ដោយ ហ្សង់-ហ្វ្រង់ស័រ តាន់ 07/07/2009
ថ្ងៃទី១៥កក្កដាឆ្នាំ២០០៨ កងទ័ពថៃបានចូលកាន់កាប់ទឹកដីខ្មែរម្តុំតំបន់ក្បែរប្រាសាទ ព្រះវិហារ ហើយក្រាញនៅទីនោះរហូតមកទល់សព្វថ្ងៃ។ ព្រឹត្តិការណ៍នេះបំផុសឡើងនូវជម្លោះទឹកដី និងព្រំដែនដែលមានជាយូរលង់មកហើយរវាងប្រទេសទាំងពីរ។ ព្រឹត្តិការណ៍ដ៏ហ្មងសៅនេះ វាកើតចេញជាពិសេសពីខាងភាគីថៃ ដែលនៅតែមិនអស់អាល័យនឹងទឹកដីខ្មែរនៅប៉ែកខាងជើង ដូចជាបាត់ដំបង និងសៀមរាបដែលខ្លួនធ្លាប់បាន កាន់កាប់មុនសម័យអាណានិគមបារាំង។
បន្ទាត់ព្រំដែនបច្ចុប្បន្នដែលខណ្ឌចែកកម្ពុជា និងថៃជាមរតកដែលបន្សល់ទុកពីសម័យអាណានិគមបារាំង។ ក៏ប៉ុន្តែ ជម្លោះដែនដីរវាងប្រទេសទាំងពីរដែលបន្តមានមកទល់សព្វថ្ងៃ ជាអធិករណ៍យូរលង់ដែលបានចាក់ឫស តាំងពីសម័យមុនបារាំងមកកាន់កាប់កម្ពុជាទៅទៀត។
ជនជាតិសៀម ដែលចុះមកពីប៉ែកខាងត្បូងនៃប្រទេសចិន បានមករស់នៅលើដែនដី នៃអាណាចក្រខ្មែរ ម្តុំប៉ែកខាងជើងនៃជួរភ្នំដងរែកនៅចុងសតវត្សរ៍ទី៩។ បន្តិចម្តងៗ ពូជសាសន៍នេះ ដែលបានបង្កើតរាជាណាចក្រមួយឡើង ចូលប្លន់អង្គរម្តងជាពីរដង វាយយកទឹកដីខ្មែរ ដោយលេបយកទាំងមូលតែម្តងបណ្តាខេត្តជាច្រើន។ កុំតែបានបារាំង ដែលបានដាក់រាជាណាចក្រខ្មែរក្រោមអាណាព្យាបាលរបស់ខ្លួននៅឆ្នាំ១៨៦៣ ម្ល៉េះសម បណ្តាខេត្តខ្មែរមួយចំនួន ដូចយ៉ាងសៀមរាប និងបាត់ដំបងជាដើម ច្បាស់ជាត្រូវបន្តឋិតនៅក្រោមការកាន់កាប់របស់សៀម តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃមិនខានឡើយ។
បារាំងបានប្រើពេលជាង៤០ ឆ្នាំ ដើម្បីចរចាជាមួយសៀម គាបសង្កត់សៀម និងយកពី សៀមមកវិញទឹកដីខ្មែរមួយចំនួន។ ឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែង តាមរយៈសន្ធិសញ្ញាឆ្នាំ១៨៩៣ សៀមបានប្រគល់ខេត្តស្ទឹងត្រែង ហើយក្រោយមកទៀត ផ្អែកទៅលើអនុសញ្ញាឆ្នាំ១៩០៤ ខេត្តម្លូព្រៃ និងទន្លេរពៅ មកឲ្យអាជ្ញាធរបារាំងដែលជាអ្នកត្រួតត្រារាជាណាចក្រខ្មែរ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ តាមរយៈអនុសញ្ញាឆ្នាំ១៩០៤ បារាំង និងសៀមថែមទាំងបានគ្រោងថានឹងគូសឲ្យបានច្បាស់និងជាស្ថាពរ បន្ទាត់ព្រំដែនរវាងកម្ពុជានិងសៀម។ បីឆ្នាំក្រោយមកទៀត សន្ធិសញ្ញាឆ្នាំ១៩០៧បានតម្រូវឲ្យសៀមប្រគល់មកវិញ ដែនដីនៃខេត្តបាត់ដំបង សៀមរាប និងសេរីសោភ័ណ។ ជាថ្នូរវិញ បារាំងប្រគល់ទៅឲ្យសៀមដែនដីដែលកងទ័ពជើងទឹកបារាំង វាយយកនៅខែកក្កដាឆ្នាំ១៨៩៣ នោះគឺ Trat Chantaboun និងDan Sai។ ពីឆ្នាំ១៩០៧ដល់ឆ្នាំ១៩០៩ ភាគីបារាំងនិងភាគីសៀម បានគូសបន្ទាត់ព្រំដែនមួយឡើង ហើយពីឆ្នាំ១៩១៨ ដល់ឆ្នាំ១៩១៩ បង្គោលជាច្រើនសិបដើម ថែមទាំងត្រូវបានដាំទៀតផង នៅលើព្រំដែនប្រវែង៨០០គ.ម ដែលខណ្ឌចែកទឹកដីខ្មែរ និងទឹកដីសៀម។
*
យ៉ាង ណាមិញនៅក្នុងអតីតកាលក៏ដូចបច្ចុប្បន្នកាល រាជបល្ល័ង្ក កងទ័ព និងអ្នកនយោបាយសៀម មិនដែលពេញចិត្តនឹងបន្ទាត់ព្រំដែននេះឡើយ ហើយនៅតែមិនអស់អាល័យនឹង បណ្តាខេត្តខ្មែរ ដែលខ្លួនធ្លាប់បានកាន់កាប់ ជាពិសេសទឹកដីអង្គរដែលសម្បូណ៌ទៅដោយប្រាង្គបា្រសាទ។ ម៉្លោះហើយ ឲ្យតែមានឱកាស សៀមដែលដូរឈ្មោះជាថៃនៅឆ្នាំ១៩៣៩ តែងតែរករឿង សើរើឡើងវិញជានិច្ច សន្ធិសញ្ញាព្រំដែនដែលសល់មកពីអតីតកាល។ នៅក្នុងន័យនេះ នៅឆ្នាំ១៩៤០ ក្នុងសម័យសង្គ្រាមលោកលើកទីពីរ ថៃដែលចូលដៃជាមួយជប៉ុន បានឆក់យកខេត្តបាត់ដំបង និងសៀមរាបទៅវិញ។ គេត្រូវរង់ចាំរហូតដល់ចប់សង្គ្រាមលោកលើកទីពីរ ពេលបារាំងមានឥទ្ធិពលឡើងវិញនៅឥណ្ឌូចិន ទើបឃើញថៃ ដែលត្រូវបានសហគមន៍អន្តរជាតិគាបសង្កត់ យល់ព្រមប្រគល់ខេត្តបាត់ដំបង និង សៀមរាបមកឲ្យកម្ពុជាវិញ។
ក្រោយ មក នៅឆ្នាំ១៩៥៣ គ្រាន់តែកម្ពុជាបានទទួលឯករាជ្យពីបារាំងភ្លាម ថៃចូលមក រករឿងភ្លែតជាថ្មីម្តងទៀត ដោយបានបញ្ជូនទ័ពមកកាន់កាប់ប្រាសាទព្រះវិហារ។ សម្តេចឪនរោត្តម សីហនុ បានចំណាយពេល៩ឆ្នាំ មុននឹងទាមទារប្រាសាទព្រះវិហារបានមកវិញ នៅខែកក្កដាឆ្នាំ១៩៦២ ក្រោយពីតុលាការអន្តរជាតិទីក្រុងLa Hay បានចេញសាលក្រមមួយ ទទួលស្គាល់ថាប្រាសាទនេះជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្មែរ ឋិតនៅលើទឹកដីខ្មែរ និងតម្រូវឲ្យថៃ ដកទ័ពចេញពីទីនោះ។
រហូត មកទល់ឆ្នាំមុន២០០៨ គេនឹកស្មានថាទីក្រុងបាងកក នៅទីបំផុត សុខចិត្តទទួលស្គាល់ហើយបន្ទាត់ព្រំដែន ពីព្រោះនៅឆ្នាំ២០០០ ថៃនិងកម្ពុជាបានទាំងចុះហត្ថលេខាលើ អនុស្សរណៈយោគយល់គ្នាមួយ ដើម្បីគ្រោងដាំបង្គោលលើព្រំដែននៃប្រទេសទាំងពីរ ដោយយកសន្ធិសញ្ញា និងអនុសញ្ញាដែលមានសល់ពីអតីតកាលមកធ្វើជាមូលដ្ឋាន។ តាមការពិត ថៃអត់ដូរចិត្តគំនិតសោះ នៅតែមានពុតដដែល ដោយហេតុថា នៅថ្ងៃទី១៥ កក្កដា ២០០៨ កងទ័ពថៃបានចូលកាន់កាប់តំបន់ក្បែរបា្រសាទព្រះវិហារ មួយសប្តាហ៍ប៉ុណ្ណោះ ក្រោយពីអង្គការUNESCO បានចុះប្រាសាទនេះក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់មនុស្សជាតិ។ វត្តមានរបស់កងទ័ពថៃនៅទីនោះបាននិងកំពុងបន្តបង្កជម្លោះមួយសែន ស្មុគស្មាញដែលអាចនាំទៅរកសង្គ្រាមរវាងប្រទេសជិតខាងទាំងពីរគ្រប់ ពេលវេលា។ ពីព្រោះ ជួនចំពេលមួយដែលប្រទេសថៃកំពុងប្រទះនឹងវិបត្តិផ្ទៃក្នុងមួយ ធ្ងន់ធ្ងរ រាជបល្ល័ង្ក ថ្នាក់ដឹកនាំ និងកងទ័ពថៃ អាចនឹងចង់រកលេសបំផុសបំផុលមនោសញ្ចេតនាជាតិនិយម ដើម្បីផ្សះផ្សាប្រជាជាតិដែលកំពុងបែកបាក់។
ក្រៅពីនេះ ក៏មានដែរជម្លោះព្រំដែនសមុទ្រដែលប្រទេសជិតខាងទាំងពីរមិនទាន់ ដោះស្រាយរួចនៅឡើយ។ នៅឆ្នាំ១៩៧២ តាមរយៈក្រិត្យមួយ របបសាធារណរដ្ឋខ្មែររបស់ លន់ នល់ បានគូសបន្ទាត់ព្រំដែនសមុទ្ររបស់កម្ពុជា ដោយសំអាងទៅលើសន្ធិសញ្ញា ឆ្នាំ១៩០៧។ ក៏ប៉ុន្តែថៃមិនព្រមទទួលស្គាល់ ហើយបានគូសបន្ទាត់ព្រំដែនសមុទ្រនៃប្រទេសគេមួយដែរ ដោយបានខិតចូលមកហួសក្នុងផ្ទៃសមុទ្ររបស់ខ្មែរ។ អ៊ីចឹងហើយ បានជាមានមកទល់សព្វថ្ងៃ តំបន់ត្រួតគ្នាមួយ នៅលើព្រំដែនសមុទ្ររវាងកម្ពុជា និងថៃ។ បាតសមុទ្រនៃតំបន់ត្រួតគ្នានេះដែលច្បាប់អន្តរជាតិហៅថាតំបន់វិវាទ អាចមានផ្ទុកប្រេងកាតទៀតផង៕
free programes
|
Tuesday 7 July 2009
ប្រភពនៃជម្លោះព្រំដែនរវាងកម្ពុជានិងថៃ
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
0 comments:
Post a Comment