Saturday 30 May 2009

พระพุทธศาสนา

ความหมาย พระพุทธศาสนา (Buddhism) คือ
ศาสนาที่ถือว่าธรรมะเป็นความจริงสากล ที่ใครก็ตามหากสิ้นกิเลสก็จะพบได้ด้วยตนเอง แต่ผู้ที่ได้บำเพ็ญบารมีจนตรัสรู้ และสามารถตั้งพุทธบริษัทปัจจุบันขึ้นได้ คือ พระพุทธโคตม ซึ่งเป็นองค์หนึ่งในบรรดาสัมมาสัมพุทธเจ้ามากมายที่ได้เคยตั้งพุทธบริษัทมา แล้ว และที่จะตั้งต่อไปในอนาคต ยังมีพระพุทธเจ้าอีกมากที่ตรัสรู้แต่ไม่มีบารมีพอให้ตั้งพุทธบริษัทได้ จึงให้ผลเฉพาะตัวเรียกว่า ปัจเจกพุทธเจ้า

พระพุทธศาสนา (Buddhism) คือ ศาสนาที่ถือว่าธรรมะเป็นความจริงสากล ที่ใครก็ตามหากสิ้นกิเลสก็จะพบได้ด้วยตนเอง แต่ผู้ที่ได้บำเพ็ญบารมีจนตรัสรู้ และสามารถตั้งพุทธบริษัทปัจจุบันขึ้นได้ คือ พระพุทธโคตม ซึ่งเป็นองค์หนึ่งในบรรดาสัมมาสัมพุทธเจ้ามากมายที่ได้เคยตั้งพุทธบริษัทมา แล้ว และที่จะตั้งต่อไปในอนาคต ยังมีพระพุทธเจ้าอีกมากที่ตรัสรู้แต่ไม่มีบารมีพอให้ตั้งพุทธบริษัทได้ จึงให้ผลเฉพาะตัวเรียกว่า ปัจเจกพุทธเจ้า

จึง เห็นได้ว่า จากความสำนึกดังกล่าวข้างต้น ทำให้ชาวพุทธมีใจกว้าง เพราะถือเสียว่าธรรมะมิได้มีในพระพุทธศาสนาของพระโคตมเท่านั้น แต่คนดีทั้งหลายก็อาจจะพบธรรมะบางข้อได้ และแม้แต่ชาวพุทธเอง พระพุทธเจ้าก็ทรงปรารถนาให้แสวงหาและเข้าใจธรรมะด้วยตนเอง พระรัตนตรัยคือ พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ เป็นสรณะที่พึ่ง คือ ผู้ช่วยเกื้อกูลให้แต่ละคนสามารถพึ่งตนเองในที่สุด "ตนของตนเป็นที่พึ่งแก่ตนเอง" อาจกล่าวได้ว่าพุทธศาสนิกที่แท้จริง คือ ผู้ที่แสวงหาธรรมะด้วยตนเองและพบธรรมะด้วยตนเอง หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งว่า พยายามพัฒนาธาตุพุทธะในตัวเอง
ลักษณะคำสอนของพระพุทธศาสนา
ลักษณะ เด่นของพระพุทธศาสนา คือ เป็นศาสนาแห่งการวิเคราะห์ กล่าวคือ เชี่ยวชาญในการวิเคราะห์ทั้งความเป็นจริงและข้อธรรมได้ดีเยี่ยมเป็นพิเศษ เช่น วิเคราะห์จิตได้ละเอียดลอออย่างน่าอัศจรรย์ใจ วิเคราะห์ธรรมะออกเป็นข้อ ๆ อย่างละเอียดสุขุมและประสานสัมพันธ์กันเป็นระบบที่แน่นแฟ้น หากจะพยายามอธิบายธรรมะข้อใดสักข้อหนึ่ง ก็จะต้องอ้างถึงธรรมะข้ออื่นๆ เกี่ยวโยงไปทั้งระบบ วิธีการวิเคราะห์ธรรมะอย่างนี้ บางสำนักของศาสนาฮินดูได้เคยทำมาบ้าง แต่ก็ไม่สามารถทำได้เด่นชัดอย่างธรรมะที่สอนกันในพระพุทธศาสนา จึงควรยกย่องได้ว่าพระพุทธศาสนาเป็นศาสนาแห่งการวิเคราะห์ และเมื่อกล่าวเช่นนี้ก็มิได้หมายความว่าพระพุทธศาสนาไม่สนใจด้านอื่นๆ ทั้งมิได้หมายความเลยไปถึงว่าศาสนาอื่นๆ ไม่รู้จักวิเคราะห์ หามิได้ ต้องการหมายเพียงแต่ว่าพระพุทธศาสนาเด่นกว่าศาสนาอื่นๆ ในด้านวิเคราะห์เท่านั้น และถ้าหากศาสนาต่างๆ จะพึ่งพาอาศัยกันและกันก็พระพุทธศาสนานี่แหละสามารถให้ตัวอย่างในการ วิเคราะห์ข้อธรรมะได้อย่างดีเยี่ยม ในขณะที่ศาสนาอื่นๆ อาจจะบริการด้านอื่นๆ ที่ได้ปฏิบัติมาอย่างเด่นชัด เช่น ศาสนาพราหมณ์ในเรื่องจารีตพิธีกรรม ศาสนาอิสลามในเรื่องกฎหมาย เป็นต้น แต่ทั้งนี้แล้วแต่ว่าสมาชิกแต่ละคนของแต่ละศาสนาจะสนใจร่วมมือกันในทางศาสนา มากน้อยเพียงใด
บ่อเกิดของพระพุทธศาสนา
แม้ ชาวพุทธจะมีความสำนึกว่า สัมมาสัมพุทธเจ้าได้มีมาแล้วมากมายในอดีต และจะมีอีกมากมายต่อไปในอนาคต แต่อย่างไรก็ตาม คำสอนของอดีตพระพุทธเจ้าไม่เหลือหลักฐานไว้ให้ศึกษาได้อีกแล้ว ส่วนคำสอนของพระพุทธเจ้าที่จะมาในอนาคตก็ยังไม่มีใครรู้ ดังนั้น บ่อเกิดของพระพุทธศาสนาในปัจจุบันจึงมาจากคำสอนของพระพุทธโคตมแต่องค์เดียว คำสอนของนักปราชญ์อื่นๆ ทั้งในและนอกพระพุทธศาสนา อาจจะเสริมความเข้าใจคำสอนของพระพุทธเจ้าได้ แต่ไม่อาจจะถือว่าเป็นบ่อเกิดของพระพุทธศาสนา

อย่าง ไรก็ตาม พระพุทธเจ้าได้ตรัสเตือนไว้ว่า ความรู้ที่พระองค์ทรงรู้จากการตรัสรู้นั้นมีมากราวกับใบไม้ทั้งป่า แต่ที่พระองค์นำมาสอนสาวกนั้นมีปริมาณเทียบได้กับใบไม้เพียงกำมือเดียว พระองค์ไม่อาจจะสอนได้มากกว่าที่ได้ทรงสอนไว้ ดังนั้น หากมีปัญหาขัดแย้งเกิดขึ้น ให้ตกลงกันด้วยสังคายนา (ร้องร่วมกัน) คือ ประชุมและลงมติร่วมกัน ส่วนในเรื่องธรรมวินัยปลีกย่อย หากจำเป็นก็ให้ประชุมตกลงปรับปรุงได้ ดังนั้น บ่อเกิดของพระพุทธศาสนาอีกทางหนึ่งก็คือสังคายนา สังคายนาจึงกลายเป็นเครื่องมือให้เกิดการยอมรับร่วมกันในหมู่ผู้ยอมรับ สังคายนาเดียวกัน แต่ก็เป็นทางให้เกิดการแตกนิกายโดยไม่ยอมรับสังคายนาร่วมกัน นิกายต่างๆ ของพระพุทธศาสนาจึงเกิดขึ้น เพราะการยอมรับสังคายนาต่างกัน และนิกายต่างกันนั้นก็ยอมรับคัมภีร์และอรรถกถาที่ใช้ตีความคัมภีร์ต่างกัน

อย่าง ไรก็ตาม ชาวพุทธแม้จะต่างนิกายกันก็ถือว่าเป็นชาวพุทธด้วยกัน ทำบุญร่วมกันได้ และร่วมมือในกิจการต่างๆ ได้ ผู้ใดนับถือพระพุทธเจ้าและแม้จะนับถือสิ่งอื่นด้วย เช่น พระพรหม พระอินทร์ ไหว้เจ้า หรือภูตผีต่างๆ ก็ยังถือว่าเป็นชาวพุทธด้วยกัน มิได้มีความรังเกียจเดียดฉันกันแต่ประการใด ดังนั้น การที่จะมีบ่อเกิดเพิ่มเติมแตกต่างกันไปบ้าง ตราบใดที่ยังยอมรับพระไตรปิฎกร่วมกันเป็นส่วนมาก ก็ไม่ถือว่าต้องแตกแยกกัน
คัมภีร์ของพระพุทธศาสนา
เมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพานได้ 3 เดือน สาวกผู้ได้เคยสดับฟังคำสั่งสอนของพระองค์จำนวน 500 รูป ก็ประชุมทำสังคายนากัน ณ ถ้ำสัตบรรณคูหา ใกล้เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ สอบปากคำกันอยู่ 7 เดือน จึงตกลงประมวลคำสอนของพระพุทธเจ้าได้สำเร็จเป็นครั้งแรก นี่คือบ่อเกิดของคัมภีร์พระไตรปิฎก ต่อมาเมื่อมีปัญหาขัดแย้ง พระเถระผู้ใหญ่ก็ประชุมขจัดข้อขัดแย้งกัน เป็นสังคายนาต่อมาอีกหลายครั้ง จนได้พระไตรปิฎกของฝ่ายเถรวาทดังที่เรารู้จักกันทุกวันนี้ ซึ่งถือกันทั่วไปว่าเป็นคำสอนโดยตรงของพระพุทธเจ้าที่นับว่าใกล้เคียงที่สุด

เนื่อง จากภาษามคธที่ใช้บันทึกคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้านั้น ครั้นกาลเวลาล่วงไปก็ค่อยๆ กลายเป็นภาษาโบราณ ยากที่จะเข้าใจได้ทันทีสำหรับนักศึกษารุ่นหลังๆ จึงได้มีผู้เชี่ยวชาญนิพนธ์ชี้แจงความหมายเรียกว่า อรรถกถา เมื่อ นักศึกษารู้สึกว่าอรรถกถายังไม่ชัดเจนก็มีผู้เชี่ยวชาญนิพนธ์ฎีกาขึ้นชี้แจง ความหมาย และมีอนุฎีกาสำหรับชี้แจงความหมายของฎีกาอีกต่อหนึ่ง ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะปัญหาก็นิพนธ์ชี้แจงเฉพาะปัญหาขึ้นเรียกว่า ปกรณ์ เหล่า นี้ถือว่าเป็นคัมภีร์พระพุทธศาสนาทั้งสิ้น แต่ทว่ามีน้ำหนักน้อยกว่าพระไตรปิฎก เพราะถือว่าเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้ตีความ นักศึกษาจะเห็นกับบางคัมภีร์ และไม่เห็นด้วยกับบางคัมภีร์ก็ได้ ไม่ถือว่ามีความเป็นพุทธศาสนิกมากน้อยกว่ากันเพราะเรื่องนี้
นิกายมหายาน
พระพุทธเจ้าได้ตรัสกับพระอานนท์ว่า "ดูกรอานนท์ โดยกาลล่วงไปแห่งเรา ถ้าสงฆ์ต้องการก็จงถอนสิกขาบทเล็กน้อยเสียบ้างก็ได้" (มหาปรินิพพานสูตร 10/141) ทำ ให้เกิดมีปัญหาว่า แค่ไหนเรียกว่าเล็กน้อย เป็นเหตุให้พระภิกษุบางรูปไม่เห็นด้วย และไม่ยอมรับสังคายนามาตั้งแต่ครั้งแรก และเหตุการณ์เช่นนี้เกิดขึ้นกับหลายสังคายนา มีกลุ่มที่แยกตัวทำสังคายนาต่างหาก เป็นการแตกแยกทางลัทธิและนิกาย และไม่ควรถือว่าเป็นการแบ่งแยกศาสนาแต่ประการใด ไม่อาจกำหนดได้แน่ชัดลงไปว่า พระพุทธศาสนานิกายมหายานเริ่มถือกำเนิดขึ้นตั้งแต่เมื่อใด ที่แน่ชัดก็คือ พระเจ้ากนิษกะมหาราช กษัตริย์องค์ที่ 7 แห่งราชวงศ์กุษาณะ (ศต.1 แห่ง คริสต์ศักราช) ทรงเป็นเอกอัครศาสนูปถัมภกองค์แรกของนิกายมหายาน ได้ทรงปลูกฝังพระพุทธศาสนามหายานลงมั่นคงในราชอาณาจักรของพระองค์ และทรงส่งธรรมทูตออกเผยแพร่ยังนานาประเทศ เปรียบได้กับพระเจ้าอโศกของฝ่ายเถรวาท

ฝ่ายมหายาน มิได้ปฎิเสธพระไตรปิฎก หากแต่ถือว่ายังไม่พอ เนื่องจากเกิดมีความสำนึกร่วมขึ้นมาว่า นามและรูปของพระพุทธเจ้าเป็นโลกุตระ ไม่อาจดับสูญ สิ่งที่ดับสูญไปโดยการเผาเป็นเพียงภาพมายา พระธรรมกายของพระองค์อันเป็นธาตุพุทธะบริสุทธิ์ยังคงอยู่ต่อไป มนุษย์ทุกคนมีธาตุพุทธะร่วมกับพระพุทธเจ้า หากมีกิเลสบดบังธาตุพุทธะก็ไม่ปรากฏ กิเลสเบาบางลงเท่าใดธาตุพุทธะก็จะปรากฏมากขึ้นเท่านั้น มนุษย์ทุกคนมีสิทธิและมีความสามารถเป็นพระโพธิสัตว์ได้เช่นเดียวกับพระ พุทธเจ้า หากได้ฝึกฝนชำระจิตใจจนบริสุทธิ์ผุดผ่องด้วย เมตตา บารมี พระโพธิสัตว์จึงมีมากมาย พระโพธิสัตว์ทุกองค์ย่อมเสริมงานของพระพุทธเจ้า คำสอนของพระโพธิสัตว์จึงมีน้ำหนักเท่ากับพระไตรปิฎก เมื่อสำนึกเช่นนี้ ฝ่ายมหายานจึงมีคัมภีร์ในระดับเดียวกับพระไตรปิฎกเพิ่มขึ้นอีกมากและอาจจะ เพิ่มต่อไปได้อีก หากยอมรับหรือมีศรัทธาต่อพระโพธิสัตว์ไม่เท่ากัน ความสำนึกและการแสดงออกก็ย่อมจะผิดเพี้ยนกันออกไปได้ ทำให้มีลัทธิต่างๆ มากมายในนิกายมหายาน และอาจจะเกิดใหม่ต่อไปได้อีก แต่ทั้งนี้ก็มิได้หมายความว่าเกิดการแตกแยกในศาสนาหรือนิกาย เพราะทุกลัทธิย่อมถือว่าเป็นส่วนหนึ่งของพระพุทธศาสนามหายาน ด้วยเหตุผลเช่นนี้แหละฝ่ายมหายานจึงภูมิใจว่านิกายของตนใจกว้าง เป็นยานใหญ่ สามารถบรรทุกคนได้มาก และบันดาลใจให้ผู้มีจิตศรัทธาบำเพ็ญเมตตาบารมีได้อย่างกว้างขวาง อย่างที่มูลนิธิหัวเฉียวแห่งประเทศไทยพิสูจน์ตัวเองให้เห็นอยู่
การวิเคราะห์ข้อธรรมในพระพุทธศาสนา
ผู้ ใดสนใจคงได้ศึกษาตัวอย่างการวิเคราะห์ข้อธรรมในพระพุทธศาสนามาแล้วไม่มากก็ น้อย จนพอจะสังเกตได้ว่า เมื่อกล่าวถึงธรรมะข้อใดในพระพุทธศาสนา ก็มักจะไม่กล่าวลอยๆ แต่จะต้องมีจำนวนเลขกำกับแสดงการวิเคราะห์หรือการจำแนกธรรมด้วยเสมอ เช่น อริยสัจ 4, มรรค 8, ศีล 5, ศีล 8, ศีล 10, ศีล 227, มงคล 38, กรรมฐาน 40, เจตสิก 52, จิต 89, จิต121 เป็นต้น

ให้ สังเกตด้วยว่า การวิเคราะห์ข้อธรรมในพระพุทธศาสนานั้นมิได้วิเคราะห์ชั้นเดียวแล้วจบ แต่มีการวิเคราะห์ต่อๆ ไปอีกหลายชั้นหลายเชิงเกี่ยวโยงกันทั้งหมด ไม่ใช่เหมือนสายโซ่ แต่เหมือนอวนผืนใหญ่ที่ตาทุกตาของอวนมีสายโยงถึงกันได้ทั้งหมด จะขอยกให้ดูเป็นตัวอย่างการศึกษาเท่านั้น เช่น การวิเคราะห์จิต และเจตสิก เป็นต้น ซึ่งมีประโยชน์มากสำหรับการมองตน รู้ตน และพัฒนาตน ผู้ศึกษาจะวิเคราะห์ธรรมะเรื่องใดเพิ่มเติมอีกเท่าใดก็ได้ตามความต้องการ
ประวัติพระพุทธเจ้า
ตั้งแต่ตรัสรู้ถึงปรินิพพานเป็นระยะเวลา 45 พรรษา พระองค์ จาริกไปยังแว่นแคว้นต่างๆ ในชมพูทวีปตอนเหนือ เพื่อเผยแผ่พระธรรมคำสอนของพระองค์ พร้อมทั้งอบรมสาวกตั้งพุทธบริษัทขึ้นอย่างมั่งคั่ง ยากที่จะเรียงลำดับได้ว่าปีใดพระองค์เสด็จไป ณ ที่ใดและทรงสั่งสอนอะไรบ้าง เท่าที่นักวิจารณ์ได้พยายามวิจัยไว้พอจะเรียบเรียงได้ตามช่วงการเข้าพรรษา ของพระองค์ในที่ต่างๆ ดังต่อไปนี้

พรรษาที่ 1 ตรัสรู้ใต้ต้นโพธิ์ ณ คืนวันเพ็ญเดือนวิสาขะ (กลางเดือน 6) 2 เดือนต่อมา คือวันเพ็ญเดือนอาสาฬหะ (กลางเดือน 8) ทรงเทศนาโปรดเบญจวัคคีย์ (คณะ 5 คน) ที่ป่าอิสิปตนะมฤคทายวัน ด้วยธรรมจักกัปปวัตนสูนร ต่อมาอีก 5 วัน ทรงเทศนาโปรดเบญจวัคคีย์ด้วยอนัตตลักขณสูตร วันต่อมาได้พระยสเป็นสาวก ทรงจำพรรษาที่เมืองพาราณสี แคว้นกาสี (ปัจจุบันอยู่ในรัฐอุตรประเทศ)
พรรษาที่ 2 เสด็จเสนานิคม ในตำบลอุรุเวลกัสสปะ นทีกัสสปะ คยากัสสปะ กับศิษย์ 1000 คน ตรัสอาทิตตปริยายสูตรที่คยาสีสะ เสด็จราชคฤห์แห่งแคว้นมคธ กษัตริย์เสนิยะพิมพสารทรงถวายสวนเวฬุวันแต่พระสงฆ์ ได้สารีบุตรและโมคคัลลานะเป็นสาวก อีก 2 เดือนต่อ มา เสด็จกบิลพัสดุ์ ทรงพำนักที่นิโครธารามได้สาวกมากมาย เช่น นันทะ ราหุล อานนท์ อุบาลี เทวทัต และพระญาติอื่นๆ อนาถปิณฑิกะอาราธนาสู่กรุงสาวัตถีแห่งแคว้นโกศล ถวายสวนเชตะวันแด่คณะสงฆ์ ทรงจำพรรษาที่นี่
พรรษาที่ 3 นางวิสาขาถวายบุพพาราม ณ กรุงสาวัตถี ทรงจำพรรษาที่นี่
พรรษาที่ 4 ทรงจำพรรษาที่เวฬุวัน ณ กรุงราชคฤห์แห่งแคว้นมคธ
พรรษาที่ 5 โปรด พระราชบิดาจนบรรลุอรหัตผล ทรงไกล่เกลี่ยข้อพิพาทระหว่างพระญาติฝ่ายสักกะกับพระญาติฝ่ายโกลิยะเกี่ยว กับการใช้น้ำในแม่น้ำโรหินี ทรงบวชพระนางปชาบดีโคตมีและคณะเป็นภิกษุณี
พรรษาที่ 6 ทรงแสดงยมกปาฎิหาริย์ในกรุงาสวัตถี ทรงจำพรรษาบนภูเขามังกลุบรรพต
พรรษาที่ 7 ทรงเทศนาและจำพรรษาที่กรุงสาวัตถี ระหว่างจำพรรษาเสด็จขึ้นสวรรค์ชั้นดาวดึงส์โปรดพระมารดาด้วยพระอภิธรรม
พรรษาที่ 8 ทรงเทศนาในแคว้นภัคคะ ทรงจำพรรษาในสวนเภสกลาวัน
พรรษาที่ 9 ทรงเทศนาในแคว้นโกสัมพี
พรรษาที่ 10 คณะ สงฆ์แห่งโกสัมพีแตกแยกอย่างรุนแรง ทรงตักเตือนไม่เชื่อฟัง จึงเสด็จไปประทับและจำพรรษาในป่าปาลิเลยยกะ ช้างเชือกหนึ่งมาเฝ้าพิทักษ์และรับใช้ตลอดเวลา
พรรษาที่ 11 เสด็จกรุงสาวัตถี คณะสงฆ์แห่งโกสัมพีปรองดองกันได้ ทรงจำพรรษาในหมู่บ้านพราหมณ์ชื่อเอกนาลา
พรรษาที่ 12 ทรงเทศนาและจำพรรษาที่เวรัญชา เกิดความอดอยากรุนแรง
พรรษาที่ 13 ทรงเทศนาและจำพรรษาบนภูเขาจาลิกบรรพต
พรรษาที่ 14 ทรงเทศนาและจำพรรษาที่กรุงสาวัตถึ ราหุลอุปสมบท
พรรษาที่ 15 เสด็จกรุงกบิลพัสดุ์ สุปปพุทธะถูกแผ่นดินสูบเพราะขัดขวางทางผ่าน
พรรษาที่ 16 ทรงเทศนาและจำพรรษาที่อาลวี
พรรษาที่ 17 เสด็จกรุงสาวัตถี กลับมาอาลวีและทรงจำพรรษาที่กรุงราชคฤห์

พรรษาที่ 18 เสด็จอาลวี ทรงจำพรรษาบนภูเขาจาลิกบรรพต
พรรษาที่ 19 ทรงเทศนาและจำพรรษาบนภูเขาจาลิกบรรพต
พรรษาที่ 20 โจรองคุลีมาลกลับใจเป็นสาวก ทรงแต่งตั้งให้พระอานนท์รับใช้ใกล้ชิดตลอดกาล ทรงจำพรรษาที่กรุงราชคฤห์ ทรงเริ่มบัญญัติพระวินัย
พรรษาที่ 21-44 ทรง ยึดเอาเชตะวันและบุพพารามในกรุงราชคฤห์เป็นศูนย์เผยแผ่และที่ประทับจำพรรษา เสด็จพร้อมสาวกออกเทศนาโปรดเวไนยสัตว์ตามแว่นแคว้นต่างๆ โดยรอบ
พรรษาที่ 45 และสุดท้าย ปรากฎในมหาปรินิพพานสูตร มหาสุทัสนสูตร และชนวสภสูตร ความว่า พระเทวทัตปองร้ายพระพุทธเจ้าบริเวณเขาคิชฌกูฎใกล้กรุงราชคฤห์ ถึงกับพระบาทห้อโลหิต ทรงได้รับการบำบัดจากหมอชีวก วัสสการเข้าเผ้า เสด็จอัมพลัฎฐิกา นาลันทา และปาฎลิคามตามลำดับ ทรงข้ามแม่น้ำคงคาที่โตมดิตถ์ เสด็จต่อไปยังโกฎิคาม นาทิคาม และเวสาลี ทรงพำนักในสวนของนางคณิกาอัมพปาลี เสด็จจำพรรษาที่เวฬุวัน ทรงเริ่มประชวร และ 3 เดือนต่อมาเสด็จสู่ปรินิพพานในเมืองกุสินาราแห่งแคว้นมัลละ
ความหมายของคำว่า ศาสนา
คำว่า "ศาสนา" มาจากภาษาสันสกฤตว่า "สาสนํ" ถ้าเป็นภาษาบาลีว่า "สาสนํ" มีความหมายตามรูปศัพท์ว่า "คำสั่งสอน" ในภาษาอังกฤษใช้คำว่า "Religion" ซึ่งมีศัพท์เดิมมาจากภาษาละตินว่า Religis คำนี้นักปราชญ์ทางภาษาศาสตร์ได้สันนิษฐานว่ามาจากคำ ๒ คำ คือ Relegere ซึ่งแปลว่า การปฏิบัติต่อ หรือการเกี่ยวข้องด้วยความระมัดระวัง และ Religare ซึ่งแปลว่า ผูกพัน เพราะฉะนั้นคำว่า Religion จึง มีความหมายตามรูปศัพท์ว่า การปฏิบัติต่อ การเกี่ยวข้อง แต่อย่างไรก็ตาม การจะพิจารณาความหมายตามรูปศัพท์เพียงอย่างเดียว อาจจะไม่สามารถครอบคลุมสารัตถะที่แท้จริงของศาสนาได้ จึงควรจะได้ศึกษาพิจารณาความหมายหรือคำจำกัดความตามเนื้อหาที่นักปราชญทาง ศาสนาได้ให้ไว้ ซึ่งจะแตกต่างกันไป ทั้งนี้แล้วแต่ประเด็นที่ต้องการเน้นและสภาพแวดล้อม

๑. Max Miller เน้นพุทธิปัญญา (Intellect) กล่าว ว่า ศาสนา คือ ความสามารถหรืออตาจทางจิตซึ่งไม่ขึ้นแก่ความรู้สึกทางประสาทสัมผัสหรือ เหตุผล สามารถนำบุคคลให้เข้าถึงพระเจ้าภายใต้พระนามต่างๆ

๒. Immanuel Kant เน้นศีลธรรม (Moral) กล่าวว่า ศาสนา คือ การยอมรับรู้ถึงหน้าที่ทั้งปวงตามเทวโองการ

๓. Allen Menses เน้นการบูชา (Worship) กล่าวว่า ศาสนา คือ การบูชาพลังที่สูงกว่า

๔. Edward Scribner Ams เน้นสังคม (Society) กล่าวว่า ศาสนา คือ ความรู้สึกถึงคุณค่าทางสังคมอันสูงสุด

๕. G.W. Stratton เน้นอุดมคติอันสูงส่ง (Supreme Ideal) กล่าวว่า ศาสนา คือ ความนิยมชมชอบถึงโลกและกลุ่มชนที่มองไม่เห็น

๖. Adams Brown เน้นชีวิต (Life) กล่าวว่า ศาสนา หมายถึงชีวิตของบุคคลในส่วนที่สัมพันธ์กับท่านผู้เหนือมนุษย์ธรรมดาของเขา

๗. หลวงวิจิตรวาทการ เน้นองค์ประกอบของศาสนา กล่าวว่า คำสอนที่จัดเป็นศาสนานั้นต้องเป็นเรื่องที่ถือว่ามีความศักดิ์สิทธิ์ มีคำสอนทางจรรยา มีศาสดา มีคณะบุคคลที่รักษาความศักดิ์สิทธิ์และคำสอนไว้ เช่น พระหรือนักบวช และมีการกวดขันเรื่องความจงรักภักดี

๘. ศ. เสถียร พันธรังสี เน้นลักษณะของศาสนา กล่าวว่า ลักษณะที่เรียกว่าศาสนาได้ มีหลักดังนี้คือ ต้องเป็นเรื่องความเชื่อถือได้โดยมีความศักดิ์สิทธิ์ มีคำสอนทางธรรมจรรยา มีศาสดา และมีผู้สืบต่อคำสอนที่เรียกว่าพระหรือนักบวช

๙. อาจารย์สุชีพ ปุญญานุภาพ เน้นลักษณะคำสอน กล่าวว่า คำสอนที่นับว่าเป็นศาสนานั้นว่าด้วยเรื่องต่าง ๆ คือ ความเชื่อในอำนาจที่มองเห็นไม่ได้ด้วยตาบางอย่าง เช่น อำนาจของธรรม หรือ อำนาจของพระเจ้า มีหลักศีลธรรม มีคำสอนว่าด้วยจุดมุ่งหมายสูงสุดแห่งชีวิต และมีพิธีกรรม

๑๐. พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๒๕ ได้ให้ความหมายของศาสนาไว้ว่า ศาสนา คือ ลัทธิความเชื่อถือของมนุษย์อันมีหลักแสดงกำเนิดและสิ้นสุดของโลก เป็นต้น อันเป็นไปในง่ายปรมัตถ์ประการหนึ่ง แสดงหลักธรรมเกี่ยวกับบุญบาปอันเป็นไปในง่ายศีลธรรมประการหนึ่ง พร้อมทั้งลัทธิพิธีที่กระทำตามความเห็นหรือตามคำสั่งสอนในความเชื่อถือนั้นๆ

จากคำจำกัดความและทัศนะต่าง ๆ ที่กล่าวข้างต้น พอจะสรุปเป็นทัศนะอีกทัศนะหนึ่งได้ว่า

"ศาสนา คือ คำสั่งสอนที่พระศาสดาได้ค้นพบ หรือได้จากเทวโองการซึ่งมีลักษณะศักดิ์สิทธิ์เป็นที่พึ่งทางใจ ได้ถูกนำมาเผยแพร่ให้มวลมนุษยชาติประพฤติปฏิบัติตาม และประกอบพิธีกรรม เพื่อประสบสันติสุขในระดับศีลธรรมจรรยา และสันติภาพอันนิรันดร อันเป็นจุดหมายสูงสุดของชีวิต"
ลักษณะสำคัญของพระพุทธศาสนา
พุทธศาสนา (ฺBuddhism) เป็น ศาสนาที่เกิดขึ้นเพื่อปรับปรุง และแก้ไขสังคมอินเดียในยุคนั้นให้ดีขึ้น จากการกดขี่ของพราหมณ์ จากการเหลื่อมล้ำทางสังคม จากการถือวรรณะจัด จากการนิยมบวงสรวงบูชายัญด้วยสัตว์เป็นจำนวนมาก จากการกดขี่สตรี พุทธศาสนาจึงเป็นเสมือนน้ำทิพย์ชโลมสังคมอินเดียโบราณให้ขาวสะอาดมากขึ้น กว่าเดิม คำสอนของพุทธศาสนาทำให้สังคมโดยทั่วไปสงบร่มเย็น ลักษณะพิเศษหลายประการที่แตกต่างจากศาสนาอื่นๆ ดังนี้

๑.เป็นศาสนาแห่งความรู้และความจริง

พุทธ ศาสนาเป็นศาสนาแห่งความรู้ เพราะเป็นศาสนาแห่งการตรัสรู้ของพระพุทธองค์เอง จากปัญญาของพระองค์ และธรรมที่พระองค์ตรัสรู้คือ อริยสัจ ๔ ก็เป็นความจริงอย่างแท้จริง ทรงตรัสรู้โดยไม่มีใครสั่งสอน นักปราชญ์ทั้งหลายทั้งในอดีตและปัจจุบันจึงกล่าวยกย่องว่า เป็นศาสนาที่ประกาศความเป็นอิสระของมนุษย์ให้ปรากฏแก่โลกยิ่งกว่าศาสนาใดๆ ที่มีมา

๒.เป็นศาสนาแห่งความอิสระเสรีภาพ

พุทธ ศาสนาแทบจะเป็นศาสนาเดียวที่ไม่ผูกติดกับผู้ดลบันดาลหรือพระผู้เป็นเจ้า ไม่ได้ผูกมัดตัวเองไว้กับพระเจ้า เชื่อในความสามารถของมนุษย์ว่ามีศักยภาพเพียงพอ โดยไม่ต้องพึ่งพาอำนาจใดๆภายนอก เชื่อว่ามนุษย์เองสามารถปลดเปลื้องความทุกข์ได้โดยไม่รอการดลบันดาล พุทธศาสนาไม่มีการบังคับให้คนศรัทธาหรือเชื่อ แต่ให้สามารถพิสูจน์ได้โดยตนเอง

๓.เป็นศาสนาอเทวนิยม

นอก จากศาสนาเชนแล้ว พุทธศาสนาเป็นศาสนาเดียวที่ไม่เชื่อพระเจ้าเป็นผู้บันดาลทุกสิ่ง ผู้สร้างทุกสิ่ง แม้กระทั่งโลก เพราะเหตุว่าพุทธศาสนาไม่เชื่อในอำนาจการดลบันดาลของพระเจ้า จึงเรียกว่าศาสนาฝ่ายอเทวนิยม คือ ศาสนาที่ไม่เชื่อเรื่องพระเจ้า



๔.เป็นศาสนาแห่งสันติภาพ

ใน กระบวนการนักคิดของโลกศาสนา พุทธศาสนาได้รับการยกย่องจากทั่วโลกว่า เป็นศาสนาแห่งสันติภาพอย่างแท้จริง เพราะไม่ปรากฏว่ามีสงครามเกิดขึ้นในนามของศาสนา หรือเผยแผ่ศาสนาโดยการบังคับผู้คนให้นับถือ ให้เสรีภาพในการพิจารณา ให้มีปัญญากำกับการศรัทธา ในขณะที่หลายศาสนากล่าวว่า ศาสนิกต้องมีศรัทธามาก่อนปัญญาเสมอ และต้องมีความภักดีต่อพระเป็นเจ้าสูงสุดจะวิพากษ์วิจารณ์ไม่ได้

ที่มา : หนังสือประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนาในอินเดีย โดย พระมหาดาวสยาม วชิรปัญโญ
free programes

Read more!

Thursday 28 May 2009

វៀតណាម​ហាម​អ្នក​ភូមិ​ខ្មែរ​នៅ​ស្រុក​អណ្ដូង​មាស​មិន​ឲ្យ​សង់​ផ្ទះ​នៅ​លើ​ដី​ភូមិ​ខ្មែរ

ដោយ រដ្ឋាវិសាល

ប្រភព​ពី​អ្នក​ភូមិ​រស់​នៅ​ជាប់​ព្រំដែន​ប្រទេស​វៀតណាម​ក្នុង​ស្រុក​អណ្តូង​ មាស ខេត្ត​រតនគិរី ឲ្យ​ដឹង​ថា អាជ្ញាធរ​វៀតណាម​នៅ​តែ​ចូល​មក​ហាម​ឃាត់​អ្នក​ភូមិ​មិន​ឲ្យ​សាង​សង់​ផ្ទះ​ ថ្មី​លើ​ដី​ភូមិ​ពួក​គាត់​ដែល​ធ្លាប់​រស់​នៅ ដោយ​សំអាង​ថា​ជា​ទឹក​ដី​ប្រទេស​វៀតណាម។

អ្នក​ភូមិ​តាង៉ា ឃុំ​ញ៉ាង ឈ្មោះ សល់ យ៉ាម បញ្ជាក់​ថា រហូត​មក​ទល់​ថ្ងៃ​នេះ ក្រុម​អាជ្ញាធរ​វៀតណាម​នៅ​តំបន់​នោះ​តែង​ហាម​ឃាត់​កាល​ណា​គ្រួសារ​អ្នក​ភូមិ ​ណា​មួយ​រៀបចំ​លើក​ផ្ទះ​លើ​ដី​ភូមិ​របស់​ពួក​គេ ហើយ​ក្រុម​អាជ្ញាធរ​មូលដ្ឋាន​ភូមិ​ឃុំ ឬ​តម្រួត​ព្រំដែន​ខ្មែរ​នៅ​តំបន់​នោះ​មិន​បាន​ធ្វើ​អន្តរាគមន៍​ជួយ​អ្វី​ដល់ ​អ្នក​ភូមិ​ដោយ​លើក​ហេតុ​ផល​ថា តំបន់​នោះ​មិន​ទាន់​មាន​ការ​កំណត់​បង្គោល​ព្រំដែន​ជាក់​លាក់​នៅ​ឡើយ ចំណែក​ភាគី​វៀតណាម​អាច​ធ្វើការ​ឈូស​ឆាយ​ផ្លូវ​កាត់​ភូមិ​ដោយ​គ្មាន​ការ​ហាម​ ឃាត់។

លោក សល់ យ៉ាម ថ្លែង​ដូច្នេះ​ថា ៖ «អ្នក​ភូមិ​ដឹង​ថា វៀតណាម​នឹង​យក​ពាក់​កណ្ដាល​ភូមិ ហើយ​យើង​កំពុង​ព្រួយ​បារម្ភ​ថា អត់​មាន​កន្លែង​ណា​នៅ​ទៀត​ទេ ព្រោះ​អី​ដី​ឥឡូវ​មាន​មនុស្ស​នៅ​ទាំង​អស់។ ខាង​ឃុំ​អត់​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់ អត់​មាន​ទៅ​ជួយ​ដោះស្រាយ​ឲ្យ»។

វិទ្យុ​អាស៊ីសេរី​មិន​អាច​ទាក់ទង​អាជ្ញាធរ​វៀតណាម​នៅ​តំបន់​នោះ​ដើម្បី​ អត្ថា​ធិប្បាយ​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​នេះ​បាន​ទេ រីឯ​ជំទប់​ទី​២​ឃុំ​ញ៉ាង អ្នកស្រី សយ នី មាន​ប្រសាសន៍​ទទួល​ស្គាល់​ថា អ្នក​ភូមិ​ពិត​ជា​ជួប​ប្រទះ​បញ្ហា​លំបាក ពីព្រោះ​តំបន់​នោះ​មិន​ទាន់​មាន​ការ​កំណត់​ព្រំដែន​តាម​ភូមិ​សាស្ត្រ​ជាក់​ ស្តែង។

អ្នក​ស្រី សយ នី ថ្លែង​យ៉ាង​ដូច្នេះ ៖ «ប្រជាពលរដ្ឋ​មាន​ទំនាស់​យូរ​ហើយ គាត់​ធ្វើ​មិន​កើត​ជាមួយ​វៀតណាម គេ​ឈូស​កាត់​ភូមិ​ពីរ​ឆ្នាំ​មក​ហើយ»។

ប្រភព​ពី​អ្នក​ភូមិ​ឲ្យ​ដឹង​ដែរ​ថា ពី​ប៉ុស្តិ៍​ការពារ​ខ្សែ​បន្ទាត់​ព្រំដែន​វៀតណាម​មាន​ចម្ងាយ​ប្រមាណ​មួយ​ គីឡូម៉ែត្រ​ពី​ភូមិ​ពួក​គាត់​ដែល​ធ្លាប់​រស់​នៅ​តាំង​ពី​សម័យ​ខ្មែរ​ក្រហម​ មក ក៏​ប៉ុន្តែ​ចាប់​ពី​ឆ្នាំ​២០០៥​មក អាជ្ញាធរ​វៀតណាម​បាន​ឈូស​ឆាយ​ផ្លូវ​បន្ថែម​ចូល​មក​ក្នុង​ភូមិ​ជម្រៅ ២០០​ម៉ែត្រ ហើយ​អះអាង​ថា ជា​ដី​របស់​ពួក​គេ​មិន​ឲ្យ​អ្នក​ភូមិ​ធ្វើ​អ្វី​ឡើយ។

វិទ្យុ​អាស៊ីសេរី​មិន​អាច​សុំ​ការ​បញ្ជាក់​ករណី​នេះ​ពី​អភិបាល អភិបាល​រង​ស្រុក​អណ្តូង​មាស​បាន​ទេ ចំណែក​អភិបាល​ខេត្ត​រតនគិរី​ស្តីទី លោក មុំ សារឿន មាន​ប្រសាសន៍​ថា ជាប់​រវល់។

យ៉ាង​នេះ​ក្តី មន្ត្រី​ខេត្ត​មួយ​រូប​និយាយ​ដោយ​សុំ​មិន​ឲ្យ​បញ្ចេញ​ឈ្មោះ​ថា បង្គោល​ព្រំដែន​មេ​នៅ​តំបន់​នោះ​បាន​បោះ​រួច​ហើយ​កាល​ពី​ឆ្នាំ​២០០៨ ក៏​ប៉ុន្តែ​ការ​បោះ​បង្គោល​ព្រំដែន​តាម​ភូមិ​សាស្ត្រ​ជាក់​ស្តែង​នៅ​ទីនោះ​ មិន​ទាន់​បាន​ធ្វើ ទើប​នៅ​កើត​រឿង​បែប​នេះ។

ប្រធាន​គណៈកម្មការ​កិច្ចការ​ព្រំដែន​នៃ​ប្រទេស​កម្ពុជា លោក វ៉ា គឹមហុង មាន​ប្រសាសន៍​ថា លោក​មិន​បាន​ទទួល​របាយការណ៍​ណា​មួយ​ពី​ករណី​ខាង​លើ​នេះ​ទេ។

លោក​ថា ប្រសិន​អ្នក​ភូមិ​មាន​បញ្ហា​ជម្លោះ​នៅ​តំបន់​ព្រំដែន អាជ្ញាធរ​មូលដ្ឋាន​នៅ​ទី​នោះ​ត្រូវ​សហការ​ដោះ​ស្រាយ ហើយ​រាយការណ៍​មក​គណៈកម្មការ​ជាតិ​ដើម្បី​ជួយ ប្រសិន​រឿង​នេះ​មិន​អាច​សម្រប​សម្រួល​បាន ៖ «បើ​គេ​[វៀតណាម]​មក​ឃាត់ យើង​ត្រូវ​ទៅ​ខាង​អាជ្ញាធរ​ដែន​ដី​របស់​យើង​ដើម្បី​សួរ​ថា រឿង​អី​បាន​ជា​គេ​មក​ឃាត់»។

ប្រភព​មន្ត្រី​ខេត្ត​សុំ​មិន​ឲ្យ​បញ្ចេញ​ឈ្មោះ​ឲ្យ​ដឹង​ថា មក​ទល់​នឹង​ថ្ងៃ​នេះ អាជ្ញាធរ​ប្រទេស​កម្ពុជា​និង​វៀតណាម​បាន​ធ្វើ​ការ​បោះ​បង្គោល​ព្រំដែន​មេ​នៃ ​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ ៣៨​បង្គោល​រួច​ហើយ ពី​តំបន់​ព្រំ​ប្រទល់​បី​ប្រទេស​លាវ​-កម្ពុជា​-វៀតណាម ដែល​គេ​និយម​ហៅ​ថា​តំបន់​ត្រី​កោណ ឬ​តំបន់​កន្ទុយ​នាគ​រហូត​មក​ទល់​នឹង​ច្រក​ទ្វារ​អន្តរជាតិ​ស្រុក​អូរ​យ៉ាដាវ ដែល​កំពុង​មាន​បញ្ហា​ប្រទាញ​ប្រទង់​គ្នា​លើ​ការ​បោះ​បង្គោល​ព្រំដែន​នៅ​ទី​ នោះ៕
free programes

Read more!

Tuesday 26 May 2009

ហូ ជី មិញ៖មុននឹងកាប់ឫស្សី ត្រូវឆ្ការបន្លាចេញសិន

ជន​ជាប់​ចោទ កាំង ហ្កេក​អ៊ាវ ហៅ ឌុច នៅ​ថ្ងៃ​ច័ន្ទ​នេះ បាន​ថ្លែង​ទទួល​ស្គាល់​ថា ការ​សម្លាប់​មនុស្ស​នៅ​មន្ទីរ​ស-​២១​នៃ​របប​ខ្មែរ​ក្រហម​គឺ​ធ្វើ​ឡើង​ជា​ ប្រព័ន្ធ ហើយ​ថា របៀប​សម្លាប់​មនុស្ស​ជា​ប្រព័ន្ធ​នេះ គឺ​អនុវត្ត​តាម​ទ្រឹស្តី​របស់​ហូជីមិញ​នៃ​ប្រទេស​វៀតណាម។


ខាងឆ្វេង៖ប៉ុល ពត មេដឹកនាំខ្មែរក្រហម
ខាងស្តាំ៖ហូ ជី មិញ មេដឹកនាំយួនក្រហម
ខាងក្រោម៖ជីវិតខ្មែរត្រូវស្លាប់ដោយរបបក្រហមនិយម

ផ្អែក​តាម​កំណត់​ហេតុ​សួរ​ចម្លើយ​ជន​ជាប់​ចោទ ដែល​មន្ត្រី​ក្រឡា​បញ្ជី សែ គល់វុទ្ធី អាន​នៅ​ក្នុង​សវនាការ​ជា​សាធារណៈ គឺ កាំង ហ្កេក​អ៊ាវ ហៅ ឌុច ឆ្លើយ​សារភាព​ថា ដំបូង​ឡើយ មន្ទីរ​ស-​២១ មាន​សមត្ថកិច្ច​សម្លាប់​តែ​អ្នក​ទោស​ដែលសំខាន់ ឬ​អ្នក​ទោស​ចាប់​នៅ​ក្នុង​ក្រុង​ភ្នំពេញ និង​សមាជិក​នៃ​គណៈកម្មាធិការ​មជ្ឈិម​ប៉ុណ្ណោះ ក៏​ប៉ុន្តែ​ក្រោយ​មក​មន្ទីរ​ស-​២១ បាន​ចាប់ និង​សម្លាប់​មនុស្ស​នៅ​តាម​ភូមិ​ភាគ​ជា​ប្រព័ន្ធ​ផង​ដែរ ៖ «នេះ​គឺ​ជា​ការ​អនុវត្តទ្រឹស្ដី​របស់​ហូជីមិញ "មុន​នឹង​កាប់​ឫស្សី ត្រូវ​ឆ្ការ​បន្លា​ចេញ​សិន"»។
នៅ​មន្ទីរ​ស-​២១ ក្រោម​ការ​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​របស់ ឌុច មាន​មនុស្ស​ជាង ១​ម៉ឺន៦ពាន់​នាក់ ត្រូវ​បាន​ធ្វើ​ទារុណ​កម្ម​និង​សម្លាប់​ចោល។

នៅ ​ក្នុង​ចម្លើយ​ដែល​អាន​ដើម្បី​ឲ្យ ឌុច ធ្វើការ​ផ្ទៀង​ផ្ទាត់​ក្នុង​សវនាការ​នោះ​ទៀត ឌុច ក៏​បាន​សារភាព​អំពី​ការ​ចាប់​និង​សម្លាប់​មនុស្ស​ជា​ប្រព័ន្ធ​យ៉ាង​ដូច្នេះ​ ទៀត​ថា ៖ «ឧទាហរណ៍ នៅ​ពេល​ដែល​ប្រធាន​ការិយាល័យ​សន្តិសុខ​ភូមិភាគ​បស្ចិម ឈ្មោះ វី ត្រូវ​បាន​គេ​ចាប់​ខ្លួន ខ្ញុំ​ក៏​បាន​ឃើញ​អ្នក​ទោស​ជា​ច្រើនពី​ភូមិភាគ​នោះ​បាន​មក​ដល់​ដែរ។ ពួក​គេ​បាន​ត្រូវ​ចាប់​ខ្លួន ក្រោយ​ពីមាន​ការ​ចាប់​ខ្លួន​ចៅហ្វាយ​របស់ វី ឈ្មោះ ជូ ជេត ហៅ ស៊ី។ នេះ​គឺ​ជា​ការ​អនុវត្តមនោគមន៍​វិជ្ជា ហូជីមិញ មុន​នឹង​កាប់​ឫស្សី ត្រូវ​ឆ្ការ​បន្លា​ចេញសិន។ នៅ​តំបន់​ពាយ័ព្យ​ក៏​ដូច​គ្នា​ដែរ។ លំនាំ​នៃ​ការ​សម្លាប់​តាម​មនោគមន៍​វិជ្ជា​ហូជីមិញ​នេះ បាន​ត្រូវ​បញ្ជាក់​យ៉ាង​ច្បាស់​តាមរយៈ​បញ្ជី​អ្នកទោស។ គិត​មក​ដល់​ខែ​មករា ឆ្នាំ​១៩៧៩ មន្ទីរ​ស-២១ មាន​អ្នក​ទោស​មក​ពី​ស្ទើរ​តែ​គ្រប់​ភូមិភាគ ក្រសួង និង​អង្គភាព​យោធា​ទូទាំង​ប្រទេស»។

នៅ​ខណៈ​ដែល ហូ ជីមិញ ដែល​ជា​មេ​បដិវត្តន៍​វៀតណាម​មាន​ទ្រឹស្តី​ថា «មុន​នឹង​កាប់​ឫស្សី ត្រូវ​ឆ្ការ​បន្លា​ចេញ​សិន​» ខ្មែរ ​ក្រហម ក៏​មាន​ពាក្យ​ស្លោក​របស់ខ្លួន​ដែរ គឺ​ថា ជីក​ស្មៅ ត្រូវ​ជីក​ទាំង​ឫស ហើយ​ដែល​ក្នុង​ចម្លើយ ឌុច បាន​បញ្ជាក់​យ៉ាង​ដូច្នេះ​ថា ៖ «គោល​នយោបាយ​កម្ទេច​ខ្មាំង​នោះ គឺ​កម្ទេច​ទាំង​ក្រុមគ្រួសារ រួម​ទាំង​កូនៗ​របស់​ពួក​គេ​ផង​ដែរ»។

នៅ ​ក្នុង​សវនាការ​នេះ​ដែរ ឌុច បាន​អះអាង​ថា គោល​នយោបាយ​របស់​បក្ស​ក្នុងការ​កម្ទេច​ខ្មាំង​មាន​ភាព​ច្បាស់លាស់​និង​ដាច់​ ខាត ដោយ​គាត់​បាន​បក​ស្រាយ​នូវ​ពាក្យ​កម្ទេច ដែល​គាត់​ថា កម្ទេច​គឺ​មិន​ដោះ​លែង មិន​ដោះ​លែង​គឺ​កម្ទេច និង​មិន​ឆ្លង​កាត់​តុលាការ​ឡើយ។

ឌុច បាន​បញ្ជាក់​សា​ជា​ថ្មី​ទៀត​ថា មេ​ដែល​បញ្ជា​គាត់​ឲ្យ​សម្លាប់​មនុស្ស គឺ សុន សេន ជា​រដ្ឋមន្ត្រី​ការពារ​ប្រទេស និង នួន ជា ជា​អតីត​ប្រធាន​សភា​នៃ​របប​ខ្មែរ​ក្រហម។

បច្ចុប្បន្ន នួន ជា ក៏​កំពុង​ជាប់​ឃុំ​បណ្តោះ​អាសន្ន​ជាមួយ ឌុច ដោយសារ​តែ​តួនាទី​និង​ការ​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​របស់​គាត់​ពី​អតីត​កាល​នោះ ៕

free programes

Read more!

Monday 25 May 2009

ថៃ​ព្រមាន​យូណេស្កូ​ជុំវិញ​ការចេញ​ចូល​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ

ដោយ ម៉ាយ៉ារិទ្ធិ
រដ្ឋាភិបាល​ថៃ​បាន​សម្តែង​ភាព​មិន​សប្បាយ​ចិត្ត​ចំពោះ​មន្ត្រី​អង្គការ​ យូណេស្កូ​ដែល​បាន​ធ្វើ​ដំណើរ​ចេញ​ចូល​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ​មិន​បាន​ស្នើ​ឆ្លង​ រក​ការអនុញ្ញាត​ពី​អាជ្ញាធរ​ក្រុង​បាងកក។


ទង់​យូណេស្កូ (ឆ្វេង) ទង់​បេតិកភណ្ឌ​ពិភពលោក (កណ្ដាល) និង​ទង់​ជាតិ​ប្រទេស​កម្ពុជា (ស្ដាំ) បក់​រវិច​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​ពិធី​ដំឡើង​ជា​ផ្លូវការ នៅ​ឯ​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ ក្នុង​ខែត្រ​ព្រះវិហារ នា​ថ្ងៃ​៧ វិច្ឆិកា ២០០៨។

ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ​ត្រូវ​អង្គការ​យូណេស្កូ​ទទួល​ដាក់​ជា​សម្បត្តិ​បេតិកភណ្ឌ ​ពិភពលោក​តាំងពី​ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ​២០០៨។ ដោយសារ​តែ​បញ្ហា​នោះ​ហើយ​ទើប​មន្ត្រី​នៃ​អង្គការ​នេះ​តែង​ធ្វើ​ដំណើរ​ចេញ​ ចូល​ពិនិត្យ​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ​ខ្មែរ​ដែល​ថៃ​កំពុង​តែ​អះអាង​ថា​ជា​ កម្មសិទ្ធិ​របស់​ខ្លួន​ដែរ​នោះ។

ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ​ត្រូវ​អង្គការ​យូណេស្កូ​ទទួល​ដាក់​ជា​សម្បត្តិ​ បេតិកភណ្ឌ​ពិភពលោក​តាំងពី​ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ​២០០៨។ ដោយសារ​តែ​បញ្ហា​នោះ​ហើយ​ទើប​មន្ត្រី​នៃ​អង្គការ​នេះ​តែង​ធ្វើ​ដំណើរ​ចេញ​ ចូល​ពិនិត្យ​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ​ខ្មែរ​ដែល​ថៃ​កំពុង​តែ​អះអាង​ថា​ជា​ កម្មសិទ្ធិ​របស់​ខ្លួន​ដែរ​នោះ។

មន្ត្រី​រដ្ឋាភិបាល​ថៃ​បាន​ព្រមាន​ម្ដង​ទៀត​ចំពោះ​អង្គការ​យូណេស្កូ​ដែល​ តែងតែ​ធ្វើ​ដំណើរ​ចេញ​ចូល​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ​ហើយ​ទាក់ទង​ត្រឹម​តែ​អាជ្ញាធរ​ ខ្មែរ។

សេចក្ដី​ព្រមាន​នេះ​បាន​ធ្វើ​ឡើង​កាលពី​ម្សិលមិញ​តាម​រយៈ​រដ្ឋមន្ត្រី​ ក្រសួង​ការបរទេស​ថៃ លោក កាស៊ិតភីរុម ៖ "រដ្ឋាភិបាល​ថៃ​បាន​ជូន​ដំណឹង​តាម​ការនិយាយ​ផ្ទាល់​មាត់​ម្ដង​រួច​ទៅ​ហើយ​ អំពី​ភាព​ខ្វល់ខ្វាយ​របស់​ថៃ​ដែល​ថា អង្គការ​យូណេស្កូ​បញ្ជូន​មន្ត្រី​របស់​គេ​ចូល​ទៅ​ក្នុង​តំបន់​ប្រាសាទ​ ព្រះវិហារ។ យើង​នឹង​បញ្ជូន​លិខិត​របស់​យើង​ទៅ​ឲ្យ​អង្គការ​យូណេស្កូ​នៅ​ពេល​ខាង​មុខ​ បន្តិច​ទៀត​នេះ។ យើង​បាន​ប្រាប់​ទៅ​អង្គការ​យូណេស្កូ​ហើយ​ថា យើង​ត្រូវការ​ដំណើរការ​មួយ​ដែល​មាន​តម្លាភាព​ក្នុង​ពេល​ដែល​ពួក​គេ​ធ្វើ​ កិច្ចការ​នេះ ដោយសារ​តែ​ថៃ​ជា​ប្រទេស​សមាជិក​មួយ​របស់​យូណេស្កូ ហើយ​យូណេស្កូ​ក៏​មាន​ការិយាល័យ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ថៃ​នេះ​ផងដែរ។ ប្រសិន​បើ​យូណេស្កូ​ចង់​ធ្វើ​ដំណើរ​ចូល​ទៅ​ក្នុង​តំបន់​ព្រះវិហារ​នោះ គេ​ត្រូវតែ​គោរព​អធិបតេយ្យភាព​ជាតិ​ថៃ​ផងដែរ ហើយ​ត្រូវតែ​ឲ្យ​ថៃ​ដឹង​ថា​តើ​ពួក​គេ​មាន​គម្រោង​ធ្វើ​អ្វី​ខ្លះ​នៅ​ក្នុង​ តំបន់​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ​នោះ"។

លោក​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​ការបរទេស​ថៃ​បាន​ថ្លែង​ថា គេ​នឹង​ជូន​ដំណឹង​អំពី​បញ្ហា​នេះ​ទៅ​កាន់​គ្រប់​ការិយាល័យ​យូណេស្កូ​ទាំង​នៅ ​ភ្នំពេញ នៅ​ប៉ារីស ប្រទេស​បារាំង និង​នៅ​ក្នុង​ក្រុង​បាងកក​នោះ​ផងដែរ។

ប្រសាសន៍​ព្រមាន​របស់​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​ការបរទេស​ថៃ​នៅ​មិន​ទាន់​មាន​ ប្រតិកម្ម​ពី​ការិយាល័យ​កណ្ដាល​នៃ​អង្គការ​យូណេស្កូ​នោះ​នៅ​ឡើយ​ទេ ប៉ុន្តែ​អគ្គលេខាធិការ​គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​យូណេស្កូ​របស់​កម្ពុជា លោកស្រី តាន់ ធានី បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ឆ្លើយ​តប​មក​វិញ​យ៉ាង​នេះ​ថា ៖ «រឿង​នេះ​បើ ​គេ​និយាយ​ថា មន្ត្រី​របស់​យូណេស្កូ​ទុក​ឲ្យ​យូណេស្កូ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​មាន​ ប្រតិកម្ម។ ប៉ុន្តែ​ខ្ញុំ​ដឹង​ហើយ​គេ​មាន​ប្រតិកម្ម​រួច​ហើយ គេ​ថា​គេ​អត់​មាន​ទៅ​ចូល​ប្រទេស​ថៃ​ធ្វើ​អី​ទេ គេ​អត់​មាន​ត្រូវការ គេ​ចូល​តែ​ព្រះវិហារ​របស់​កម្ពុជា គេ​ធ្វើការ​តែ​ជាមួយ​កម្ពុជា។ ដូច្នេះ​គេ​អត់​មាន​ពាក់ព័ន្ធ​អី​ជាមួយ​នឹង​ថៃ ព្រោះ​ខ្ញុំ​ទើប​តែ​មក​ពី​ប៉ារីស ខ្ញុំ​បាន​ស្ទង់ស្ទាប​សួរ​បញ្ហា​ហ្នឹង​ដែរ។ សរសេរ​សំបុត្រ​ទៅ ...ឲ្យ​គេ​ជូន​ដំណឹង គេ​ថា​គេ​នឹង​ជូន​ដំណឹង​នៅ​ក្នុង​ក្របខ័ណ្ឌ​នៃ​សមត្ថកិច្ច​របស់​គេ អា​ហ្នឹង​ខ្ញុំ​បាន​ដឹង»។

ប្រសាសន៍​ព្រមាន​របស់​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​ការបរទេស​ថៃ​គឺ​នៅ​ក្រោយ​ដែល​ មាន​ក្រុម​មន្ត្រី​អង្គការ​យូណេស្កូ​ជា​បន្ត​បន្ទាប់​បាន​ធ្វើ​ដំណើរ​ចេញ​ ចូល​ទៅ​ក្នុង​តំបន់​បរិវេណ​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ ក្រោយ​ពេល​ដែល​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ​នេះ​ត្រូវ​បាន​ដាក់​បញ្ចូល​ជា​សម្បត្តិ​ បេតិកភណ្ឌ​ពិភពលោក កាលពី​ថ្ងៃ​ទី​៧ កក្កដា ឆ្នាំ​២០០៨​កន្លង​មក ហើយ​ចាប់​តាំង​ពី​មាន​ការដាក់​បញ្ចូល​នោះ​មក​ប្រទេស​ថៃ​ក៏​ចាប់ផ្ដើម​បង្ក​ ហេតុ​ជាមួយ​នឹង​កម្ពុជា​ដោយ​ការបញ្ជូន​ទ័ព​ទៅ​ប្រឈម​មុខ​នឹង​ទាហាន​ខ្មែរ​នៅ ​តំបន់​នោះ ពីព្រោះ​តែ​រដ្ឋាភិបាល​ក្រុង​បាងកក​បាន​អះអាង​ថា ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ​នោះ​ក៏​ជា​សម្បត្តិ​របស់​ថៃ​ផងដែរ។

ចាប់​តាំង​ពី​ពេល​នោះ​មក​ដែរ​ទាហាន​ខ្មែរ​និង​ទាហាន​ថៃ​បាន​ប៉ះ​ប្រយុទ្ធ ​គ្នា​ចំនួន​បី​ដង​មក​ហើយ​នៅ​ក្នុង​តំបន់​ក្បែរ​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ​នោះ៕
free programes

Read more!

មន្ត្រី​អាមេរិក​ស្នើ​ឲ្យ​កម្ពុជា​ដោះស្រាយ​ការ​ចោទ​អំពី​អំពើ​ពុក​រលួយ​នៅ​សាលាក្ដី​ខ្មែរ​ក្រហម

ដោយ ម៉ាយ៉ារិទ្ធិ 2009-05-24

មន្ត្រី​អាមេរិក​ដែល​ទទួល​បន្ទុក​ខាង​ផ្នែក​ឧក្រិដ្ឋ​កម្ម​សង្គ្រាម បាន​ថ្លែង​សរសើរ​ចំពោះ​ដំណើរ​ទៅ​មុខ​នៃ​សាលាក្តី​ខ្មែរ​ក្រហម ប៉ុន្តែ​បាន​ស្នើ​សុំ​ឲ្យ​មាន​ការ​ដោះស្រាយ​ចំពោះ​ករណី​ពុក​រលួយ​ទាក់ទង​នឹង ​ការ​ចោទ​ពី​មតិ​នានា​ទៅ​លើ​អង្គ​ជំនុំ​ជម្រះ​វិសាមញ្ញ​ក្នុង​តុលាការ​ កម្ពុជា​នេះ។


AFP Photo
អង្គជំនុំជម្រះ​វិសាមញ្ញ​ក្នុង​តុលាការ​កម្ពុជា​បើក​សវនាការ​
លើ​ករណី​បណ្ដឹង​ឧទ្ធរណ៍​របស់ ខៀវ សំផន កាលពី​ថ្ងៃ​៤ ធ្នូ ២០០៨។

លោក Clint Williamson ឯក​អគ្គ​រដ្ឋ​ទូត​គោចរ​អាមេរិក​ដែល​បាន​មក​បំពេញ​ទស្សន​កិច្ច​នៅ​កម្ពុជា​ តាំង​ពី​ថ្ងៃ​ទី​២០ ឧសភា បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា អំពើ​ពុក​រលួយ​ចាំបាច់​ត្រូវ​តែ​ដោះស្រាយ ព្រោះ​មតិ​ក្នុង​ស្រុក​និង​មតិ​នៅ​ឯ​អង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិ​មាន​ការ​យល់​ឃើញ​ យ៉ាង​ដូច្នេះ។

ក្នុង​ដំណើរ​ទស្សន​កិច្ច ៤​ថ្ងៃ​របស់​លោក Clint Williamson ឯក​អគ្គ​រដ្ឋ​ទូត​ដែល​ទទួល​បន្ទុក​ខាង​ផ្នែក​ឧក្រិដ្ឋ​សង្គ្រាម​នេះ បាន​ជួប​ជាមួយ​មន្ត្រី​ជាន់​ខ្ពស់​រាជ​រដ្ឋាភិបាល ជាមួយ​មន្ត្រី​អង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិ​ និង​ក្រុម​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល ហើយ​លោក​ក៏​បាន​ធ្វើការ​ផង​ដែរ​ជាមួយ​នឹង​ប្រទេស​ផ្តល់​ជំនួយ​ដើម្បី​ភាព​ ប្រាកដ​ប្រជា​ថា សាលាក្តី​ខ្មែរ​ក្រហម​នឹង​ដោះស្រាយ​ចំពោះ​ករណី​គ្រប់គ្រង​និង​អំពើ​ពុក​ រលួយ៕
free programes

Read more!

Sunday 24 May 2009

ក្រុម​តំណាង​រាស្រ្ត​ស្នើ​សុំ​ឲ្យ​រដ្ឋាភិបាល​យោធា​ភូមា​ដោះលែង​លោកស្រី អ៊ុងសានស៊ូជី

ដោយ នេត្រ ភក្ត្រា 24/05/2009

មន្រ្តី​ក្រុម​តំណាងរាស្រ្ត​គណបក្ស​ប្រឆាំង​បាន​អំពាវនាវ​ដល់​រដ្ឋាភិបាល​ យោធា​ភូមា​ឲ្យ​ដោះ​លែង​លោកស្រី​អ៊ុងសាន ស៊ូជី​ខណៈ​ដែល​កាល​កំណត់​នៃ​ការ​ដោះ​លែង​លោកស្រី​ចេញ​ពី​ការ​ឃុំ​ខ្លួន​ ក្នុង​ផ្ទះ​នឹង​ត្រូវ​ដល់​ពេល​កំណត់​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២៧​ខែ​ឧសភា​ខាង​មុខ​នេះ។ បើ​តាម​លោកសុន​ឆៃ​ក្រុម​ការងារ​អាស៊ាន​​ទទួល​បន្ទុក​សំណុំ​រឿង​ភូមា​បាន​ ត្រៀម​រៀបចំ និង​ផ្ញើ​លិខិត​ទៅ​កិច្ច​ប្រជុំ​ថ្នាក់​រដ្ឋមន្រ្តី​អ៊ឺរ៉ុប និង​អាស៊ាន​ដែល​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​នៅ​សបា្តហ៍​ក្រោយ។


លោក​សុន ឆ័យ​ តំណាង​រាស្ត្រ​គណបក្ស​ប្រឆាំង
(រូបថត ៖ ខឹម សុវណ្ណារ៉ា)

លោកសុន ឆៃ​ប្រធាន​ក្រុម​តំណាងរាស្រ្ត​ចំនួន​២៩​រូប​មក​ពី​គណបក្ស​សម រង្ស៉ី និង​គណបក្ស​សិទ្ធិ​មនុស្ស​បាន​ថ្លែង​ឲ្យ​ដឹង​នៅ​ថ្ងៃ​អាទិត្យ​នេះ​ថា​ក្រុម​ តំណាងរាស្រ្ត​គ្រោង​នឹង​ផ្ញើ​លិខិត​មួយ​ច្បាប់​ទៅ​កាន់​ក្រុម​តំណាង​ប្រទេស​ អឺរ៉ុប​អាស៊ាន​ដែល​នឹង​ជួប​ប្រជុំ​គ្នា​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២៧ និង​ទី​២៨​ខែ​ឧសភា​សបា្តហ៍​ក្រោយ​នេះ។

លិខិត​ដែល​ត្រូវ​បាន​លោក​សុន ឆៃ​តំណាងរាស្រ្ត​គណបក្ស​សម រង្ស៉ី​ថ្លែង​ថា​ដើម្បី​អំពាវនាវ​ដល់​ក្រុម​តំណាង​ប្រទេស​ទាំង​នេះ​ជំរុញ​ រដ្ឋាភិបាល​ភូមា​ឲ្យ​ដោះ​លែង​មេដឹកនាំ​គណបក្ស​ប្រឆាំង​លោកស្រី​អ៊ុងសាន សូជី​ឲ្យ​មាន​សេរីភាព​ឡើងវិ​ញ និង​ស្នើ​សុំ​ឲ្យ​មាន​កិច្ច​ប្រជុំ​ធំ​មួយ​បំណង​ដើម្បី​ប្រមូល​ប្រទេស​ ពាក់ព័ន្ធ​ទាំង​ឡាយ​រក​វិធី​ដោះស្រាយ​ចំពោះ​វិបត្តិ​នយោបាយ​នៅ​ប្រទេស​ភូមា។

កិច្ចប្រជុំ​ដែល​លោក​សុន ឆៃ​ថ្លែង​ឲ្យ​ដឹង​ថា​គួរ​តែ​រៀបចំ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​ពីព្រោះ​កម្ពុជា ​ធ្លាប់​មាន​ជម្លោះ​នឹងគ្នា​ហើយ​បច្ចុប្បន្ន​បាន​ទទួល​នូវ​សន្តិភាព​ហើយ​លោក ​នាយក​រដ្ឋមន្រ្តី​ហ៊ុន សែន​គឺ​សាកសម​ក្នុង​ការ​ផ្តួច​ផ្តើម​គំនិត​នេះ។ ជាមួយ​គ្នា​នេះ​ដែរ​លោកសុន ឆៃ​បាន​ថ្លែង​ថា​ក្នុង​នាម​ជា​សមាជិក​អន្តរ​សភា​អាស៊ាន​លោក​នឹង​ចូល​រួម​ ក្នុង​ការ​ប្រជុំ​ធំ​មួយ​នៅ​ទីក្រុង​បាងកក​ដែល​នឹង​ធ្វើ​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២៦​ខែ​ ឧសភា​ខាង​មុខ​នេះ​គឺ​មួយ​ថ្ងៃ​មុន​ពេល​ដែល​រយៈពេល​នៃ​ការ​ឃុំ​ខ្លួន​ក្នុង​ ផ្ទះ​របស់​លោកស្រី​អ៊ុងសាន ស៊ូជី​ផុត​កំណត់។ ប៉ុន្តែ​ទោះ​បី​យ៉ាងណា​លោកស្រី​អ៊ុងសាន ស៊ូជី​កំពុង​ប្រឈម​មុខ​ទៅ​នឹង​ការ​ដាក់​ទោស​ជា​ថ្មី​ទៀត​ពី​បទ​រំលោភ​លើ​ ច្បាប់​ឃុំឃាំង​ក្នុង​ផ្ទះ។

គួរ​បញ្ជាក់​ថា​ក្នុង​រយៈពេល​ប៉ុន្មាន​ សបា្តហ៍​ចុង​ក្រោយ​នេះ​ពិភពលោក​បាន​ថ្កោល​ទោស និង​ស្នើ​ឲ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ភូមា​ដោះលែង​លោកស្រីអ៊ុងសាន ស៊ូជី​រួម​នឹង​អ្នកទោស​នយោបាយ​ជា​ច្រើន​ទៀត​ឲ្យ​មាន​សេរីភាព​ឡើង​វិញ។

ដោយ ​ឡែក​លោកសុន ឆៃ​ក៏​បាន​ថ្លែង​ឲ្យ​ដឹង​ថា​លោក​បាន​ទទួល​នូវ​ការ​ឆ្លើយ​តប​ជា​វិជ្ជមាន​ពី​ សំណាក់​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​អំពី​បញ្ហា​លោកស្រីអ៊ុងសាន ស៊ូជី។ ចំណុច​វិជ្ជមាន​ដែល​លោកសុន ឆៃ​បាន​អះអាង​ថា​ក្រសួង​ការបរទេស​កម្ពុជា​បាន​អះអាង​ថា​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​ មាន​ជំហរ​ដូច​ការ​ថ្លែង​របស់​លោក​នាយក​រដ្ឋមន្រ្តី​ថៃ​អាហ្វឺស៊ីព វាចាជីវា​ក្នុង​នាម​ជា​ប្រមុខ​ប្រទេស​អាស៊ាន​ដោយ​បាន​សម្តែង​នូវ​ក្តី​ ព្រួយបារម្ភ​ចំពោះ​ស្ថានភាព​នយោបាយ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ភូមា​បច្ចុប្បន្ន​ជា​ ពិសេស​ទាក់​ទង​នឹង​លោកស្រីអ៊ុងសាន ស៊ូជី។
free programes

Read more!

Saturday 23 May 2009

សង្ឃ​ពុទ្ធ​សាសនា​ទាមទារ​សិទ្ធិ​ជា​មូលដ្ឋាន​សម្រាប់​ខ្មែរ​ក្រោម​នៅ​វៀតណាម

ព័ត៌មាន ​ពី​ទិវា​វិសាខ​បូជា​អន្តរជាតិ​ដែល​ប្រទេស​ថៃ​ទទួល​ធ្វើ​ជា​ម្ចាស់​ផ្ទះ​នៅ​ ឆ្នាំ​២០០៩​នេះ​ឲ្យ​ដឹង​ថា ប្រតិភូ​ព្រះសង្ឃ​និង​ពុទ្ធ​បរិស័ទ​ខ្មែរ​ក្រោម​ប្រមាណ​ជិត​១០០​រូប​បាន​ ទាមទារ​មហា​សន្និបាត​អន្តរជាតិ​មួយ​នេះ​ឲ្យ​ពិនិត្យ​និង​ដោះស្រាយ​វិបត្តិ​ ពុទ្ធ​សាសនា​គណៈ​ថេរវាទ​ដែល​អាជ្ញាធរ​វៀតណាម​បាន​និង​កំពុង​បណ្តាល​ឲ្យ​មាន​ ការលំបាក​ផ្សេងៗ​ក្នុង​ការប្រតិបត្តិ​សាសនា​នេះ​ជា​រៀង​រហូត​មក។


ព្រះភិក្ខុ​បញ្ញាបជោតោ ថាច់ បេរ៉ុង សង្ឃ​នាយក​រង​នៃ​ព្រះសង្ឃ​ក្នុង​សហព័ន្ធ​ខ្មែរ​កម្ពុជា​ក្រោម ឲ្យ​ដឹង​ថា គណៈកម្មាធិការ​កណ្តាល​ទទួល​បន្ទុក​រៀបចំ​ពិធី​បុណ្យ​វិសាខ​បូជា​អន្តរជាតិ​ ក្រោម​ព្រះ​អធិបតីភាព​នៃ​ព្រះពុទ្ធ​ឃោសាចារ្យ​ដែល​ព្រះអង្គ​ក៏​ជា​ព្រះ​នាយក ​នៃ​ពុទ្ធិករាជ​មហាវិទ្យាល័យ​ចុល្លាឡុងកន​នៃ​ប្រទេស​ថៃ​ផង​នោះ​បាន​ទទួល​យក​ សំណើ​ទាមទារ​នោះ​ទៅ​ពិនិត្យ ហើយ​ចាត់​វិធានការ​ចាំបាច់​នានា​ដើម្បី​ស្រាយ​បញ្ហា​នេះ។

លោក ថាច់ បេរ៉ុង បាន​មាន​ថេរដីកា​ថា ៖ «គណៈកម្មាធិការ​អចិន្រ្តៃយ៍​នៃ ​ការរៀបចំ​បុណ្យ​វិសាខ​បូជា​អន្តរជាតិ​នេះ លោក​នឹង​ចាប់ផ្ដើម​សហប្រតិបត្តិការ​សម្រាប់​បណ្ដាល​ប្រទេស​ទាំង​ឡាយ​ណា​ដែល​ លោក​កំពុង​តែ​មាន​វិបត្តិ​ខាង​ការរំលោភ​សិទ្ធិ​នៃ​ព្រះពុទ្ធ​សាសនា ហ្នឹង​លោក​នឹង​ចុះ​សិក្សា​ផ្ទាល់​ដែល​លោក​នឹង​ឆ្លៀត​ឱកាស​ដើម្បី​បើក​វគ្គ​ ពិភាក្សា​និង​វគ្គ​អប់រំ​ដល់​ថ្នាក់​ដឹកនាំ​នៃ​តំបន់​នោះ​ឲ្យ​បាន​យល់ ហើយ​ស៊ី​ជម្រៅ​ខ្លឹមសារ​ពុទ្ធ​សាសនា​ដើម្បី​ពង្រឹង​វិស័យ​ពុទ្ធ​សាសនា​ឲ្យ​ បាន...»។

ប្រធាន​សហព័ន្ធ​ខ្មែរ​ក្រោម​ប្រចាំ​ទ្វីប​អឺរ៉ុប គឺ​លោក ថាច់ វៀន បាន​ឲ្យ​ដឹង​ថា ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​មក​ពី​ប្រទេស​ផ្សេងៗ​នៃ​ទី្វប​អឺរ៉ុប​ប្រមាណ​៤០០​នាក់​រួម​មាន ​ព្រះសង្ឃ​ផង​ដែល​បាន​ចូលរូម​ក្នុង​មហា​បាតុកម្ម​នៅ​ទីក្រុង​ហ្សឺណែវ​កាលពី​ ថ្ងៃ​ព្រហស្បតិ៍​និង​ថ្ងៃ​សុក្រ​សប្តាហ៍​កន្លង​ទៅ​បាន​សម្តែង​ក្តី​រីករាយ​ និង​ការតាំង​ចិត្ត​ខ្ពស់​ថា ពួក​គាត់​នឹង​ចូលរូម​បាតុកម្ម​ដូច​គ្នា​នេះ​ដែល​ជា​ប្រយោជន៍​ជនជាតិ​ខ្មែរ​ នៅ​ពេល​ក្រោយ​ទៀត។

លោក ថាច់ វៀន បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា ៖ «បង្ហាញ​អារម្មណ៍​គាំទ្រ​ទាំង​ ស្រុង សកម្មភាព​របស់​សហព័ន្ធ ហើយ​សង្ឃឹម​ថា​កិច្ចការ​ដែល​យើង​ធ្វើ​ដោយ​មាន​ការយក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ពី​... International ហ្នឹង នឹង​មាន​ប្រសិទ្ធភាព ហើយ​សន្យា​ជាមួយ​យើង​ខ្ញុំ​ខាង​សហព័ន្ធ​ហ្នឹង​ទៀត​គឺ​ថា តាំង​ពី​ថ្ងៃ​នេះ​ទៅ​យើង​ត្រូវតែ​សាមគ្គី​ជាមួយ​គ្នា​ដើម្បី​ជួយ​ដោះស្រាយ​ បញ្ហា​ខ្មែរ​កម្ពុជា​ក្រោម ហើយ​និង​បញ្ហា​កម្ពុជា បើ​សិន​ណា​ជា​យើង​មាន​សកម្មភាព មាន​សាមគ្គី​ភាព​របៀប​ហ្នឹង គឺ​ថា​យើង​នឹង​អាច​ដោះស្រាយ​កើត»។

លោក ថាច់ វៀន ឲ្យ​ដឹង​ថា ក្រៅ​ពី​ការយក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ដោយ​ក្តី​រំភើប​និង​រីករាយ​ដោយ​ផ្ទាល់​ពី​ អ្នក​ចូលរូម​ដែល​ជា​ជនជាតិ​ខ្មែរ​នោះ បាតុកម្ម​នៅ​មុខ​អគារ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​នៅ​ទីក្រុង​ហ្សឺណែវ​កាលពី​ចុង​ សប្តាហ៍​នេះ​ក៏​បាន​ទទួល​ការយក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​យ៉ាង​ខ្លាំង​ពី​ក្រុម​អ្នក​ សារព័ត៌មាន​អន្តរជាតិ។

ទស្សនីយភាព​មួយ​ដែល​បាន​បង្ហាញ​ឡើង​ដោយ​ព្រះសង្ឃ​បី​ព្រះអង្គ​ដែល​គង់​ ផ្គុំ​គ្នា​ជា​មុំ​ចង្ក្រាន​ដោយ​មាន​ដាក់​បាត​ពី​លើ​ព្រះកេស​ព្រះសង្ឃ​ទាំង​ បី​ព្រះអង្គ​នោះ​ជា​ឧទាហរណ៍​មួយ​ក្នុង​ចំណោម​ឧទាហរណ៍​នានា​ដែល​ទាក់ទាញ​ ក្រុម​អ្នក​សារព័ត៌មាន​អន្តរជាតិ​ទាំង​នោះ។

លោក ថាច់ វៀន ឲ្យ​ដឹង​ថា ទស្សនីយភាព​មួយ​នេះ​បង្ហាញ​ពី​ប្រវត្តិសាស្រ្ត​ដែល​វៀតណាម​បាន​ធ្វើ​ ទណ្ឌកម្ម​ពុំ​មាន​ហេតុផល​មក​លើ​ជនជាតិ​ដើម​ម្ចាស់​ស្រុក​ខ្មែរ​ក្រោម ព្រម​ទាំង​ការធ្វើ​ទុក្ខ​បុកម្នេញ​ផ្សេង​ទៀត​ដ៏​រាប់​មិន​អស់​ក្នុង​ ការប៉ុនប៉ង​បំបាត់​ពូជ​សាសន៍​ខ្មែរ​ក្រោម​ឲ្យ​អស់​ផុត​ពូជ​ពី​លើ​ទឹក​ដី​ ខ្មែរ​ក្រោម៕
free programes

Read more!

ការ​ប្តឹង​ផ្តល់​គ្នា​របស់​អ្នក​នយោបាយ​ក្លាយ​ជា​រឿង​ធំ

ទំនាស់​រវាង​លោក​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន​សែន និង​លោក​ស្រី មួរ​សុខ​ហួរ​អ្នក​តំណាងរាស្រ្ត​គណបក្ស​សម​រង្ស៊ី​កាន់​តែ​ឈាន​ទៅ​តឹងតែង​ឡើង ​ជា​លំដាប់​នា​រយៈ​ពេល​ចុង​ក្រោយ​នេះ។ ពាក្យ​បណ្តឹង​តប​របស់​មេធាវី​រដ្ឋាភិបាល​កាល​ពី​ថ្ងៃ​សុក្រ​ដោយ​មាន​ការ​ ព្រមាន​ពី​ការ​ដក​អភ័យឯកសិទ្ធិ​សភា​ពី​តំណាង​រាស្រ្ត​បក្ស​ប្រឆាំង​ក្នុង​គូ ​ទំនាស់​ផង​នោះ​គឺ​ជា​ចំណោទ​បញ្ហា​ថ្មី​មួយ​ទៀត​បន្ថែម​ទៅ​លើ​បញ្ហា​ដែល​ កំពុង​តាន​តឹង​ស្រាប់។


លោក ហ៊ុន សែន និង​លោក​ស្រី មូ សុខហួរ

មួយ​ថ្ងៃ​បន្ទាប់​ពី​លោកស្រី មួរ​​ សុខហួរ ​អ្នក​តំណាងរាស្រ្ត​គណបក្ស​សម​រង្ស៊ី​បាន​ប្រកាស​ថា​នឹង​ដាក់​ពាក្យ​បណ្តឹង​ មួយ​ទៅ​តុលាការ​ប្រឆាំង​នឹង​លោក នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ហ៊ុន​សែន ​ពី​បទបរិហារ​កេរ្តិ៍​មក​ពាក្យ​បណ្តឹង​ដែល​បាន​ទៅ​ដល់​ដៃ​តុលាការ​មុន​គេ ​គឺ​មិន​មែន​ជា​របស់​លោក​ស្រី​ មួរ​ សុខ​ហួរ​ ទេ​តែ​គឺ​ជា​ពាក្យ​បណ្តឹង​របស់​មេធាវី​រដ្ឋាភិបាល​ប្រឆាំង​លោក​ស្រី មួរ ​សុខ​ហួរ ទៅ​វិញ។

អម​ជាមួយ​ពាក្យ​បណ្តឹង​នេះ​លោក​ស្រី​តំណាងរាស្រ្ត​បក្ស​ប្រឆាំង​ត្រូវ​ បាន​គេ​ព្រមាន​ថា​អាច​នឹង​ត្រូវ​គេ​ដក​អភ័យឯកសិទ្ធិ​សភា​ដើម្បី​ឲ្យ​តុលាការ ​ចាត់​ការ​តាម​ផ្លូវ​ច្បាប់​ទៀត​ផង។ នេះ​ជា​ចំណោទ​បញ្ហា​ថ្មី​មួយ​ទៀត​ដែល​កំពុង​ដុត​កំដៅ​ឆាក​នយោបាយ​ប្រទេស​ កម្ពុជា​ដែល​មាន​ឧិកាស​តិច​តួច​នៅ​ឡើយ​ក្នុង​ការ​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​ស្ថានភាព​ ស្ងប់ស្ងាត់។

តាម​ពិត​ដើម​ចម​នៃ​បញ្ហា​បាន​កើត​ចេញ​ពី​សង្គ្រាម​ពាក្យ ​សម្តី​តាម​រលកធាតុ​អាកាស​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​និយាយ​តាម​ន័យ​នយោបាយ​គឺ​ការ​រិះគន់​ គ្នា​ដែល​ប្រទេស​ប្រកាន់​របប​ប្រជាធិបតេយ្យ​ចាត់​ទុក​ថា​ជា​សិទ្ធិ​របស់​ បុគ្គល​ម្នាក់ៗ ដែល​ត្រូវ​គោរព​និង​ការ​ពារ។​

កម្ពុជា​ក៏​ជា​ប្រទេស​ ដែល​ប្រកាន់​យក​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​មួយ​នឹង​គេ​ដែរ​ប៉ុន្តែ​សេរីភាព​ក្នុង​ ការបញ្ចេញ​មតិ​គឺ​ជា​កម្មវត្ថុ​នៃ​ការ​ពិភាក្សា​នយោបាយ​ដ៏​សកម្ម ​និង​ចម្រូង​ចម្រាស់​មួយ។ ​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​ស្ថានភាព​ប្រជាធិបតេយ្យ​ដែល​មិន​ទាន់​រឹង​មាំ​ ទំនាស់​ដែល​ផ្តើម​ចេញ​ពី​ការអនុវត្តន៍​ប្រជាធិបតេយ្យ​បាន​កើត​ឡើង​ជា​ ញឹកញាប់​មិន​ថា​នៅ​ក្នុង​ចំណាម​ប្រជាពលរដ្ឋ​សាមញ្ញ ​ឬ​ក្នុង​ចំណាម​អ្នក​នយោបាយ​នោះ​ឡើយ។

រឿង​រ៉ាវ​ដែល​បាន​ដាក់​ឲ្យ​លោក នាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន​ សែន​ និង​លោកស្រី មួរ ​សុខ​ហួរ​​ស្ថិត​នៅ​ជា​គូ​បដិបក្ខ​យ៉ាង​ជូរចត់​ជាមួយ​គ្នា​នៅ​ពេល​នេះ​ អាច​ជា​ឧទាហរណ៍​មួយ​ដែល​គេ​អាច​លើក​យក​មក​ឆ្លុះ​បញ្ចាំង​បាន។ តាម​រយៈ​ទំនាស់​នេះ​គេ​អាច​ទាញ​ចេញ​ជា​សេចក្តី​សន្និដ្ឋាន​មួយ​ចំនួន​ដូច​ ខាង​ក្រោម។​

ជា​បឋម​គេ​គួរ​សង្កត់​ធ្ងន់​ថា ការ​ដាក់​ពាក្យ​បណ្តឹង​ទៅ​តុលាការ​ដើម្បី​រក​យុត្តិធម៌​ក្នុង​រឿង​ណា​មួយ​ រាប់​ទាំង​រឿង​រ៉ាវ​ដែល​កើត​ចេញ​ពី​ពាក្យ​សម្តី​ផង​គឺ​ជា​សិទ្ធិ​ស្រប​ ច្បាប់​របស់​បុគ្គល​គ្រប់​រូប​ ជា​ពិសេស​នៅ​ក្នុង​សង្គម​ប្រជាធិបតេយ្យ​តែ​ម្តង។ ប៉ុន្តែ​នៅ​លើ​ទិដ្ឋភាព​នយោបាយ​វិញ​ ទំនាស់​នេះ​បាន​បង្ហាញ​ពី​អរិភាព​ធ្ងន់ធ្ងរ​រវាង​កម្លាំង​ប្រជែង​នយោបាយ​​នៅ ​ក្នុង​ប្រទេស​នេះ។ ជា​ពិសេស​វា​បាន​បង្ហាញ​ពី​ឆាក​នយោបាយ​មួយ​ដែល​ប្រកប​ដោយ​កំហឹង ​និង​ការគុំគួន។

ការ​ធ្វើ​នយោបាយ​ប្រកប​ដោយ​កំហឹង​និង​ការ​គុំ​គួន​ គ្នា​នេះ ​គឺ​វា​ងាយ​នឹង​រុញ​ច្រាន​ប្រទេស​ឲ្យ​ធ្លាក់​ក្នុង​ភាព​វឹក​វរ​ខ្លាំង​ណាស់ ​ឬ​ពេល​ខ្លះ​នាំ​ដល់​ការបង្ហូរឈាម​ក៏​មាន។ វិបត្តិ​នយោបាយ​នៅ​ប្រទេស​ថៃ​បច្ចុប្បន្ន​ ក៏​ត្រូវ​គេ​មើល​ឃើញ​ថា​ជា​លទ្ធផល​នៃ​នយោបាយ​ប្រកប​ដោយ​កំហឹង​នេះ​ផង​ដែរ។ អតីតកាល​របស់​ប្រទេស​កម្ពុជា​របស់​យើង​ ក៏​ជា​ពិសោធន៍​គ្រប់គ្រាន់​ណាស់​ទៅ​ហើយ​សម្រាប់​ដក​ស្រង់​មេ​រៀន។

ម្យ៉ាង ​ទៀត​ការប្តឹងផ្តល់គ្នា​រវាង​អ្នក​នយោបាយ​នៅ​ក្នុង​ទំនាស់​ពាក្យ​សម្តី​ បន្តិច​បន្តួច ​ឬ​បើ​ទោះ​បី​ជា​ពេល​ខ្លះ​មាន​ការលើសលោះ​ដាក់​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក​ខ្លះៗ នោះ​ក៏​ដោយ​ចុះ​ក៏​ជា​រឿង​មួយ​គួរ​ឲ្យ​ចៀស​វាង​ពី​ព្រោះ​ថា ម្យ៉ាង​វា​ធ្វើ​ឲ្យ​វប្បធម៌​នៃ​ការ​រិះគន់​គ្នា​ដែល​ជា​មូលដ្ឋាន​គ្រឹះ​នៃ​ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​កាន់​តែ​រិចរឹល​ទៅៗ។ និង​ម្យ៉ាង​ទៀត​គឺ​វា​ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​ភាព​តាន​តឹង​ដែល​នាំ​ឲ្យ​អាប់​អួរ​ដល់​ បរិយាកាស​នយោបាយ​ជា​ទូ​ទៅ​ ទាំង​នៅ​លើ​ឆាក​នយោបាយ​ជាតិ ​និង​អន្តរជាតិ។

ដើម្បី ​ចៀសវាង​បញ្ហា​នេះ​បាន​​អ្នក​នយោបាយ​គួរ​បង្កើន​ការទទួល​ខុសត្រូវ​ និង​ការ​គោរព​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក​ឲ្យ​បាន​ខ្ពស់​នៅ​ក្នុង​ការ​ប្រើប្រាស់​ សិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​របស់​ខ្លួន។ ការបន្ស៊ាំ​ខ្លួន​ឲ្យ​បាន​ល្អ​ទៅ​នឹង​ពាក្យ​រិះគន់ ​ដោយ​ពង្រីក​វប្បធម៌​ជជែក​បក​ស្រាយ​បញ្ហា​ដោយ​សន្តិវិធី​ គឺ​ជា​គោលការណ៍​គ្រឹះ​នៃ​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​ដែល​អ្នក​នយោបាយ​ទាំង​អ្នក​ កាន់​អំណាច​ទាំង​អ្នក​ប្រឆាំង​ត្រូវ​ប្រកាន់​យក។​

បើ​ពុំ​ដូច្នោះ​ទេ​ពួក​គេ​ពិបាក​នឹង​ស្វែង​រក​ភាពស្ងប់សុខ​ជូន​ប្រទេស​ជាតិ​របស់​ខ្លួន​ខ្លាំង​ណាស់៕
free programes

Read more!

ដល់​ពេល​ដែល​កម្ពុជា​ត្រូវ​ប្រើជម្រើស​ថ្មី

ទំនាក់ទំនង​ការទូត​រវាង​ខ្មែរ​និង​ថៃ​បាន​ឈាន​ដល់​ដំណាក់កាល​តានតឹង​ជាថ្មី​ ទៀត​ នៅ​ចុង​សប្តាហ៍​នេះ នៅ​ក្រោយ​ពេល​ដែល​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​បាន​ទាមទារ​សំណង​ជាង​ពីរ​លាន​ដុល្លារ​ អាមេរិក​ពី​ភាគី​ថៃ ដើម្បី​ជួសជុល​ការ​ខូចខាត​ផ្សារ​ព្រះវិហារ ដែល​បាន​ឆេះ​ កាល​ពី​ដើម​ខែ​មេសា ដោយ​ស្នាដៃ​ទាហាន​សៀម។ ​ប៉ុន្តែ​ទីក្រុង​បាងកក​បាន​បដិសេធ ​​ហើយ​ថែមទាំង​អះអាង​ថា​ ទីនោះ​ជា​ទឹកដី​របស់​ខ្លួន​ទៀតផង។ តើ​កម្ពុជា​គួរ​ចាត់ទុក​ថៃ​ជា​ដៃគូ​ចរចា សម្រាប់​ដំណោះស្រាយ​ព្រំដែន​តទៅទៀត​ដែរ​ឬទេ?


សៀម ដៃម្ខាង​ចរចា ដៃ​ម្ខាង​ឈ្លានពាន! តើ​នៅ​បន្ត​របៀប​នេះ​រហូត​ដល់​ណា?

វា​ហាក់ដូច​ជា​មិនខុស​អ្វី​ពី​ល្បែង​បិទពួន ​ឬ​ក៏​ល្បែង​ដណ្តើម​ស្លឹក​ឈើ​នោះឡើយ ​ប្រសិនណា​បើ​គេ​ពិនិត្យ​មើល​ទំនាក់ទំនង​ការទូត​រវាង​ខ្មែរ​និង​សៀម នារយៈពេល​ចុងក្រោយ​នេះ។

ចាប់តាំង​ពី​វត្ត​កែវសិក្ខាគីរីស្វារៈ​ រហូត​ដល់​តំបន់​វាល​ឥន្ទ្រី ​និង​តំបន់​ជាយដែន​ឯទៀត​ សុទ្ធតែ​មាន​ករណី​ជម្លោះ​ដណ្តើម​ដី​គ្នា​រវាង​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ។​

ទីតាំង ​ជាច្រើន​នៅ​លើ​ទឹកដី​របស់​ខ្មែរ​ដែល​មាន​ប្រជាពលរដ្ឋ​រស់នៅ​ជា​យូរយារ​ណាស់ ​មក​ហើយ​នោះ​ ស្រាប់តែ​ឥឡូវ​នេះ​ បែរ​ជា​ភាគី​សៀម​អះអាង​ថា​ជា​របស់​គេ​ដែរ។ រឿង​ជាក់ស្តែង​បំផុត​មួយទៀត​កំពុង​តែ​កើតឡើង​ នាពេល​នេះ​ គឺ​ចំណាទ​ទាក់ទង​នឹង​ទីផ្សារ​មួយ​កន្លែង ដែល​ស្ថិត​នៅ​ជាប់​ជើង​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ។​

មហិច្ឆតា​របស់​សៀម ដែល​ចង់​បាន​ដី​ក្បែរ​ជើង​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ​បន្ថែម​ទៀត​នេះ​ បាន​បង្ហាញ​ច្បាស់ នៅ​ក្រោយ​ពេល​ដែល​ក្រសួង​ការបរទេស​កម្ពុជា​បាន​ទាមទារ​សំណង​ខូចខាត​ ជា​ទឹកប្រាក់​ជាង​២លាន​ដុល្លារ​អាមេរិក​ ពី​ភាគី​សៀម ដើម្បី​ជួសជុល​ការ​ខូចខាត​ផ្សារ​ដែល​ទាហាន​របស់​ពួកគេ​បាន​បាញ់​ឲ្យ​ឆេះ​ ខ្ទេចខ្ទី​គ្មាន​សល់ ក្នុង​ព្រឹត្តិការណ៍​ផ្ទុះ​អាវុធ​ កាល​ពី​ដើម​ខែ​មេសា។ ​ប៉ុន្តែ​ជំនួស​ឲ្យ​សំណង​ជួសជុល​ខូចខាត​ ទីក្រុង​បាងកក​បែរ​ជា​ចាត់ទុក​ទីផ្សារ​នោះ​ថា​ជា​ទឹកដី​របស់​ខ្លួន​ទៅវិញ។

តាមពិត រឿង​បែបនេះ វា​បាន​កើត​មាន​ដដែលៗ ច្រើនលើក​ច្រើនសារ​ណាស់​មក​ហើយ​ ពោលគឺ​ភាគី​សៀម​ហាក់ដូច​ជា​បង្ហាញ​ពី​ចេតនា​បង្ក​ទំនាស់​កាន់តែ​ខ្លាំង​ តាមរយៈ​មហិច្ឆតា​ចង់​បាន​ទឹកដី​ខ្មែរ​ស្ទើរ​គ្រប់​ទីកន្លែង​នៅតាម​ជាយដែន​ ខណៈ​ដែល​ភាគី​កម្ពុជា​តែងតែ​បង្ហាញ​ភាព​ទន់ភ្លន់ ចង់​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​ព្រំដែន​ដោយ​សន្តិវិធី។

ជំហរ​របស់​ក្រសួង​ ការបរទេស​សៀម​ដែល​មិនត្រឹម​តែ​មិន​ខ្ចី​អើពើ​ទៅនឹង​ការ​ទាមទារ​សំណង​របស់​ កម្ពុជា​ តែ​ថែមទាំង​បាន​បង្ហាញ​ចេតនា​ចង់​លេប​ទឹកដី​ខ្មែរ នៅ​ជើង​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ​ថែមទៀត​នោះ​ បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​អរិយភាព​រវាង​ជាតិសាសន៍​ខ្មែរ​និង​សៀម​កាន់តែ​រីក​ធំឡើង​ថែម​ មួយ​កម្រិត​ទៀត។ ​ប៉ុន្តែ​ទំនង​ជា​ចង់​បង្ហាញ​ភាពទន់ភ្លន់​ខ្លះ ​មេទ័ព​កំពូល​របស់​សៀម​បាន​បង្ហាញ​ចេតនា​ចង់​ចរចា​ជាមួយ​កម្ពុជា​ អំពី​បញ្ហា​នេះ​ដែរ។

យ៉ាងណា​ក៏ដោយ សម្រាប់​ក្រុម​អ្នក​វិភាគ​និង​តាមដាន​ទំនាស់​ព្រំដែន​រវាង​ខ្មែរ​និង​សៀម​ ពាក្យ​ថា​ចរចា​ដែល​ភាគី​សៀម​តែងតែ​ប្រើប្រាស់​នោះ​ហាក់ដូច​ជា​គ្មាន​តម្លៃ​ ទៀត​ឡើយ សម្រាប់​កម្ពុជា។​គ្មាន​តម្លៃ​ដោយហេតុ​ថា ​រាល់​ការ​ចរចា​ម្តងៗ​ ភាគី​សៀម​តែង​យក​វេទិកា​នៃ​តុចរចា​នេះ ដើម្បី​យក​ប្រៀប​លើ​កម្ពុជា​ជា​ដរាប ​តាមរយៈ​ការ​ទាមទារនេះ ទាមទារនោះ មិន​ចេះ​ចប់​មិន​ចេះ​ហើយ​ រាប់​ទាំង​ការ​ទាមទារ​ខ្លះ​ដែល​គ្មាន​មូលដ្ឋាន​អ្វី​ទាំងអស់។​

ជាក់ស្តែង ​គ្រាន់តែ​ការ​ទាមទារ​ឲ្យ​កម្ពុជា​ទទួល​យក​ពាក្យ​ប្រាសាទ​ “ប្រះវិហាន” តាម​សំនៀង​របស់​ថៃ សម្រាប់​ហៅ​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ​ទៅតាម​ការ​នឹកឃើញ​របស់​ខ្លួន​នោះ​បាន​ធ្វើ​ ឲ្យ​រាំងស្ទះ​ដំណើរការ​ចរចា​ជាច្រើន​លើក​មក​ហើយ។ នេះ​នៅ​មិនទាន់​រាប់​ការ​ទាមទារ​ចង់​ឲ្យ​កម្ពុជា​ទទួល​យក​ផែនទី ដែល​សៀម​ខ្លួនឯង​បាន​គូស​ជា​ឯកតោ​ភាគី​ និង​ការ​លើក​ហេតុផល​ដែល​ខ្វះ​មូលដ្ឋាន​ច្បាប់​ជាច្រើន​ទៀត​ផង​ទេ។​

ក្នុង ​ស្ថានភាព​បែប​នេះ​ គេ​អាច​ចោទសួរ​ថា​ តើ​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​អាច​ចាត់ទុក​ប្រទេស​ជិតខាង​មួយ​នេះ​ជា​ដៃ​គូ​ចរចា ក្នុង​ដំណោះស្រាយ​ព្រំដែន​តទៅទៀត​បាន​ដែរ​ឬ​ទេ?​ ចម្លើយ​ដែល​ហាក់ដូច​​ជា​មិន​ពិបាក​នឹង​ឆ្លើយ​សោះ​នោះ គឺ​មិន​អាច​ឡើយ។ ​មិនអាច ​ព្រោះតែ​គ្មាន​អ្នកណា​សង្ឃឹម​ថា​ ការ​ចរចា​អាច​សម្រេច​បាន​លទ្ធផល​នោះ​ទេ។​ កម្ពុជា​ពិត​ជា​បាន​សាកល្បង​ចរចា​ជាច្រើនលើក​រួច​ហើយ​ ប៉ុន្តែ​ ទីបំផុត ​មិន​ត្រឹមតែ​គ្មាន​លទ្ធផល​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ​តែ​ភាគី​សៀម​រិតតែ​បង្ហាញ​ភាព​ គឃ្លើន​កាន់តែ​ខ្លាំង​ឡើង​ថែម​ទៀត។

ដូច្នេះ ​វា​ពិត​ជា​សមស្រប​ណាស់ ដែល​ថា ​គួរ​ដល់​ពេល​ដែល​កម្ពុជា​ត្រូវ​ប្រើប្រាស់​ជម្រើស​ថ្មី​ក្នុង​ការ​ដោះស្រាយ ​បញ្ហា​ព្រំដែន​ជាមួយ​សៀម​ហើយ៕
free programes

Read more!

សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​កម្ពុជា​រអិល​ធ្លាក់​ចុះ​យ៉ាង​ខ្លាំង

ថ្ងៃ​ទី​៣​ឧសភា​ស្អែក​នេះ​គឺ​ជា​ទិវា​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​ពិភពលោក។​ អង្គការ​នានា​ដែល​ធ្វើការ​ដើម្បី​ការពារ​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​បាន​ចេញ​ របាយការណ៍​វាយ​តម្លៃ​ពី​ស្ថានភាព​នៃ​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​ក្នុង​បណ្តា​ប្រទេស ​ទាំងឡាយ​នៅ​ក្នុង​ពិភពលោក​ក្នុង​នោះ​ក៏​មាន​ប្រទេស​កម្ពុជា​ដែរ។ ប្រទេស​កម្ពុជា​ដែល​គេ​ចាត់​ថ្នាក់​ក្នុង​ចំណោម​បណ្តា​ប្រទេស​ដែល​មាន​ សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​ធ្លាក់​ចុះ​ក្នុង​ឆ្នាំ​២០០៨។​


អង្គការ​អ្នក​សារព័ត៌មាន​គ្មាន​ព្រំដែន

ខណៈ​ដែល​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​ក្នុង​បណ្តា​ប្រទេស​ជា​ច្រើន​មាន​ការ​ធ្លាក់​ ចុះ​ ប្រទេស​កម្ពុជា​ក៏​ត្រូវ​គេ​ចាត់​ថ្នាក់​ក្នុង​ចំណោម​បណ្តា​ប្រទេស​ទាំងនោះ​ ដែរ។​​

អង្គការ Reporters Sans Fronfiers ដែល​មាន​មូលដ្ឋាន​នៅ​ទីក្រុង​ប៉ារីស​ប្រទេស​បារាំង​បាន​ដាក់​ប្រទេស​កម្ពុជា ​ក្នុង​លេខ​រៀង​១២៦ ក្នុង​ចំណោម​ប្រទេស​១៧៣​លើ​ពិភពលោក ពោល​គឺ​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​កម្ពុជា​ឆ្នាំ​២០០៨​បាន​រអិល​ធ្លាក់​ចុះ​យ៉ាង​ ខ្លាំង បើ​ធៀប​នឹង​លេខ​រៀង​៨៥​កាល​ពី​ឆ្នាំ​២០០៧។ ​រិត​តែ​អាក្រក់​ជាង​នេះ​ទៅ​ទៀត អង្គការ​ Fredom House ដែល​មាន​មូលដ្ឋាន​នៅ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​បាន​ចាត់ទុក​ប្រទេស​កម្ពុជា​ក្នុង​ ចំណោម​ប្រទេស​ដែល​មាន​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​ដ៏​អាក្រក់​មួយ។​

យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ​ក្រុម​អ្នក​តាមដាន​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ បាន​មើល​ឃើញ​ថា​របាយការណ៍ ឬ​ការ​រិះគន់​នានា​ចំពោះ​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​នៅ​កម្ពុជា​ពិត​ជា​មិន​ខុស​ឡើយ តែ​ក៏​មិន​មែន​ត្រឹមត្រូវ​ទាំងអស់​ដែរ។

ជា​ការ​ពិត ​ប្រសិន​បើ​គេ​និយាយ​ថា ​កម្ពុជា​គ្មាន​សេរីភាព​ផ្នែក​សារព័ត៌មាន​ទេ​នោះ វា​ពិត​ជា​មិនត្រឹម​ត្រូវ​ឡើយ។ តែ​បើ​ថា​ប្រទេស​នេះ​មាន​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​យ៉ាង​ពេញលេញ​ ក៏​មិនមែន​ជា​ការ​ពិត​ដែរ។ ​កម្ពុជា​គឺ​ជា​ប្រទេស​មួយ​ដែល​មាន​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​ក្នុង​ឋានៈ​ជា​រដ្ឋ​ ប្រជាធិបតេយ្យ​មួយ។ ប៉ុន្តែ​គ្រាន់​តែ​ថា​សេរីភាព​នោះ​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​ដំណាក់កាល​មួយ​មិន​ទាន់​ ច្បាស់លាស់​ និង​ជា​ញឹកញាប់​តែង​តែ​ប៉ះ​ទង្គិច​នឹង​បញ្ហា​គួរ​ឲ្យ​ព្រួយ​បារម្ភ។

ដើម្បី​វាយ​តម្លៃ​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​នៅ​កម្ពុជា ​យើង​គួរ​ពិនិត្យ​មើល​ទិដ្ឋភាព​មួយ​ចំនួន​ដូច​ខាង​ក្រោម។ ​

- ទី១ គឺ​ទិដ្ឋភាព​វិជ្ជមាន ៖ ប្រទេស​កម្ពុជា​មាន​កាសែត​ច្រើន​ព្រោង​ព្រាត​រួម​ទាំង​កាសែត​ប្រឆាំង​ រដ្ឋាភិបាល​ផង។ កាសែត​ទាំងនោះ​អាច​សរសេរ​ព័ត៌មាន​បាន​គ្រប់​បែប​យ៉ាង រាប់​ទាំង​ការ​រិះគន់ ឬ​ពេល​ខ្លះ​រហូត​ដល់​ការ​តិះដៀល​អ្នក​ដឹក​នាំ​ផង​ក៏មាន។

ក្រៅពី​កាសែត​កម្ពុជា​មាន​ប៉ុស្តិ៍​វិទ្យុ​ច្រើន​ស្អេកស្កះ ដែល​តាម​រយៈ​នោះ​គេ​អាច​ទទួល​បាន​ព័ត៌មាន​ឯករាជ្យ​ដែល​ផ្សាយ​តាម​វិទ្យុ​ ឯករាជ​នានា យ៉ាង​សម្បូរ​បែប​រហូត​ដល់​មាន​កម្មវិធី​ផ្សាយ​របស់​គណបក្ស​នយោបាយ​ទៀត​ផង។ នេះ​នៅ​មិន​ទាន់​រាប់​បញ្ចូល​ស្ថានីយ៍​ទូរទស្សន៍​ជាច្រើន​ទៀត​ដែល​កំពុង​ ផ្សាយ​សព្វ​ថ្ងៃ​ផង​ទេ។​តាមរយៈ​ទិដ្ឋភាព​ទាំងនេះ​គេ​ពិត​ជា​មិន​អាច​និយាយ​ ថា​កម្ពុជា​ជា​ប្រទេស​ដែល​គ្មាន​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​បាន​ឡើយ។

- ប៉ុន្តែ​បើ​ពិនិត្យ​ឲ្យ​បាន​ស៊ី​ជម្រៅ​ជាង​នេះ សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​នៅ​កម្ពុជា​ពិត​ជា​នៅ​មាន​បញ្ហា​ជាច្រើន។ ជា​បឋម​សារព័ត៌មាន​ភាគ​ច្រើន​លើស​លប់​ទាំង​កាសែត​វិទ្យុ និង​ទូរទស្សន៍​សុទ្ធ​តែ​មាន​និន្នាការ​គាំទ្រ​រដ្ឋាភិបាល។ ត្រង់​ចំណុច​នេះ​គេ​អាច​និយាយ​បាន​ទៀត​ថា​រដ្ឋាភិបាល​នៅ​មាន​ទស្សនៈ​ចង្អៀត​ ចង្អល់​យ៉ាង​ខ្លាំង​ចំពោះ​ការ​ផ្តល់​អាជ្ញា​ប័ណ្ណ​ដល់​អ្នក​ដែល​មាន​ និន្នាការ​ប្រឆាំង ជា​ពិសេស​ផ្នែក​ទូរទស្សន៍​និង​វិទ្យុ​តែ​ម្តង។ ភាព​ចង្អៀត​ចង្អល់​នេះ​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​សំឡេង​ប្រឆាំង​គ្មាន​តុល្យភាព​បើ​ធៀប​ នឹង​សំឡេង​គាំទ្រ​រដ្ឋាភិបាល។

​ អ្វី​ដែល​ធ្ងន់ធ្ងរ​ជាង​នេះ​គឺ​អ្នក​កាសែត​នៅ​តែ​ទទួល​រង​ការ​យាយី​ គំរាមកំហែង​ការ​ចាប់ខ្លួន​ឬ​រហូត​ដល់​ការ​ធ្វើ​ឃាត។ ​ឃាតកម្ម​លើ​លោក ឃឹម​សំបូរ ​អ្នក​កាសែត​មនសិការ​ខ្មែរ​កាល​ពី​ខែ​កក្កដា​ឆ្នាំ​២០០៨ និង​ការ​ចាប់​ខ្លួន​និង​ការ​គំរាមកំហែង​អ្នក​កាសែត​ជាច្រើន​ករណី​ទៀត គឺ​ពិត​ជា​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ស្រអាប់​ដល់​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​នៅ​កម្ពុជា​ក្នុង​ ឆ្នាំ​២០០៨​យ៉ាងពិត​ប្រាកដ។

ដូច្នេះ ដើម្បី​ឲ្យ​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​នៅ​កម្ពុជា​មាន​ភាព​រឹងមាំ ​រដ្ឋាភិបាល​គួរ​តែ​បង្ហាញ​បន្ថែម​ទៀត​នូវ​ឆន្ទៈ​លើក​ស្ទួយ​សេរីភាព​សារព័ត៌ ​មាន​តាម​រយៈ​ការ​បើក​ចំហ និង​ការ​ទទួល​យក​ឲ្យ​ទូលំទូលាយ​នូវ​សារព័ត៌មាន​សេរី និង​ប្រកប​ដោយ​សមភាព និង​គ្មាន​អំពើ​ហិង្សា៕​
free programes

Read more!

ឡាវ៖ ពី​កុម្មុយនិស្តរណប​វៀតណាម មក​ជា​អំ​ណាច​បក្ស​តែ​មួយ​ក្រោម​ឥទ្ធិ​ពល​ចិន?

ជា​ប្រទេស​កុម្មុយនិស្ត​តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៧៥​មក​ ប្រទស​ឡាវ​បាន​ចាប់​ផ្តើម​លះបង់​ចោល​សេដ្ឋកិច្ច​ផែនការ​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៨៦​ ដើម្បី​បែរ​ទៅ​រក​សេដ្ឋកិច្ច​ទី​ផ្សារ​វិញ​។ ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ​ រដ្ឋាភិបាល​ឡាវ​ក៏​បាន​ផ្តើម​ងាក​ចេញ​ពី​មនោគមវិជ្ជា​Marx-Lénine​ និយម បាន​បង្កើន​ទំនាក់​ទំនង​សេដ្ឋកិច្ច​ជា​មួយ​ប្រទេស​ចិន​និង​ថៃ​ និង​បាន​រើ​បម្រះ​ម្តង​បន្តិចៗ​ចេញ​ពី​ឥទ្ធិពល​នយោបាយ​ផ្តាច់មុខ​របស់​ វៀតណាម​។


(រូបថត ៖ Wikipédia)
ក្រោយ​ពី​បាន​ធ្លាក់​ទៅ​នៅ​ក្រោម​ការ​កាន់​កាប់​របស់​ចលនា​ប៉ាថេតឡាវ ​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៧៥​មក​ ប្រទេស​ឡាវ​បាន​អនុម័ត​យក​របប​កុម្មុយនិស្ត​ផ្តាច់ការ​និង​សេដ្ឋកិច្ច​ ផែនការ​។ នៅ​ក្នុង​សម័យ​សង្គ្រាម​ត្រជាក់​ និង​នៅ​ក្នុង​បរិបទ​នៃ​ការ​ប្រជែង​កម្លាំង​គ្នា​រវាង​សហភាព​សូវៀត​និង​ចិន​ ឡាវ​កុម្មុយនិស្ត​បាន​ក្លាយ​ទៅ​ជា​ប្រទេស​រណប​របស់​វៀតណាម​ ដែល​បាន​ជ្រើស​យក​សហភាព​សូវៀត​ធ្វើ​ជា​រៀម​ច្បង​ ដើម្បី​ប្រឆាំង​នឹង​ចិន​។
នៅ ​ក្នុង​ន័យ​នេះ​ ថ្នាក់​ដឹកនាំ​ទីក្រុង​Vientiane​ បាន​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​វៀតណាម​ដាក់​ទ័ព​ប្រមាណ​ពី​៤ម៉ឺន​ទៅ​៥ម៉ឺន​នាក់​ នៅ​លើ​ទឹកដី​ខ្លួន​ពី​ឆ្នាំ​១៩៧៥​ រហូត​ដល់​ពាក់​កណ្តាល​ទសវត្សរ៍​ទី​៨០​។
តាំង ​ពី​ឆ្នាំ​១៩៨៦​មក​ ប្រទេស​ឡាវ​ដែល​យក​គំរូ​តាម​វៀតណាម​ បាន​និង​កំពុង​បន្ត​ធ្វើ​កំណែ​ទម្រង់​ ដោយ​លះ​បង់ចោល​បណ្តើរៗ​សេដ្ឋកិច្ច​ផែនការ​ ហើយ​ងាក​មក​រក​សេដ្ឋកិច្ច​ទីផ្សារ​ វិញ​។ ទន្ទឹម​ជា​មួយ​គ្នា​នេះ​ ថ្នាក់​ដឹកនាំ​បន្ត​អនុវត្ត​របប​នយោបាយ​ផ្តាច់ការ​ ដែល​គ្រប់​គ្រង​ដោយ​គណបក្ស​តែ​មួយ​គត់​ នោះ​គឺ​បក្ស​បដិវត្តន៍​ប៉ាថេតឡាវ (PRPL)។ អ្វីៗ​ក៍​ឋិត​នៅ​ក្នុង​កណ្តាប់​ដៃ​បក្ស​ ដែល​លាត​សន្ធឹង​ឥទ្ធិពល​របស់​ខ្លួន​ចូល​ទៅ​ដល់​គ្រប់​កៀនកោះ​នៃ​សង្គម​ តាម​រយៈ​អង្គការ​ផ្សេងៗ​ រួម​មាន​រណសិរ្ស​កសាង​ជាតិ​ សហព័ន្ធ​ សហជីព​ សហភាព​យុវវ័យ​បដិវត្តន៍​ និង​សហភាព​នារី​បដិវត្តន៍​ ជា​ដើម​។ រក្សា​ការណ៍​សម្ងាត់​ នេះ​ហើយ​គឺ​ជា​គោលការណ៍​របស់​សមាជិក​ទាំង​១១​រូប​នៃ​ការិយាល័យ​នយោបាយ​ បក្ស​ ដែល​ជា​អ្នក​ត្រួតត្រា​ប្រទេស​។ គ្មាន​ឡើយ​ស្រមោល​ឬ​វត្តមាន​របស់​អ្នក​ប្រឆាំង​ នៅ​លើ​ឆាក​នយោបាយ​ ហើយ​ក៏​គ្មាន​ដែរ​សិទ្ធិសេរីភាព​សំខាន់ៗ​ ដូច​ជា​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​ ជា​ដើម​។
យ៉ាងណា​ក៏​ដោយ​ ប្រទេស​ឡាវ​មាន​កំណើន​សេដ្ឋកិច្ច​ខ្ពស់​ល្អ​ នា​រយៈ​ពេល​ជាង​១០​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ​ គឺ​ប្រមាណ​៦ឬ៧%​ ដោយសារ​តែ​គំរោង​ធំៗ​មួយ​ចំនួន​ នៅ​លើ​វិស័យ​វារីអគ្គិសនី​
រ៉ែ​ ដឹកជញ្ជូន​និង​ទេសចរណ៍​។ ក៏​ប៉ុន្តែ​ឡាវ​នៅ​តែ​ជា​ប្រទេស​ដែល​ក្រីក្រ​ជាង​គេ​បង្អស់​មួយ​ នៅ​ក្នុង​ភូមិភាគ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​។ ជា​ទូទៅ​ ការ​អភិវឌ្ឍន៍​មាន​លក្ខណៈ​យឺត​ ដោយហេតុ​តែ​កង្វះ​ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​និង​កង្វះ​ធនធាន​មនុស្ស​។
ពីរបី ​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ​ ប្រទេស​ឡាវ​ហាក់​បី​ដូច​ជា​កំពុង​ផ្តើម​រើបម្រះ​ខ្លួន​ចេញ​ពី​មនោគម​វិជ្ជា​ កុម្មុយនិស្ត​។ រដ្ឋាភិបាល​របស់​ Bouasone Bouphavanh ដែល​បាន​ឡើង​ធ្វើ​ជា​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ តាំង​ពី​ខែ​មិថុនា​ឆ្នាំ​២០០៦​មក​ ប្រកាស​ដោយ​ឥត​លាក់លៀម​ថា​ លែង​ត្រូវការ​ទៀត​ហើយ​ទ្រឹស្តី​របស់​Marx-Lénine​និង​ថា​ប្រទេស​ឡាវ​ត្រូវ​ តែ​អនុវត្ត​មនោគមវិជ្ជា​ថ្មី​ ដែល​សម​ស្រប​ទៅ​តាម​កាលៈទេសៈ​នៃ​សតវត្សរ៍​ទី​២១​ នោះ​គឺ​មនោគមវិជ្ជា​«សាច់ការនិយម»​។
តាម​ពិត​ នៅ​លើ​សាច់ការ​ជាក់ស្តែង​ មនោគមន៍វិជ្ជា​កុម្មុយនិស្ត​ គ្មាន​ប្រយោជន៍​អ្វី​ផ្សេង​សំរាប់​បក្ស​បដិវត្តន៍ប៉ាថេតឡាវ ក្រៅ​តែ​ពី​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​អាជ្ញាធរ​គ្រប់គ្រង​រដ្ឋបាល​ ដាក់​គំនាប​ទៅ​លើ​មន្ត្រីរដ្ឋការ​ឲ្យ​គោរព​វិន័យ​ និង​ទៅ​លើ​ប្រជាជន​ឲ្យ​កោតខ្លាច​រដ្ឋាភិបាល​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​។
លើស​ពី​ នេះ​ទៅ​ទៀត​ កម្មាភិបាល​ជំនាន់​ថ្មី​នៃ​បក្ស​កុម្មុយនិស្ត​ឡាវ​យល់​ឃើញ​ថា​ អ្វី​ដែល​សំខាន់​ក្នុង​សម័យ​ឥឡូវ​ គឺ​សេដ្ឋកិច្ច​ មិនមែន​មនោគមវិជ្ជា​ទេ​។ ពួក​គេ​ចង់​បើក​ដៃ​កាន់​តែ​ធំ​ទទួល​សេដ្ឋកិច្ច​ទីផ្សារ​ បើក​ចំហ​ទ្វារ​នៃ​ប្រទេស​ទទួល​អង្គការ​អន្តរជាតិ​នានា​ និង​បើក​សិទ្ធិ​ឲ្យ​ឡាវ​និង​ឡាវ​អាច​ជជែក​ពិភាក្សា​គ្នា​ដោយ​សេរី​។ ការ​ប្រាថ្នា​ចង់​ឲ្យ​សង្គម​ផ្លាស់ប្តូរ​បែប​នេះ​មិន​មែន​ចៃដន្យ​ឡើយ​។ សេដ្ឋកិច្ច​ទី​ផ្សារ​បាន​និង​កំពុង​បន្ត​ជួយ​រំដោះ​ប្រទេស​ឡាវ​ឲ្យ​រួច​ផុត​ ពី​ឥទ្ធិពល​ផ្តាច់មុខ​របស់​វៀតណាម​ ដែល​ត្រូវ​ប្រជែង​ជើង​គ្នា​នឹង​ ចិន​ ថៃ​ ព្រម​ទាំង​បស្ចិម​ប្រទេស​មួយ​ចំនួន​។ នៅ​ក្នុង​ចំណោម​ប្រទេស​ទាំង​៣៧​ដែល​ដាក់​ទុន​រកស៊ី​នៅ​ប្រទេស​ឡាវ​សព្វ​ថ្ងៃ ​ វៀតណាម​ជាប់​លំដាប់​ថ្នាក់​លេខ​៣​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​ នៅ​ក្រោយ​ថៃ​និង​ចិន​។
ការ ​ប្រជែង​ជើង​គ្នា​រវាង​ចិន​និង​វៀតណាម​ ក្នុង​ការ​ទាក់ទង​រកស៊ី​ជា​មួយ​ប្រទេស​ឡាវ ​បំផុស​ឲ្យ​មាន​នូវ​សំណួរ​មួយ​ចំនួន​ ជុំវិញ​ឥទ្ធិពល​នយោបាយ​របស់​ទីក្រុង​Hanoi​ ទៅ​លើ​ទីក្រុង​Vientiane​។ តើ​បក្ស​បដិវត្តន៍ប៉ាថេតឡាវ នៅ​តែ​ឋិត​ក្រោម​បង្គាប់​របស់​ទីក្រុង​Hanoi​ ដូច​ពី​មុន​ទៀត​ដែរ​ឬ​ទេ​? តើ​តាម​រយៈ​ យុទ្ធសាស្រ្ត​នៃ​អំណាច​ស្រទន់​«Soft Power» ចិន​កំពុង​បង្កើន​ឥទិ្ធពល​នយោបាយ​របស់​ខ្លួន​ទៅ​លើ​ប្រទេស​ឡាវ​ដែរ​ឬ​ទេ​?
យ៉ាងណា ​ក៏​ដោយ​ គេ​កត់​សម្គាល់​ឃើញថា​ វគ្គ​បណ្តុះបណ្តាល​នយោបាយ​ដែល​បក្ស​កុម្មុយនិស្ត​ឡាវ​រៀបចំ​ឡើង​ប្រាំ​ខែ​ ម្តង​សំរាប់​មន្ត្រី​រដ្ឋការ​ និង​ដែល​ពី​ដើម​តែងតែ​បាន​ប្រព្រឹត្ត ​ទៅ​នៅ​ទីក្រុង​Hanoi​ ឥឡូវ​នេះ​ត្រូវ​លើក​ទៅ​ធ្វើ​នៅ​ប្រទេស​ចិន​វិញ​ នៅ​ទីក្រុង​Kunming​ក្នុង​ខេត្ត​Yunnan​ ជាប់​នឹង​ព្រំដែន​ខាង​ជើង​នៃ​ប្រទេស​ឡាវ​៕
​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៧៥​មក​ ប្រទេស​ឡាវ​បាន​អនុម័ត​យក​របប​កុម្មុយនិស្ត​ផ្តាច់ការ​និង​សេដ្ឋកិច្ច​ ផែនការ​។ នៅ​ក្នុង​សម័យ​សង្គ្រាម​ត្រជាក់​ និង​នៅ​ក្នុង​បរិបទ​នៃ​ការ​ប្រជែង​កម្លាំង​គ្នា​រវាង​សហភាព​សូវៀត​និង​ចិន​ ឡាវ​កុម្មុយនិស្ត​បាន​ក្លាយ​ទៅ​ជា​ប្រទេស​រណប​របស់​វៀតណាម​ ដែល​បាន​ជ្រើស​យក​សហភាព​សូវៀត​ធ្វើ​ជា​រៀម​ច្បង​ ដើម្បី​ប្រឆាំង​នឹង​ចិន​។
នៅ​ក្នុង​ន័យ​នេះ​ ថ្នាក់​ដឹកនាំ​ទីក្រុង​Vientiane​ បាន​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​វៀតណាម​ដាក់​ទ័ព​ប្រមាណ​ពី​៤ម៉ឺន​ទៅ​៥ម៉ឺន​នាក់​ នៅ​លើ​ទឹកដី​ខ្លួន​ពី​ឆ្នាំ​១៩៧៥​ រហូត​ដល់​ពាក់​កណ្តាល​ទសវត្សរ៍​ទី​៨០​។
តាំង ​ពី​ឆ្នាំ​១៩៨៦​មក​ ប្រទេស​ឡាវ​ដែល​យក​គំរូ​តាម​វៀតណាម​ បាន​និង​កំពុង​បន្ត​ធ្វើ​កំណែ​ទម្រង់​ ដោយ​លះ​បង់ចោល​បណ្តើរៗ​សេដ្ឋកិច្ច​ផែនការ​ ហើយ​ងាក​មក​រក​សេដ្ឋកិច្ច​ទីផ្សារ​ វិញ​។ ទន្ទឹម​ជា​មួយ​គ្នា​នេះ​ ថ្នាក់​ដឹកនាំ​បន្ត​អនុវត្ត​របប​នយោបាយ​ផ្តាច់ការ​ ដែល​គ្រប់​គ្រង​ដោយ​គណបក្ស​តែ​មួយ​គត់​ នោះ​គឺ​បក្ស​បដិវត្តន៍​ប៉ាថេតឡាវ (PRPL)។ អ្វីៗ​ក៍​ឋិត​នៅ​ក្នុង​កណ្តាប់​ដៃ​បក្ស​ ដែល​លាត​សន្ធឹង​ឥទ្ធិពល​របស់​ខ្លួន​ចូល​ទៅ​ដល់​គ្រប់​កៀនកោះ​នៃ​សង្គម​ តាម​រយៈ​អង្គការ​ផ្សេងៗ​ រួម​មាន​រណសិរ្ស​កសាង​ជាតិ​ សហព័ន្ធ​ សហជីព​ សហភាព​យុវវ័យ​បដិវត្តន៍​ និង​សហភាព​នារី​បដិវត្តន៍​ ជា​ដើម​។ រក្សា​ការណ៍​សម្ងាត់​ នេះ​ហើយ​គឺ​ជា​គោលការណ៍​របស់​សមាជិក​ទាំង​១១​រូប​នៃ​ការិយាល័យ​នយោបាយ​ បក្ស​ ដែល​ជា​អ្នក​ត្រួតត្រា​ប្រទេស​។ គ្មាន​ឡើយ​ស្រមោល​ឬ​វត្តមាន​របស់​អ្នក​ប្រឆាំង​ នៅ​លើ​ឆាក​នយោបាយ​ ហើយ​ក៏​គ្មាន​ដែរ​សិទ្ធិសេរីភាព​សំខាន់ៗ​ ដូច​ជា​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​ ជា​ដើម​។
យ៉ាងណា​ក៏​ដោយ​ ប្រទេស​ឡាវ​មាន​កំណើន​សេដ្ឋកិច្ច​ខ្ពស់​ល្អ​ នា​រយៈ​ពេល​ជាង​១០​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ​ គឺ​ប្រមាណ​៦ឬ៧%​ ដោយសារ​តែ​គំរោង​ធំៗ​មួយ​ចំនួន​ នៅ​លើ​វិស័យ​វារីអគ្គិសនី​
រ៉ែ​ ដឹកជញ្ជូន​និង​ទេសចរណ៍​។ ក៏​ប៉ុន្តែ​ឡាវ​នៅ​តែ​ជា​ប្រទេស​ដែល​ក្រីក្រ​ជាង​គេ​បង្អស់​មួយ​ នៅ​ក្នុង​ភូមិភាគ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​។ ជា​ទូទៅ​ ការ​អភិវឌ្ឍន៍​មាន​លក្ខណៈ​យឺត​ ដោយហេតុ​តែ​កង្វះ​ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​និង​កង្វះ​ធនធាន​មនុស្ស​។
ពីរបី ​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ​ ប្រទេស​ឡាវ​ហាក់​បី​ដូច​ជា​កំពុង​ផ្តើម​រើបម្រះ​ខ្លួន​ចេញ​ពី​មនោគម​វិជ្ជា​ កុម្មុយនិស្ត​។ រដ្ឋាភិបាល​របស់​ Bouasone Bouphavanh ដែល​បាន​ឡើង​ធ្វើ​ជា​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ តាំង​ពី​ខែ​មិថុនា​ឆ្នាំ​២០០៦​មក​ ប្រកាស​ដោយ​ឥត​លាក់លៀម​ថា​ លែង​ត្រូវការ​ទៀត​ហើយ​ទ្រឹស្តី​របស់​Marx-Lénine​និង​ថា​ប្រទេស​ឡាវ​ត្រូវ​ តែ​អនុវត្ត​មនោគមវិជ្ជា​ថ្មី​ ដែល​សម​ស្រប​ទៅ​តាម​កាលៈទេសៈ​នៃ​សតវត្សរ៍​ទី​២១​ នោះ​គឺ​មនោគមវិជ្ជា​«សាច់ការនិយម»​។
តាម​ពិត​ នៅ​លើ​សាច់ការ​ជាក់ស្តែង​ មនោគមន៍វិជ្ជា​កុម្មុយនិស្ត​ គ្មាន​ប្រយោជន៍​អ្វី​ផ្សេង​សំរាប់​បក្ស​បដិវត្តន៍ប៉ាថេតឡាវ ក្រៅ​តែ​ពី​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​អាជ្ញាធរ​គ្រប់គ្រង​រដ្ឋបាល​ ដាក់​គំនាប​ទៅ​លើ​មន្ត្រីរដ្ឋការ​ឲ្យ​គោរព​វិន័យ​ និង​ទៅ​លើ​ប្រជាជន​ឲ្យ​កោតខ្លាច​រដ្ឋាភិបាល​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​។
លើស​ពី​ នេះ​ទៅ​ទៀត​ កម្មាភិបាល​ជំនាន់​ថ្មី​នៃ​បក្ស​កុម្មុយនិស្ត​ឡាវ​យល់​ឃើញ​ថា​ អ្វី​ដែល​សំខាន់​ក្នុង​សម័យ​ឥឡូវ​ គឺ​សេដ្ឋកិច្ច​ មិនមែន​មនោគមវិជ្ជា​ទេ​។ ពួក​គេ​ចង់​បើក​ដៃ​កាន់​តែ​ធំ​ទទួល​សេដ្ឋកិច្ច​ទីផ្សារ​ បើក​ចំហ​ទ្វារ​នៃ​ប្រទេស​ទទួល​អង្គការ​អន្តរជាតិ​នានា​ និង​បើក​សិទ្ធិ​ឲ្យ​ឡាវ​និង​ឡាវ​អាច​ជជែក​ពិភាក្សា​គ្នា​ដោយ​សេរី​។ ការ​ប្រាថ្នា​ចង់​ឲ្យ​សង្គម​ផ្លាស់ប្តូរ​បែប​នេះ​មិន​មែន​ចៃដន្យ​ឡើយ​។ សេដ្ឋកិច្ច​ទី​ផ្សារ​បាន​និង​កំពុង​បន្ត​ជួយ​រំដោះ​ប្រទេស​ឡាវ​ឲ្យ​រួច​ផុត​ ពី​ឥទ្ធិពល​ផ្តាច់មុខ​របស់​វៀតណាម​ ដែល​ត្រូវ​ប្រជែង​ជើង​គ្នា​នឹង​ ចិន​ ថៃ​ ព្រម​ទាំង​បស្ចិម​ប្រទេស​មួយ​ចំនួន​។ នៅ​ក្នុង​ចំណោម​ប្រទេស​ទាំង​៣៧​ដែល​ដាក់​ទុន​រកស៊ី​នៅ​ប្រទេស​ឡាវ​សព្វ​ថ្ងៃ ​ វៀតណាម​ជាប់​លំដាប់​ថ្នាក់​លេខ​៣​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​ នៅ​ក្រោយ​ថៃ​និង​ចិន​។
ការ ​ប្រជែង​ជើង​គ្នា​រវាង​ចិន​និង​វៀតណាម​ ក្នុង​ការ​ទាក់ទង​រកស៊ី​ជា​មួយ​ប្រទេស​ឡាវ ​បំផុស​ឲ្យ​មាន​នូវ​សំណួរ​មួយ​ចំនួន​ ជុំវិញ​ឥទ្ធិពល​នយោបាយ​របស់​ទីក្រុង​Hanoi​ ទៅ​លើ​ទីក្រុង​Vientiane​។ តើ​បក្ស​បដិវត្តន៍ប៉ាថេតឡាវ នៅ​តែ​ឋិត​ក្រោម​បង្គាប់​របស់​ទីក្រុង​Hanoi​ ដូច​ពី​មុន​ទៀត​ដែរ​ឬ​ទេ​? តើ​តាម​រយៈ​ យុទ្ធសាស្រ្ត​នៃ​អំណាច​ស្រទន់​«Soft Power» ចិន​កំពុង​បង្កើន​ឥទិ្ធពល​នយោបាយ​របស់​ខ្លួន​ទៅ​លើ​ប្រទេស​ឡាវ​ដែរ​ឬ​ទេ​?
យ៉ាងណា ​ក៏​ដោយ​ គេ​កត់​សម្គាល់​ឃើញថា​ វគ្គ​បណ្តុះបណ្តាល​នយោបាយ​ដែល​បក្ស​កុម្មុយនិស្ត​ឡាវ​រៀបចំ​ឡើង​ប្រាំ​ខែ​ ម្តង​សំរាប់​មន្ត្រី​រដ្ឋការ​ និង​ដែល​ពី​ដើម​តែងតែ​បាន​ប្រព្រឹត្ត ​ទៅ​នៅ​ទីក្រុង​Hanoi​ ឥឡូវ​នេះ​ត្រូវ​លើក​ទៅ​ធ្វើ​នៅ​ប្រទេស​ចិន​វិញ​ នៅ​ទីក្រុង​Kunming​ក្នុង​ខេត្ត​Yunnan​ ជាប់​នឹង​ព្រំដែន​ខាង​ជើង​នៃ​ប្រទេស​ឡាវ​៕
free programes

Read more!

ម៉ាឡេស៊ី៖ ពី​អំ​ណាច​គណបក្សតែ​មួយ ទៅ​រកប្រព័ន្ធនយោ​បាយ​ពហុបក្ស

តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៥៧​មក​ ប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី​ឋិត​នៅ​ក្រោម​ការ​គ្រប់គ្រង​ផ្តាច់​មុខ​របស់​គណបក្ស​តែ​មួយ ​ដែល​ឈ្នះ​ឆ្នោត​រហូត​ គឺ​គណបក្ស​អង្គការ​ឯកភាព​ជាតិ​ម៉ាឡេ​។ ប្រការ​នេះ​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​រដ្ឋាភិបាល​បន្តបន្ទាប់​គ្នា​ រេ​ម្តង​បន្តិចៗ​ ទៅ​រក​អំណាច​ផ្តាច់ការ​។ ក៏​ប៉ុន្តែ​ តាំង​ពី​ឆ្នាំ​២០០៨​មក​ អប្រជាប្រិយភាព​នៃ​បក្ស​កាន់​អំណាច​ និង​ឥទ្ធិពល​ខ្លាំង​ឡើង​ជា​លំដាប់​នៃ​បក្ស​ប្រឆាំង​កំពុង​ធ្វើ​ឲ្យ​ឆាក​ នយោបាយ​នៃ​ប្រទេស​ប្រែប្រួល​មិន​តិច​ឡើយ​។


ម៉ាឡេស៊ី

តាំង​ពី​បាន​ទទួល​ឯករាជ្យ​ នៅ​ឆ្នាំ​១៩៥៧​មក​ ម៉ាឡេស៊ី​បាន​បង្កើត​និង​អនុម័ត​ប្រព័ន្ធ​នយោបាយ​និង​សេដ្ឋកិច្ច​មួយ​ ដែល​ថ្នាក់​ដឹក​នាំ​បន្តបន្ទាប់​គ្នា​នៃ​ប្រទេស​អះអាង​ ថា​មាន​មូលដ្ឋាន​ នៅ​លើ​Consensus​ រវាង​សហគមន៍​សំខាន់ៗ​ទាំង​បី​នៃ​ប្រជាជាតិ
នោះ​គឺ​សហគមន៍​ម៉ាឡេ​ ៦០%​នៃ​ចំនួន​ប្រជាជន​ទាំងស្រុង​ សហគមន៍​ចិន​ ៣០%​ និង​សហគមន៍​ឥណ្ឌា​ ៧,៥%​។ ការ​ពិត​ គ្មាន​ឡើយ​Consensus​ មាន​តែ​ការ​ជិះជាន់​ជា​ដរាប​ ពី​សំណាក់​សហគមន៍​ម៉ាឡេ​ដែល​មាន​ចំនួន​ច្រើន​លើសលប់​ ទៅ​លើ​សហគមន៍​តូចតាច​ដទៃ​។ គឺ​ការ​ពឹងពាក់​ទាំង​ស្រុង​ទៅ​លើ​កម្លាំង​នៃ​សហគមន៍​ម៉ាឡេ​កាន់​សាសនា​ អ៊ីស្លាម​នេះ​ហើយ​ ដែល​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​គណបក្ស​អង្គការ​ឯកភាព​ជាតិ​ម៉ាឡេ​(UMNO) ឈ្នះ​ឆ្នោត​រហូត​ និង​ក្តាប់​អំណាច​ផ្តាច់​មុខ​តែ​ឯកឯង​ តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៥៧​ មក​ទល់​សព្វ​ថ្ងៃ​។
ការ​រើស​អើង​ពូជសាសន៍​ និង​នយោបាយ​លើក​ស្ទួយ​តែ​ជន​ជាតិ​ម៉ាឡេ​បែប​នេះ ​ថែម​ទាំង​បាន​បង្ក​ឲ្យ​មាន​ការ​ប្រយុទ្ធ​គ្នា​ ជា​ច្រើន​លើក​ច្រើន​សា​ រវាង​សហគមន៍​ចិន​ និង​សហគមន៍​ម៉ាឡេ​ និង​បាតុកម្ម​ពី​សំណាក់​ជនជាតិ​ចិន​ប្រឆាំង​នឹង​រដ្ឋាភិបាល​ នៅ​ដើម​ទសវត្សន៍​ទី​៧០​ទៀត​ផង​។
ការ​មាន​ប្រៀប​ផ្តាច់​មុខ​តែ​ឯង​ អស់​រយៈ​ពេល​ជាង​កន្លះ​សតវត្សរ៍​ នៃ​គណបក្ស​អង្គការ​ឯកភាព​ជាតិ​ នៅ​លើ​ឆាក​នយោបាយ​ម៉ាឡេស៊ី​ បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​រដ្ឋាភិបាល​បន្ត​បន្ទាប់​គ្នា​ រេ​ខ្លួន​បន្តិច​ម្តងៗ​ ទៅ​រក​អំណាច​ផ្តាច់ការ​។ ជាក់​ស្តែង​ជាង​គេ​ គឺ​រដ្ឋាភិបាល​របស់​Mahathir​ ដែល​​បាន​​គ្រប់​គ្រង​​ប្រ​ទេស​​ពី​​ឆ្នាំ​​១៩៨១​​ដល់​​ឆ្នាំ​​ ២០០៣។ នៅ​ក្នុង​ទសវត្សរ៍​ទី​៩០​ Mahathir​ បាន​តាំង​ខ្លួន​ជា​អ្នក​ការពារ​គោលការណ៍​អាស៊ី​ ជា​អ្នក​ការពារ​អំណាច​ផ្តាច់ការ​ភ្លឺស្វាង​ ប្រឆាំង​នឹង​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​បែប​បស្ចិម​លោក​។ នៅ​ក្នុង​ន័យ​នេះ​ Mahathir បាន​ប្រើ​ប្រាស់​កងទ័ព​និង​កង​នគរបាល​ ដើម្បី​ក្តាប់​និង​ត្រួត​ពិនិត្យ​ប្រជារាស្រ្ត​ ដើម្បី​ពង្រឹង​អំណាច​របស់​ខ្លួន​ និង​ដើម្បី​វាយ​បង្ក្រាប​ពួក​ប្រឆាំង​។ ឧទាហរណ៍​ជាក់​ស្តែង​ គឺ​ការ​វាយ​បង្ក្រាប​ទៅ​លើ​បាតុកម្ម​របស់​ពួក​មេធាវី​ ដែល​បាន​ទាមទារ​ឲ្យ​មាន​ការ​គោរព​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ នៅ​ឆ្នាំ​១៩៨៦​ និង​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៩៨​ ការ​ចាប់​ខ្លួន​Anwar​ Ibrahim​ ដែល​ជា​បុរស​ខ្លាំង​ទី​២​ ជា​ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី​ និង​ដែល​តាម​និយាយ​ នឹង​ត្រូវ​ឡើង​ស្នង​តំណែង​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ពី​Mahathir​ ទៀត​ផង​។
ទោះ ​ជា​យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ​ Mahathir បាន​កាត់​បន្ថយ​ភាព​ក្រីក្រ​ បាន​លើក​កំពស់​ជីវភាព​របស់​ប្រជាជន​ ដោយសារ​តែ​ការ​លក់​ទំនិញ​ចេញ​ទៅ​ក្រៅ​ប្រទេស​ និង​ដោយសារ​តែ​វិស័យ​ឧស្សាហកម្ម​ ដែល​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​កំណើន​សេដ្ឋកិច្ច​នៃ​ប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី​ ឡើង​ទៅ​ដល់​៨​ឬ​៩%​ ពី​ឆ្នាំ​១៩៨៧​ ដល់​ឆ្នាំ​១៩៩៧​។
មុន​នឹង​ចាក​ ចេញ​ពី​អំណាច​ នៅ​ខែ​តុលា​ឆ្នាំ​២០០៣​ Mahathir បាន​ជម្រុញ​Abdullah Ahmad Badawi ឲ្យ​ក្លាយ​ជា​អ្នក​ដឹក​នាំ​នៃ​បក្ស​អង្គការ​ឯកភាព​ជាតិ​ម៉ាឡេ​ ដែល​ជា​ឈ្នាន់​ជាន់​ឡើង​ទៅ​ធ្វើ​ជា​នាយករដ្ឋមន្រ្តី​។ មួយ​ឆ្នាំ​ក្រោយ​មក​ គឺ​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២១​មីនា​ឆ្នាំ​២០០៤​ ការ​បោះឆ្នោត​បាន​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​Badawi​ បន្ត​ជា​ផ្លូវ​ការ​ តំណែង​ជា​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​នៃ​ប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី​។
ក៏ ​ប៉ុន្តែ​ តាំង​ពី​ឆ្នាំ​២០០៧​មក​ លក្ខណៈ​ផ្តាច់ការ​នៃ​របប​ន​យោ​បាយ​​​ម៉ាឡេ បាន​និង​កំពុង​បន្ត​ស្បើយ​ទៅ​វិញ​បន្តិច​ម្តងៗ​។ មាន​មូលហេតុ​ច្រើន​យ៉ាង​ ដែល​អាច​ពន្យល់​ការ​ផ្លាស់ប្តូរ​បែប​នេះ​។ ម្យ៉ាង​ គឺ​ការ​ដោះលែង​Anwar Ibrahim ឲ្យ​ចេញ​ពី​គុក​ នៅ​ខែ​កញ្ញា​ឆ្នាំ​២០០៤​ ការ​ដោះលែង​ដែល​បាន​បើក​លទ្ធភាព​ឲ្យ​អតីត​ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី​រូប​នេះ​ ចាប់​ផ្តើម​ចេញ​មុខ​ធ្វើ​ជា​មេ​ដឹកនាំ​នៃ​គណបក្ស​ប្រឆាំង​។ ម្យ៉ាង​ទៀត​ គឺ​អសមត្ថភាព​របស់​ Badawi ក្នុង​ការ​ដឹកនាំ​គណ​បក្ស​អង្គការ​ឯកភាព​ជាតិ​ម៉ាឡេ​ និង​ក្នុង​ការ​ដឹក​នាំ​រដ្ឋាភិបាល​។ អ៊ីចឹង​ហើយ​ បាន​ជា​នៅ​ខែ​វិច្ឆិកា​ឆ្នាំ​២០០៧​ បណ្តា​ជន​ជាង​៣ ០០០០នាក់​ បាន​ចុះ​ធ្វើ​បាតុកម្ម​ នៅ​តាម​ដង​ផ្លូវ​នៃ​ទី​ក្រុង​Kuala Lumpour​។ គឺ​ជា​ចលនា​បាតុកម្ម​ធំ​ជាង​គេ​មួយ​មិន​ដែល​មាន​ឡើយ​ នៅ​ប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី​ នា​រយៈ​ពេល​ជិត​២០​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ​។ នៅ​ខែ​ឧសភា​ឆ្នាំ​២០០៨​ មាន​មហា​បាតុកម្ម​មួយ​ទៀត​កើត​ឡើង​ នៅ​ក្នុង​រដ្ឋធានី​។ បណ្តា​បាតុករ​ប្រឆាំង​នឹង​សាំង​ឡើង​ថ្លៃ​ ប្រឆាំង​នឹង​អសមត្ថភាព​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ ក្នុង​ការ​ប្រយុទ្ធ​ទប់ទល់​នឹង​អំពើ​ពុក​រលួយ ​និង​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​កំណែ​ទម្រង់​ប្រព័ន្ធ​បោះឆ្នោត​។ គឺ​នៅ​ក្នុង​បរិបទ​បែប​នេះ​ហើយ​ ដែល​គណបក្ស​ជំទាស់​ បាន​រួបរួម​គ្នា​ជា​ធ្លុង​មួយ​ ដើម្បី​តទល់​នឹង​គណបក្ស​អង្គការ​ឯកភាព​ជាតិ​ម៉ាឡេ នៅ​ពេល​បោះ​ឆ្នោត​ខែ​មីនា​ឆ្នាំ​២០០៨​ ការ​បោះឆ្នោត​ដែល​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​អាសនៈ ​នៅ​ក្នុង​រដ្ឋសភា​របស់​បក្ស​ប្រឆាំង​កើន​ចំនួន​ពី​១៨ ​ទៅ​៨២​។
ការ ​បោះ​ឆ្នោត​ខែ​មីនា​ឆ្នាំ​២០០៨​ នៅ​ម៉ាឡេស៊ី​ គឺ​ជា​រលក​យក្ស​Tsunami ​មួយ​សំរាប់​បក្ស​អង្គការ​ឯកភាព​ជាតិ​ម៉ាឡេ​ ពីព្រោះ​ជា​លើក​ទី​មួយ​បង្អស់​គណបក្ស​មួយ​នេះ​ដែល​កាន់​អំណាច​ផ្តាច់មុខ​តែ​ ឯកឯង​ នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៥៧​មក​ ទទួល​មិន​បាន​អាសនៈ ចំនួន​២ភាគ៣​ នៅ​ក្នុង​រដ្ឋសភា​និង​អស់​មាន​អំណាច​កែប្រែ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​បាន​ស្រេច​តែ​ អំពើ​ចិត្ត​ទៀត​ហើយ​។
គឺ​ការ​ផ្លាស់ប្តូរ​ស៊ី​ជម្រៅ​នៅ​លើ​ឆាក​ នយោបាយ​ម៉ាឡេស៊ី​បែប​នេះ​ហើយ​ ដែល​បាន​ជម្រុញ​ឲ្យ​លោក​Badawi លះបង់​ចោល​ នៅ​ខែ​មីនា​កន្លង​ទៅ​នេះ​ តំណែង​ប្រធាន​បក្ស​អង្គការ​ឯកភាព​ជាតិ​ម៉ាឡេ​។ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២៦​មីនា​កន្លង​ទៅ​នេះ​ បណ្តា​ប្រតិភូ​ទាំង​ ២៥០០​​នាក់​នៃ​គណបក្ស​បាន​បោះ​ឆ្នោត​តែងតាំង​ Najib Tun Razak ជា​ប្រធាន​។ ហើយ​ តាំង​ពី​ពេល​នោះ​មក​ Najib Tun Razak បាន​ក្លាយ​ជា​ស្វ័យប្រវត្តិ​ ទៅ​ជា​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ថ្មី​នៃ​ប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី​។
ពី​ពេល​នេះ​តទៅ​ Najib Tun Razak ត្រូវ​ប្រឈម​មុខ​នឹង​មេដឹកនាំ​គណបក្ស​ប្រឆាំង​Anwar Ibrahim។ ពី​អំណើះ​តទៅ​ Anwar Ibrahim នឹង​ខិតខំ​ទាក់ទាញ​សហគមន៍​ចិន​និង​ឥណ្ឌា ព្រម​ទាំង​ស្វែង​រក​ការ​គាំទ្រ​ពី​ពួក​ម៉ាឡេ​ណា​ ដែល​លែង​ទុក​ចិត្ត​គណបក្ស​កាន់​អំណាច​ ដើម្បី​ដណ្តើម​យក​ជ័យជំនះ​ នៅ​ពេល​បោះ​ឆ្នោត​លើក​ក្រោយ​៕
free programes

Read more!

របបសឹកភូមា

តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៦២​មក​ម៉្លេះ​ អំណាច​រដ្ឋ​នៃ​ប្រទេស​ភូមា​ឋិត​នៅ​ក្នុង​ដៃ​របស់​ក្រុម​នាយ​ទា​ហាន​ ហើយ​តាម​មើល​ទៅ​ វា​នឹង​មិន​អាច​វិល​មក​ដៃ​ស៊ីវិល​វិញ​ងាយៗ​បាន​ទេ​ ពីព្រោះ​មនោគមវិជ្ជា​នៃ​របប​សឹក​ភូមា​ឈរ​លើ​ការ​ប្រឆាំង​នឹង​ ប្រជាធិបតេយ្យូបនីយកម្ម​ និង​ការ​ប្រឆាំង​នឹង​បស្ចិមលោក​។



ផ្ទុយ​ពី​បណ្តា​ប្រទេស​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ដទៃ​ ដែល​ហាក់​បី​ដូច​ជា​ខិត​ខំ​បោះ​ជំហាន​ ទៅ​រក​ លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ និង​បើក​ចំហ​ព្រំដែន​នៃ​ប្រទេស​ខ្លួន​ ភូមា​នៅ​តែ​ជា​របប​ផ្តាច់ការ​ បិទ​ព្រំដែន​សឹង​ជិត​ឈឹង​ មាន​ទំនាក់​ទំនង​តិចតួច​បំផុត​ ជា​មួយ​ពិភពលោក​។
របប​ផ្តាច់ការ​ភូមា​ ជា​របប​សឹក​ បាន​ន័យ​ថា​អំណាច​ឋិត​នៅ​ក្នុង​កណ្តាប់​ដៃ​របស់​យោធា​។ មិនមែន​ជា​ការ​ចៃដន្យ​ទេ​ ដែល​អំណាច​ត្រូវ​បាន​កាន់កាប់​ដោយ​ក្រុម​នាយ​ទាហាន​ ពីព្រោះ​ពី​ឆ្នាំ​១៩៤៨​ ឆ្នាំ​ដែល​ភូមា​ទទួល​បាន​ឯករាជ្យ​ រហូត​ដល់​ឆ្នាំ​១៩៦២​ រដ្ឋាភិបាល​ស៊ីវិល​ ចេះ​តែ​ទៅ​ពឹងពាក់​កងទ័ព​ឥត​ឈប់ឈរ​។ ជាក់​ស្តែង​ នៅ​ឆ្នាំ​១៩៤៨​ នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ U Nu បាន​ពឹងពាក់​ឧត្តមសេនីយ​ Ne Win ឲ្យ​បង្ក្រាប​ពួក​ជន​ជាតិ​ភាគ​តិច​Karens​ ដែល​ងើប​បះបោរ​ទាមទារ​ឯករាជ្យ​។ នៅ​ឆ្នាំ​១៩៥៨​ U Nu បាន​ទៅ​ ពឹងពាក់​ឧត្តមសេនីយ​Ne Win ជា​ថ្មី​ លើក​នេះ​ ឲ្យ​បង្ក្រាប​ពួក​កុម្មុយនីស្ត​វិញ​ម្តង​។

នៅ​ទី​បំផុត​ នៅ​ខែមីនា​ឆ្នាំ​១៩៦២​ ឧត្តមសេនីយ​Ne Win បាន​ធ្វើរដ្ឋប្រហារ​ទំលាក់​ U Nu ហើយ​ក្រសោប​យក​អំណាច​ទាំង​ស្រុង​មក​ក្តាប់​។

គេ ​ត្រូវ​រង់​ចាំ​រហូត​ដល់​ឆ្នាំ​១៩៨៨​ ទើប​ឃើញ​ពលរដ្ឋ​ស៊ីវិល​ងើប​បះបោរ​ ធ្វើ​បាតុកម្ម​ប្រឆាំង​ នឹង​របប​សឹក​របស់​ Ne Win។ កាល​នោះ​ នៅ​ចំពោះ​មុខ​មហា​បាតុកម្ម​មួយ​របស់​គណបក្ស​ប្រឆាំង​ គឺបក្ស​សម្ព័ន្ធ​ជាតិ​ដើម្បី​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ ដឹក​នាំ​ដោយ​លោក​ស្រី​Aung San Suu Kyi ឧត្តមសេនីយ​ Ne win ត្រូវ​បង្ខំ​ចិត្ត​លា​លែង​ចេញ​ពី​តំណែង​។ ក៏​ប៉ុន្តែ​ កង​ទ័ព​ដែល​នៅ​តែ​មិន​ព្រម​បោះ​បង់​ចោល​អំណាច​ ចាប់​ពួក​មេ​ដឹក​នាំ​បក្ស​ជំទាស់​ដាក់​គុក​ ចាប់​លោក​ស្រី​Aung San Suu Kyi ឃុំ​ខ្លួន​ក្នុង​គេហដ្ឋាន​លោក​ស្រី​ និង​បង្កើត​ស្ថាប័ន​រដ្ឋាភិបាល​មួយ​ ដែល​គេ​ប្រសិទ្ធ​នាម​ឲ្យ​ថា​ គណៈកម្មាធិការ​រដ្ឋ​ដើម្បី​រៀបចំ​ច្បាប់​និង​សណ្តាប់​ធ្នាប់​ឡើង​វិញ​ ហៅ​កាត់​ថា​ SLORC​។

ស្ថាប័ន​ SLORC នេះ​ដែល​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៩៧​ ត្រូវ​បាន​ដូរ​ឈ្មោះ​ទៅ​ជា​ ក្រុម​ប្រឹក្សា​រដ្ឋ​ ដើម្បី​សន្តិភាព​និង​ការ​អភិវឌ្ឍន៍​ (SPDC) គឺ​ជា​សសរគ្រឹះ​នៃ​របប​ផ្តាច់ការ​ភូមា​។ សមាជិក​នៃ​ក្រុមប្រឹក្សា​រដ្ឋ​នេះ​សុទ្ធ​សឹង​ជា​នាយ​ទាហាន​ មាន​មេបញ្ជាការ​យោធភូមិភាគ​ទាំង​១២​នាក់​និង​នាយ​ទាហាន​ជាន់​ខ្ពស់​៧​នាក់​។ គឺ​ក្រុម​នាយ​ទាហាន​នេះ​ហើយ​ ដែល​ជា​អ្នក​តែងតាំង​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ កំណត់​មនោគមវិជ្ជា​និង​បន្ទាត់​នយាបាយ​ធំៗ​នៃ​របប​សឹក​ភូមា​។

នៅ​ខែ ​មិថុនា​ឆ្នាំ​១៩៨៩​ ក្រុម​នាយ​ទាហាន​ បាន​សម្រេច​ប្តូរ​ឈ្មោះ​ភូមា​ ទៅ​ជា​Myanma​r ពី​ព្រោះ​ ពាក្យ​Myanmar​ ដែល​មាន​ន័យ​ថា​ ពូជសាសន៍​ដែល​កើត​មុន​គេ​នៅ​លើ​លោកិយ​ មាន​លក្ខណៈ​ជាតិ​និយម​ខ្លាំង​។

ក្រៅ ​ពី​មូលដ្ឋាន​ជាតិនិយម​ មនោគមវិជ្ជា​របស់​ក្រុម​នាយ​ទាហាន​ភូមា​ឈរ​លើ​ការ​ប្រឆាំង​នឹង​ ប្រជាធិបតេយ្យូបនីយកម្ម​ និង​ការ​ប្រឆាំង​នឹង​បស្ចិម​លោក​។ ការ​ប្រឆាំង​នឹង​ប្រជាធិបតេយ្យូបនីយកម្ម ជម្រុញ​ឲ្យ​របប​សឹក​ ក្តាប់​យ៉ាង​តឹងរ៉ឹង​ មធ្យោបាយ​ឃោសនា​មហាជន​ ដូច​ជា​ ទូរទស្សន៍​ វិទ្យុ និង​សារពត៌មាន​ និង​ខ្ទប់​មាត់​បក្ស​ជំទាស់​។ នៅ​ក្នុង​ន័យ​នេះ​ របប​សឹក​មិន​ព្រម​ទទួល​ស្គាល់​ ជ័យជំនះ​ របស់​គណបក្ស​លោក​ស្រី​Aung San Suu Kyi នា​ពេល​បោះ​ឆ្នោត​សភា​ឆ្នាំ​១៩៩០ បន្ត​ចាប់​អ្នក​ប្រឆាំង​ញាត់​គុក ​និង​វាយ​បង្ក្រាប​ក្នុង​ថ្លុក​ឈាម​រាល់​ចលនា​បះបោរ​ ដូច​យ៉ាង​ ការ​វាយ​បង្ក្រាប​គ្មាន​ត្រាប្រណី​ ទៅ​លើ​បាតុកម្ម​លោក​សង្ឃ​និង​និស្សិត​ នៅ​ ឆ្នាំ​២០០៧​។

ដោយ​ឡែក​ មិន​មែន​ចៃ​ដន្យ​ទេ​ ដែល​របប​សឹក​ភូមា​ប្រឆាំង​នឹង​បស្ចិមលោក​ ពីព្រោះ​ជា​ច្រើន​ឆ្នាំ​កន្លង​មក​ហើយ​ ដែល​សហរដ្ឋអាមេរិក ​និង​សហភាព​អឺរ៉ុប ដាក់​សម្ពាធ​គ្រប់​បែប​យ៉ាង​ ទៅ​លើ​ភូមា​ បង្ខំ​ឲ្យ​ក្រុម​នាយ​ទាហាន​ ធ្វើ​ប្រជាធិបតេយ្យូបនីយកម្ម​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ និង​ដោះ​លែង​អ្នក​ទោស​នយោបាយ​ ជា​ពិសេស​ លោក​ស្រី​ប្រមុខ​បក្ស​ជំទាស់​Aung San Suu Kyi ដែល​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៩១​ បាន​ក្លាយ​ជា​ជ័យលាភី​រង្វាន់​Nobel​ ផ្នែក​សន្តិភាព​។

ក៏​ប៉ុន្តែ​ មក​ទល់​ពេល​នេះ​ ការ​គាប​សង្កត់​របស់​បស្ចិម​លោក​ទៅ​លើ​របបសឹក​ គ្មាន​ប្រសិទ្ធិភាព​ទាល់​តែ​សោះ​ ពីព្រោះ​របប​ផ្តាច់ការ​ភូមា​មិន​ដែល​ត្រូវ​ការ​លោក​ខាង​លិច​ទេ​។ សូម្បី​តែ​ នៅ​ខែ​ឧសភា​ឆ្នាំ​២០០៨​ ក្រោយ​ពេល​ដែល​ខ្យល់​ព្យុះ​កំបុត​ត្បូង​Narguis បាន​សម្លាប់​ប្រជាជន​ភូមា​ អស់​ជាង​មួយ​សែន​នាក់ ក៏របប​សឹកមិនព្រមទទួល​ជំនួយ​របស់​បស្ចិម​លោក​ដែរ យល់​ព្រម​ទទួល​តែ​ ជំនួយ​របស់​បណ្តាប្រទេស​អាស៊ី​។

ការពិត ​របប​សឹក​ភូមា​អាង​យ៉ាង​ ពីព្រោះ​មាន​ប្រទេស​ចិន​ជួយ​និង​មាន​ប្រទេសរុស្ស៊ី​ ព្រម​ទាំង​បណ្តា​ប្រទេស​Asean​រក​ស៊ី​ជា​មួយ​។ ជាក់ស្តែង នៅ​ឆ្នាំ​២០០៨​កន្លង​ទៅ​នេះ ​ប្រទេស​ចិន​បាន​ដាក់​ទុន​ ៨៥៥​លាន​ដុល្លារ​ រក​ស៊ី​នៅ​ភូមា​ រុស្ស៊ី​៩៤​លាន​ដុល្លារ​ សិង្ហ​បូរី​៥​លាន​ដុល្លារ និង​វៀត​ណាម​២០​លាន​ដុល្លារ​។

ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ​ ក្រោម​ការ​ណែ​នាំ​របស់​ប្រទេស​ចិន​ និង​ដោយ​ហេតុ​តែ​មាន​ការ​ទិតៀន​កាន់​តែ​ខ្លាំង​ពី​សំណាក់​សមាជិក​Asean​ខ្លះ ​ របប​សឹក​ភូមា​បាន​ផ្តើម​បោះ​ជំហាន​ទៅ​រក​អ្វី​ ដែល​ខ្លួន​ប្រសិទ្ធនាម​ឲ្យ​ថា​ លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​នៅ​ក្នុង​ក្រប​ខណ្ឌ​នៃ​វិន័យ​។ នៅ​ក្នុង​ន័យ​នេះ រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ថ្មី​មួយ​ ត្រូវ​បាន​អនុម័ត​ឡើង​ តាម​រយៈ​ការ​បោះឆ្នោត​ប្រជាមតិ​ កាល​ពី​ចុង​ឆ្នាំ​២០០៨​។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ថ្មី​នេះ​ ត្រូវ​បង្កើត​របប​នយោបាយ​ប្រធានាធិបតី​ស៊ីវិល​មួយ។ តែ​អ្នក​ណា​ក៏​យល់​ដែរ​ថា​ ទាំង​នេះ​គឺ​ជា​ឆាក​ល្ខោន​នយោបាយ​មួយ​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​ ពីព្រោះ​ ចង់​ឬ​មិន​ចង់​ អំណាច​ពិត​ប្រាកដ​ នឹង​បន្ត​ឋិត​នៅ​ក្នុង​ដៃ​របស់​ក្រុម​នាយ​ទាហាន​យូរ​ឆ្នាំ​ត​ទៅ​មុខ​ទៀត៕
free programes

Read more!

សិង្ហបូរី៖ លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ឬ​របប​ផ្តាច់​ការ?

សិង្ហបូរី​ ជា​ប្រទេស​មួយ​មហា​រុងរឿង​ រុងរឿង​ជាង​គេ​បង្អស់​នៅ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ និង​រុងរឿង​ ជាង​បណ្តា​ប្រទេស​បស្ចិម​លោក​ខ្លះ​ទៅ​ទៀត។ យ៉ាង​ណា​មិញ​ រដ្ឋ​ដ៏​តូច​មួយ​នេះ​ កាន់​អំណាច​ផ្តាច់ការ​ តែ​ជា​អំណាច​ផ្តាច់ការ​មួយ​ភ្លឺស្វាង​ ឲ្យ​តម្លៃ​ទៅ​លើ​យុត្តិធម៌​សង្គម​ សន្តិសុខ​ ភាព​ថ្លៃថ្នូរ​និង​សុភមង្គល​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ។


ផែនទី​ប្រទេស​សិង្ហបុរី
នៅ​អាស៊ី​ សិង្ហ​បូរី​ជា​ប្រទេស​គំរូ​មួយ​ គំរូ​នៃ​វឌ្ឍនភាព​សេដ្ឋកិច្ច​ និង​គំរូ​នៃ​សន្តិសុខ​។ ក៏​ប៉ុន្តែ​ចំពោះ​បស្ចិម​លោក​ រដ្ឋ​ដ៏​តូច​មួយ​នេះ​កាន់​អំណាច​ផ្តាច់​ការ​ មិន​គោរព​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ មាន​ឈ្មោះ​ជា​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យតែ​នៅ​លើ​​ក្រដាស។តាម​ពិត​ទៅ​ តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៦៥​មក​ ឆ្នាំ​ដែល​សិង្ហបូរី​ផ្តាច់​ខ្លួន​ចេញ​ពី​សហព័ន្ធរួម​ម៉ាឡេស៊ី​ លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​និង​សេរី​កម្ម​នយោបាយ​ មិន​ដែល​ជា​អាទិភាព​ចម្បង​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ឡើយ។ សំរាប់​ Lee Kuan Yew ដែល​ជា​បិតា​នៃ​វឌ្ឍនភាព​សិង្ហ​បូរី​ និង​ជា​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ ពី​ឆ្នាំ​១៩៥៩​ដល់​ឆ្នាំ​១៩៩០​ អ្វី​ដែល​សំខាន់​ គឺ​ការ​អភិវឌ្ឍន៍​សេដ្ឋកិច្ច​ និង ​សណ្តាប់​ធ្នាប់​សាធារណៈ។ នៅ​ក្នុង​ន័យ​នេះ​ Lee Kuan Yew បាន​បង្កើត​និង​ពង្រឹង​ម៉ាស៊ីន​សន្តិសុខ​មួយ​ ដើម្បី​កាត់​បន្ថយ​ទាល់​តែ​អស់​រលីង​ ឥទ្ធិពល​នៃ​ពួក​ប្រឆាំង​ និង​ដើម្បី​ធ្វើ​ឲ្យ​គណបក្ស​របស់​លោក​ គឺ​បក្ស​សកម្មភាព​ប្រជាជន​ មាន​អំណាច​ខ្លាំង​ផ្តាច់​មុខ​តែ​ឯង​ នៅ​លើ​ឆាក​នយោបាយ​នៃ​ប្រទេស។
តាំង ​ពី​ឆ្នាំ​១៩៥៩​មក​ បក្ស​សកម្មភាព​ប្រជាជន​ឈ្នះ​ឆ្នោត​រហូត​ ហើយ​កាន់​កាប់​អាសនៈ​ ទាំង​ស្រុង​ នៅ​ក្នុង​សភា​ ពី​ឆ្នាំ​១៩៦៥​ដល់​ឆ្នាំ​១៩៨១។ ដើម្បី​ឈ្នះ​ឆ្នោត​ និង​ដើម្បី​ក្តាប់​អំណាច​ទាំង​ស្រុង​បាន​ រដ្ឋា​ភិបាល​ Lee kuan Yew ប្រើ​ស្នៀត​នយោបាយ​បី​យ៉ាង។ ម្យ៉ាង​គឺ​ការ​ពុះ​ចែក​មណ្ឌល​បោះឆ្នោត​ឡើង​វិញ​ ដើម្បី​រំសាយ​ដែន​អំណាច​របស់​បក្ស​ប្រឆាំង​។ ម្យ៉ាង​ទៀត​ គឺ​ការ​ប្រើ​ប្រាស់​ធនធាន​និង​ស្ថាប័ន​រដ្ឋ​ សំរាប់​ប្រយោជន៍​នៃ​គណបក្ស។ ម្យ៉ាង​ចុង​ក្រោយ​បង្អស់​ គឺ​ការ​ប្តឹង​ផ្តល់​ឡើង​តុលា​ការ​ ប្រឆាំង​នឹង​ពួក​អ្នក​ជំទាស់​ ក្នុង​បទ​ បង្ខូច​កេរ្តិ៍​ឈ្មោះ​។ ​លើស​ពី​នេះ​ទៅ​ទៀត​ រដ្ឋាភិបាល​Lee Kuan Yew ក៏​ប្រើ​ច្បាប់​ ដើម្បី​បិទ​មាត់​អ្នក​ជំទាស់​ដែរ​ នោះ​គឺ​ច្បាប់​ស្តី​ពី​សន្តិសុខ​ផ្ទៃ​ក្នុង​។ ច្បាប់​នេះ​អនុញ្ញាត​ ដោយ​មិន​ចាំ​បាច់​កាត់​ទោស​ ឲ្យ​ឃុំ​ខ្លួន​ជន​ណា​ក៏​ដោយ​ដែល​ជាប់​សង្ស័យ​ថា​បង្ក​វិទ្ធង្សនា​ និង​សកម្មភាព​កុម្មុយនិស្ត​។ ជាក់​ស្តែង​ នៅ​មុន​ពេល​បោះ​ឆ្នោត​ឆ្នាំ​១៩៦៨​ Lee Kuan Yew បាន​ប្រើ​ច្បាប់​សន្តិសុខ​ផ្ទៃ​ក្នុង​នេះ ដើម្បី​រុញ​ច្រាន​អ្នក​ដឹក​នាំ​បក្ស​ប្រឆាំង​ពីរ​នាក់​ចេញ​ពី​សៃវៀន​នយោបាយ។ មែន​ទែន​ទៅ​ ច្បាប់​នេះ​ មិន​មែន​សំដៅ​ ទៅ​លើ​តែ​អ្នក​នយោបាយ​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ។ វា​ក៏​ជា​សម្ពាធ​មួយ​ដ៏​មាន​ប្រសិទ្ធិ​ភាព​ ដាក់​ទៅ​លើ​អ្នក​កាសែត​ អ្នក​ជំនួញ​ ឬ​ជន​ណា​ក៏​ដោយ​ ដែល​ហ៊ាន​រិះគន់​រដ្ឋា​ភិបាល។

លោក​ Lee Kuan Yew នាយករដ្ឋមន្ត្រី​សិង្ហ​បូរី​​ ពី​ឆ្នាំ​​១៩៥០​​ ទៅ​ដល់​ឆ្នាំ​​១៩៩០

ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ​ មាន​គណ​បក្ស​នយោបាយ​រហូត​ទៅ​ដល់​ជាង​៤០​ នៅ​សិង្ហបូរី។ ក៏​ប៉ុន្តែ​ តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៦៥​មក​ គ្មាន​បក្ស​ណា​មួយ​ អាច​យក​ឈ្នះ​ឬ​សង្ឃឹម​យក​ឈ្នះ ​បក្ស​សកម្មភាព​ប្រជាជាជន​របស់​Lee Kuan Yee ឡើយ។ មូល​ហេតុ​ គឺ​មក​ពី​រដ្ឋាភិបាល​Lee Kuan Yee ក្នុង​អតីតកាល​ និង​រដ្ឋាភិបាល​ នៃ​កូន​ប្រុស​របស់​គាត់​Lee Hsien Long ក្នុង​បច្ចុប្បន្នកាល​ ក្តាប់​សឹង​ទាំង​ស្រុង​ មធ្យោបាយ​ឃោសនា​មហាជន​។ ទូរទស្សន៍​ វិទ្យុ​ និង​កាសែត​ សុទ្ធសឹង​ ជា​កម្មសិទ្ធិ​របស់​ នាយក​រដ្ឋមន្រ្តី​ រដ្ឋមន្រ្តី​ និង​ញាតិ​មិត្ត​សន្តាន​របស់​អ្នក​ដឹក​នាំ​ប្រទេស។ ម៉្លោះ​ហើយ​ ការ​និយាយ​រិះគន់​រដ្ឋាភិបាល​ អាច​ចេញ​មក​ពី​សារពត៌មាន​បរទេស​មួយ​គត់។ យ៉ាង​ណា​មិញ​ រដ្ឋាភិបាល​សិង្ហបូរី​ ធ្វើ​ទុក្ខ​បុកម្នេញ​សារពត៌មាន​បរទេស​មិន​ស្វាង​ឡើយ។ រដ្ឋ​សិង្ហបូរី​ ប្តឹង​ផ្តល់​ឡើង​តុលាការ​ ប្រឆាំង​នឹង​កាសែត​ឬ​ទស្សនាវដ្តី​បរទេស​ណា​ដែល​ហ៊ាន​រិះ​គន់​ខ្លួន។ ជាក់​ស្តែង​ សារ​ពត៌មាន​ Time, Asian Wall Street Journal, Asiaweek, ឬ​ក៏​ Far Eastern Economic Review សុទ្ធ​តែ​ធ្លាប់​បាន​ប្រឈម​មុខ​នឹង​តុលាការ​សិង្ហ​បូរី។ មិន​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​ ដើម្បី​ត្រួត​ពិនិត្យ​អត្ថបទ​នៃ​អ្នក​កាសែត​បរទេស​ទាំង​នេះ​បាន​ និង​ដើម្បី​ស្រួល​ធ្វើ​ការ​គាប​សង្កត់​ រដ្ឋា​ភិបាល​សិង្ហបូរី​ ទាម​ទារ​ឲ្យ​មធ្យោបាយ​ឃោសនា​មហាជន​បរទេស​ ដាក់​ប្រចាំ​នៅ​លើ​ទឹក​ដី​សិង្ហ​បូរី​ តំណាង​ឬ​អ្នក​ឆ្លើយឆ្លង​ពត៌មាន​ម្នាក់​យ៉ាង​តិច​ និង​ដាក់​លុយ​២០​ម៉ឺន​ដុល្លារ​ប្រចាំ​ នៅ​ក្នុង​ធនាគារ​សិង្ហបូរី។ ធ្វើ​ដូច​នេះ​ រដ្ឋាភិបាល​សិង្ហបូរី​អាច​ដក​ហូត​យក​ប្រាក់​សង​ជម្ងឺ​ចិត្ត​ភ្លាមៗ​ នៅ​ក្រោយ​ការ​ប្តឹង​ផ្តល់​ឈ្នះ​ សារពត៌មាន​បរទេស​អស់​ទាំង​នេះ​ម្តងៗ។
ដោយ ​ឡែក​ ពេល​បោះ​ឆ្នោត​ម្តង​ៗ​ រដ្ឋា​ភិបាល​ទិញ​សម្លេង​ឆ្នោត​ដោយ​ប្រយោល​ បាន​ន័យ​ថា​ រដ្ឋា​ភិបាល​ចែកចាយ​អំណោយ​ឲ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​។ ឧទាហរណ៍​នៅ​ឆ្នាំ​២០០១​ អាជ្ញាធរ​បាន​ចែក​ភាគហ៊ុន​ទីផ្សារ​ហាងឆេង​ឲ្យ​ដល់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ ដែល​បាន​នាំ​គ្នា​ទៅ​ដក​យក​លុយ​អំណោយ​នេះ​ ពី​ធនាគារ​ មួយ​ថ្ងៃ​មុន​ថ្ងៃ​បោះ​ឆ្នោត។
លើស​ពី​នេះ​ ទៅ​ទៀត​ គ្មាន​ទេ​ស្ថាប័ន​ឯករាជ្យ​ដើម្បី​ចាត់ចែង​និង​ត្រួត​ពិនិត្យ​ មើលការ​បោះ​ឆ្នោត​។ គឺ​រដ្ឋាភិបាល​ជា​អ្នក​ចាត់ចែង​ទាំងអស់។
ម្យ៉ាង ​វិញ​ទៀត​ នៅ​ពី​ក្រោយ​រដ្ឋាភិបាល​ដែល​ប្រសូត​ចេញ​ពី​ការ​បោះ​ឆ្នោត​នេះ​ គឺ​ក្រុម​គ្រួសារ​Lee Kuan Yew តែ​ម្តង​ដែល​ជា​អ្នក​ក្តាប់​អំណាច​។ Lee Kuan Yew ដែល​ជា​ផ្លូវការ​បាន​បោះ​បង់​ចោល​មុខ​តំណែង​នាយក​រដ្ឋ​មន្ត្រី​ តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៩០​ នៅ​បន្ត​ទាញ​ខ្សែ​បង្ហៀរ​រដ្ឋា​ភិបាល​ត​ទៅ​ទៀត។ Lee Hsien Long កូន​ប្រុស​គាត់​វិញ​ ជា​បច្ចុប្បន្ន​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ ជា​រដ្ឋ​មន្ត្រី​ក្រសួង​ហិរញ្ញវត្ថុ​។ ភរិយា និង​កូន​ប្រុស​ម្នាក់​ទៀត​របស់​ Lee Kuan Yew ជា​ប្រធាន​អគ្គ​នា​យក​ នៃ​ក្រុម​ហ៊ុន​រដ្ឋ​ធំៗ​មួយ​ចំនួន​ ដូច​ជា​ក្រុមហ៊ុន​ Singapour Telecom ជា​ដើម។
និយាយ​រួម​ នៅ​លើ​ក្រដាស​ សិង្ហបូរី​ជា​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​អាស្រ័យ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ ដោយ​យក​គំរូ​តាម​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​នៃ​ប្រទេស​អង់គ្លេស​។ ក៏​ប៉ុន្តែ​ ការ​ពិត​ជាក់​ស្តែង​ រដ្ឋ​ដ៏​តូច​ តែ​មហា​រុងរឿង​មួយ​នេះ​កាន់​អំណាច​ផ្តាច់ការ​សោះ។
សួរ​ថា​ ទោះ​ជា​គ្មាន​សេរីភាព​នយោបាយ​ និង​គ្មាន​សិទ្ធិ​បុគ្គល​ទូលំ​ទូលាយ​ តើ​ប្រជាជន​សិង្ហ​បូរី​ មាន​សុភមង្គល​ដែរ​ឬ​ទេ​? គេ​ត្រូវ​ដឹង​ថា​ ប្រជា​ពលរដ្ឋ​សិង្ហបូរី​មាន​កំរិត​ជីវភាព​ខ្ពស់​សឹង​គ្រាន់​បើ​ជាង​ប្រជាជន​ បស្ចិម​លោក​ទៅ​ទៀត​។ សិង្ហបូរី​ឲ្យ​តម្លៃ​ទៅ​លើ​យុត្តិធម៌​សង្គម​ ត្រូវ​បាន​គេ​ទទួល​ស្គាល់​ថា​ ជា​ប្រទេស​ស្អាតស្អំ​គ្មាន​អំពើ​ពុករលួយ​ ជា​ប្រទេស​ប្រកប​ដោយ​សន្តិសុខ​ខ្ពស់​។ ម៉្លោះ​ហើយ​ កម្រ​មាន​ណាស់​អ្នក​ដែល​ចង់​ចាកចេញ​ពី​សិង្ហបូរី ​ដើម្បី​ទៅ​រស់​នៅ​ប្រទេស​ផ្សេង៕
free programes

Read more!

ប្រទេសថៃ៖ យោធា ព្រះមហាក្សត្រ និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ

នៅ​លើ​ក្រដាស​ ថៃ​ជា​ប្រទេស​ប្រជាធិបតេយ្យ​ តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៣៣​ មក​ម៉្លេះ​។ ក៏​ប៉ុន្តែ​ នៅ​លើ​សាច់​ការ​ជាក់​ស្តែង​វិញ​ ប្រទេស​នេះ​ តែង​តែ​ឋិត​នៅ​ក្រោម​ការ​ដឹក​នាំ​របស់​ យោធា​។ ទោះ​ជា​បាន​ប្រសូត​ចេញ​ពី​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ក៏​ដោយ​ គ្រប់​រដ្ឋាភិបាល​ស៊ីវិល​ សុទ្ធ​តែ​ឋិត​នៅ​ក្រោម​ការ​គំរាម​កំហែង​ធ្វើ​រដ្ឋ​ប្រហា​របស់​យោធា​ និង​នៅ​ក្រោម​ឥទ្ធិពល​ខ្លាំង​ជ្រុល​របស់​ព្រះ​មហាក្សត្រ​។


ប្រទេសថៃ៖ យោធា ព្រះមហាក្សត្រ និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ
រាប់​ទាំង​រដ្ឋ​ប្រហារ​ថ្ងៃ​ទី​១៩​កញ្ញា​ឆ្នាំ​២០០៦​ ដែល​បាន​ទម្លាក់​លោក​Thaksin​ចេញ​ពី​តំណែង​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ ប្រទេស​ថៃ​បាន​ស្គាល់​រដ្ឋ​ប្រហារ​យោធា​ទាំង​អស់​ចំនួន​១៩​លើក​ តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៣២​ មក​។ នេះ​ស្តែង​ឲ្យ​ឃើញ​ថា​ យោធា​ដើរ​តួនាទី​ធំ​សម្បើម​ណាស់​ នៅ​ក្នុង​ជីវិត​នយោបាយ​នៃ​ប្រទេស​ថៃ​។
មែន​ទែន​ទៅ​ អន្តរាគមន៍​យោធា​ដ៏​ញឹក​ញាប់​បែប​នេះ​ ដែល​តាម​ធម្មតា​គ្មាន​ការ​បង្ហូរ​ឈាម​ឡើយ​ មិន​មែន​ជា​រឿង​ចៃដន្យ​ទេ​។ ​ម្យ៉ាង​ យោធា​ជា​អ្នក​ដែល​បាន​ផ្តួល​រំលំ​របប​រាជា​និយម​ផ្តាច់ការ​ នៅ​ឆ្នាំ​១៩៣២​ និង​ជា​អ្នក​ដែល​បាន​បង្កើត​របប​រាជា​និយម​អាស្រ័យ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២៤​មិថុនា​ឆ្នាំ​១៩៣៣​។ ​ម្យ៉ាង​ទៀត​ ពេញ​មួយ​សតវត្សរ៍​ទី​២០​ យោធា​ដែល​មិន​ចាំ​បាច់​គិតគូរ​ពី​រឿង​ការពារ​ជាតិ​ ដ្បិត​ប្រទេស​ថៃ​មិន​ដែល​ឆ្លង​កាត់​សង្គ្រាម​ បាន​ងាក​មក​រវីរវល់​តែ​ពី​រឿង​ផ្ទៃ​ក្នុង​។ អ៊ីចឹង​ហើយ​ បាន​ជា​មក​ទល់​សព្វ​ថ្ងៃ​ យោធា​ថៃ​ តាំង​ខ្លួន​ជា​កម្លាំង​មួយ​ម្ចាស់​ការ​ មិន​ស្តាប់​បញ្ជា​អ្នក​នយោបាយ​ ផ្តល់​សិទ្ធិ​ដល់​ខ្លួន​ឯង​ ដើម្បី​គាប​សង្កត់​ឬ​រំលំ​រដ្ឋាភិបាល​។ អ៊ីចឹង​ហើយ​ដែរ​ បាន​ជា​នាយក​រដ្ឋ​មន្ត្រី​ថៃ​ជា​ច្រើន​រូប​ សុទ្ធ​សឹង​ជា​នាយ​ទាហាន​ឬ​អតីត​នាយ​ទាហាន​ ដូច​យ៉ាង​លោក​Phibun លោក​Sarit លោក​Thanom ឬ​ក៏​កន្លង​ទៅ​ថ្មីៗ​នេះ​ លោក​Sonthi​។

លើក​ណា​ក៏​ដូច​លើក ​ណា​ ក្រុម​នាយ​ទាហាន​ដែល​បាន​ធ្វើ​រដ្ឋប្រហារ​ តែង​អះអាង​ថា​ គឺ​ដើម្បី​ការពារ​ផល​ប្រយោជន៍​ជាតិ​។ ឧទាហរណ៍​ ទាក់​ទិន​នឹង​រដ្ឋ​ប្រហារ​ឆ្នាំ​១៩៤៧​ ឧត្តមសេនីយ​Phibun​ បាន​និយាយ​អះអាង​ថា​ គឺ​ដើម្បី​ការពារ​ភាព​ថ្លៃថ្នូរ​នៃ​របប​រាជា​និយម​ ប្រឆាំង​នឹង​រដ្ឋាភិបាល​មួយ​ដែល​ទន់​ជ្រាយ​ពេក​ នៅ​ចំពោះ​មុខ​បស្ចិម​លោក​។ ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ រដ្ឋ​ប្រហារ ឆ្នាំ​១៩៧១​វិញ​ ក្រុម​ឧត្តមសេនីយ​បាន​ពន្យល់​ថា​ គឺ​ដើម្បី​ការពារ​ប្រទេស​ ទប់ទល់់​នឹង​ឥទ្ធិពល​កុម្មុយនិស្ត​ដែល​ចេញ​មក​ពី​តំបន់​បណ្តោយ​ព្រំដែន​ជា​ មួយ​ប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី​។ ហើយ​ស្តី​ពី​រដ្ឋ​ប្រហារ​ឆ្នាំ​២០០៦​វិញ​ ក្រុម​ឧត្តមសេនីយ​បាន​ថ្លែង​ថា​ គឺ​ដើម្បី​រក្សា​ស្ថិរភាព​នៃ​ប្រទេស​។

ទោះ ​បី​ជា​មិន​ចេញ​មុខ​ខ្លាំង​ ឥទ្ធិពល​របស់​ព្រះ​មហាក្សត្រ​ថៃ​ធំ​លើស​ឥទ្ធិពល​របស់​យោធា​ទៅ​ទៀត​។ បើ​សិន​ជា​គ្មាន​ការ​គាំទ្រ​ពី​ព្រះ​ចៅ​Bhumibol​ទេ​ រដ្ឋ​ប្រហារ​យោធា​បន្តបន្ទាប់​គ្នា​ តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៥០​មក​ ប្រហែល​ជា​មិន​អាច​ទទួល​ជោគជ័យ​ងាយៗ​ អ៊ីចឹង​បាន​ទេ​។ ជាក់​ស្តែង​ នៅ​ឆ្នាំ​១៩៨១​ រដ្ឋ​ប្រហារ​ប្រឆាំង​នឹង​ឧត្តមសេនីយ​Prem ដែល​គ្មាន​ការ​គាំទ្រ​ពី​សំណាក់​ព្រះចៅ​ Phumibol បាន​ទទួល​បរាជ័យ​ស្មោះ​។

ដោយ ​ឡែក​ យោធា​ រដ្ឋាភិបាល​ និង​រាស្ត្រ​ថៃ​ ទទួល​ស្គាល់​តួ​នាទី​របស់​ព្រះ​មហាក្សត្រ​ ក្នុង​ការ​ដោះ​ស្រាយ​វិបត្តិ​ធ្ងន់ធ្ងរ​និង​ក្នុង​ការ​ផ្សះផ្សា​ជាតិ​ជា​ចាំ ​បាច់​ ទោះ​បី​ជា​តួ​នាទី​នេះ ​មិន​បាន​ចែង​នៅ​ក្នុង​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ក៏​ដោយ​។ នៅ​ឆ្នាំ​១៩៧៣​ ក្រោយ​ពី​រដ្ឋាភិបាល​បាន​វាយ​បង្ក្រាប​ក្នុង​ថ្លុក​ឈាម​ចលនា​និស្សិត​ ឧត្តមសេនីយ​Thanom​ ត្រូវ​បង្ខំ​ចិត្ត​លា​លែង​ចេញ​ពី​មុខ​តំណែង​ នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​និង​និរទេស​ទៅ​រស់​នៅ​ក្រៅ​ប្រទេស​ តាម​សំណូមពរ​របស់​ព្រះ​ចៅ​Phumibol​។ លើស​ពី​នេះ​ទៅ​ទៀត​ ព្រះ​មហាក្សត្រ​ថៃ​ មាន​សិទ្ធិ​ប្រើ​អំណាច​Veto​ ដោយ​មិន​ឡាយ​ព្រះហស្ត​លេខា​ប្រកាស​ឲ្យ​ប្រើ​ប្រាស់​ច្បាប់​ណា​ ដែល​ព្រះអង្គ​មិន​យល់​ស្រប​។ ​ហើយ​ជា​ទូទៅ​ សភា​តែង​តែ​បោះ​បង់​ចោល​ជា​ស្ថាពរ​ ច្បាប់​ដែល​ត្រូវ​បាន​ជំទាស់​ដោយ​ព្រះ​មហាក្សត្រ​។

នៅ​ក្នុង​បរិបទ​ បែប​នេះ​ គេ​អាច​អះអាង​បាន​ថា​ លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​អាស្រ័យ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​នៅ​ប្រទេស​ថៃ​ នា​រយៈ​ពេល​ជិត​៨០​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ​មាន​ដំណើរ​រប៉ាក់​រប៉ើក​។ មូលហេតុ​ទី​មួយ​ គឺ​បណ្តាល​មក​ពី​អំណាច​ធំធេង​ពេក​របស់​ព្រះ​មហាក្សត្រ​ធំ​ធេង​ហួស​សេច​ក្តី​ ចែង​របស់​រដ្ឋ​ធម្មនុញ្ញ​។ មូលហេតុ​ទី​ពីរ​ គឺ​បណ្តាល​​មក​ពី​រដ្ឋប្រហារ​យោធា​មិន​ចេះ​ឈប់​ឈរ​ ដែល​មិន​អាច​ធ្វើ​ឲ្យ​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​អាស្រ័យ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​នៃ​ប្រទេស ​ រីក​ធំ​រឹង​មាំ​បាន​។​ នា​រយៈ​ពេល​៧៦​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ​ ក្រោយ​រដ្ឋ​ប្រហារ​ម្តងៗ​ យោធា​ថៃ​ឡើង​កាន់កាប់​អំណាច​មួយ​ឆ្នាំ​ឬ​ពីរ​ឆ្នាំ​មុន​នឹង​ប្រគល់​អំណាច​ទៅ ​ឲ្យ​ស៊ីវិល​វិញ​ ហើយ​មិន​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​ រដ្ឋាភិបាល​ស៊ីវិល​មួយ​ចំនួន​គ្រប់គ្រង​ប្រទេស​ ក្រោម​ការ​ឃ្លាំ​មើល​របស់​យោធា​ទៅ​ទៀត​។ ឯ​មូលហេតុ​ចុង​ក្រោយ​នៃ​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​រប៉ាក់រប៉ើក​នៅ​ប្រទេស​ថៃ​ គឺ​បណ្តាល​មក​ពី​អស្ថិរភាព​ខ្លាំង​នៃ​រដ្ឋាភិបាល​នីមួយៗ​។

កម្រ​មាន​ ណាស់​រដ្ឋាភិបាល​មួយ​ដែល​អាច​ដឹក​នាំ​ប្រទេស​ មួយ​អាណត្តិ​ពេញ​ ពីព្រោះ​សុទ្ធសឹង​ជា​រដ្ឋាភិបាល​ចម្រុះ​ដែល​ត្រូវ​តែ​រលំ​បះ​ជើង​ ពេល​មាន​ការ​បាក់​បែក​ប្រេះ​ឆា​ នៅ​ក្នុង​ជួរ​ថ្នាក់​ដឹក​នាំ​ប្រទេស​ម្តងៗ​។

ភាព​តាន​តឹង​និង​ អស្ថិរភាព​នយោបាយ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ​ សុទ្ធ​សឹង​ជា​ការ​គំរាមកំហែង​ថ្មី​ ដល់​លទ្ធិ​ប្រជា​ធិបតេយ្យ​ថៃ​។​ រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ឆ្នាំ​១៩៩៧​ ដែល​គេ​ចាត់​ទុក​ថា​មាន​លក្ខណៈ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ជាង​គេ​ ត្រូវ​បាន​បោះ​បង់​ចោល​។ រី​ឯ​លោក​Thaksin ដែល​ឈ្នះ​ឆ្នោត​បន្ត​បន្ទាប់​គ្នា​ នៅ​ឆ្នាំ​២០០១​និង​ ឆ្នាំ​២០០៥​ ក៏​ដូច​បក្ស​ពួក​របស់​លោក​ ដែល​ឈ្នះ​ឆ្នោត​នៅ​ឆ្នាំ​២០០៧​ ត្រូវ​គេ​រារាំង​មិន​ឲ្យ​ដឹក​នាំ​ប្រទេស​បាន​៕
free programes

Read more!

អំណាច​ផ្តាច់ការ និង​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ

លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​បាន​ចាប់​ផ្តើម​ចាក់​ឫស​នៅ​អាស៊ីអាគ្នេយ៍ នៅ​ពាក់​កណ្តាល​ទសវត្សរ៍​ទី​៨០ និង​បាន​គ្រប​ដណ្តប់​ខ្លាំង​ទៅ​លើ​ភូមិភាគ​នេះ​នៅ​ក្នុង​ទសវត្សរ៍​ទី​៩០ ដោយ​សារ​តែ​ការ​រលត់រលាយ​ទៅ​នៃ​សង្គ្រាម​ត្រជាក់ និង​ដោយសារ​តែ​កំណើន និង​សន្ទុះ​សេដ្ឋកិច្ច​ក្លៀវក្លា​នៃ​ប្រទេស​មួយ​ចំនួន​នៅ​ក្នុង​ដំបន់។



មុន​ពេល​មក​ដល់
របស់​បណ្តា​ប្រទេស​អឺរ៉ុប​ អាណានិគមនិយម​ ក្នុង​សតវត្សរ៍​ទី​១៩​ នៅ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ មាន​សុទ្ធ​តែ​របប​រាជា​និយម​ចាស់​គំរិល​។ ក្រោយ​ពេល​ដែល​បណ្តា​ប្រទេស​អាណា​និគម​និយម​ទាំងនេះ​ បាន​ចាក​ចេញ​ពី​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ សឹង​អស់​ទៅ​វិញ​ នៅ​ចុង​ទសវត្សរ៍​ទី​៤០​និង​ដើម​ទសវត្សរ៍​ទី​៥០​ ប្រទេស​ទាំង​អស់​នៅ​ក្នុង​ភូមិភាគ​នេះ​ បាន​ទទួល​រង​ខ្លាំង​ឬ​តិច​ ចំហាយ​នៃ​សង្គ្រាម​ត្រជាក់​។
នៅ​ក្នុង​កាលៈទេសៈ​បែប​នេះ​ ប្រទេស​ខ្លះ​បាន​ក្លាយ​ជា​របប​ផ្តាច់​ការ​ រណប​សហរដ្ឋអាមេរិក​ដូច​ជា​ថៃ​ Philippines សិង្ហបូរី និង​ប្រទេស​​ខ្លះ​ទៀត​ក្លាយ​ជា​របប​ផ្តាច់ការ​កុម្មុយនីស្ត​ រណប​សហភាព​សូវៀត​ ឬ​រណប​ប្រទេស​ចិន​ប្រជាមានិត​ ដូច​ជា​Vietnam​ ឡាវ​ និង​កម្ពុជា​។ គេ​ត្រូវ​រង់​ចាំ​ដល់​ទសវត្សរ៍​ទី​៨០​ ទើប​ឃើញ​ប្រទេស​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​មួយ​ គឺ​Philippines ឈាន​ជើង​មុន​គេ​ ទៅ​រក​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​។ កាល​នោះ​ គឺ​នៅ​ខែ​កុម្ភៈ​ឆ្នាំ​១៩៨៦​ Ferdinand Marcos បុរស​ខ្លាំង​នៃ​ របប​ផ្តាច់ការ​Philippines ត្រូវ​បាន​អាមេរិក​បង្ខំ​ ឲ្យ​រៀប​ចំ​ ការ​បោះ​ឆ្នោត​សេរី​និង​ប្រជាធិបតេយ្យ​ ការ​បោះ​ឆ្នោត​ដែល​ជោគជ័យ​ បាន​ទៅ​ លោក​ស្រី​Cory Aquino ភរិយា​របស់​មេ​ដឹក​នាំ​បក្ស​ប្រឆាំង​លោក​Benigno Aquino ដែល​បាន​ត្រូវ​គេ​ធ្វើ​ឃាត​ នៅ​ឆ្នាំ​១៩៨៣​។ នេះ​គឺ​ជា​រលក​ប្រជាធិបតេយ្យ​ទី​មួយ​។ រលក​ប្រជាធិបតេយ្យ​ទី​ពីរ​ ដែល​បាន​គ្រប​​ដណ្តប់​ទៅ​លើ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ បាន​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​នៅ​ ក្នុង​ទសវត្សរ៍​ទី​៩០​ ឧទាហរណ៍​ដូច​ជា​នៅ​សិង្ហបូរី​ នៅ​ថៃ​ នៅ​កម្ពុជា​ និង​នៅ​ឥណ្ឌូនេស៊ី ​ជា​ដើម​។

មាន​មូលហេតុ​ច្រើន​យ៉ាង ​ ដែល​អាច​ពន្យល់​ប្រជាធិបតេយ្យូប​-នីយកម្ម​ នៅ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ ក្នុង​ទសវត្សរ៍​ទី​៨០​និង​ទី​៩០​។ មូលហេតុ​ទី​មួយ​ គឺ​ការ​រលត់​រលាយ​ទៅ​នៃ​សង្រ្គាម​ត្រជាក់​។ នៅ​ក្នុង​សម័យ​សង្គ្រាម​ត្រជាក់​ របប​ផ្តាច់ការ​មួយ​ចំនួន​ ដូច​ជា​នៅ​ថៃ​ឬ​នៅ​ឥណ្ឌូនេស៊ី​ បាន​ពង្រឹង​អំណាច​របស់​ខ្លួន​ ដោយ​មាន​ការ​ចូល​ដៃ​ពី​សំណាក់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ ដើម្បី​ប្រឆាំង​នឹង​មនោគមវិជ្ជា​កុម្មុយនីស្ត​។ ក្រោយ​សម័យ​សង្គ្រាម​ត្រជាក់​ របប​ផ្តាច់ការ​អស់​ទាំង​នេះ​ដែល​ភាគ​ច្រើន​ជា​របប​សឹក​ អស់​មាន​លេស​ ដើម្បី​ពង្រឹង​ និង​បង្កើន​អំណាច​របស់​ខ្លួន​ទៀត​ហើយ​។ អ៊ីចឹង​ហើយ​ បាន​ជា​សន្តិភាព​និង​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​ អាច​ផ្តើម​ចាក់​ឫស​គល់​ នៅ​ក្នុង​ភូមិភាគ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​បាន​។

មូលហេតុ​ទី​ពីរ​ដែល​អាច​ពន្យល់​ប្រជាធិបតេយ្យូបនីយកម្ម​នៅ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ គឺ​កំណើន​សេដ្ឋកិច្ច ​ដ៏​ខ្លាំងក្លា​របស់​ប្រទេស​នាគ​អាស៊ី​ ដូច​ជា​សិង្ហបូរី​ និង​ក្រោយ​មក​ទៀត​ របស់​ប្រទេស​ខ្លា​អាស៊ី​ ដូច​ជា​Malaisie​ និង​ថៃ​ ពី​ទសវត្សរ៍​ទី​៨០​ ដល់​ឆ្នាំ​១៩៩៧​ ឆ្នាំ​ដែល​វិបត្តិ​សេដ្ឋកិច្ច​បាន​រាតត្បាត​ទៅ​លើ​ទ្វីប​អាស៊ី​។ កំណើន​សេដ្ឋកិច្ច​ដ៏​វិសេស​វិសាល​នេះ​ បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ពួក​អ្នក​វណ្ណៈ​កណ្តាល​ ដែល​ចេះ​ដឹង​ជាង​មុន​និង​ធូរធារ​ជាង​មុន​ កើន​ចំនួន​ លឿន​រហ័ស​ និង​ហ៊ាន​ចេញ​មុខ​ទាមទារ​សេរីភាព​។

គឺ​នៅ​ក្នុង​បរិបទ ​នៃ​ការ​រលត់រលាយ​ទៅ​នៃ​សង្គ្រាម​ត្រជាក់​ បរិបទ​នៃ​កំណើន​សេដ្ឋកិច្ច​ក្លៀវក្លា​បែប​នេះ​ហើយ​ ដែល​គេ​ឃើញ​សង្គម​ស៊ីវិល​មួយ​លេច​ត្រដែត​ឡើង​ និង​ចេញ​មុខ​ទាមទារ​សេរីភាព​ នៅ​ក្នុង​បណ្តា​ប្រទេស​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​។ សហជីព​ ជា​អ្នក​នាំ​មុខ​គេ​ នៅ​ក្នុង​ចលនា​បាតុកម្ម​ប្រឆាំង​នឹង​រដ្ឋាភិបាល​។ ក្រោយ​មក​ទៀត​ មាន​និស្សិត​ និស្សិត​ដែល​ចាប់​ពី​ពាក់​កណ្តាល​ទសវត្សរ៍​ទី​៨០​ទៅ​ បាន​ចុះ​ធ្វើ​បាតុកម្ម​នៅ​តាម​ដង​ផ្លូវ​ ក្នុង​ប្រទេស​ថៃ​ Philippines ភូមា​ និង​ដប់​ឆ្នាំ​ក្រោយ​មក​ទៀត​ ក្នុង​ប្រទេស​ឥណ្ឌូនេស៊ី​។

ចូរ ​កុំ​ភ្លេច​ថា​ របប​ផ្តាច់ការ​របស់​Suharto​ នៅ​ឥណ្ឌូនេស៊ី​ បាន​ដួល​រលំ​ នៅ​ឆ្នាំ​១៩៩៨​ ដោយ​ហេតុ​តែ​ មាន​មហា​បាតុកម្ម​ ក្នុង​ទូទាំង​ប្រទេស​ របស់​សហជីព​និង​របស់​ចលនា​និស្សិត​។

ក្រៅ ​ពី​សហជីព​និង​និស្សិត​ សាសនា​ក៏​បាន​ដើរ​តួ​នា​ទី​មួយ​សំខាន់​ដែរ​ នៅ​ក្នុង​អភិក្រម​នៃ​ការ​ប្រឆាំង​នឹង​របប​ផ្តាច់ការ​។ ឧទាហរណ៍​ជាក់​ស្តែង​ នៅ​ឆ្នាំ​១៩៨៦​ ក្នុង​ប្រទេស​Philippines ព្រះ​វិហារ​Catholique​ បាន​ចេញ​មុខ​គាំ​ទ្រ​លោក​ស្រី​ប្រមុខ​បក្ស​ជំទាស់​Cory Aquino ប្រឆាំង​នឹង​របប​ផ្តាច់ការ​របស់​Ferdinand Marcos។ ដូច​គ្នា​អ៊ីចឹង​ដែរ​ នៅ​ប្រទេស​ភូមា​ ព្រះសង្ឃ​បាន​ជួយ​លាក់​ខ្លួន នៅ​ក្នុង​វត្ត​ ពួក​និស្សិត​ដែល​បាន​ចូល​រួម​ក្នុង​បាតុកម្ម​ ប្រឆាំង​នឹង​របប​ផ្តាច់​ការ​របស់ Ne Win ក្នុង​ឆ្នាំ​១៩៨៨​។

គេ ​ក៏​មិន​អាច​បំភ្លេច​បាន​ដែរ​ តួ​នាទី​របស់​បណ្តា​អង្គការ​មិនមែន​រដ្ឋាភិបាល ​ដែល​ជា​សសរគ្រឹះ​មួយ​ដ៏​មាំ​នៃ​សង្គម​ស៊ីវិល​ មុន​និង​ក្រោយ​ពេល​ ដែល​អំណាច​ផ្តាច់ការ​ខ្លះ​នៅ​ អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ ដួល​រលំ​ហើយ​។

គេ​ក៍​ត្រូវ​ឲ្យ​តម្លៃ​ផង​ដែរ​ដល់​បច្ចេក​វិជ្ជា​ថ្មីៗ​ ដូច​ជា​ទូរស័ព្ទ​ដៃ​ និង​Internet ដែល​បាន​បើក​លទ្ធភាព​ឲ្យ​មាន​ការ​ផ្សព្វផ្សាយ​ពត៌មាន​លឿន​រហ័ស​ និង​ការ​ទាក់ទង​គ្នា​ទាន់​ពេល​វេលា​រវាងមតិ​សាធារណជន​ក្នុង​ស្រុក​និង​មតិ​អន្តរជាតិ​។

យ៉ាង ​ណា​មិញ​ សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ​ អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ នៅ​តែ​ជា​ទី​ ដែល​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ពិបាក​ងើប​ក្បាល​ និង​ពិបាក​ដំណើរ​ការ​។ ពិបាក​ដំណើរ​ការ​ ដោយ​ហេតុ​តែ​វត្តមាន​ដ៍​រឹងមាំ​ និង​ចាស់​ដុះ​ស្លែ​ នៃ​អំណាច​ផ្តាច់ការ​មួយ​ចំនួន​នៅ​ក្នុង​តំបន់​ ដោយហេតុ​តែ​មាន​ ការ​បំផុសបំផុល​ឡើង​នូវ​ទ្រឹស្តី​គោលការណ៍​អាស៊ី​ ដែល​ប្រឆាំង​នឹង​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​បែប​បស្ចិម​លោក​ និង​ដោយហេតុ​តែ​វត្តមាន​របស់​មហាយក្ស​ចិន​ ដែល​អាច​ជា​ហ្រ្វាំង​នៃ​ប្រជាធិបតេយ្យូប​-នីយកម្ម ​នៅអាស៊ី​អាគ្នេយ៍​៕​
free programes

Read more!

ភាព​ផុយ​ស្រួយ​នៃ​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ នៅ​អាស៊ីអាគ្នេយ៍

ភាព​ផុយ​ស្រួយ​នៃ​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ នៅ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ ផុយ​ស្រួយ​ ពីព្រោះ ម៉្យាង សុទ្ធ​សឹង​ជា​ លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ថ្មីថ្មោង​ ដែល​តែង​ជួប​នឹង​វិបត្តិ​នយោបាយ សង្គម សេដ្ឋកិច្ច​ និង​សន្តិសុខ​។ ពីព្រោះ​ម៉្យាងទៀត​ ថ្នាក់​ដឹក​នាំ​ខ្លះ​នៅ​តែ​មិន​ព្រម​ទទួល​គោល​ការណ៍​ប្រជា​ធិបតេយ្យ​បែប​ បស្ចិម​លោក​។


ផែន​ទី​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍

ជា​ការ​ពិត​ណាស់​ដែល​ថា​ បណ្តា​ប្រទេស​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​មួយ​ចំនួន​ បាន​បោះ​ជំហាន​ ទៅ​រក​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ ជា​ពិសេស​នៅ​ក្នុង​អំឡុង​ទសវត្សរ៍​ទី​៩០​។ ក៏​ប៉ុន្តែ​ លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​
ថ្មីថ្មោង​ទាំង​នេះ​ ផុយ​ស្រួយ​មែន​ទែន​ តែង​ជួប​នឹង​វិបត្តិ​បី​ប្រភេទ​ ៖ វិបត្តិ​នយោបាយ​ វិបត្តិ​សង្គម​និង​សេដ្ឋកិច្ច​ និង​វិបត្តិ​សន្តិសុខ​។

វិបត្តិ ​នយោបាយ​តែងតែ​កើត​ឡើង​ នៅ​ពេល​ដែល​ពលរដ្ឋ​ចាប់​ផ្តើម​ប្រឆាំង​នឹង​អ្នក​ដឹកនាំ​ដែល​ខ្លួន​បាន​បោះ​ ឆ្នោត​តែងតាំង​ជា​ប្រមុខរដ្ឋ​ឬ​ប្រមុខ​រដ្ឋាភិបាល​។ ជា​ទូទៅ​ ពលរដ្ឋ​បែក ​ចិត្ត​ ឈប់​គាំទ្រ​អ្នក​ដែល​ខ្លួន​បាន​បោះឆ្នោត​ឲ្យ​ ដោយ​ហេតុ​តែ​ពួក​អ្នក​ដឹក​នាំ​ទាំងនេះ​ ពុក​រលួយ​ ឬ​គ្រប់គ្រង​ប្រទេស​របៀប​ផ្តាច់ការ​ពេក​។ វិបត្តិ​នយោបាយ​បែប​នេះ​ បាន​កើត​ឡើង​ នៅ​Philippines ក្នុង​ខែ​មករា​ឆ្នាំ​២០០១​។ កាល​នោះ​ លោក​ប្រធានាធិបតី​ Joseph Estrada ដែល​ជាប់​ចោទ​ថា​ បាន​គៃ​បន្លំ​យក​ប្រាក់​រដ្ឋ​ ត្រូវ​បង្ខំ​ចិត្ត​លា​ចេញ​ពី​តំណែង​ និង​ប្រគល់​អំណាច​ ទៅ​ឲ្យ​លោក​ស្រី​អនុប្រធានាធិបតី​Gloria Arroyo ​។ ករណី​ស្រដៀង​គ្នា​ ក៏​បាន​កើត​ឡើង​ដែរ​នៅ​ប្រទេស​ឥណ្ឌូនេស៊ី​ ក្នុង​ខែ​កក្កដា​ឆ្នាំ​២០០១​។ កាល​នោះ​ លោក​ប្រធានាធិបតី​Wahid ដែល​ជាប់​ទាក់ទិន​ក្នុង​រឿង​ពុក​រលួយ​ ក៏​ត្រូវ​បាត់​បង់​អំណាច​ដែល​បាន​ទៅ​ក្នុង​ដៃ​របស់​លោក​ស្រី​អនុ​ ប្រធានាធិបតី​ Megawati Sukarnoputri វិញ​ម្តង​។

គ្រោះថ្នាក់ ​ទី​ពីរ​ ដែល​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ថ្មីថ្មោង​ នៅ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ជួប​ប្រទះ​ គឺ​វិបត្តិ​សេដ្ឋកិច្ច​ និង​សង្គម​។ គឺ​ជា​សំណាង​មួយ​ល្អ​ហើយ​ ដែល​វិបត្តិ​សេដ្ឋកិច្ច​អាស៊ី ​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៩៧​ មិន​អូស​បន្លាយ​យូរ​ និង​មិន​ធ្វើ​ឲ្យ​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ក្មេង​ខ្ចី​ទាំង​នេះ​ដួល​រលំ​។ ក៏ប៉ុន្តែ ភាព​ក្រីក្រ​ និង​ទុក្ខ​វេទនា​របស់​ប្រជាជន​ភាគ​ច្រើន​ ដូចជា​នៅ​Philippines ឥណ្ឌូនេស៊ី ឬ កម្ពុជា ធ្វើ​ឲ្យ​ផុយ​ស្រួយ​ លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​។ នៅ​ក្នុង​បណ្តា​ប្រទេស​ទាំង​នេះ លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​នៅ​ខ្វះ​ចន្ទល់​មួយ​ដ៏​សំខាន់​ នោះ​គឺ​ការ​ស្វែង​រក​កំណើន​សេដ្ឋកិច្ច​ ដើម្បី​ឲ្យ​ប្រជាជាតិ​ទាំង​មូល​ធូរធារ​ មិន​មែន​ឲ្យ​ធូរធារ​តែ​អ្នក​មាន​ និងអ្នក​មាន​អំណាច​មួយ​ក្តាប់​តូច​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ​។

ក្រៅ ​ពី​នេះ​ វិបត្តិ​សន្តិសុខ​ក៏​អាច​នឹង​ក្លាយ​ជា​គ្រោះថ្នាក់​ធំ សំរាប់​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ថ្មីថ្មោង​ នៅ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ នា​អនាគត​ខាង​មុខ​។ គ្រោះថ្នាក់​នេះ​ អាច​ស្តែង​ចេញ​ តាម​រយៈ​រូបភាព​ពីរ​ខុស​គ្នា​។ រូប​ភាព​ទី​មួយ​ គឺ​ អំពើ​ភេរវកម្ម​ ដែល​មាន​កើត​ឡើង​ជា​ហូរហែ​ នៅ​ប៉ែក​ខាង​ត្បូង​ប្រទេស​ថៃ​ នៅ​ឥណ្ឌូនេស៊ី​ ឬ​នៅ​Philippines។ ចូរ​កុំ​ភ្លេច​ថា​ ពួក​ភេរវជន​ ជា​ពិសេស​ពួក​ភេរវជន​អ៊ីស្លាម​ជ្រុល​និយម​ ជា​សត្រូវ​របស់​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​។ ឯ​រូបភាព​ទី​ពីរ​នៃ​វិបត្តិ​សន្តិសុខ​ ដែល​អាច​គំរាម​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ នៅ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ គឺ​សង្គ្រាម​ សង្គ្រាម​ស៊ីវិល​ ឬ​សង្គ្រាម​រវាង​ប្រទេស​ជិត​ខាង​របង​ជា​មួយ​។ ជា​ការ​ពិត​ណាស់​ដែល​ថា​ ខុស​ពី​នៅ​ អាស៊ី​បូព៌ា​ដែល​សម្បូណ៌​ទៅ​ដោយ​ចំណុច​ក្តៅ​គគុក​ ដូច​នៅ​ឧបទ្វីប​កូរេ​ ឬ​នៅ​ដៃ​សមុទ្រ​Formose អាស៊ី​អាគ្នេយ៍ ​ជា​តំបន់​ស្ងប់​ល្អ​ គ្មាន​ភាព​តានតឹង​ឡើយ​ នៅ​ដើម​សតវត្សរ៍​ ទី​២១​នេះ​។ ក៏​ប៉ុន្តែ ការ​ប៉ះ​ទង្គិចគ្នា​ជា​ច្រើន​សា​ រវាង​កង​ទ័ព​ថៃ​និង​កង​ទ័ព​ខ្មែរ​ នៅ​ម្តុំ​ ព្រះ​វិហារ​ នា​ចុង​ឆ្នាំ​២០០៨ គួរ​ជម្រុញ​អ្នក​ដឹក​នាំ​នៅ​ក្នុង​តំបន់​ឲ្យ​បង្កើន​ការ​ប្រុង​ប្រយ័ត្ន​។

យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ​ សព្វ​ថ្ងៃ​ អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ នៅ​តែ​ជា​ទី​ ដែល​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​មាន​ដំណើរ​រប៉ាក់រប៉ើក​។ មូលហេតុ​មាន​ច្រើន​យ៉ាង​៖

មូលហេតុ​ទី​មួយ​ គឺ​មក​អំពី​ថ្នាក់​ដឹក​នាំ​ខ្លះ​ មិន​ព្រម​ទទួល​គោល​ការណ៍​ប្រជាធិបតេយ្យ​ បែប​បស្ចិម​លោក​ នាំ​គ្នា​និយាយ​ថា ​មិន​ត្រូវ​អនុវត្ត​ឡើយ​ ឬ​ក៏​មិន​ត្រូវ​អនុវត្ត​ម៉ត់ចត់​ហួស​ហេតុ​ពេក​ទេ​ លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​។ ដើម្បី​ពង្រឹង​ទឡ្ហីករណ៍​នេះ ពួក​គេ​បាន​ទាំង​ចងក្រង​ឡើង​នូវ​អ្វី​ដែល​គេ​ហៅ​ថា​« គោលរណ៍​អាស៊ី​ » (Les valeurs asiatiques)។

តើ​អ្វី​ទៅ​ គោលការណ៍​អាស៊ី​ ? វា​គឺ​ជា​ទ្រឹស្តី​មួយ​ដែល​អតីត​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​សិង្ហបូរី​ Lee Kuan Yew បាន​បង្កើត​ឡើង​ ក្នុង​គោល​ដៅ​ច្រាន​ចោល​លទ្ធិ​ប្រជា​ធិបតេយ្យ​បែប​បស្ចិម​លោក។

Lee Kuan Yew បាន​អះអាង​ជា​អាទិ៍​ថា​ បណ្តា​សង្គម​អាស៊ី​ មាន​ប្រពៃណី​របស់​គេ​ ដែល​ខុស​គ្នា​ស្រឡះ​ពី​ប្រពៃណី​បស្ចិម​លោក​។ ​បស្ចិម​លោក​ឲ្យ​តម្លៃ​ទៅ​លើ​បុគ្គល​ សេរីភាព​ និង​វិស្សមកាល​ ចំណែក​ពិភព​អាស៊ី​ឲ្យ​តម្លៃ​ ទៅលើ​គ្រួសារ​ សង្គម វិន័យ​ សណ្តាប់​ធ្នាប់ អំណាច និង​ការងារ។

Lee Kuan Yew បាន​អះ​អាង​ថា​ គោលការណ៍​អាស៊ី​ប្រសើរ​ជាង​គោលការណ៍​ប្រជាធិបតេយ្យ។ នេះ​មិន​មែន​ជា​ការ​មួយ​ចៃដន្យ​ឡើយ​ ពីព្រោះ ពី​ទសវត្សរ៍​ទី​៨០​ រហូត​ដល់​ពាក់​កណ្តាល​ទសវត្សរ៍​ទី​៩០​ បណ្តា​ប្រទេស​ដែល​គេ​ហៅ​ថា​« នាគអាស៊ី »មាន​កំណើន​សេដ្ឋកិច្ច​ក្លៀវ​ក្លា​ នៅ​ពេល​ដែល​សេដ្ឋកិច្ច​បស្ចិម​លោក​ជា​ទូទៅ​បាត់បង់​សន្ទុះ​ ជា​ហេតុ​ជម្រុញ​ នៅ​ពេល​នោះ​ ឲ្យ​បណ្តា​ប្រទេស​នាគ​សេដ្ឋកិច្ច​ទាំង​នេះ​ និយាយ​អួតអាង​អំពី​គំរូ​សង្គម​របស់​ពួក​គេ​ និង​ទិតៀន​គំរូ​សង្គម​របស់​បស្ចិម​លោក។

មូលហេតុមួយទៀតដែលបង្កឲ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមានដំណើររប៉ាក់រប៉ើក នៅអាស៊ី អាគ្នេយ៍​ គឺ​ការ​លេចត្រដែត​ឡើង​ខ្លាំង​នៃ​ប្រទេស​ចិន​កុម្មុយនីស្ត​ នៅ​លើ​ឆាក​តំបន់​ និង​នៅ​លើ​ឆាក​អន្តរជាតិ​។ ទីក្រុង​Pékin​ខ្លួន​ឯង ​ដែលនៅ​តែ​មិន​ព្រម​ផ្តល់​សិទ្ធិនយោបាយ​ ឲ្យ​ពល​រដ្ឋ​របស់​ខ្លួន​ រក​ស៊ី​ជា​មួយ​ប្រទេស​កាន់​អំណាច​ផ្តាច់​ការ​ដូច​យ៉ាង​ភូមា​ ធ្វើ​ឲ្យ​ទណ្ឌកម្ម​សេដ្ឋកិច្ច​របស់​បស្ចិមលោក​ទៅ​លើ​ប្រទេស​នេះ​គ្មាន​​ប្រសិទ្ធិ​ភាព​ ហើយផ្តល់​ជំនួយ​គ្មាន​ល័ក្ខខណ្ឌ័​នយោបាយ​ ដល់​ប្រទេស​ប្រជាធិបតេយ្យ​ថ្មីថ្មោង​ដូច​ជា​កម្ពុជា​ជា​ដើម​។

ឯ​មូលហេតុ​ចុង​ក្រោយ​ គឺ​ការ​ដែល​ប្រទេស​អាស៊ី​មួយ​ចំនួន​ នៅ​តែ​មិន​ព្រម​បោះបង់​ចោល​រដ្ឋ​ប្រហារ​យោធា​ ដូច​ជា​ថៃ​ជា​ដើម​ ឬ​ក៏​ប្រទេស​Philippines​ ជាទី​ដែល​ពាក្យ​ចចាមអារ៉ាម​ស្តី​ពី​រដ្ឋ​ប្រហារ​យោធា​ចេះ​តែ​លេច​ឮ​ឡើង​មិន​ស្វាង​។

បន្ថែម ​ពី​លើ​នេះ​ ទស្សនៈវិស័យ​នៃ​វិបត្តិ​សេដ្ឋកិច្ច​បច្ចុប្បន្ន​ មិន​អាច​បំផុស​ឲ្យ​មាន​ សុទិដ្ធិនិយម​បាន​ទេ នៅ​ចំពោះ​មុខ​ការ​វិវឌ្ឍន៍​ទៅ​នៃ​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ នៅ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ ពីព្រោះ​បើ​វិបត្តិ​អូស​បន្លាយ​​យូរ​ អ្នក​ក្រីក្រ​នឹង​កើន​ចំនួន​ ហើយ​អាច​នឹង​បែរ​ទៅ​រក​ចលនា​នយោបាយ​ជ្រុល​និយម​៕
free programes

Read more!

ទ័ពព្រៃ Karens នៅភូមា

ពួក​Karens​ដែល​តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៤៨​មក​ ទាមទារ​ឯករាជ្យ​ពី​រដ្ឋាភិបាល​ភូមា​។ នៅ​ភូមា​ មាន​ជន​ជាតិ​ភាគ​តិច​ចំនួនជាង​៤០​សហគមន៍​ដែល​តំណាង​៣០%​នៃ​ប្រជាជនភូមា​ទាំង ​ស្រុង​។ ក្នុង​ចំណោម​ជនជាតិ​ភាគ​តិច​ទាំងនេះ​ ពួក​Karens​ជា​អ្នក​ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​របប​សឹក​ភូមា​សព្វ​ថ្ងៃ​ខ្វល់ខ្វាយ​ជាង​គេ ​។


ផែន​ទី​បញ្ជាក់ពី​តំបន់​រស់​នៅ​របស់​ពួក Karens

ពួក​Karens​ អ្នក​ទាមទារ​ផ្តាច់​ទឹក​ដី​នៅ​ភូមា​ ជា​ទ័ព​ព្រៃ​ចាស់​ជាង​គេ​បង្អស់​ នៅ​ក្នុង​ភូមិ​ភាគ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ និង​នៅ​ក្នុង​ពិភព​លោក​។ តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៤៨​មក​ម៉្លេះ​ ពោល​គឺ​តាំង​ពី​ភូមា​បាន​ទទួល​ឯករាជ្យ​ពី​ប្រទេស​អង់គ្លេស​ពួក​Karens​បាន​ចាប់​អាវុធ​ប្រយុទ្ធ​នឹង​រដ្ឋាភិបាល​ទី​ក្រុង​Rangoon ​ ដើម្បី​ផ្តាច់​តំបន់​ដែល​មាន​ផ្ទៃ​ដី​ប្រមាណ​ប្រាំមួយ​រយ​គីឡូម៉ែត្រ​ក្រឡា​ នៅ​ជាប់​នឹង​ព្រំ​ដែន​ថៃ​ ចេញ​ពី​ការ​ត្រួតត្រា​របស់​ប្រទេស​ភូមា​។ តំបន់​នោះ​ ជា​ភាសា​Karen​មាន​ឈ្មោះ​ថា​ Kawthoolei ប្រែ​ថា​ ប្រទេស​សម្បូណ៌​ផ្កា។
មក​ទល់​សព្វ​ថ្ងៃ​ រដ្ឋា​ភិបាល​ភូមា​ដែល​ប្រើ​មធ្យោបាយ​វាយបង្ក្រាប​យ៉ាង​សាហាវ​ព្រៃ​ផ្សៃ​ជា​ទី​បំផុត​ នៅ​តែ​យក​ជ័យជំនះ​ទៅ​លើ​កង​ទ័ព​រំដោះ​ជាតិ​Karen ​មិន ​បាន​ បាន​ត្រឹម​រុញ​ច្រាន​ទ័ព​ព្រៃ​នេះ​ និង​ប្រជាជន​Karens ចូល​កាន់​តែ​ជ្រៅ​ទៅ​ក្នុង​ព្រៃ​និង​ចូល​ទៅ​ក្នុង​ទឹកដី​ថៃ​ ជា​ទី​ដែល​ពួក​គេ​រស់​នៅ​យ៉ាង​វេទនា​តាម​ជំរំ​នានា។

មាន ​ទឡ្ហីករណ៍​បី​ដែល​អាច​ពន្យល់​ការ​ប្រឹងប្រែង​តស៊ូ​ស្លាប់រស់​របស់​ពួក​ ទ័ពព្រៃ​Karens​។ ទី​មួយ​ ពួក​Karens​គ្មាន​ជម្រើស​អ្វី​ផ្សេង​ក្រៅ​ពី​ប្រយុទ្ធ​ស្លាប់រស់​ ពីព្រោះរបប​សឹក​ភូមា​គ្មាន​បំណង​ចរចា​ជា​មួយ​ពួក​គេ​ឡើយ​ ហើយ​អនុវត្ត​នយោបាយ​មួយ​ដែល​គេ​អាច​វាយ​តម្លៃ​ថា ​ជា​អំពើ​ប្រល័យ​ពូជសាសន៍។ កង​ទ័ព​ភូមា​ដុត​បំផ្លាញ​គ្មាន​សល់​ភូមិ​ស្រុក​និង​ស្រូវ​អង្កររបស់​ពួក​ Karens​ កាប់​សម្លាប់​បុរស​និង​រំលោភ​ស្រ្តី​។ ទីពីរ ពួក​Karens​មាន​វិន័យ​ មាន​សីលធម៌​ មិន​ធ្វើ​ភេរវកម្ម​ មិន​រត់ពន្ធ និង​មិន​ជក់​អាភៀន។ ទី​បី​ ពួក​Karens​ ដែល​មាន​គ្នា​ប្រមាណ ប្រាំពីរ​លាន​នាក់​ជា​ជាតិ​សាសន៍​មួយ​ស្រេច​ទៅ​ហើយ​ ទោះ​ជា​គ្មាន​ប្រទេស​និង​គ្មាន​ស្ថាប័ន​គ្រប់​គ្រង​មាំមួន​ក៏​ដោយ​ ពីព្រោះ​ពួក​គេ​មាន​ប្រវត្តិសាស្រ្ត​ ភាសា និង​វប្បធម៌​ ច្បាស់លាស់ ខុសពី ជន​ជាតិ​ភាគ​តិច​ដទៃ​ផ្សេង​នៅ​ភូមា​ ដូច​ជា​ពួក​Chan​ ជា​ដើម។

ក៏ ​ប៉ុន្តែ តាម​មើល​ទៅ​ពួក​ទ័ព​ព្រៃ​Karens​ នឹង​មិន​អាច​មាន​វត្តមាន​យឺន​យូរ​អ៊ីចឹង​ត​ទៅ​ទៀត​បាន​ឡើយ​។ មូល​ហេតុ​មាន​ច្រើន​យ៉ាង​។​ ម៉្យាង ដូច​ដែល​យើង​បាន​លើក​ឡើង​ខាង​លើ​រួច​ហើយ​ថា​ របប​សឹក​ភូមា​អនុវត្តិ​នយោបាយ​ដែល​គេ​អាច​វាយ​តម្លៃ​ថា​ ជា​នយោបាយ​​ប្រល័យ​ពូជ​សាសន៍​ទៅ​លើ​ពួក​Karens​។
ម៉្យាង​ទៀត ប្រទេស​ថៃ​ដែល​មក​ទល់​ពេល​ថ្មីៗ​នេះ​ គាំ ​ទ្រ​ពួក​ទ័ព​ព្រៃ​Karens​ ផ្តើម​បែ​រ​មក​ត្រូវ​ជា​មួយ​របប​ភូមា​វិញ​ ពី​ព្រោះ​ថៃ​ក៏​ដូច​ភូមា​ដែរ​ ជា​សមា​ជិក​របស់​Asean​ ហើយ​ពីព្រោះ​ថៃ​ឥឡូវ​ ត្រូវ​ការ​ប្រយោជន៍​សេដ្ឋកិច្ច​ ចៀស​មិន​រួច​ពី​រក​ស៊ី​ជា​មួយ​ប្រទេស​ភូមា​។ និយាយ​បែប​ផ្សេង ​ រដ្ឋា​ភិបាល​ទី​ក្រុង​Bangkok​លែង​ត្រូវ​ការ​ពួក​ទ័ព​ព្រៃ​Karens​ ដើម្បី​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ដំបន់​ទ្រនាប់​មួយ​នៅ​ចន្លោះ​ប្រទេស​ខ្លួន​និង​ ប្រទេស​ភូមា​ទៀត​ហើយ​ តែ​ត្រូវ​ការ​អភិវឌ្ឍន៍​តំបន់ ​បណ្តោយ​ព្រំដែន​ ដោយ​ទាក់ទង​ផ្ទាល់​ជា​មួយ​របប​សឹក​ភូមា​។ គឺ​នៅ​ក្នុង​ក្រប​ខ័ណ្ឌ​នៃ​ប្រយោជន៍​សេដ្ឋកិច្ច​នេះ​ហើយ ​ដែល​នៅ​ឆ្នាំ​២០០៥​ ភូមា​និង​ថៃ​បាន​យល់​ព្រម​ព្រៀង​គ្នា​ថា​នឹង​សាង​សង់​ទំនប់​វារីអគ្គីសនី​ចំនួន​បួន​ នៅ​លើ​ទន្លេ​ Salouen។

ក្រៅ ​ពី​ប្រយោជន៍​សេដ្ឋកិច្ច​ដែល​បាន​មក​ពី​ទំនប់វារីអគ្គីសនី​ទាំង​បួន​ របប​សឹក​ភូមា​មាន​គោលដៅ​នយោបាយ​មួយ​ច្បាស់​ នោះ​គឺ​ពន្លិច​ទៅ​ក្នុង​ទឹក​ ស្រុក​ភូមិ​កំណើត​ លំនៅ​ដ្ឋាន​និង​ដំណាំ​ដាំ​ដុះ​របស់​ពួក​Karens​។ ពេល​ណា​ទំនប់​ទាំង​បួន​នេះ​ត្រូវ​សាងសង់​រួច​រាល់​ហើយ​ នោះ​ទឹក​ទន្លេ​Salouen​ នឹង​ជន់​ឡើង​ពីរ​រយ​ម៉ែត្រ​យ៉ាង​តិច​ ដែល​ជា​ហេតុ​នឹង​បណ្តាល​ឲ្យ​តំបន់​ពួក​Karens​លិចលង់​អស់​គ្មាន​សល់​អ្វី​។ ​នៅ​ពេល​នោះ​ មិន​ត្រឹម​តែ​ ទ័ព​ព្រៃ​Karens​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ​ដែល​នឹង​ត្រូវ​វិនាស​សាបសូន្យ​ ពូជ​សាសន៍​Karens​ទាំង​មូល​នឹងអាច​បាត់បង់​ ពីព្រោះ​ពួក​គេ​នឹង​ត្រូវ​ជម្លៀស​ខ្លួន​ចេញ​ពី​ភូមា​ ហើយ​គេ​មិន​ទាន់​ដឹង​នៅ​ឡើយ​ទេ​ ថា​តើ​នៅ​ពេល​នោះ​ប្រទេស​ថៃ​នឹង​ទទួល​ពួក​Karens​ឬ​ទេ ?
free programes

Read more!

ពួក Hmongs ជនជាតិ​ភាគ​តិច​ដែល​Viêtnam​និង​ឡាវ​ធ្វើ​ទុក្ខ

ពួក​ Hmongs​ដែល​​ធ្វើ​សកម្មភាព​​ទ័ព​ព្រៃ​នៅ​ប្រទេស​ ឡាវ​និង​ប្រទេស​Viêtnam​ ជា​ច្រើន​ទសវត្សរ៍​កន្លង​មក​ហើយ​។ របប​កុម្មុយនិស្ត​នៅ​Vientiane​និង​នៅ​Hanoi​ ដែល​ចាត់​ទុក​ពួក​Hmongsថា​ជា​ពួក​ក្បត់​ជាតិ​នៅ​តែ​ធ្វើ​ទុក្ខ​បុក​ម្នេញ​ ទៅ​លើ​ជន​ជាតិ​ភាគ​តិច​នេះ​តរហូត​មក​ទល់​សព្វ​ថ្ងៃ​។


តំបន់​​រស់​នៅ​របស់​ជនជាតិ​ភាគ​តិច​ Hmongs

ពួក​ Hmongs ជា​ទ័ព​ព្រៃ​ចាស់​ជាង​គេ​បង្អស់​មួយ​ នៅ​អា​ស៊ី​អាគ្នេយ៍​។ ជនជាតិ​ភាគ​តិច​នេះ​មាន​គ្នា​ប្រមាណ​ប្រាំបី​សែន​នាក់​ ប្រាំ​សែន​នាក់​នៅ​Viêtnam ​និង​បី​សែន​នាក់​នៅ​ឡាវ​។ រហូត​មក​ទល់​សព្វ​ថ្ងៃ​ របប​កុម្មុយនិស្ត​ឡាវ​ ក៏​ដូច​របប​កុម្មុយនិស្ត​Viêtnam​ដែរ​ តាម​ធ្វើ​ទុក្ខ​បុក​ម្នេញ​ពួក​Hmongs ពី​ព្រោះ​តែ​មូលហេតុ​ពីរ​យ៉ាង​។
ម៉្យាង ពួក​Hmongs​ បាន​ចូល​ដៃ​ជា​មួយ​កងទ័ព​អាមេរិកាំង​ នៅ​ក្នុង​សម័យ​សង្គ្រាម​Viêtnam​ ឆ្នាំ១៩៦៤-១៩៧៥ ។ ម៉្យាង​ទៀត​ ពួក​Hmongs​មួយ​ភាគ​ធំ​បាន​ក្លាយ​ជា​អ្នក​កាន់​សាសនា​Protestant​ ជា​ហេតុ​បង្ក​ឲ្យ​មាន​ភាព​តានតឹង​ជាមួយ​ប្រជាជន​ឡាវ​និង​ជាមួយ​ប្រជាជន​ Viêtnam​ដែល​ជា​អ្នក​កាន់​ព្រះពុទ្ធ​សាសនា​។ ក្រោយ​ពេល​ដែល​ប្រទេស​ឡាវ​និង​ប្រទេស​Viêtnam​បាន​ក្លាយ​ជា​របប​ កុម្មុយនិស្ត​នៅ​ ឆ្នាំ​១៩៧៥ ពួក​Hmongsប្រមាណ​បី​សែន​នាក់​បាន​ភៀស​ខ្លួន​ទៅ​ប្រទេស​ថៃ​ ក្នុង​នោះ​មួយ​ភាគ​ធំ​ បាន​ចេញ​ទៅ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​។ អ្នក​ដែល​មិន​បាន​ចេញ​ទៅ​ប្រទេស​ទី​បី​ សរុប​ទាំង​អស់​ប្រមាណ​ប្រាំបី​ពាន់​នាក់​ បន្ត​រស់​យ៉ាង​វេទនា​នៅ​ប្រទេស​ថៃ​ នៅ​តាម​ជំរំ ដូច​យ៉ាង​ជំរំ​Huai Nam Khao​ជា​ដើម​។ ចំណែក​អ្នក​ដែល​មិន​បាន​ភៀស​ខ្លួន​ចូល​មក​ក្នុង​ទឹក​ដី​ថៃ​វិញ​ ត្រូវ​បាន​រុញ​ច្រាន​ទៅ​ក្នុង​ព្រៃ​ ម្តុំ​តំបន់​ខ្ពង់រាប​ ចន្លោះ​ព្រំ​ដែន​ ថៃ​ ឡាវ ​និង​ Viêtnam ។​
តាំង​ ពី​ឆ្នាំ​២០០២​មក​ បទ​យក​ការណ៍​សំរាប់​ទូរទស្សន៍​និង​សំរាប់​កាសែត​របស់​អ្នក​សារពត៌មាន​បស្ចិម ​លោក​មួយ​ចំនួន​ បាន​បង្ហាញ​នូវ​ទុក្ខ​វេទនា​ និង​ជីវិត​រសាត់​ដូច​ចក​នៅ​លើ​ទឹក​របស់​ពួក​Hmongs​ ក្នុង​ព្រៃ​នៃ​ប្រទេស​ឡាវ​។
គឺ​ដោយ​ហេតុ​តែ​ទីក្រុង​ Vientiane​បន្ត​ចាត់​ទុក​ពួក​Hmongs​ ថា​ជា​ពួក​ក្បត់​ជាតិ​អ៊ីចឹង​ហើយ​ បាន​ជា​ជនជាតិ​ភាគ​តិច​មួយ​នេះ​ គ្មាន​ជម្រើស​អ្វី​ផ្សេង​ក្រៅ​ពី​ធ្វើ​សកម្មភាព​ទ័ពព្រៃ​ប្រឆាំង​​នឹង ​រដ្ឋាភិបាល​​កុម្មុយនិស្ត​ឡាវ​។ នៅ​ឆ្នាំ​២០០៣​ ទ័ពព្រៃ​Hmongs​ បាន​បង្ក​ភេរវកម្ម​ទៅ​ លើ​រថយន្ត​ក្រុង​ជា​ច្រើន​គ្រឿង​ និង​ក្រោយ​មក​ទៀត​ នៅ​ខែ​មេសា​និង​នៅ​ខែ​ឧសភា​ ឆ្នាំ​២០០៤​ ពួក​Hmongs​បាន​បង្ក​ភេរវកម្ម​បំផ្ទុះ​គ្រាប់​បែក​បន្ត​បន្ទាប់​គ្នា​ នៅ​ចំ​កណ្តាល​ទីក្រុង​Vientiane​តែ​ម្តង​។

ទ័ព​ព្រៃ​​ជនជាតិ​ភាគ​តិច​ Hmongs
នៅ​Viêtnam​ឯ​ណោះ​វិញ​ សហគមន៍​Hmongs​ ស្ថិត​នៅ​ក្រោម​ការ​គាប​សង្កត់​របស់​រដ្ឋា​ភិបាល​ដូច​គ្នា​ដែរ​។ ខុស​ពី​ពួក​Hmongs​នៅ​ឡាវ​ ពួក​Hmongs​ នៅ​Viêtnam​មិន​ធ្វើ​សកម្មភាព​ទ័ព​ព្រៃ​ទេ​ ក៏​ប៉ុន្តែ​ដូច​ជន​ជាតិ​ភាគ​តិច​ដទៃ​ដែល​រស់​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​Viêtnam​ដែរ​ ពួក​Hmongs​ត្រូវ​ទីក្រុង​Hanoi​តាមធ្វើ​ទុក្ខ​បុកម្នេញ​។ តាំង​ពី​រដ្ឋា​ភិបាល​បាន​សម្រេច​ធ្វើ​សេរីកម្ម​សេដ្ឋកិច្ច​ មក​ ជន​ជាតិ​Viêt និង​Kinh​ ដែល​តំណាង​៩០%​នៃ​ចំនួន​ប្រជាជន​ទាំង​ស្រុង​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​Viêtnam​សព្វ​ ថ្ងៃ​ បាន​នាំ​គ្នា​ទៅ​តាំង​លំនៅ​ដ្ឋាន​នៅ​តាម​តំបន់​ខ្ពង់រាប ​ នៅ​លើ​ទឹកដី​របស់​ជន​ជាតិ​ភាគ​តិច​ ដោយ​មាន​ការ​ជម្រុញ​ឲ្យ​ធ្វើ​បែប​នេះ​ពី​សំណាក់​អាជ្ញាធរ​។ នៅ​ក្នុង​បរិបទ​បែប​នេះ​ តាំង​ពី​ឆ្នាំ​២០០១​មក​ ពួក​Hmongsក៏​ដូច​ពួក​ជនជាតិ​ភាគ​តិច​ផ្សេង​ទៀត​ដែរ​ តែងតែ​ធ្វើ​បាតុកម្ម​សម្តែង​កំហឹង​ក្រេវក្រោធ​របស់​ពួក​គេ​ បាតុកម្ម​ដែល​តែងតែ​ត្រូវ​បាន​អាជ្ញាធរ​វាយ​បង្រ្កាប​។ ដើម្បី​គេច​ផុត​ពី​ការ​វាយ​បង្ក្រាប​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ ពួក​Hmongs​ជា​ច្រើន​រយ​នាក់​បាន​ទាំង​ភៀស​ខ្លួន​ចូល​មក​ក្នុង​ប្រទេស​ កម្ពុជា​ទៀត​ផង​។ កាល​ពី​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​មុន​ បញ្ហា​ពួក​Hmongs​ដែល​បាន​ចេញ​ពី​Viêtnam​ចូល​មក​ក្នុង​ទឹក​ដី​ខ្មែ​រ បាន​ទាំង​ក្លាយ​ជា​បញ្ហា​អន្តរជាតិ​ទៀត​ផង​ នៅ​ពេល​ដែល​មាន​អន្តរាគមន៍​ពី​សំណាក់​រដ្ឋាភិបាល​អាមេរិកាំង​ដែល​កាល​នោះ​ បាន​យល់​ព្រម​យក​ជនជាតិ​ភាគ​តិច​ទាំង​នេះ​ទៅ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​។
តាំង ​ពី​ឆ្នាំ​២០០៤​មក​ រដ្ឋាភិបាល​ទីក្រុង​Hano​i បាន​បន្ធូរ​ដៃ​ឈប់​វាយ​បង្ក្រាប​ខ្លាំងក្លា​ទៅ​លើ​ពួក​Hmongs​និង​ជនជាតិ​ ភាគ​តិច​ដទៃ​ផ្សេង​ទៀត​ហើយ​ ពីព្រោះ​ប្រទេស​Viêtnam​ត្រូវ​ការ​អ្នក​ទេសចរ​ ត្រូវ​ការ​វិនិយោគទុន​បរទេស​។ ទី​ក្រុង​Hanoi​ថែម​ទាំង​បាន​ដក​ចេញ​ពី​តំណែង​កម្មាភិបាល​ខេត្តខ័ណ្ឌ​មួយ​ ចំនួន​ដែល​បាន​ចូល​រួម​វាយ​បង្ក្រាប​បាតុកម្ម​របស់​ពួក​ជនជាតិ​ភាគតិច​ទៀត​ ផង​។ លើស​ពី​នេះ​ទៅ​ទៀត​ រដ្ឋាភិបាល​Viênam​ក៏​បាន​ផ្តើម​អនុវត្ត​នយោបាយ​លើក​ដំកើង​វប្បធម៌​នៃ​ពួក​ ជនជាតិ​ភាគ​តិច​ ដោយ​បាន​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​បង្រៀន​ភាសា​ជនជាតិ​ភាគ​តិច​នៅ​តាម​តំបន់​នាៗ​ផង​។
free
programes

Read more!

INDIAN SONG

THAI SONG

Template by : kendhin news blog