណ្តាលទសវត្សរ៍ទី៨០។
តាំង ពីឆ្នាំ១៩៨៦មក ប្រទេសឡាវដែលយកគំរូតាមវៀតណាម បាននិងកំពុងបន្តធ្វើកំណែទម្រង់ ដោយលះបង់ចោលបណ្តើរៗសេដ្ឋកិច្ចផែនការ ហើយងាកមករកសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ វិញ។ ទន្ទឹមជាមួយគ្នានេះ ថ្នាក់ដឹកនាំបន្តអនុវត្តរបបនយោបាយផ្តាច់ការ ដែលគ្រប់គ្រងដោយគណបក្សតែមួយគត់ នោះគឺបក្សបដិវត្តន៍ប៉ាថេតឡាវ (PRPL)។ អ្វីៗក៍ឋិតនៅក្នុងកណ្តាប់ដៃបក្ស ដែលលាតសន្ធឹងឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួនចូលទៅដល់គ្រប់កៀនកោះនៃសង្គម តាមរយៈអង្គការផ្សេងៗ រួមមានរណសិរ្សកសាងជាតិ សហព័ន្ធ សហជីព សហភាពយុវវ័យបដិវត្តន៍ និងសហភាពនារីបដិវត្តន៍ ជាដើម។ រក្សាការណ៍សម្ងាត់ នេះហើយគឺជាគោលការណ៍របស់សមាជិកទាំង១១រូបនៃការិយាល័យនយោបាយ បក្ស ដែលជាអ្នកត្រួតត្រាប្រទេស។ គ្មានឡើយស្រមោលឬវត្តមានរបស់អ្នកប្រឆាំង នៅលើឆាកនយោបាយ ហើយក៏គ្មានដែរសិទ្ធិសេរីភាពសំខាន់ៗ ដូចជាសេរីភាពសារព័ត៌មាន ជាដើម។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រទេសឡាវមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់ល្អ នារយៈពេលជាង១០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ គឺប្រមាណ៦ឬ៧% ដោយសារតែគំរោងធំៗមួយចំនួន នៅលើវិស័យវារីអគ្គិសនី
រ៉ែ ដឹកជញ្ជូននិងទេសចរណ៍។ ក៏ប៉ុន្តែឡាវនៅតែជាប្រទេសដែលក្រីក្រជាងគេបង្អស់មួយ នៅក្នុងភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ជាទូទៅ ការអភិវឌ្ឍន៍មានលក្ខណៈយឺត ដោយហេតុតែកង្វះហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនិងកង្វះធនធានមនុស្ស។
ពីរបី ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ប្រទេសឡាវហាក់បីដូចជាកំពុងផ្តើមរើបម្រះខ្លួនចេញពីមនោគមវិជ្ជា កុម្មុយនិស្ត។ រដ្ឋាភិបាលរបស់ Bouasone Bouphavanh ដែលបានឡើងធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រី តាំងពីខែមិថុនាឆ្នាំ២០០៦មក ប្រកាសដោយឥតលាក់លៀមថា លែងត្រូវការទៀតហើយទ្រឹស្តីរបស់Marx-Lénineនិងថាប្រទេសឡាវត្រូវ តែអនុវត្តមនោគមវិជ្ជាថ្មី ដែលសមស្របទៅតាមកាលៈទេសៈនៃសតវត្សរ៍ទី២១ នោះគឺមនោគមវិជ្ជា«សាច់ការនិយម»។
តាមពិត នៅលើសាច់ការជាក់ស្តែង មនោគមន៍វិជ្ជាកុម្មុយនិស្ត គ្មានប្រយោជន៍អ្វីផ្សេងសំរាប់បក្សបដិវត្តន៍ប៉ាថេតឡាវ ក្រៅតែពីអនុញ្ញាតឲ្យអាជ្ញាធរគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាល ដាក់គំនាបទៅលើមន្ត្រីរដ្ឋការឲ្យគោរពវិន័យ និងទៅលើប្រជាជនឲ្យកោតខ្លាចរដ្ឋាភិបាលតែប៉ុណ្ណោះ។
លើសពី នេះទៅទៀត កម្មាភិបាលជំនាន់ថ្មីនៃបក្សកុម្មុយនិស្តឡាវយល់ឃើញថា អ្វីដែលសំខាន់ក្នុងសម័យឥឡូវ គឺសេដ្ឋកិច្ច មិនមែនមនោគមវិជ្ជាទេ។ ពួកគេចង់បើកដៃកាន់តែធំទទួលសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ បើកចំហទ្វារនៃប្រទេសទទួលអង្គការអន្តរជាតិនានា និងបើកសិទ្ធិឲ្យឡាវនិងឡាវអាចជជែកពិភាក្សាគ្នាដោយសេរី។ ការប្រាថ្នាចង់ឲ្យសង្គមផ្លាស់ប្តូរបែបនេះមិនមែនចៃដន្យឡើយ។ សេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារបាននិងកំពុងបន្តជួយរំដោះប្រទេសឡាវឲ្យរួចផុត ពីឥទ្ធិពលផ្តាច់មុខរបស់វៀតណាម ដែលត្រូវប្រជែងជើងគ្នានឹង ចិន ថៃ ព្រមទាំងបស្ចិមប្រទេសមួយចំនួន។ នៅក្នុងចំណោមប្រទេសទាំង៣៧ដែលដាក់ទុនរកស៊ីនៅប្រទេសឡាវសព្វថ្ងៃ វៀតណាមជាប់លំដាប់ថ្នាក់លេខ៣តែប៉ុណ្ណោះ នៅក្រោយថៃនិងចិន។
ការ ប្រជែងជើងគ្នារវាងចិននិងវៀតណាម ក្នុងការទាក់ទងរកស៊ីជាមួយប្រទេសឡាវ បំផុសឲ្យមាននូវសំណួរមួយចំនួន ជុំវិញឥទ្ធិពលនយោបាយរបស់ទីក្រុងHanoi ទៅលើទីក្រុងVientiane។ តើបក្សបដិវត្តន៍ប៉ាថេតឡាវ នៅតែឋិតក្រោមបង្គាប់របស់ទីក្រុងHanoi ដូចពីមុនទៀតដែរឬទេ? តើតាមរយៈ យុទ្ធសាស្រ្តនៃអំណាចស្រទន់«Soft Power» ចិនកំពុងបង្កើនឥទិ្ធពលនយោបាយរបស់ខ្លួនទៅលើប្រទេសឡាវដែរឬទេ?
យ៉ាងណា ក៏ដោយ គេកត់សម្គាល់ឃើញថា វគ្គបណ្តុះបណ្តាលនយោបាយដែលបក្សកុម្មុយនិស្តឡាវរៀបចំឡើងប្រាំខែ ម្តងសំរាប់មន្ត្រីរដ្ឋការ និងដែលពីដើមតែងតែបានប្រព្រឹត្ត ទៅនៅទីក្រុងHanoi ឥឡូវនេះត្រូវលើកទៅធ្វើនៅប្រទេសចិនវិញ នៅទីក្រុងKunmingក្នុងខេត្តYunnan ជាប់នឹងព្រំដែនខាងជើងនៃប្រទេសឡាវ៕
free programes
Read more!
Posted by sereykh at 16:59 0 comments
Labels: ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ
ម៉ាឡេស៊ី៖ ពីអំណាចគណបក្សតែមួយ ទៅរកប្រព័ន្ធនយោបាយពហុបក្ស
តាំងពីឆ្នាំ១៩៥៧មក ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីឋិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងផ្តាច់មុខរបស់គណបក្សតែមួយ ដែលឈ្នះឆ្នោតរហូត គឺគណបក្សអង្គការឯកភាពជាតិម៉ាឡេ។ ប្រការនេះបានធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលបន្តបន្ទាប់គ្នា រេម្តងបន្តិចៗ ទៅរកអំណាចផ្តាច់ការ។ ក៏ប៉ុន្តែ តាំងពីឆ្នាំ២០០៨មក អប្រជាប្រិយភាពនៃបក្សកាន់អំណាច និងឥទ្ធិពលខ្លាំងឡើងជាលំដាប់នៃបក្សប្រឆាំងកំពុងធ្វើឲ្យឆាក នយោបាយនៃប្រទេសប្រែប្រួលមិនតិចឡើយ។
ម៉ាឡេស៊ី
តាំងពីបានទទួលឯករាជ្យ នៅឆ្នាំ១៩៥៧មក ម៉ាឡេស៊ីបានបង្កើតនិងអនុម័តប្រព័ន្ធនយោបាយនិងសេដ្ឋកិច្ចមួយ ដែលថ្នាក់ដឹកនាំបន្តបន្ទាប់គ្នានៃប្រទេសអះអាង ថាមានមូលដ្ឋាន នៅលើConsensus រវាងសហគមន៍សំខាន់ៗទាំងបីនៃប្រជាជាតិ
នោះគឺសហគមន៍ម៉ាឡេ ៦០%នៃចំនួនប្រជាជនទាំងស្រុង សហគមន៍ចិន ៣០% និងសហគមន៍ឥណ្ឌា ៧,៥%។ ការពិត គ្មានឡើយConsensus មានតែការជិះជាន់ជាដរាប ពីសំណាក់សហគមន៍ម៉ាឡេដែលមានចំនួនច្រើនលើសលប់ ទៅលើសហគមន៍តូចតាចដទៃ។ គឺការពឹងពាក់ទាំងស្រុងទៅលើកម្លាំងនៃសហគមន៍ម៉ាឡេកាន់សាសនា អ៊ីស្លាមនេះហើយ ដែលអនុញ្ញាតឲ្យគណបក្សអង្គការឯកភាពជាតិម៉ាឡេ(UMNO) ឈ្នះឆ្នោតរហូត និងក្តាប់អំណាចផ្តាច់មុខតែឯកឯង តាំងពីឆ្នាំ១៩៥៧ មកទល់សព្វថ្ងៃ។
ការរើសអើងពូជសាសន៍ និងនយោបាយលើកស្ទួយតែជនជាតិម៉ាឡេបែបនេះ ថែមទាំងបានបង្កឲ្យមានការប្រយុទ្ធគ្នា ជាច្រើនលើកច្រើនសា រវាងសហគមន៍ចិន និងសហគមន៍ម៉ាឡេ និងបាតុកម្មពីសំណាក់ជនជាតិចិនប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល នៅដើមទសវត្សន៍ទី៧០ទៀតផង។
ការមានប្រៀបផ្តាច់មុខតែឯង អស់រយៈពេលជាងកន្លះសតវត្សរ៍ នៃគណបក្សអង្គការឯកភាពជាតិ នៅលើឆាកនយោបាយម៉ាឡេស៊ី បានធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលបន្តបន្ទាប់គ្នា រេខ្លួនបន្តិចម្តងៗ ទៅរកអំណាចផ្តាច់ការ។ ជាក់ស្តែងជាងគេ គឺរដ្ឋាភិបាលរបស់Mahathir ដែលបានគ្រប់គ្រងប្រទេសពីឆ្នាំ១៩៨១ដល់ឆ្នាំ ២០០៣។ នៅក្នុងទសវត្សរ៍ទី៩០ Mahathir បានតាំងខ្លួនជាអ្នកការពារគោលការណ៍អាស៊ី ជាអ្នកការពារអំណាចផ្តាច់ការភ្លឺស្វាង ប្រឆាំងនឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបែបបស្ចិមលោក។ នៅក្នុងន័យនេះ Mahathir បានប្រើប្រាស់កងទ័ពនិងកងនគរបាល ដើម្បីក្តាប់និងត្រួតពិនិត្យប្រជារាស្រ្ត ដើម្បីពង្រឹងអំណាចរបស់ខ្លួន និងដើម្បីវាយបង្ក្រាបពួកប្រឆាំង។ ឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែង គឺការវាយបង្ក្រាបទៅលើបាតុកម្មរបស់ពួកមេធាវី ដែលបានទាមទារឲ្យមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស នៅឆ្នាំ១៩៨៦ និងនៅឆ្នាំ១៩៩៨ ការចាប់ខ្លួនAnwar Ibrahim ដែលជាបុរសខ្លាំងទី២ ជាឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងដែលតាមនិយាយ នឹងត្រូវឡើងស្នងតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីពីMahathir ទៀតផង។
ទោះ ជាយ៉ាងណាក៏ដោយ Mahathir បានកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ បានលើកកំពស់ជីវភាពរបស់ប្រជាជន ដោយសារតែការលក់ទំនិញចេញទៅក្រៅប្រទេស និងដោយសារតែវិស័យឧស្សាហកម្ម ដែលបានធ្វើឲ្យកំណើនសេដ្ឋកិច្ចនៃប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ឡើងទៅដល់៨ឬ៩% ពីឆ្នាំ១៩៨៧ ដល់ឆ្នាំ១៩៩៧។
មុននឹងចាក ចេញពីអំណាច នៅខែតុលាឆ្នាំ២០០៣ Mahathir បានជម្រុញAbdullah Ahmad Badawi ឲ្យក្លាយជាអ្នកដឹកនាំនៃបក្សអង្គការឯកភាពជាតិម៉ាឡេ ដែលជាឈ្នាន់ជាន់ឡើងទៅធ្វើជានាយករដ្ឋមន្រ្តី។ មួយឆ្នាំក្រោយមក គឺនៅថ្ងៃទី២១មីនាឆ្នាំ២០០៤ ការបោះឆ្នោតបានអនុញ្ញាតឲ្យBadawi បន្តជាផ្លូវការ តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។
ក៏ ប៉ុន្តែ តាំងពីឆ្នាំ២០០៧មក លក្ខណៈផ្តាច់ការនៃរបបនយោបាយម៉ាឡេ បាននិងកំពុងបន្តស្បើយទៅវិញបន្តិចម្តងៗ។ មានមូលហេតុច្រើនយ៉ាង ដែលអាចពន្យល់ការផ្លាស់ប្តូរបែបនេះ។ ម្យ៉ាង គឺការដោះលែងAnwar Ibrahim ឲ្យចេញពីគុក នៅខែកញ្ញាឆ្នាំ២០០៤ ការដោះលែងដែលបានបើកលទ្ធភាពឲ្យអតីតឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះ ចាប់ផ្តើមចេញមុខធ្វើជាមេដឹកនាំនៃគណបក្សប្រឆាំង។ ម្យ៉ាងទៀត គឺអសមត្ថភាពរបស់ Badawi ក្នុងការដឹកនាំគណបក្សអង្គការឯកភាពជាតិម៉ាឡេ និងក្នុងការដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល។ អ៊ីចឹងហើយ បានជានៅខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ២០០៧ បណ្តាជនជាង៣ ០០០០នាក់ បានចុះធ្វើបាតុកម្ម នៅតាមដងផ្លូវនៃទីក្រុងKuala Lumpour។ គឺជាចលនាបាតុកម្មធំជាងគេមួយមិនដែលមានឡើយ នៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី នារយៈពេលជិត២០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ នៅខែឧសភាឆ្នាំ២០០៨ មានមហាបាតុកម្មមួយទៀតកើតឡើង នៅក្នុងរដ្ឋធានី។ បណ្តាបាតុករប្រឆាំងនឹងសាំងឡើងថ្លៃ ប្រឆាំងនឹងអសមត្ថភាពរបស់រដ្ឋាភិបាល ក្នុងការប្រយុទ្ធទប់ទល់នឹងអំពើពុករលួយ និងក្នុងការធ្វើកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត។ គឺនៅក្នុងបរិបទបែបនេះហើយ ដែលគណបក្សជំទាស់ បានរួបរួមគ្នាជាធ្លុងមួយ ដើម្បីតទល់នឹងគណបក្សអង្គការឯកភាពជាតិម៉ាឡេ នៅពេលបោះឆ្នោតខែមីនាឆ្នាំ២០០៨ ការបោះឆ្នោតដែលបានធ្វើឲ្យអាសនៈ នៅក្នុងរដ្ឋសភារបស់បក្សប្រឆាំងកើនចំនួនពី១៨ ទៅ៨២។
ការ បោះឆ្នោតខែមីនាឆ្នាំ២០០៨ នៅម៉ាឡេស៊ី គឺជារលកយក្សTsunami មួយសំរាប់បក្សអង្គការឯកភាពជាតិម៉ាឡេ ពីព្រោះជាលើកទីមួយបង្អស់គណបក្សមួយនេះដែលកាន់អំណាចផ្តាច់មុខតែ ឯកឯង នៅក្នុងប្រទេសតាំងពីឆ្នាំ១៩៥៧មក ទទួលមិនបានអាសនៈ ចំនួន២ភាគ៣ នៅក្នុងរដ្ឋសភានិងអស់មានអំណាចកែប្រែរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានស្រេចតែ អំពើចិត្តទៀតហើយ។
គឺការផ្លាស់ប្តូរស៊ីជម្រៅនៅលើឆាក នយោបាយម៉ាឡេស៊ីបែបនេះហើយ ដែលបានជម្រុញឲ្យលោកBadawi លះបង់ចោល នៅខែមីនាកន្លងទៅនេះ តំណែងប្រធានបក្សអង្គការឯកភាពជាតិម៉ាឡេ។ នៅថ្ងៃទី២៦មីនាកន្លងទៅនេះ បណ្តាប្រតិភូទាំង ២៥០០នាក់នៃគណបក្សបានបោះឆ្នោតតែងតាំង Najib Tun Razak ជាប្រធាន។ ហើយ តាំងពីពេលនោះមក Najib Tun Razak បានក្លាយជាស្វ័យប្រវត្តិ ទៅជានាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មីនៃប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។
ពីពេលនេះតទៅ Najib Tun Razak ត្រូវប្រឈមមុខនឹងមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងAnwar Ibrahim។ ពីអំណើះតទៅ Anwar Ibrahim នឹងខិតខំទាក់ទាញសហគមន៍ចិននិងឥណ្ឌា ព្រមទាំងស្វែងរកការគាំទ្រពីពួកម៉ាឡេណា ដែលលែងទុកចិត្តគណបក្សកាន់អំណាច ដើម្បីដណ្តើមយកជ័យជំនះ នៅពេលបោះឆ្នោតលើកក្រោយ៕
free programes
Posted by sereykh at 16:55 0 comments
Labels: ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ
របបសឹកភូមា
តាំងពីឆ្នាំ១៩៦២មកម៉្លេះ អំណាចរដ្ឋនៃប្រទេសភូមាឋិតនៅក្នុងដៃរបស់ក្រុមនាយទាហាន ហើយតាមមើលទៅ វានឹងមិនអាចវិលមកដៃស៊ីវិលវិញងាយៗបានទេ ពីព្រោះមនោគមវិជ្ជានៃរបបសឹកភូមាឈរលើការប្រឆាំងនឹង ប្រជាធិបតេយ្យូបនីយកម្ម និងការប្រឆាំងនឹងបស្ចិមលោក។
ផ្ទុយពីបណ្តាប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដទៃ ដែលហាក់បីដូចជាខិតខំបោះជំហាន ទៅរក លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងបើកចំហព្រំដែននៃប្រទេសខ្លួន ភូមានៅតែជារបបផ្តាច់ការ បិទព្រំដែនសឹងជិតឈឹង មានទំនាក់ទំនងតិចតួចបំផុត ជាមួយពិភពលោក។
របបផ្តាច់ការភូមា ជារបបសឹក បានន័យថាអំណាចឋិតនៅក្នុងកណ្តាប់ដៃរបស់យោធា។ មិនមែនជាការចៃដន្យទេ ដែលអំណាចត្រូវបានកាន់កាប់ដោយក្រុមនាយទាហាន ពីព្រោះពីឆ្នាំ១៩៤៨ ឆ្នាំដែលភូមាទទួលបានឯករាជ្យ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៦២ រដ្ឋាភិបាលស៊ីវិល ចេះតែទៅពឹងពាក់កងទ័ពឥតឈប់ឈរ។ ជាក់ស្តែង នៅឆ្នាំ១៩៤៨ នាយករដ្ឋមន្ត្រី U Nu បានពឹងពាក់ឧត្តមសេនីយ Ne Win ឲ្យបង្ក្រាបពួកជនជាតិភាគតិចKarens ដែលងើបបះបោរទាមទារឯករាជ្យ។ នៅឆ្នាំ១៩៥៨ U Nu បានទៅ ពឹងពាក់ឧត្តមសេនីយNe Win ជាថ្មី លើកនេះ ឲ្យបង្ក្រាបពួកកុម្មុយនីស្តវិញម្តង។
នៅទីបំផុត នៅខែមីនាឆ្នាំ១៩៦២ ឧត្តមសេនីយNe Win បានធ្វើរដ្ឋប្រហារទំលាក់ U Nu ហើយក្រសោបយកអំណាចទាំងស្រុងមកក្តាប់។
គេ ត្រូវរង់ចាំរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៨៨ ទើបឃើញពលរដ្ឋស៊ីវិលងើបបះបោរ ធ្វើបាតុកម្មប្រឆាំង នឹងរបបសឹករបស់ Ne Win។ កាលនោះ នៅចំពោះមុខមហាបាតុកម្មមួយរបស់គណបក្សប្រឆាំង គឺបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដឹកនាំដោយលោកស្រីAung San Suu Kyi ឧត្តមសេនីយ Ne win ត្រូវបង្ខំចិត្តលាលែងចេញពីតំណែង។ ក៏ប៉ុន្តែ កងទ័ពដែលនៅតែមិនព្រមបោះបង់ចោលអំណាច ចាប់ពួកមេដឹកនាំបក្សជំទាស់ដាក់គុក ចាប់លោកស្រីAung San Suu Kyi ឃុំខ្លួនក្នុងគេហដ្ឋានលោកស្រី និងបង្កើតស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាលមួយ ដែលគេប្រសិទ្ធនាមឲ្យថា គណៈកម្មាធិការរដ្ឋដើម្បីរៀបចំច្បាប់និងសណ្តាប់ធ្នាប់ឡើងវិញ ហៅកាត់ថា SLORC។
ស្ថាប័ន SLORC នេះដែលនៅឆ្នាំ១៩៩៧ ត្រូវបានដូរឈ្មោះទៅជា ក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋ ដើម្បីសន្តិភាពនិងការអភិវឌ្ឍន៍ (SPDC) គឺជាសសរគ្រឹះនៃរបបផ្តាច់ការភូមា។ សមាជិកនៃក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋនេះសុទ្ធសឹងជានាយទាហាន មានមេបញ្ជាការយោធភូមិភាគទាំង១២នាក់និងនាយទាហានជាន់ខ្ពស់៧នាក់។ គឺក្រុមនាយទាហាននេះហើយ ដែលជាអ្នកតែងតាំងនាយករដ្ឋមន្ត្រី កំណត់មនោគមវិជ្ជានិងបន្ទាត់នយាបាយធំៗនៃរបបសឹកភូមា។
នៅខែ មិថុនាឆ្នាំ១៩៨៩ ក្រុមនាយទាហាន បានសម្រេចប្តូរឈ្មោះភូមា ទៅជាMyanmar ពីព្រោះ ពាក្យMyanmar ដែលមានន័យថា ពូជសាសន៍ដែលកើតមុនគេនៅលើលោកិយ មានលក្ខណៈជាតិនិយមខ្លាំង។
ក្រៅ ពីមូលដ្ឋានជាតិនិយម មនោគមវិជ្ជារបស់ក្រុមនាយទាហានភូមាឈរលើការប្រឆាំងនឹង ប្រជាធិបតេយ្យូបនីយកម្ម និងការប្រឆាំងនឹងបស្ចិមលោក។ ការប្រឆាំងនឹងប្រជាធិបតេយ្យូបនីយកម្ម ជម្រុញឲ្យរបបសឹក ក្តាប់យ៉ាងតឹងរ៉ឹង មធ្យោបាយឃោសនាមហាជន ដូចជា ទូរទស្សន៍ វិទ្យុ និងសារពត៌មាន និងខ្ទប់មាត់បក្សជំទាស់។ នៅក្នុងន័យនេះ របបសឹកមិនព្រមទទួលស្គាល់ ជ័យជំនះ របស់គណបក្សលោកស្រីAung San Suu Kyi នាពេលបោះឆ្នោតសភាឆ្នាំ១៩៩០ បន្តចាប់អ្នកប្រឆាំងញាត់គុក និងវាយបង្ក្រាបក្នុងថ្លុកឈាមរាល់ចលនាបះបោរ ដូចយ៉ាង ការវាយបង្ក្រាបគ្មានត្រាប្រណី ទៅលើបាតុកម្មលោកសង្ឃនិងនិស្សិត នៅ ឆ្នាំ២០០៧។
ដោយឡែក មិនមែនចៃដន្យទេ ដែលរបបសឹកភូមាប្រឆាំងនឹងបស្ចិមលោក ពីព្រោះជាច្រើនឆ្នាំកន្លងមកហើយ ដែលសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប ដាក់សម្ពាធគ្រប់បែបយ៉ាង ទៅលើភូមា បង្ខំឲ្យក្រុមនាយទាហាន ធ្វើប្រជាធិបតេយ្យូបនីយកម្មនៅក្នុងប្រទេស និងដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ ជាពិសេស លោកស្រីប្រមុខបក្សជំទាស់Aung San Suu Kyi ដែលនៅឆ្នាំ១៩៩១ បានក្លាយជាជ័យលាភីរង្វាន់Nobel ផ្នែកសន្តិភាព។
ក៏ប៉ុន្តែ មកទល់ពេលនេះ ការគាបសង្កត់របស់បស្ចិមលោកទៅលើរបបសឹក គ្មានប្រសិទ្ធិភាពទាល់តែសោះ ពីព្រោះរបបផ្តាច់ការភូមាមិនដែលត្រូវការលោកខាងលិចទេ។ សូម្បីតែ នៅខែឧសភាឆ្នាំ២០០៨ ក្រោយពេលដែលខ្យល់ព្យុះកំបុតត្បូងNarguis បានសម្លាប់ប្រជាជនភូមា អស់ជាងមួយសែននាក់ ក៏របបសឹកមិនព្រមទទួលជំនួយរបស់បស្ចិមលោកដែរ យល់ព្រមទទួលតែ ជំនួយរបស់បណ្តាប្រទេសអាស៊ី។
ការពិត របបសឹកភូមាអាងយ៉ាង ពីព្រោះមានប្រទេសចិនជួយនិងមានប្រទេសរុស្ស៊ី ព្រមទាំងបណ្តាប្រទេសAseanរកស៊ីជាមួយ។ ជាក់ស្តែង នៅឆ្នាំ២០០៨កន្លងទៅនេះ ប្រទេសចិនបានដាក់ទុន ៨៥៥លានដុល្លារ រកស៊ីនៅភូមា រុស្ស៊ី៩៤លានដុល្លារ សិង្ហបូរី៥លានដុល្លារ និងវៀតណាម២០លានដុល្លារ។
ប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ក្រោមការណែនាំរបស់ប្រទេសចិន និងដោយហេតុតែមានការទិតៀនកាន់តែខ្លាំងពីសំណាក់សមាជិកAseanខ្លះ របបសឹកភូមាបានផ្តើមបោះជំហានទៅរកអ្វី ដែលខ្លួនប្រសិទ្ធនាមឲ្យថា លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងក្របខណ្ឌនៃវិន័យ។ នៅក្នុងន័យនេះ រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីមួយ ត្រូវបានអនុម័តឡើង តាមរយៈការបោះឆ្នោតប្រជាមតិ កាលពីចុងឆ្នាំ២០០៨។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះ ត្រូវបង្កើតរបបនយោបាយប្រធានាធិបតីស៊ីវិលមួយ។ តែអ្នកណាក៏យល់ដែរថា ទាំងនេះគឺជាឆាកល្ខោននយោបាយមួយតែប៉ុណ្ណោះ ពីព្រោះ ចង់ឬមិនចង់ អំណាចពិតប្រាកដ នឹងបន្តឋិតនៅក្នុងដៃរបស់ក្រុមនាយទាហានយូរឆ្នាំតទៅមុខទៀត៕
free programes
Posted by sereykh at 16:50 0 comments
Labels: ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ
សិង្ហបូរី៖ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឬរបបផ្តាច់ការ?
សិង្ហបូរី ជាប្រទេសមួយមហារុងរឿង រុងរឿងជាងគេបង្អស់នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងរុងរឿង ជាងបណ្តាប្រទេសបស្ចិមលោកខ្លះទៅទៀត។ យ៉ាងណាមិញ រដ្ឋដ៏តូចមួយនេះ កាន់អំណាចផ្តាច់ការ តែជាអំណាចផ្តាច់ការមួយភ្លឺស្វាង ឲ្យតម្លៃទៅលើយុត្តិធម៌សង្គម សន្តិសុខ ភាពថ្លៃថ្នូរនិងសុភមង្គលរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
ផែនទីប្រទេសសិង្ហបុរី
តាំង ពីឆ្នាំ១៩៥៩មក បក្សសកម្មភាពប្រជាជនឈ្នះឆ្នោតរហូត ហើយកាន់កាប់អាសនៈ ទាំងស្រុង នៅក្នុងសភា ពីឆ្នាំ១៩៦៥ដល់ឆ្នាំ១៩៨១។ ដើម្បីឈ្នះឆ្នោត និងដើម្បីក្តាប់អំណាចទាំងស្រុងបាន រដ្ឋាភិបាល Lee kuan Yew ប្រើស្នៀតនយោបាយបីយ៉ាង។ ម្យ៉ាងគឺការពុះចែកមណ្ឌលបោះឆ្នោតឡើងវិញ ដើម្បីរំសាយដែនអំណាចរបស់បក្សប្រឆាំង។ ម្យ៉ាងទៀត គឺការប្រើប្រាស់ធនធាននិងស្ថាប័នរដ្ឋ សំរាប់ប្រយោជន៍នៃគណបក្ស។ ម្យ៉ាងចុងក្រោយបង្អស់ គឺការប្តឹងផ្តល់ឡើងតុលាការ ប្រឆាំងនឹងពួកអ្នកជំទាស់ ក្នុងបទ បង្ខូចកេរ្តិ៍ឈ្មោះ។ លើសពីនេះទៅទៀត រដ្ឋាភិបាលLee Kuan Yew ក៏ប្រើច្បាប់ ដើម្បីបិទមាត់អ្នកជំទាស់ដែរ នោះគឺច្បាប់ស្តីពីសន្តិសុខផ្ទៃក្នុង។ ច្បាប់នេះអនុញ្ញាត ដោយមិនចាំបាច់កាត់ទោស ឲ្យឃុំខ្លួនជនណាក៏ដោយដែលជាប់សង្ស័យថាបង្កវិទ្ធង្សនា និងសកម្មភាពកុម្មុយនិស្ត។ ជាក់ស្តែង នៅមុនពេលបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៦៨ Lee Kuan Yew បានប្រើច្បាប់សន្តិសុខផ្ទៃក្នុងនេះ ដើម្បីរុញច្រានអ្នកដឹកនាំបក្សប្រឆាំងពីរនាក់ចេញពីសៃវៀននយោបាយ។ មែនទែនទៅ ច្បាប់នេះ មិនមែនសំដៅ ទៅលើតែអ្នកនយោបាយប៉ុណ្ណោះទេ។ វាក៏ជាសម្ពាធមួយដ៏មានប្រសិទ្ធិភាព ដាក់ទៅលើអ្នកកាសែត អ្នកជំនួញ ឬជនណាក៏ដោយ ដែលហ៊ានរិះគន់រដ្ឋាភិបាល។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ មានគណបក្សនយោបាយរហូតទៅដល់ជាង៤០ នៅសិង្ហបូរី។ ក៏ប៉ុន្តែ តាំងពីឆ្នាំ១៩៦៥មក គ្មានបក្សណាមួយ អាចយកឈ្នះឬសង្ឃឹមយកឈ្នះ បក្សសកម្មភាពប្រជាជាជនរបស់Lee Kuan Yee ឡើយ។ មូលហេតុ គឺមកពីរដ្ឋាភិបាលLee Kuan Yee ក្នុងអតីតកាល និងរដ្ឋាភិបាល នៃកូនប្រុសរបស់គាត់Lee Hsien Long ក្នុងបច្ចុប្បន្នកាល ក្តាប់សឹងទាំងស្រុង មធ្យោបាយឃោសនាមហាជន។ ទូរទស្សន៍ វិទ្យុ និងកាសែត សុទ្ធសឹង ជាកម្មសិទ្ធិរបស់ នាយករដ្ឋមន្រ្តី រដ្ឋមន្រ្តី និងញាតិមិត្តសន្តានរបស់អ្នកដឹកនាំប្រទេស។ ម៉្លោះហើយ ការនិយាយរិះគន់រដ្ឋាភិបាល អាចចេញមកពីសារពត៌មានបរទេសមួយគត់។ យ៉ាងណាមិញ រដ្ឋាភិបាលសិង្ហបូរី ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសារពត៌មានបរទេសមិនស្វាងឡើយ។ រដ្ឋសិង្ហបូរី ប្តឹងផ្តល់ឡើងតុលាការ ប្រឆាំងនឹងកាសែតឬទស្សនាវដ្តីបរទេសណាដែលហ៊ានរិះគន់ខ្លួន។ ជាក់ស្តែង សារពត៌មាន Time, Asian Wall Street Journal, Asiaweek, ឬក៏ Far Eastern Economic Review សុទ្ធតែធ្លាប់បានប្រឈមមុខនឹងតុលាការសិង្ហបូរី។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ដើម្បីត្រួតពិនិត្យអត្ថបទនៃអ្នកកាសែតបរទេសទាំងនេះបាន និងដើម្បីស្រួលធ្វើការគាបសង្កត់ រដ្ឋាភិបាលសិង្ហបូរី ទាមទារឲ្យមធ្យោបាយឃោសនាមហាជនបរទេស ដាក់ប្រចាំនៅលើទឹកដីសិង្ហបូរី តំណាងឬអ្នកឆ្លើយឆ្លងពត៌មានម្នាក់យ៉ាងតិច និងដាក់លុយ២០ម៉ឺនដុល្លារប្រចាំ នៅក្នុងធនាគារសិង្ហបូរី។ ធ្វើដូចនេះ រដ្ឋាភិបាលសិង្ហបូរីអាចដកហូតយកប្រាក់សងជម្ងឺចិត្តភ្លាមៗ នៅក្រោយការប្តឹងផ្តល់ឈ្នះ សារពត៌មានបរទេសអស់ទាំងនេះម្តងៗ។
ដោយ ឡែក ពេលបោះឆ្នោតម្តងៗ រដ្ឋាភិបាលទិញសម្លេងឆ្នោតដោយប្រយោល បានន័យថា រដ្ឋាភិបាលចែកចាយអំណោយឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ។ ឧទាហរណ៍នៅឆ្នាំ២០០១ អាជ្ញាធរបានចែកភាគហ៊ុនទីផ្សារហាងឆេងឲ្យដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលបាននាំគ្នាទៅដកយកលុយអំណោយនេះ ពីធនាគារ មួយថ្ងៃមុនថ្ងៃបោះឆ្នោត។
លើសពីនេះ ទៅទៀត គ្មានទេស្ថាប័នឯករាជ្យដើម្បីចាត់ចែងនិងត្រួតពិនិត្យ មើលការបោះឆ្នោត។ គឺរដ្ឋាភិបាលជាអ្នកចាត់ចែងទាំងអស់។
ម្យ៉ាង វិញទៀត នៅពីក្រោយរដ្ឋាភិបាលដែលប្រសូតចេញពីការបោះឆ្នោតនេះ គឺក្រុមគ្រួសារLee Kuan Yew តែម្តងដែលជាអ្នកក្តាប់អំណាច។ Lee Kuan Yew ដែលជាផ្លូវការបានបោះបង់ចោលមុខតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រី តាំងពីឆ្នាំ១៩៩០ នៅបន្តទាញខ្សែបង្ហៀររដ្ឋាភិបាលតទៅទៀត។ Lee Hsien Long កូនប្រុសគាត់វិញ ជាបច្ចុប្បន្ននាយករដ្ឋមន្ត្រី ជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុ។ ភរិយា និងកូនប្រុសម្នាក់ទៀតរបស់ Lee Kuan Yew ជាប្រធានអគ្គនាយក នៃក្រុមហ៊ុនរដ្ឋធំៗមួយចំនួន ដូចជាក្រុមហ៊ុន Singapour Telecom ជាដើម។
និយាយរួម នៅលើក្រដាស សិង្ហបូរីជាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដោយយកគំរូតាមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៃប្រទេសអង់គ្លេស។ ក៏ប៉ុន្តែ ការពិតជាក់ស្តែង រដ្ឋដ៏តូច តែមហារុងរឿងមួយនេះកាន់អំណាចផ្តាច់ការសោះ។
សួរថា ទោះជាគ្មានសេរីភាពនយោបាយ និងគ្មានសិទ្ធិបុគ្គលទូលំទូលាយ តើប្រជាជនសិង្ហបូរី មានសុភមង្គលដែរឬទេ? គេត្រូវដឹងថា ប្រជាពលរដ្ឋសិង្ហបូរីមានកំរិតជីវភាពខ្ពស់សឹងគ្រាន់បើជាងប្រជាជន បស្ចិមលោកទៅទៀត។ សិង្ហបូរីឲ្យតម្លៃទៅលើយុត្តិធម៌សង្គម ត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថា ជាប្រទេសស្អាតស្អំគ្មានអំពើពុករលួយ ជាប្រទេសប្រកបដោយសន្តិសុខខ្ពស់។ ម៉្លោះហើយ កម្រមានណាស់អ្នកដែលចង់ចាកចេញពីសិង្ហបូរី ដើម្បីទៅរស់នៅប្រទេសផ្សេង៕
free programes Read more!
Posted by sereykh at 16:43 0 comments
Labels: ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ
ប្រទេសថៃ៖ យោធា ព្រះមហាក្សត្រ និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ
នៅលើក្រដាស ថៃជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ តាំងពីឆ្នាំ១៩៣៣ មកម៉្លេះ។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅលើសាច់ការជាក់ស្តែងវិញ ប្រទេសនេះ តែងតែឋិតនៅក្រោមការដឹកនាំរបស់ យោធា។ ទោះជាបានប្រសូតចេញពីការបោះឆ្នោតក៏ដោយ គ្រប់រដ្ឋាភិបាលស៊ីវិល សុទ្ធតែឋិតនៅក្រោមការគំរាមកំហែងធ្វើរដ្ឋប្រហារបស់យោធា និងនៅក្រោមឥទ្ធិពលខ្លាំងជ្រុលរបស់ព្រះមហាក្សត្រ។
មែនទែនទៅ អន្តរាគមន៍យោធាដ៏ញឹកញាប់បែបនេះ ដែលតាមធម្មតាគ្មានការបង្ហូរឈាមឡើយ មិនមែនជារឿងចៃដន្យទេ។ ម្យ៉ាង យោធាជាអ្នកដែលបានផ្តួលរំលំរបបរាជានិយមផ្តាច់ការ នៅឆ្នាំ១៩៣២ និងជាអ្នកដែលបានបង្កើតរបបរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ នៅថ្ងៃទី២៤មិថុនាឆ្នាំ១៩៣៣។ ម្យ៉ាងទៀត ពេញមួយសតវត្សរ៍ទី២០ យោធាដែលមិនចាំបាច់គិតគូរពីរឿងការពារជាតិ ដ្បិតប្រទេសថៃមិនដែលឆ្លងកាត់សង្គ្រាម បានងាកមករវីរវល់តែពីរឿងផ្ទៃក្នុង។ អ៊ីចឹងហើយ បានជាមកទល់សព្វថ្ងៃ យោធាថៃ តាំងខ្លួនជាកម្លាំងមួយម្ចាស់ការ មិនស្តាប់បញ្ជាអ្នកនយោបាយ ផ្តល់សិទ្ធិដល់ខ្លួនឯង ដើម្បីគាបសង្កត់ឬរំលំរដ្ឋាភិបាល។ អ៊ីចឹងហើយដែរ បានជានាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃជាច្រើនរូប សុទ្ធសឹងជានាយទាហានឬអតីតនាយទាហាន ដូចយ៉ាងលោកPhibun លោកSarit លោកThanom ឬក៏កន្លងទៅថ្មីៗនេះ លោកSonthi។
លើកណាក៏ដូចលើក ណា ក្រុមនាយទាហានដែលបានធ្វើរដ្ឋប្រហារ តែងអះអាងថា គឺដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍ជាតិ។ ឧទាហរណ៍ ទាក់ទិននឹងរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៤៧ ឧត្តមសេនីយPhibun បាននិយាយអះអាងថា គឺដើម្បីការពារភាពថ្លៃថ្នូរនៃរបបរាជានិយម ប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលមួយដែលទន់ជ្រាយពេក នៅចំពោះមុខបស្ចិមលោក។ ពាក់ព័ន្ធនឹង រដ្ឋប្រហារ ឆ្នាំ១៩៧១វិញ ក្រុមឧត្តមសេនីយបានពន្យល់ថា គឺដើម្បីការពារប្រទេស ទប់ទល់់នឹងឥទ្ធិពលកុម្មុយនិស្តដែលចេញមកពីតំបន់បណ្តោយព្រំដែនជា មួយប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។ ហើយស្តីពីរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ២០០៦វិញ ក្រុមឧត្តមសេនីយបានថ្លែងថា គឺដើម្បីរក្សាស្ថិរភាពនៃប្រទេស។
ទោះ បីជាមិនចេញមុខខ្លាំង ឥទ្ធិពលរបស់ព្រះមហាក្សត្រថៃធំលើសឥទ្ធិពលរបស់យោធាទៅទៀត។ បើសិនជាគ្មានការគាំទ្រពីព្រះចៅBhumibolទេ រដ្ឋប្រហារយោធាបន្តបន្ទាប់គ្នា តាំងពីឆ្នាំ១៩៥០មក ប្រហែលជាមិនអាចទទួលជោគជ័យងាយៗ អ៊ីចឹងបានទេ។ ជាក់ស្តែង នៅឆ្នាំ១៩៨១ រដ្ឋប្រហារប្រឆាំងនឹងឧត្តមសេនីយPrem ដែលគ្មានការគាំទ្រពីសំណាក់ព្រះចៅ Phumibol បានទទួលបរាជ័យស្មោះ។
ដោយ ឡែក យោធា រដ្ឋាភិបាល និងរាស្ត្រថៃ ទទួលស្គាល់តួនាទីរបស់ព្រះមហាក្សត្រ ក្នុងការដោះស្រាយវិបត្តិធ្ងន់ធ្ងរនិងក្នុងការផ្សះផ្សាជាតិជាចាំ បាច់ ទោះបីជាតួនាទីនេះ មិនបានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញក៏ដោយ។ នៅឆ្នាំ១៩៧៣ ក្រោយពីរដ្ឋាភិបាលបានវាយបង្ក្រាបក្នុងថ្លុកឈាមចលនានិស្សិត ឧត្តមសេនីយThanom ត្រូវបង្ខំចិត្តលាលែងចេញពីមុខតំណែង នាយករដ្ឋមន្ត្រីនិងនិរទេសទៅរស់នៅក្រៅប្រទេស តាមសំណូមពររបស់ព្រះចៅPhumibol។ លើសពីនេះទៅទៀត ព្រះមហាក្សត្រថៃ មានសិទ្ធិប្រើអំណាចVeto ដោយមិនឡាយព្រះហស្តលេខាប្រកាសឲ្យប្រើប្រាស់ច្បាប់ណា ដែលព្រះអង្គមិនយល់ស្រប។ ហើយជាទូទៅ សភាតែងតែបោះបង់ចោលជាស្ថាពរ ច្បាប់ដែលត្រូវបានជំទាស់ដោយព្រះមហាក្សត្រ។
នៅក្នុងបរិបទ បែបនេះ គេអាចអះអាងបានថា លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៅប្រទេសថៃ នារយៈពេលជិត៨០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះមានដំណើររប៉ាក់រប៉ើក។ មូលហេតុទីមួយ គឺបណ្តាលមកពីអំណាចធំធេងពេករបស់ព្រះមហាក្សត្រធំធេងហួសសេចក្តី ចែងរបស់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ មូលហេតុទីពីរ គឺបណ្តាលមកពីរដ្ឋប្រហារយោធាមិនចេះឈប់ឈរ ដែលមិនអាចធ្វើឲ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃប្រទេស រីកធំរឹងមាំបាន។ នារយៈពេល៧៦ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ក្រោយរដ្ឋប្រហារម្តងៗ យោធាថៃឡើងកាន់កាប់អំណាចមួយឆ្នាំឬពីរឆ្នាំមុននឹងប្រគល់អំណាចទៅ ឲ្យស៊ីវិលវិញ ហើយមិនតែប៉ុណ្ណោះ រដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលមួយចំនួនគ្រប់គ្រងប្រទេស ក្រោមការឃ្លាំមើលរបស់យោធាទៅទៀត។ ឯមូលហេតុចុងក្រោយនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរប៉ាក់រប៉ើកនៅប្រទេសថៃ គឺបណ្តាលមកពីអស្ថិរភាពខ្លាំងនៃរដ្ឋាភិបាលនីមួយៗ។
កម្រមាន ណាស់រដ្ឋាភិបាលមួយដែលអាចដឹកនាំប្រទេស មួយអាណត្តិពេញ ពីព្រោះសុទ្ធសឹងជារដ្ឋាភិបាលចម្រុះដែលត្រូវតែរលំបះជើង ពេលមានការបាក់បែកប្រេះឆា នៅក្នុងជួរថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេសម្តងៗ។
ភាពតានតឹងនិង អស្ថិរភាពនយោបាយនៅក្នុងប្រទេស ប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ សុទ្ធសឹងជាការគំរាមកំហែងថ្មី ដល់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យថៃ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៩៧ ដែលគេចាត់ទុកថាមានលក្ខណៈប្រជាធិបតេយ្យជាងគេ ត្រូវបានបោះបង់ចោល។ រីឯលោកThaksin ដែលឈ្នះឆ្នោតបន្តបន្ទាប់គ្នា នៅឆ្នាំ២០០១និង ឆ្នាំ២០០៥ ក៏ដូចបក្សពួករបស់លោក ដែលឈ្នះឆ្នោតនៅឆ្នាំ២០០៧ ត្រូវគេរារាំងមិនឲ្យដឹកនាំប្រទេសបាន៕
free programes
Read more!
Posted by sereykh at 16:38 0 comments
Labels: ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ
អំណាចផ្តាច់ការ និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ
លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបានចាប់ផ្តើមចាក់ឫសនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ នៅពាក់កណ្តាលទសវត្សរ៍ទី៨០ និងបានគ្របដណ្តប់ខ្លាំងទៅលើភូមិភាគនេះនៅក្នុងទសវត្សរ៍ទី៩០ ដោយសារតែការរលត់រលាយទៅនៃសង្គ្រាមត្រជាក់ និងដោយសារតែកំណើន និងសន្ទុះសេដ្ឋកិច្ចក្លៀវក្លានៃប្រទេសមួយចំនួននៅក្នុងដំបន់។
មុនពេលមកដល់
របស់បណ្តាប្រទេសអឺរ៉ុប អាណានិគមនិយម ក្នុងសតវត្សរ៍ទី១៩ នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ មានសុទ្ធតែរបបរាជានិយមចាស់គំរិល។ ក្រោយពេលដែលបណ្តាប្រទេសអាណានិគមនិយមទាំងនេះ បានចាកចេញពីអាស៊ីអាគ្នេយ៍ សឹងអស់ទៅវិញ នៅចុងទសវត្សរ៍ទី៤០និងដើមទសវត្សរ៍ទី៥០ ប្រទេសទាំងអស់នៅក្នុងភូមិភាគនេះ បានទទួលរងខ្លាំងឬតិច ចំហាយនៃសង្គ្រាមត្រជាក់។
នៅក្នុងកាលៈទេសៈបែបនេះ ប្រទេសខ្លះបានក្លាយជារបបផ្តាច់ការ រណបសហរដ្ឋអាមេរិកដូចជាថៃ Philippines សិង្ហបូរី និងប្រទេសខ្លះទៀតក្លាយជារបបផ្តាច់ការកុម្មុយនីស្ត រណបសហភាពសូវៀត ឬរណបប្រទេសចិនប្រជាមានិត ដូចជាVietnam ឡាវ និងកម្ពុជា។ គេត្រូវរង់ចាំដល់ទសវត្សរ៍ទី៨០ ទើបឃើញប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយ គឺPhilippines ឈានជើងមុនគេ ទៅរកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ កាលនោះ គឺនៅខែកុម្ភៈឆ្នាំ១៩៨៦ Ferdinand Marcos បុរសខ្លាំងនៃ របបផ្តាច់ការPhilippines ត្រូវបានអាមេរិកបង្ខំ ឲ្យរៀបចំ ការបោះឆ្នោតសេរីនិងប្រជាធិបតេយ្យ ការបោះឆ្នោតដែលជោគជ័យ បានទៅ លោកស្រីCory Aquino ភរិយារបស់មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងលោកBenigno Aquino ដែលបានត្រូវគេធ្វើឃាត នៅឆ្នាំ១៩៨៣។ នេះគឺជារលកប្រជាធិបតេយ្យទីមួយ។ រលកប្រជាធិបតេយ្យទីពីរ ដែលបានគ្របដណ្តប់ទៅលើអាស៊ីអាគ្នេយ៍ បានប្រព្រឹត្តទៅនៅ ក្នុងទសវត្សរ៍ទី៩០ ឧទាហរណ៍ដូចជានៅសិង្ហបូរី នៅថៃ នៅកម្ពុជា និងនៅឥណ្ឌូនេស៊ី ជាដើម។
មានមូលហេតុច្រើនយ៉ាង ដែលអាចពន្យល់ប្រជាធិបតេយ្យូប-នីយកម្ម នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ក្នុងទសវត្សរ៍ទី៨០និងទី៩០។ មូលហេតុទីមួយ គឺការរលត់រលាយទៅនៃសង្រ្គាមត្រជាក់។ នៅក្នុងសម័យសង្គ្រាមត្រជាក់ របបផ្តាច់ការមួយចំនួន ដូចជានៅថៃឬនៅឥណ្ឌូនេស៊ី បានពង្រឹងអំណាចរបស់ខ្លួន ដោយមានការចូលដៃពីសំណាក់សហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីប្រឆាំងនឹងមនោគមវិជ្ជាកុម្មុយនីស្ត។ ក្រោយសម័យសង្គ្រាមត្រជាក់ របបផ្តាច់ការអស់ទាំងនេះដែលភាគច្រើនជារបបសឹក អស់មានលេស ដើម្បីពង្រឹង និងបង្កើនអំណាចរបស់ខ្លួនទៀតហើយ។ អ៊ីចឹងហើយ បានជាសន្តិភាពនិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ អាចផ្តើមចាក់ឫសគល់ នៅក្នុងភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍បាន។
មូលហេតុទីពីរដែលអាចពន្យល់ប្រជាធិបតេយ្យូបនីយកម្មនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ គឺកំណើនសេដ្ឋកិច្ច ដ៏ខ្លាំងក្លារបស់ប្រទេសនាគអាស៊ី ដូចជាសិង្ហបូរី និងក្រោយមកទៀត របស់ប្រទេសខ្លាអាស៊ី ដូចជាMalaisie និងថៃ ពីទសវត្សរ៍ទី៨០ ដល់ឆ្នាំ១៩៩៧ ឆ្នាំដែលវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចបានរាតត្បាតទៅលើទ្វីបអាស៊ី។ កំណើនសេដ្ឋកិច្ចដ៏វិសេសវិសាលនេះ បានធ្វើឲ្យពួកអ្នកវណ្ណៈកណ្តាល ដែលចេះដឹងជាងមុននិងធូរធារជាងមុន កើនចំនួន លឿនរហ័ស និងហ៊ានចេញមុខទាមទារសេរីភាព។
គឺនៅក្នុងបរិបទ នៃការរលត់រលាយទៅនៃសង្គ្រាមត្រជាក់ បរិបទនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចក្លៀវក្លាបែបនេះហើយ ដែលគេឃើញសង្គមស៊ីវិលមួយលេចត្រដែតឡើង និងចេញមុខទាមទារសេរីភាព នៅក្នុងបណ្តាប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ សហជីព ជាអ្នកនាំមុខគេ នៅក្នុងចលនាបាតុកម្មប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល។ ក្រោយមកទៀត មាននិស្សិត និស្សិតដែលចាប់ពីពាក់កណ្តាលទសវត្សរ៍ទី៨០ទៅ បានចុះធ្វើបាតុកម្មនៅតាមដងផ្លូវ ក្នុងប្រទេសថៃ Philippines ភូមា និងដប់ឆ្នាំក្រោយមកទៀត ក្នុងប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី។
ចូរ កុំភ្លេចថា របបផ្តាច់ការរបស់Suharto នៅឥណ្ឌូនេស៊ី បានដួលរលំ នៅឆ្នាំ១៩៩៨ ដោយហេតុតែ មានមហាបាតុកម្ម ក្នុងទូទាំងប្រទេស របស់សហជីពនិងរបស់ចលនានិស្សិត។
ក្រៅ ពីសហជីពនិងនិស្សិត សាសនាក៏បានដើរតួនាទីមួយសំខាន់ដែរ នៅក្នុងអភិក្រមនៃការប្រឆាំងនឹងរបបផ្តាច់ការ។ ឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែង នៅឆ្នាំ១៩៨៦ ក្នុងប្រទេសPhilippines ព្រះវិហារCatholique បានចេញមុខគាំទ្រលោកស្រីប្រមុខបក្សជំទាស់Cory Aquino ប្រឆាំងនឹងរបបផ្តាច់ការរបស់Ferdinand Marcos។ ដូចគ្នាអ៊ីចឹងដែរ នៅប្រទេសភូមា ព្រះសង្ឃបានជួយលាក់ខ្លួន នៅក្នុងវត្ត ពួកនិស្សិតដែលបានចូលរួមក្នុងបាតុកម្ម ប្រឆាំងនឹងរបបផ្តាច់ការរបស់ Ne Win ក្នុងឆ្នាំ១៩៨៨។
គេ ក៏មិនអាចបំភ្លេចបានដែរ តួនាទីរបស់បណ្តាអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ដែលជាសសរគ្រឹះមួយដ៏មាំនៃសង្គមស៊ីវិល មុននិងក្រោយពេល ដែលអំណាចផ្តាច់ការខ្លះនៅ អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដួលរលំហើយ។
គេក៍ត្រូវឲ្យតម្លៃផងដែរដល់បច្ចេកវិជ្ជាថ្មីៗ ដូចជាទូរស័ព្ទដៃ និងInternet ដែលបានបើកលទ្ធភាពឲ្យមានការផ្សព្វផ្សាយពត៌មានលឿនរហ័ស និងការទាក់ទងគ្នាទាន់ពេលវេលារវាងមតិសាធារណជនក្នុងស្រុកនិងមតិអន្តរជាតិ។
យ៉ាង ណាមិញ សព្វថ្ងៃនេះ អាស៊ីអាគ្នេយ៍ នៅតែជាទី ដែលលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិបាកងើបក្បាល និងពិបាកដំណើរការ។ ពិបាកដំណើរការ ដោយហេតុតែវត្តមានដ៍រឹងមាំ និងចាស់ដុះស្លែ នៃអំណាចផ្តាច់ការមួយចំនួននៅក្នុងតំបន់ ដោយហេតុតែមាន ការបំផុសបំផុលឡើងនូវទ្រឹស្តីគោលការណ៍អាស៊ី ដែលប្រឆាំងនឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបែបបស្ចិមលោក និងដោយហេតុតែវត្តមានរបស់មហាយក្សចិន ដែលអាចជាហ្រ្វាំងនៃប្រជាធិបតេយ្យូប-នីយកម្ម នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍៕
free programes
Read more!
Posted by sereykh at 06:03 0 comments
Labels: ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ
ភាពផុយស្រួយនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍
ភាពផុយស្រួយនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ផុយស្រួយ ពីព្រោះ ម៉្យាង សុទ្ធសឹងជា លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យថ្មីថ្មោង ដែលតែងជួបនឹងវិបត្តិនយោបាយ សង្គម សេដ្ឋកិច្ច និងសន្តិសុខ។ ពីព្រោះម៉្យាងទៀត ថ្នាក់ដឹកនាំខ្លះនៅតែមិនព្រមទទួលគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យបែប បស្ចិមលោក។
ជាការពិតណាស់ដែលថា បណ្តាប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយចំនួន បានបោះជំហាន ទៅរកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ជាពិសេសនៅក្នុងអំឡុងទសវត្សរ៍ទី៩០។ ក៏ប៉ុន្តែ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ
ថ្មីថ្មោងទាំងនេះ ផុយស្រួយមែនទែន តែងជួបនឹងវិបត្តិបីប្រភេទ ៖ វិបត្តិនយោបាយ វិបត្តិសង្គមនិងសេដ្ឋកិច្ច និងវិបត្តិសន្តិសុខ។
វិបត្តិ នយោបាយតែងតែកើតឡើង នៅពេលដែលពលរដ្ឋចាប់ផ្តើមប្រឆាំងនឹងអ្នកដឹកនាំដែលខ្លួនបានបោះ ឆ្នោតតែងតាំងជាប្រមុខរដ្ឋឬប្រមុខរដ្ឋាភិបាល។ ជាទូទៅ ពលរដ្ឋបែក ចិត្ត ឈប់គាំទ្រអ្នកដែលខ្លួនបានបោះឆ្នោតឲ្យ ដោយហេតុតែពួកអ្នកដឹកនាំទាំងនេះ ពុករលួយ ឬគ្រប់គ្រងប្រទេសរបៀបផ្តាច់ការពេក។ វិបត្តិនយោបាយបែបនេះ បានកើតឡើង នៅPhilippines ក្នុងខែមករាឆ្នាំ២០០១។ កាលនោះ លោកប្រធានាធិបតី Joseph Estrada ដែលជាប់ចោទថា បានគៃបន្លំយកប្រាក់រដ្ឋ ត្រូវបង្ខំចិត្តលាចេញពីតំណែង និងប្រគល់អំណាច ទៅឲ្យលោកស្រីអនុប្រធានាធិបតីGloria Arroyo ។ ករណីស្រដៀងគ្នា ក៏បានកើតឡើងដែរនៅប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ក្នុងខែកក្កដាឆ្នាំ២០០១។ កាលនោះ លោកប្រធានាធិបតីWahid ដែលជាប់ទាក់ទិនក្នុងរឿងពុករលួយ ក៏ត្រូវបាត់បង់អំណាចដែលបានទៅក្នុងដៃរបស់លោកស្រីអនុ ប្រធានាធិបតី Megawati Sukarnoputri វិញម្តង។
គ្រោះថ្នាក់ ទីពីរ ដែលលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យថ្មីថ្មោង នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ជួបប្រទះ គឺវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម។ គឺជាសំណាងមួយល្អហើយ ដែលវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ី នៅឆ្នាំ១៩៩៧ មិនអូសបន្លាយយូរ និងមិនធ្វើឲ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក្មេងខ្ចីទាំងនេះដួលរលំ។ ក៏ប៉ុន្តែ ភាពក្រីក្រ និងទុក្ខវេទនារបស់ប្រជាជនភាគច្រើន ដូចជានៅPhilippines ឥណ្ឌូនេស៊ី ឬ កម្ពុជា ធ្វើឲ្យផុយស្រួយ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ នៅក្នុងបណ្តាប្រទេសទាំងនេះ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅខ្វះចន្ទល់មួយដ៏សំខាន់ នោះគឺការស្វែងរកកំណើនសេដ្ឋកិច្ច ដើម្បីឲ្យប្រជាជាតិទាំងមូលធូរធារ មិនមែនឲ្យធូរធារតែអ្នកមាន និងអ្នកមានអំណាចមួយក្តាប់តូចតែប៉ុណ្ណោះទេ។
ក្រៅ ពីនេះ វិបត្តិសន្តិសុខក៏អាចនឹងក្លាយជាគ្រោះថ្នាក់ធំ សំរាប់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យថ្មីថ្មោង នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ នាអនាគតខាងមុខ។ គ្រោះថ្នាក់នេះ អាចស្តែងចេញ តាមរយៈរូបភាពពីរខុសគ្នា។ រូបភាពទីមួយ គឺ អំពើភេរវកម្ម ដែលមានកើតឡើងជាហូរហែ នៅប៉ែកខាងត្បូងប្រទេសថៃ នៅឥណ្ឌូនេស៊ី ឬនៅPhilippines។ ចូរកុំភ្លេចថា ពួកភេរវជន ជាពិសេសពួកភេរវជនអ៊ីស្លាមជ្រុលនិយម ជាសត្រូវរបស់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ឯរូបភាពទីពីរនៃវិបត្តិសន្តិសុខ ដែលអាចគំរាមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ គឺសង្គ្រាម សង្គ្រាមស៊ីវិល ឬសង្គ្រាមរវាងប្រទេសជិតខាងរបងជាមួយ។ ជាការពិតណាស់ដែលថា ខុសពីនៅ អាស៊ីបូព៌ាដែលសម្បូណ៌ទៅដោយចំណុចក្តៅគគុក ដូចនៅឧបទ្វីបកូរេ ឬនៅដៃសមុទ្រFormose អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ជាតំបន់ស្ងប់ល្អ គ្មានភាពតានតឹងឡើយ នៅដើមសតវត្សរ៍ ទី២១នេះ។ ក៏ប៉ុន្តែ ការប៉ះទង្គិចគ្នាជាច្រើនសា រវាងកងទ័ពថៃនិងកងទ័ពខ្មែរ នៅម្តុំ ព្រះវិហារ នាចុងឆ្នាំ២០០៨ គួរជម្រុញអ្នកដឹកនាំនៅក្នុងតំបន់ឲ្យបង្កើនការប្រុងប្រយ័ត្ន។
យ៉ាងណាក៏ដោយ សព្វថ្ងៃ អាស៊ីអាគ្នេយ៍ នៅតែជាទី ដែលលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមានដំណើររប៉ាក់រប៉ើក។ មូលហេតុមានច្រើនយ៉ាង៖
មូលហេតុទីមួយ គឺមកអំពីថ្នាក់ដឹកនាំខ្លះ មិនព្រមទទួលគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ បែបបស្ចិមលោក នាំគ្នានិយាយថា មិនត្រូវអនុវត្តឡើយ ឬក៏មិនត្រូវអនុវត្តម៉ត់ចត់ហួសហេតុពេកទេ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ដើម្បីពង្រឹងទឡ្ហីករណ៍នេះ ពួកគេបានទាំងចងក្រងឡើងនូវអ្វីដែលគេហៅថា« គោលរណ៍អាស៊ី » (Les valeurs asiatiques)។
តើអ្វីទៅ គោលការណ៍អាស៊ី ? វាគឺជាទ្រឹស្តីមួយដែលអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីសិង្ហបូរី Lee Kuan Yew បានបង្កើតឡើង ក្នុងគោលដៅច្រានចោលលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបែបបស្ចិមលោក។
Lee Kuan Yew បានអះអាងជាអាទិ៍ថា បណ្តាសង្គមអាស៊ី មានប្រពៃណីរបស់គេ ដែលខុសគ្នាស្រឡះពីប្រពៃណីបស្ចិមលោក។ បស្ចិមលោកឲ្យតម្លៃទៅលើបុគ្គល សេរីភាព និងវិស្សមកាល ចំណែកពិភពអាស៊ីឲ្យតម្លៃ ទៅលើគ្រួសារ សង្គម វិន័យ សណ្តាប់ធ្នាប់ អំណាច និងការងារ។
Lee Kuan Yew បានអះអាងថា គោលការណ៍អាស៊ីប្រសើរជាងគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ។ នេះមិនមែនជាការមួយចៃដន្យឡើយ ពីព្រោះ ពីទសវត្សរ៍ទី៨០ រហូតដល់ពាក់កណ្តាលទសវត្សរ៍ទី៩០ បណ្តាប្រទេសដែលគេហៅថា« នាគអាស៊ី »មានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចក្លៀវក្លា នៅពេលដែលសេដ្ឋកិច្ចបស្ចិមលោកជាទូទៅបាត់បង់សន្ទុះ ជាហេតុជម្រុញ នៅពេលនោះ ឲ្យបណ្តាប្រទេសនាគសេដ្ឋកិច្ចទាំងនេះ និយាយអួតអាងអំពីគំរូសង្គមរបស់ពួកគេ និងទិតៀនគំរូសង្គមរបស់បស្ចិមលោក។
មូលហេតុមួយទៀតដែលបង្កឲ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមានដំណើររប៉ាក់រប៉ើក នៅអាស៊ី អាគ្នេយ៍ គឺការលេចត្រដែតឡើងខ្លាំងនៃប្រទេសចិនកុម្មុយនីស្ត នៅលើឆាកតំបន់ និងនៅលើឆាកអន្តរជាតិ។ ទីក្រុងPékinខ្លួនឯង ដែលនៅតែមិនព្រមផ្តល់សិទ្ធិនយោបាយ ឲ្យពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន រកស៊ីជាមួយប្រទេសកាន់អំណាចផ្តាច់ការដូចយ៉ាងភូមា ធ្វើឲ្យទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចរបស់បស្ចិមលោកទៅលើប្រទេសនេះគ្មានប្រសិទ្ធិភាព ហើយផ្តល់ជំនួយគ្មានល័ក្ខខណ្ឌ័នយោបាយ ដល់ប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យថ្មីថ្មោងដូចជាកម្ពុជាជាដើម។
ឯមូលហេតុចុងក្រោយ គឺការដែលប្រទេសអាស៊ីមួយចំនួន នៅតែមិនព្រមបោះបង់ចោលរដ្ឋប្រហារយោធា ដូចជាថៃជាដើម ឬក៏ប្រទេសPhilippines ជាទីដែលពាក្យចចាមអារ៉ាមស្តីពីរដ្ឋប្រហារយោធាចេះតែលេចឮឡើងមិនស្វាង។
បន្ថែម ពីលើនេះ ទស្សនៈវិស័យនៃវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចបច្ចុប្បន្ន មិនអាចបំផុសឲ្យមាន សុទិដ្ធិនិយមបានទេ នៅចំពោះមុខការវិវឌ្ឍន៍ទៅនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ពីព្រោះបើវិបត្តិអូសបន្លាយយូរ អ្នកក្រីក្រនឹងកើនចំនួន ហើយអាចនឹងបែរទៅរកចលនានយោបាយជ្រុលនិយម៕
free programes
Read more!
Posted by sereykh at 05:48 0 comments
Labels: ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ
ទ័ពព្រៃ Karens នៅភូមា
ពួកKarensដែលតាំងពីឆ្នាំ១៩៤៨មក ទាមទារឯករាជ្យពីរដ្ឋាភិបាលភូមា។ នៅភូមា មានជនជាតិភាគតិចចំនួនជាង៤០សហគមន៍ដែលតំណាង៣០%នៃប្រជាជនភូមាទាំង ស្រុង។ ក្នុងចំណោមជនជាតិភាគតិចទាំងនេះ ពួកKarensជាអ្នកដែលធ្វើឲ្យរបបសឹកភូមាសព្វថ្ងៃខ្វល់ខ្វាយជាងគេ ។
ពួកKarens អ្នកទាមទារផ្តាច់ទឹកដីនៅភូមា ជាទ័ពព្រៃចាស់ជាងគេបង្អស់ នៅក្នុងភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងនៅក្នុងពិភពលោក។ តាំងពីឆ្នាំ១៩៤៨មកម៉្លេះ ពោលគឺតាំងពីភូមាបានទទួលឯករាជ្យពីប្រទេសអង់គ្លេសពួកKarensបានចាប់អាវុធប្រយុទ្ធនឹងរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងRangoon ដើម្បីផ្តាច់តំបន់ដែលមានផ្ទៃដីប្រមាណប្រាំមួយរយគីឡូម៉ែត្រក្រឡា នៅជាប់នឹងព្រំដែនថៃ ចេញពីការត្រួតត្រារបស់ប្រទេសភូមា។ តំបន់នោះ ជាភាសាKarenមានឈ្មោះថា Kawthoolei ប្រែថា ប្រទេសសម្បូណ៌ផ្កា។
មកទល់សព្វថ្ងៃ រដ្ឋាភិបាលភូមាដែលប្រើមធ្យោបាយវាយបង្ក្រាបយ៉ាងសាហាវព្រៃផ្សៃជាទីបំផុត នៅតែយកជ័យជំនះទៅលើកងទ័ពរំដោះជាតិKaren មិន បាន បានត្រឹមរុញច្រានទ័ពព្រៃនេះ និងប្រជាជនKarens ចូលកាន់តែជ្រៅទៅក្នុងព្រៃនិងចូលទៅក្នុងទឹកដីថៃ ជាទីដែលពួកគេរស់នៅយ៉ាងវេទនាតាមជំរំនានា។
មាន ទឡ្ហីករណ៍បីដែលអាចពន្យល់ការប្រឹងប្រែងតស៊ូស្លាប់រស់របស់ពួក ទ័ពព្រៃKarens។ ទីមួយ ពួកKarensគ្មានជម្រើសអ្វីផ្សេងក្រៅពីប្រយុទ្ធស្លាប់រស់ ពីព្រោះរបបសឹកភូមាគ្មានបំណងចរចាជាមួយពួកគេឡើយ ហើយអនុវត្តនយោបាយមួយដែលគេអាចវាយតម្លៃថា ជាអំពើប្រល័យពូជសាសន៍។ កងទ័ពភូមាដុតបំផ្លាញគ្មានសល់ភូមិស្រុកនិងស្រូវអង្កររបស់ពួក Karens កាប់សម្លាប់បុរសនិងរំលោភស្រ្តី។ ទីពីរ ពួកKarensមានវិន័យ មានសីលធម៌ មិនធ្វើភេរវកម្ម មិនរត់ពន្ធ និងមិនជក់អាភៀន។ ទីបី ពួកKarens ដែលមានគ្នាប្រមាណ ប្រាំពីរលាននាក់ជាជាតិសាសន៍មួយស្រេចទៅហើយ ទោះជាគ្មានប្រទេសនិងគ្មានស្ថាប័នគ្រប់គ្រងមាំមួនក៏ដោយ ពីព្រោះពួកគេមានប្រវត្តិសាស្រ្ត ភាសា និងវប្បធម៌ ច្បាស់លាស់ ខុសពី ជនជាតិភាគតិចដទៃផ្សេងនៅភូមា ដូចជាពួកChan ជាដើម។
ក៏ ប៉ុន្តែ តាមមើលទៅពួកទ័ពព្រៃKarens នឹងមិនអាចមានវត្តមានយឺនយូរអ៊ីចឹងតទៅទៀតបានឡើយ។ មូលហេតុមានច្រើនយ៉ាង។ ម៉្យាង ដូចដែលយើងបានលើកឡើងខាងលើរួចហើយថា របបសឹកភូមាអនុវត្តិនយោបាយដែលគេអាចវាយតម្លៃថា ជានយោបាយប្រល័យពូជសាសន៍ទៅលើពួកKarens។
ម៉្យាងទៀត ប្រទេសថៃដែលមកទល់ពេលថ្មីៗនេះ គាំ ទ្រពួកទ័ពព្រៃKarens ផ្តើមបែរមកត្រូវជាមួយរបបភូមាវិញ ពីព្រោះថៃក៏ដូចភូមាដែរ ជាសមាជិករបស់Asean ហើយពីព្រោះថៃឥឡូវ ត្រូវការប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច ចៀសមិនរួចពីរកស៊ីជាមួយប្រទេសភូមា។ និយាយបែបផ្សេង រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងBangkokលែងត្រូវការពួកទ័ពព្រៃKarens ដើម្បីបង្កើតឲ្យមានដំបន់ទ្រនាប់មួយនៅចន្លោះប្រទេសខ្លួននិង ប្រទេសភូមាទៀតហើយ តែត្រូវការអភិវឌ្ឍន៍តំបន់ បណ្តោយព្រំដែន ដោយទាក់ទងផ្ទាល់ជាមួយរបបសឹកភូមា។ គឺនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចនេះហើយ ដែលនៅឆ្នាំ២០០៥ ភូមានិងថៃបានយល់ព្រមព្រៀងគ្នាថានឹងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គីសនីចំនួនបួន នៅលើទន្លេ Salouen។
ក្រៅ ពីប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចដែលបានមកពីទំនប់វារីអគ្គីសនីទាំងបួន របបសឹកភូមាមានគោលដៅនយោបាយមួយច្បាស់ នោះគឺពន្លិចទៅក្នុងទឹក ស្រុកភូមិកំណើត លំនៅដ្ឋាននិងដំណាំដាំដុះរបស់ពួកKarens។ ពេលណាទំនប់ទាំងបួននេះត្រូវសាងសង់រួចរាល់ហើយ នោះទឹកទន្លេSalouen នឹងជន់ឡើងពីររយម៉ែត្រយ៉ាងតិច ដែលជាហេតុនឹងបណ្តាលឲ្យតំបន់ពួកKarensលិចលង់អស់គ្មានសល់អ្វី។ នៅពេលនោះ មិនត្រឹមតែ ទ័ពព្រៃKarensប៉ុណ្ណោះទេដែលនឹងត្រូវវិនាសសាបសូន្យ ពូជសាសន៍Karensទាំងមូលនឹងអាចបាត់បង់ ពីព្រោះពួកគេនឹងត្រូវជម្លៀសខ្លួនចេញពីភូមា ហើយគេមិនទាន់ដឹងនៅឡើយទេ ថាតើនៅពេលនោះប្រទេសថៃនឹងទទួលពួកKarensឬទេ ?
free programes
Read more!
Posted by sereykh at 05:29 0 comments
Labels: ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ
ពួក Hmongs ជនជាតិភាគតិចដែលViêtnamនិងឡាវធ្វើទុក្ខ
ពួក Hmongsដែលធ្វើសកម្មភាពទ័ពព្រៃនៅប្រទេស ឡាវនិងប្រទេសViêtnam ជាច្រើនទសវត្សរ៍កន្លងមកហើយ។ របបកុម្មុយនិស្តនៅVientianeនិងនៅHanoi ដែលចាត់ទុកពួកHmongsថាជាពួកក្បត់ជាតិនៅតែធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ទៅលើជនជាតិភាគតិចនេះតរហូតមកទល់សព្វថ្ងៃ។
ពួក Hmongs ជាទ័ពព្រៃចាស់ជាងគេបង្អស់មួយ នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ជនជាតិភាគតិចនេះមានគ្នាប្រមាណប្រាំបីសែននាក់ ប្រាំសែននាក់នៅViêtnam និងបីសែននាក់នៅឡាវ។ រហូតមកទល់សព្វថ្ងៃ របបកុម្មុយនិស្តឡាវ ក៏ដូចរបបកុម្មុយនិស្តViêtnamដែរ តាមធ្វើទុក្ខបុកម្នេញពួកHmongs ពីព្រោះតែមូលហេតុពីរយ៉ាង។
ម៉្យាង ពួកHmongs បានចូលដៃជាមួយកងទ័ពអាមេរិកាំង នៅក្នុងសម័យសង្គ្រាមViêtnam ឆ្នាំ១៩៦៤-១៩៧៥ ។ ម៉្យាងទៀត ពួកHmongsមួយភាគធំបានក្លាយជាអ្នកកាន់សាសនាProtestant ជាហេតុបង្កឲ្យមានភាពតានតឹងជាមួយប្រជាជនឡាវនិងជាមួយប្រជាជន Viêtnamដែលជាអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា។ ក្រោយពេលដែលប្រទេសឡាវនិងប្រទេសViêtnamបានក្លាយជារបប កុម្មុយនិស្តនៅ ឆ្នាំ១៩៧៥ ពួកHmongsប្រមាណបីសែននាក់បានភៀសខ្លួនទៅប្រទេសថៃ ក្នុងនោះមួយភាគធំ បានចេញទៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ អ្នកដែលមិនបានចេញទៅប្រទេសទីបី សរុបទាំងអស់ប្រមាណប្រាំបីពាន់នាក់ បន្តរស់យ៉ាងវេទនានៅប្រទេសថៃ នៅតាមជំរំ ដូចយ៉ាងជំរំHuai Nam Khaoជាដើម។ ចំណែកអ្នកដែលមិនបានភៀសខ្លួនចូលមកក្នុងទឹកដីថៃវិញ ត្រូវបានរុញច្រានទៅក្នុងព្រៃ ម្តុំតំបន់ខ្ពង់រាប ចន្លោះព្រំដែន ថៃ ឡាវ និង Viêtnam ។
តាំង ពីឆ្នាំ២០០២មក បទយកការណ៍សំរាប់ទូរទស្សន៍និងសំរាប់កាសែតរបស់អ្នកសារពត៌មានបស្ចិម លោកមួយចំនួន បានបង្ហាញនូវទុក្ខវេទនា និងជីវិតរសាត់ដូចចកនៅលើទឹករបស់ពួកHmongs ក្នុងព្រៃនៃប្រទេសឡាវ។
គឺដោយហេតុតែទីក្រុង Vientianeបន្តចាត់ទុកពួកHmongs ថាជាពួកក្បត់ជាតិអ៊ីចឹងហើយ បានជាជនជាតិភាគតិចមួយនេះ គ្មានជម្រើសអ្វីផ្សេងក្រៅពីធ្វើសកម្មភាពទ័ពព្រៃប្រឆាំងនឹង រដ្ឋាភិបាលកុម្មុយនិស្តឡាវ។ នៅឆ្នាំ២០០៣ ទ័ពព្រៃHmongs បានបង្កភេរវកម្មទៅ លើរថយន្តក្រុងជាច្រើនគ្រឿង និងក្រោយមកទៀត នៅខែមេសានិងនៅខែឧសភា ឆ្នាំ២០០៤ ពួកHmongsបានបង្កភេរវកម្មបំផ្ទុះគ្រាប់បែកបន្តបន្ទាប់គ្នា នៅចំកណ្តាលទីក្រុងVientianeតែម្តង។
ទ័ពព្រៃជនជាតិភាគតិច Hmongs
នៅViêtnamឯណោះវិញ សហគមន៍Hmongs ស្ថិតនៅក្រោមការគាបសង្កត់របស់រដ្ឋាភិបាលដូចគ្នាដែរ។ ខុសពីពួកHmongsនៅឡាវ ពួកHmongs នៅViêtnamមិនធ្វើសកម្មភាពទ័ពព្រៃទេ ក៏ប៉ុន្តែដូចជនជាតិភាគតិចដទៃដែលរស់នៅក្នុងប្រទេសViêtnamដែរ ពួកHmongsត្រូវទីក្រុងHanoiតាមធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ។ តាំងពីរដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចធ្វើសេរីកម្មសេដ្ឋកិច្ច មក ជនជាតិViêt និងKinh ដែលតំណាង៩០%នៃចំនួនប្រជាជនទាំងស្រុងនៅក្នុងប្រទេសViêtnamសព្វ ថ្ងៃ បាននាំគ្នាទៅតាំងលំនៅដ្ឋាននៅតាមតំបន់ខ្ពង់រាប នៅលើទឹកដីរបស់ជនជាតិភាគតិច ដោយមានការជម្រុញឲ្យធ្វើបែបនេះពីសំណាក់អាជ្ញាធរ។ នៅក្នុងបរិបទបែបនេះ តាំងពីឆ្នាំ២០០១មក ពួកHmongsក៏ដូចពួកជនជាតិភាគតិចផ្សេងទៀតដែរ តែងតែធ្វើបាតុកម្មសម្តែងកំហឹងក្រេវក្រោធរបស់ពួកគេ បាតុកម្មដែលតែងតែត្រូវបានអាជ្ញាធរវាយបង្រ្កាប។ ដើម្បីគេចផុតពីការវាយបង្ក្រាបរបស់រដ្ឋាភិបាល ពួកHmongsជាច្រើនរយនាក់បានទាំងភៀសខ្លួនចូលមកក្នុងប្រទេស កម្ពុជាទៀតផង។ កាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំមុន បញ្ហាពួកHmongsដែលបានចេញពីViêtnamចូលមកក្នុងទឹកដីខ្មែរ បានទាំងក្លាយជាបញ្ហាអន្តរជាតិទៀតផង នៅពេលដែលមានអន្តរាគមន៍ពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកាំងដែលកាលនោះ បានយល់ព្រមយកជនជាតិភាគតិចទាំងនេះទៅសហរដ្ឋអាមេរិក។
តាំង ពីឆ្នាំ២០០៤មក រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងHanoi បានបន្ធូរដៃឈប់វាយបង្ក្រាបខ្លាំងក្លាទៅលើពួកHmongsនិងជនជាតិ ភាគតិចដទៃផ្សេងទៀតហើយ ពីព្រោះប្រទេសViêtnamត្រូវការអ្នកទេសចរ ត្រូវការវិនិយោគទុនបរទេស។ ទីក្រុងHanoiថែមទាំងបានដកចេញពីតំណែងកម្មាភិបាលខេត្តខ័ណ្ឌមួយ ចំនួនដែលបានចូលរួមវាយបង្ក្រាបបាតុកម្មរបស់ពួកជនជាតិភាគតិចទៀត ផង។ លើសពីនេះទៅទៀត រដ្ឋាភិបាលViênamក៏បានផ្តើមអនុវត្តនយោបាយលើកដំកើងវប្បធម៌នៃពួក ជនជាតិភាគតិច ដោយបានអនុញ្ញាតឲ្យបង្រៀនភាសាជនជាតិភាគតិចនៅតាមតំបន់នាៗផង។
free
programes
Read more!
Posted by sereykh at 05:19 0 comments
Labels: ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ