ដោយ គឹម ឡាផានី 19/06/2009
ខួបកំណើត លោកស្រី Aung San Suu Kyi គម្រប់ ៦៤ឆ្នាំ ធ្លាក់មកចំថ្ងៃសុក្រនេះ ជាពេលដែលបក្សពួកកាន់ជើងលោកស្រីនៅគ្រប់ជ្រុងជ្រោយក្នុងលោកនាំ គ្នាបញ្ចេញប្រតិកម្ម ទាមទារឲ្យដោះលែងលោកស្រី ដែលកំពុងជាប់ឃុំខ្លួននៅក្នុងពន្ធនាគារ។ ដូចរៀងរាល់ឆ្នាំ អាមេរិក និង អឺរ៉ុបទាមទារឲ្យរបបយោធាផ្តាច់ការភូមាដោះលែង លោកស្រីប្រមុខបក្សជំទាស់ជាបន្ទាន់។ សហភាពអឺរ៉ុបដែលធ្លាប់បានពង្រឹងទណ្ធកម្មទៅលើរបបសឹកភូមា កាលពីឆ្នាំ២០០៧ នៅឆ្នាំនេះ អឺរ៉ុប គំរាមកំហែងថានឹងបន្តឹង ទណ្ឌកម្ម កាន់តែខ្លាំង។
នៅទីក្រុង washington ក្រសួងការបរទេសបានប្រកាសទាមទារឲ្យដោះលែងលោកស្រីជ័យលាភី រង្វាន់ Nobel សន្តិភាព ភ្លាមមួយរំពេចដោយគេសំដែងគារវកិច្ច ថាលោកស្រីបានធ្វើពលីកម្មឲ្យប្រទេសភូមាបានរបបប្រជាធិបតេយ្យនិង ជឿនលឿនទៅមុខ។
នៅថ្ងៃសុក្រនេះ នៅទីក្រុង Bruxelles ប្រមុខដឹកនាំអឺរ៉ុប អំពាវនាវរបបសឹកភូមាឲ្យដោះលែងលោកស្រី Aung San Suu Kyi ជាបន្ទាន់ដែរ និងដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌដោយអឺរ៉ុបសំអាងទៅលើតម្លៃជាសាកលនៃសេរីភាព និងប្រជាធិបតេយ្យភាព។ ព្រោះការបន្តឃុំខ្លួនលោកស្រីទៅមុខទៀតវាមិនសមស្របជាមួយគោល គំនិតនៃសម័យបោះឆ្នោត ដែលយោធាផ្តាច់ការអនុញ្ញាតឲ្យប្រព្រឹត្តទៅនៅឆ្នាំ២០១០ខាងមុខ។ មិនទាំងប៉ុណ្ណោះអឺរ៉ុបបានគំរាមកំហែងថាអាចបន្តឹង ទណ្ឌកម្ម កាន់តែខ្លាំងទៅលើរបបសឹកភូមា។ ទណ្ឌកម្មដែលអឺរ៉ុបធ្លាប់បានដាក់ជាបន្ថែមទៅលើយោធាផ្តាច់ការ ភូមាកាលពីឆ្នាំ ២០០៧ មានជាអាទិ៍ បម្រាមទៅលើអាវុធ ហាមប្រាមមិនឲ្យមានដំណើរចូលទៅក្នុងប្រទសអឺរ៉ុប និង បិទខ្ទប់ប្រាក់ចំណូលរបបយោធាទាំងប៉ុន្មាន នៅ អឺរ៉ុប ការកាត់បន្ថយទំនាក់ទំនងខាងផ្លូវទូត បិទខ្ទប់ការនាំចេញនូវផលិតផលក្នុងស្រុកដូចជា ឈើ ឬ ត្បូងមានតម្លៃ និង ថែមទាំងហាមឃាត់មិនឲ្យមានដំណើរវិនិយោគទនទៅក្នុងសហគ្រាសភូមា ថែមទៀត។ ទណ្ឌកម្មដែលរហូតមកទល់ពេលនេះទៀត របបសឹកភូមានៅតែមិនយកចិត្តទុកដាក់ ដោយនៅតែបន្តការឃុំ ខ្លួនលោកស្រីប្រមុខបក្សជំទាស់ដដែល។
លោកស្រី Aung San Suu Kyi ដែលតុលាការបានកាត់ទោសកាលពីថ្ងៃ១៨ ឧសភា ពីបទបានរំលោភច្បាប់ឃុំខ្លួននៅក្នុងគេហដ្ឋាន បន្ទាប់ពី អ្នកកាសែតអាមេរិកម្នាក់សម្រេចបានលួចទៅចូលជួបលោកស្រី។ ក្នុងខណៈនេះលោកស្រីកំពុងជាប់ឃុំខ្លួននៅក្នុងពន្ធនាគារនឹងអាច ទទួលទោសជាប់គុក៥ឆ្នាំ។
free programes
LABELS
- Khmer krom (5)
- Khmer news (73)
- Phật giáo (8)
- vietnam news (34)
- world news (36)
- พระพุทธศาสนา (3)
- កំណាព្យ (5)
- ប្រវត្តិសាសនាក្នុងលោក ជាភាសាសៀម (6)
- ព្រះពុទ្ធសាសនា (5)
- ភូមិសាស្ត្រកម្ពុជាក្រោម (3)
- ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ (15)
- ស្រីហិតោបទេស (3)
FOLLOWERS
FROM ALL COUNTRY
VIET NAM SONG
CHINESE SONG
ENGLISH SONG
Saturday 20 June 2009
ខួប៦៤ឆ្នាំ លោកស្រី Aung San Suu Kyi ៖ អាមេរិក និងអឺរ៉ុបទាមទារឲ្យដោះលែងលោកស្រី
Posted by sereykh at 06:41 0 comments
Labels: Khmer news
Sunday 7 June 2009
ខ្មែរកម្ពុជាក្រោម រំលឹកខួបបាត់បង់ទឹកដីកាលពី ៦០ ឆ្នាំមុន
ដោយ លី ម៉េងហួរ 04/06/2009
៤មិថុនា ១៩៤៩ - ៤មិថុនា ២០០៩ ថ្ងៃនេះ ជាខួបលើកទី៦០ឆ្នាំ នៃព្រឹត្តិការណ៍ជាប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែលរដ្ឋាភិបាលអាណានិគមបារាំង បានកាត់ទឹកដីខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ប្រគល់ឲ្យវៀតណាម។ ពិធីជួបជុំ ដែលមានព្រះរាជតំណាងព្រះមហាក្សត្រ បានចូលរួមផងនោះ ត្រូវបានធ្វើឡើងនៅទីក្រុងភ្នំពេញ ជាមួយនឹងការលើកឡើងពីទុក្ខសោក ដែលពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមជាង ១៣ លាននាក់ បានរស់នៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់រដ្ឋាភិបាលវៀតណាម ក្នុងរយៈពេល ៦០ ឆ្នាំកន្លងមកនេះ។
ព្រះ ករុណាព្រះមហាក្សត្រ សម្តេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី បានព្រះរាជទានព្រះរាជទ្រព្យចំនួន ១០០០ ដុល្លារ បន្ថែមលើព្រះរាជអំណោយរបស់អតីតព្រះ មហាក្សត្រ នរោត្តម សីហនុ ចំនួន ២០០០ ដុល្លារ ប្រគល់ឲ្យសហគមន៍ខ្មែរក្រោម ដើម្បីរៀបចំពិធីរំលឹកថ្ងៃប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែលរដ្ឋាភិបាលអាណានិគមបារាំង បានកាត់ទឹកដីខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ទំហំជិត ៧ ម៉ឺនគីឡូម៉ែត្រក្រឡា (៦៨ ៩៦៥ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា) ឲ្យទៅរដ្ឋាភិបាលក្រុងណូយ កាលពី ៦០ ឆ្នាំមុន។
ក្រៅពីពិធី រាប់បាត្រព្រះសង្ឃ ១៩៤៩ អង្គ ត្រូវនឹងឆ្នាំ បាត់បង់ទឹកដីខ្មែរកម្ពុជាក្រោម នៅក្នុងពិធីជួបជុំនៅព្រឹកមិញ ផ្ញើសារដល់រដ្ឋាភិបាលអាណានិគមបារាំង ដែលបានកាត់ដីខ្មែរក្រោម ឲ្យវៀតណាម ដោយគ្មានសួរយោបល់របស់កម្ពុជា។ ការកាត់ដីចំនួន ២១ ខេត្ត របស់កម្ពុជា ទៅឲ្យវៀតណាម នៅថ្ងៃ ៤ មិថុនា ១៩៤៩ បាននាំឲ្យខ្មែរក្រោម ទទួលរងគ្រោះ ដោយការគាបសង្កត់ បិទសិទ្ធិសេរីភាពសព្វបែបយ៉ាង ពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលក្រុងហាណូយ។ នេះបើយោងតាម ការកត់សម្គាល់របស់អង្គមីទ្ទិញ។
ការកាត់ដីខ្មែរក្រោម ឲ្យវៀតណាមគ្រប់គ្រង កាលពី ៦០ ឆ្នាំមុន ក៏ត្រូវបានលោក ថាច់ សេដ្ឋា ប្រធានសហគមន៍ខ្មែរកម្ពុជាក្រោម បានថ្លែងប្រាប់អង្គពិធីនៅព្រឹកមិញថា គឺជាប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏ជូរចត់ និងធ្វើឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមជាង ១៣ លាននាក់ បានក្លាយខ្លួនជាជនជាតិភាគតិចរស់លើទឹកដីកំណើតរបស់ខ្លួន មកទល់ពេលនេះ៕
free programes
Read more!
Posted by sereykh at 20:58 0 comments
Labels: Khmer krom
Saturday 6 June 2009
บุพพกรรมของ พระเจ้ามิลินท์ และ พระนาคเสน
เรื่องเบื้องต้น
บุพพกรรมของพระเจ้ามิลินท์และพระนาคเสน
กล่าวคือ เมื่อครั้งศาสนาของสมเด็จพระพุทธกัสสปโน้น
มีพระราชาพระองค์หนึ่งทรงพระนามว่าพระเจ้าวิชิตาวีเสวยราชอยู่ในสาครนครราชธานี
พระองค์ ทรงอนุเคราะห์มหาชนด้วยสัคหวัตถุ ๔สร้างมหาวิหารลงไว้แม่น้ำคงคา ถวายพระเถระทั้งหลายที่ทรงคุณธรรมต่าง ๆ กันมีทรงพระไตรปิฎก เป็นต้นทั้งบำรุงด้วยปัจจัย ๔
เมื่อพระองค์ทรงสิ้น แล้วก็ได้ขึ้นไปบังเกิดเป็น พระอินทร์ ในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ด้วยอานิสงส์นั้นและมหาวิหารที่ท้าวเธอทรงสร้างไว้ ถึงพระองค์สิ้นพระชนม์ไปแล้วก็ดีก็มีพระภิกษุอาศัยอยู่เป็นอันมาก
ใน พระภิกษุสงฆ์เหล่านั้นพระภิกษุทั้งหลายผู้สมบูญด้วยข้อวัตรเป็นอันดี เช้าขึ้นก็ถือเอาไม้กวาดด้ามยาวแล้วนึกถึงพระพุทธคุณ แล้วจึงพากันกวาดบริเวณพระเจดีย์กวาดเอาหยากเยื่อไปรวมเป็นกองไว้
มีพระภิกษุผู้สมบูรณ์ด้วยศีลองค์หนึ่งเรียกสามเณรองค์หนึ่งว่า
"จงมานี้...สามเณร ? จงหอบเอาหยากเยื่อไปทิ้งเสีย"
สามเณร นั้นก็เฉยอยู่ เหมือนไม่ได้ยินพระภิกษุองค์นั้นเรียกสามเณรนั้นถึง ๓ ครั้งเห็นสามเณรนั่งนิ่งเฉยอยู่เหมือนไม้ได้ยินก็คิดว่า สามเณรองค์นี้หัวดื้อจึงไปตีด้วยด้ามไม้กวาด สามเณรก็ร้องไห้ด้วยความเจ็บปวดแล้วหอบเอาหยากเยื่อไปทิ้งด้วยความกลัว
เมื่อหอบเอาหยากเยื่อไปทิ้งนั้นได้ปรารถนาว่า
“ ด้วยผลบุญที่เราได้หอบหยากเยื่อมาทิ้งนี่หากเรายังไม่ถึงนิพพานเพียงใดเราจะ เกิดในภพใด ๆ ก็ตาม ขอให้เรามีเดชเหมือนกับดวงอาทิตย์เที่ยงวันฉะนั้นเถิด"
สามเณรตั้งความปรารถนาดังนี้แล้วก็เดินไปอาบน้ำที่แม่น้ำคงคา ดำผุดดำว่ายเล่นตามสบายใจ
เมื่อ สบายใจแล้วก็ได้เห็นละลอกคลื่นในแม่น้ำนี้มากมายนักหนาก็ยินดีปรีดาจะใคร่มี ปัญญาเฉลียวฉลาดไม่รู้สุดรู้สิ้น ดุจลูกคลื่นในแม่น้ำนั้นและได้คิดว่าอาจารย์ได้ใช้ให้เราหอบเอาหยากเยื่อมา ทิ้งนี้ ไม่ใช่เป็นกรรมของเราทั้งไม่ใช่เป็นกรรมของอาจารย์แต่เป็นการอนุเคราะห์เรา ให้ได้บุญเท่านั้น
ครั้นคิดดังนั้นแล้ว จึงปรารถนาขึ้นอีกเป็นครั้งที่ ๒ ว่า
“ข้าพเจ้า ยังไม่ถึงนิพพานตราบใดไม่ว่าข้าพเจ้าจะไปเกิดในชาติใด ๆ ขอให้ข้าพเจ้ามีปัญญาไม่รู้สิ้นสุดเหมือนกับลูกคลึ่นในแม่น้ำคงคานี้เถิด”
ส่วน พระภิกษุผู้เป็นอาจารย์นั้นเมื่อเอาไม้กวาดไปเก็บไว้ที่โรงเก็บไม้กวาดแล้ว ก็ลงที่ท่าน้ำคงคาเพื่อจะอาบน้ำก็ได้ยินเสียงสามเณรตั้งความปรารถนา จึงคิดว่า
ความปรารถนาของสามเณรนี้เป็นความปรารถนาใหญ่ จะสำเร็จได้เพราะอาศัยพระพุทธคุณ
คิด ดังนี้แล้วจึงหัวเราะขึ้นด้วยความดีใจว่า สามเณรนี้ถึงเป็นผู้ที่เราใช้ก็ยังปรารถนาอย่างนี้ความปรารถนาของสามเณรนี้ จักสำเร็จเป็นแน่แท้ คิดดังนี้แล้ว จึงตั้งความปรารถนาว่า
“ข้าพเจ้ายัง ไม่สำเร็จนิพพานตราบใดขอให้ข้าเจ้ามีปัญญาหาที่สุดมิได้เหมือนกับฝั่งแม่น้ำ คงคานี้ ให้เป็นผู้สามารถแก้ไขปัญหาปฎิภาณทั้งปวงที่สามเณรนี้ไต่ถามได้สิ้น
ให้ สามารถชี้แจงเหตุผลต้นปลายได้เหมือนกับบุรุษที่ม้วนกลุ่มด้ายสางด้ายอันยุ่ง ให้รู้ได้ว่า ข้างต้นข้างปลายฉะนั้นด้วยอำนาจบุญที่ข้าพเจ้าได้กวาดวัด และใช้สามเณรให้นำหยากเยื่อมาเททิ้งนี้เถิด"
เมื่อบุคคลทั้งสองนั้น ท่องเที่ยวเวียนว่ายตายเกิดอยู่ในเทพยดาและมนุษย์ ก็ล่วงมาถึง ๑ พุทธันดรพระพุทธเจ้าเราทั้งหลายผู้เป็นที่พึ่งของโลกได้ทรงพยากรณ์ไว้ว่า
ความ เกิดขึ้นแห่งพระเถระ มีพระโมคคลีบุตรติสสเถระและพระอุปคุตตเถระเป็นต้นจักปรากฎฉันใด ความเกิดขึ้นแห่งบุคคลทั้งสองนั้น ก็จะปรากฎฉันนั้น
เมื่อเรา ปรินิพพานล่วงไปได้ ๕๐๐ ปีแล้ว บุคคลทั้งสองนั้นจักเกิดขึ้นธรรมวินัยอันใด อันเป็นของสุขุมที่เราแสดงไว้ ธรรมวินัยอันนั้นบุคคลทั้งสองนั้นจักแก้ไขให้หมดฟั่นเฝื่อด้วยการไต่ถาม ปัญหากัน ดังนี้
ต่อมาสามเณรนั้น ก็ได้มาเกิดเป็น พระเจ้ามิลินท์ ในสาคลนครอันมีในชมพูทวีปพระเจ้ามิลินท์นั้นเป็นบัณฑิต เป็นผู้ฉลาดมีความคิดดีสามารถรู้เหตุการณ์อันเป็นอดีต อนาคต ปัจจุบันได้
เป็น ผู้ใคร่ครวญในเหตุการณ์ถี่ถ้วนทุกประการ เป็นผู้ได้ศึกษาศาสตร์ต่าง ๆไว้เป็นอันมาก ถึง ๑๘ ศาสตร์ด้วยกัน รวมเป็น ๑๙ กับทั้งพุทธศาสตร์
ศิลปศาสตร์ ๑๘ ประการคือ
๑. รู้จักภาษาสัตว์มีเสียงนกร้อง เป็นต้นว่าร้ายดีประการใดได้สิ้น
๒. รู้จักกำหนิดเขาและไม้ เป็นต้นว่า ชื่อนั้น ๆ
๓. คัมภีร์เลข
๔. คัมภีร์ช่าง
๕. คัมภีร์นิติศาสตร์รู้ที่จะเป็นครูสั่งสอนท้าวพระยาทั้งปวง
๖. คัมภีร์พาณิชยศาสตร์รู้ที่จะเลี้ยงฝูงชนให้เป็นสิริมงคล
๗. พลศาสตร์ รู้นับนักขัตฤกษ์รู้ตำราดวงดาว
๘. คันธัพพศาสตร์ รู้เพลงขับร้องและดนตรี
๙. เวชชศาสตร์รู้คัมภีร์แพทย์
๑๐. ธนูศาสตร์ รู้ศิลปะการยิงธนู
๑๑. ประวัติศาสตร์
๑๒. ดาราศาสตร์ รู้วิธีทำนายดวงชะตาของคน
๑๓. มายาศาสตร์ รู้ว่านี่เป็นแก้วนี่มิใช่แก้ว เป็นต้น
๑๔. เหตุศาสตร์ ผลศาสตร์ รู้จักเหตุรู้จักผลจะบังเกิด
๑๕. ภูมิศาสตร์รู้จักที่จะเลี้ยงโคกระบือรู้จักการที่จะจะหว่านพืชลงในนาไร่ให้เกิดผล
๑๖.ยุทธศาสตร์ รู้คัมภีร์พิชัยสงคราม
๑๗. ลัทธิศาสตร์ รู้คัมภีร์โลกโวหาร
๑๘.ฉันทศาสตร์ รู้จักคัมภีร์ผูกบทกลอนกาพย์โคลง
พระ เจ้ามิลินท์นั้นมีถ้อยคำหาผู้ต่อสู้ได้ยาก ปรากฎยิ่งกว่าพวกเดียรถีทั้งปวงไม่มีใครเสมอเหมือนในทางสติปัญญา ทั้งประกอบด้วยองค์ ๓ ประการ คือ
๑. มีเรียวแรงมาก
๒. มีปัญญามาก
๓. มีพระราชทรัพย์มาก
อยู่มาคราวหนึ่งพระเจ้ามิลินท์ได้เสด็จออกจากพระนครด้วยพลนิกรเป็นอันมากหยุดอยู่นอกพระนครแล้วตรัสแก่พวกอำมาตย์ว่า
" เวลายังเหลืออยู่มากเราจะทำอะไรดีเราจะกลับเข้าเมืองก็ยังวันอยู่สมณพราหมณ์ เจ้าหมู่เจ้าคณะคณาจารย์ที่ยืนยันว่า เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าผู้ใดหนอ อาจสนทนากันเราได้ อาจตัดความสงสัยของเราได้"
เมื่อตรัสอย่างนี้ พวกโยนกข้าหลวงทั้ง ๕๐๐ ก็กราบทูลขึ้นว่า
" ข้าแต่มหาราชาเจ้า บัณฑิตที่จะพอสนทนากับพระองค์ได้นั้นมีอยู่ คือครูทั้ง๖ อันได้แก่ปรูณกัสสป มักขลิโคลาส นิคัณฐนาฎบุตรสญชัยเวฬฎฐบุตร อชิตเกสกัมพล ปกุทธกัจจายนะพระเจ้าข้า ครูทั้ง ๗ นั้นเป็นเจ้าหมู่คณะ เป็นคณาจารย์ มีชื่อเสียงปรากฎ มียศบริวารมีผู้คนนับถือมากขอมหาราชาเจ้าจงเสด็จไปไต่ถามปัญหา ต่อคณาจารย์เหล่านั้นเถิดคณาจารย์เหล่านั้นจะตัดความสงสัยของพระองค์ได้ พระเจ้าข้า
free programes
Posted by sereykh at 22:13 0 comments
Labels: พระพุทธศาสนา
ประวัติพระเจ้ามิลินทร์ กับ พระนาคเสน และกำเนิดพระพุทธรูป
หลังจากที่พระเจ้าปุษยมิตรแห่งราชวงศ์สุงคุได้ทำลายพุทธศาสนาลงอย่างหนัก ทำให้สถานการณ์พุทธศาสนาโดยรวมอ่อนแอลงอย่างมากแต่ศาสนาพราหมณ์เริ่มได้รับ การสนับสนุนฟื้นฟูมากขึ้น ราชวงศ์สุงคะปกครองอยู่ ๑๐๒ ปีจึงสิ้นสุดลง ต่อมาจึงปกครองด้วยราชวงศ์กานวะ ราชวงศ์นี้ส่วนมากเป็นพุทธศาสนิกชนจึงทำให้สถานการณ์พุทธศาสนาดีขึ้นมาก ราชวงศ์นี้มีกษัตริย์ปกครอง ๔ พระองค์ รวมเวลา ๔๕ ปี ในยุคนี้ได้มีพระมหากษัตริย์ที่มีเดชานุภาพยิ่งใหญ่เกิดขึ้นในอินเดียทาง เหนือโดยสายเลือด พระองค์ไม่ใช่ชาวอินเดียอารยัน แต่เป็นเชื้อสายฝรั่งกรีก ผู้ที่ทำให้พุทธศาสนาแผ่ไพศาลในอินเดียเหนือและเลยไปถึงเอเชียกลาง พระองค์คือพระเจ้ามิลินท์หรือเมนันเดอร์ตามสำเนียงกรีก
๑.พระเจ้ามิลินท์ (King Milinda)
เหรียญตราของพระเจ้ามิลินท์
พระเจ้ามิลินท์ (Milinda) หรือเมนันเดอร์ (Menander) ได้ขยายอิทธิพลลงมาถึงเมืองตอนเหนือของลุ่มแม่น้ำคงคา ปรากฏในตำนานฝ่ายบาลีและฝ่ายจีนว่า ตอนแรกพระองค์มิได้เลื่อมใสในพุทธศาสนา ได้ขัดขวางพุทธศาสนาด้วยพระราโชบายต่าง ๆ อนึ่ง เนื่องจากพระองค์เป็นผู้แตกฉานในวิชาไตรเพทและศาสนาปรัชญาต่าง ๆ รวมทั้งพุทธศาสนาด้วย จึงได้เที่ยวประกาศโต้วาทีกับเหล่าสมณะพราหมณ์ ก็สามารถเอาชนะสมณะพราหมณ์เหล่านั้นรวมทั้งพระภิกษุในพุทธศาสนา ขนาดภิกษุสงฆ์พากันอพยพหนีออกจากนครสาคละ (ปัจจุบันอยู่ในเขตปากีสถาน) จนหมดสิ้น เมืองสาคละว่างภิกษุสงฆ์อยู่ถึง ๑๓ ปี จนกระทั้งคณะสงฆ์ต้องเลือกสรรค์ ส่งพระภิกษุหนุ่มผู้เจนจบพระไตรปิฎกและลัทธินอกพระศาสนาองค์หนึ่งชื่อ พระนาคเสนขึ้น ข้อความที่อภิปรายปุจฉาวิสัชนากันนั้นต่อมามีผู้รววบรวมขึ้นเรียกว่า มิลินทปัญหา (Milindapanha) คัมภีร์มีทั้งในฉบับสันสกฤตและบาลี ในฉบับสันสกฤต ให้ชื่อว่า "นาคเสนภิกษุสูตร" ได้มีผู้แปลถ่ายออกสู่ภาษาจีนประมาณพันปีเศษมาแล้ว ส่วนภาษาบาลีนั้นพระพุทธโฆษาจารย์ คันธารจนาจารย์ ชาวมคธ เป็นผู้แต่งคำนิทาน และคำนิคมประกอบเข้าไว้ในมิลินทปัญหาเมื่อพุทธศตวรรษที่ ๙ ส่วนเนื้อธรรมอันเป็นตัวปัญหามิได้กล่าวไว้ว่าผู้ใดแต่ง อย่างไรก็ดีในฉบับสันสกฤตได้บอกชาติภูมิของพระนาคเสนว่าเป็นแคว้นกัศมีระ ในฉบับบาลีกล่าวว่า
พระเจ้ามิลินท์กับพระนาคเสน
ท่านเกิดใน วรรณะพราหมณ์บิดาชื่อโสณุตตระอาศัยอยู่ ณ กชังคลคาม ข้างภูเขาหิมาลัย เป็นข้อความตรงกัน (ภูเขาหิมาลัยตั้งต้นจากแคว้น กัศมีระ (Kashmir) ของอินเดียผ่านเนปาล ธิเบต ภูฐาน สิกขิมจดชายแดนพม่า) ในยุคนั้นพุทธศาสนานิกายสรวาส ดิกวาทิน กำลังเจริญรุ่งเรืองอยู่ พระนาคเสนอาจจะสังกันนิกายนี้ และคัมภีร์ฝ่ายจีนกล่าว่า พระนาคเสนได้รจนาคัมภีร์ตรีกายศาสตร์ด้วยผลของการอภิปราย นับเป็นความสำเร็จอย่างใหญ่หลวงต่อพุทธศาสนา เพราะพระนาคเสนชนะ ส่วนพระเจ้ามิลินท์ยอมจำนนเกิดพระราชศรัทธาปสาทะในพุทธศาสนาเพราะทรงแจ่ม แจ้งในพุทธธรรมโดยตลอดมา วาระสุดท้ายของพระองค์ทรงสวรรคตที่ในกระโจมที่พัก และมีการพิพาทกันระหว่างเจ้าเมืองต่างๆ ของอินเดีย และมีการแจกพระอัฐิของพระเจ้ามิลินท์แก่เมืองต่าง ๆ คล้ายกับพระศาสดา หลังจากการสวรรคตของพระเจ้ามิลินท์แล้ว กษัตริย์กรีกที่ปกครององค์ต่อมาอ่อนแออาณาจักรจึงแตกเป็นแคว้นเล็กแคว้นน้อย พระมหากษัตริย์องค์สุดท้ายในราชวงศ์นี้คือพระเจ้าเฮอมีอุส (Hermaeus) ก่อนที่อาณาจักรจะแตกสลายพร้อมกับการขยายอำนาจของพวกสกะ (Sakas) จากเอเชียกลางเข้าครอบงำอาณาจักรของพระเจ้ามิลินท์เดิม เมื่อทราบประวัติพระเจ้ามิลินท์แล้ว ควรที่จะได้ทราบประวัติของพระนาคเสน พอสมควรดังนี้
๒.พระนาคเสน (Nagasena)
ท่านนับว่าเป็นผู้ทำให้พระเจ้ามิลินท์กลับมานับถือพุทธศาสนา และสนับสนุนเป็นอย่างดี ในมิลินทปัญหากล่าวว่า พระนาคเสนเกิดที่เมืองกชังคละ แถบภูเขาหิมาลัย บิดาเป็นพราหมณ์ชื่อว่าโสณุตตระ ในวัยเด็กอายุ ๗ ขวบได้ศึกษาไตรเพทและศาสตร์อื่น จนเจนจบ จึงถามบิดาว่ามีศาสตร์อื่นที่จะต้องเรียนบ้างไหม บิดาตอบว่ามีเท่านี้ ต่อมาวันหนึ่งได้พบพระโรหนะมาบิณฑบาตที่บ้านบิดา เกิดความเลื่อมใสจึงให้บิดานิมนต์มาที่บ้านถวายภัตตาหารและคิดว่าพระรูปนี้ ต้องมีศิลปวิทยามาก จึงขอศึกษากับพระเถระ พระเถระกล่าวว่า ไม่อาจสอนผู้ที่ไม่บวชได้ จึงของบิดาบวชที่ถ้ำรักขิต ได้ศึกษาพุทธศาสนากับพระโรหนเถระ
ต่อมาเมื่ออายุ ๒๐ ปีก็ได้รับการอุปสมบท วันหนึ่งเกิดตำหนิอุปัชฌาย์ในใจว่าอุปัชฌาย์ของเราช่างโง่จริง ให้เราศึกษาพระอภิธรรมก่อนเรียนสูตรอื่น ๆ พระโรหณะผู้อุปัชฌาย์ทราบกระแสจิตจึงกล่าวว่า พระนาคเสนคิดอย่างนี้หาถูกต้องไม่ พระนาคเสนทราบว่าพระอุปัชฌาย์รู้วาระจิตของตน จึงตกใจและขอขมา แต่พระเถระกล่าวว่า เราจะให้อภัยได้ง่าย ๆ ไม่
พระนาคเสนต้องไปทำภารกิจอย่างหนึ่งที่สำคัญคือต้องไปโปรดพระเจ้ามิลินท์ที่ เมืองสาคละ ให้เลื่อมใสในพระรัตนตรัยก่อนจึงจะอภัยให้ และแล้วพระโรหนะก็ส่งไปศึกษาเพิ่มเติมกับพระอัสสคุตตะ ที่วัตตนิยเสนาสนะวิหารเมืองสาครพักอยู่ ๗ วัน พระเถระจึงยอมรับเป็นศิษย์ ต่อมาได้แสดงธรรมเทศนาให้เศรษฐีท่านหนึ่งฟังจนทำให้เขาบรรลุโสดาบัน และเมื่อมาไตร่ตรองคำสอนที่ตนสั่งสอนอุบาสกก็บรรลุโสดาบันตาม ต่อมาไม่นานจึงเดินทางจากสาคละไปสู่ปาฎลีบุตร พักที่อโศการามแล้วศึกษาธรรมกับพระธรรมรักขิตจนจบภายใน ๖ เดือนพระนาคเสนเดินทางไปบำเพ็ญเพียรที่รักขิตคูหาเป็นเวลานาน ในที่สุดก็ได้บรรลุพระอรหันต์ คณะสงฆ์ทั้งหลายจึงอนุโมทนาแล้วประกาศให้ท่านไปโต้วาทะกับพระยามิลินท์ พระนาคเสนจึงเดินทางไปนครสาคละ แล้วพบพระเจ้ามิลินท์ที่นั้น เมื่อได้ตอบโต้ปัญหากับพระเจ้ามิลินท์แล้ว ทำให้พระองค์เกิดความเลื่อมใสในพุทธศาสนาขึ้นมา และเปล่งว่าจาถึงพระรัตนตรัยตลอดชีวิต
๓.กำเนิดพระพุทธรูป (Creation of Buddha image)
ทฤษฎีการกำเนิดพระพุทธรูป ยังเป็นที่ถกเถียงกันอยู่ แต่มีประเด็นที่น่าพิจารณาอยู่ ๓ ประเด็นคือ
พระพุทธรูปแบบคันธาระ ศิลปะกรีกโรมัน
๑.เชื่อว่าพระพุทธรูปเกิดมาในสมัยที่พุทธองค์ทรงพระชนม์ชีพ อยู่ในหนังสือของพระถังซัมจั๋งซึ่งเดินทางเข้าอินเดียได้กล่าวถึงพระเจ้าอุ เทนเมืองโกสัมพี สร้างพระพุทธรูปไม้จันทน์บูชาพระพุทธองค์ และพระเจ้าปเสนทิโกศล เมืองสาวัตถีก็สร้างพระพุทธปฏิมาขึ้นเช่นกัน แต่หลักฐานทางโบราณคดียังไม่มีการขุดพบ จึงยังไม่มีสิ่งยืนยันที่เด่นชัดหรือมีน้ำหนักพอ นอกจากนั้นยุคสมัยพระเจ้าอโศกมหาราชก่อนพุทธปรินิพพานสองร้อยปีเศษ ก็ไม่ปรากฏว่าพระองค์สร้างพระพุทธรูปแต่อย่างใดเป็นแต่แกะสลักรอยพระพุทธบาท แทนเท่านั้น
๒.เกิดในสมัยพระเจ้ามิลินท์หรือเมนันเดอร์ซึ่งเป็นกษัตริย์กรีกปกครอง อินเดียโดยมีเมืองหลวงที่สาคละ ในหนังสือตำนานพระพุทธเจดีย์ของสมเด็จ ฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ กล่าวว่าเริ่มสร้างสมัยนี้ แต่มาแพร่หลายสมัยพระเจ้ากนิษกะมหาราช ในหนังสือประวัติศาสตร์ พุทธศาสนาของเจ้าคุณพระราชธรรมนิเทศ (ระบบฐิตญาโณ) ก็กล่าวว่าสร้างในสมัยพระเจ้าคุณพระเจ้ามิลินท์ เช่นกัน ทฤษฎินี้มีผู้ยอมรับมากที่สุด
๓.เกิดในสมัยพระเจ้านิษกะมหาราช ปกครองอินเดียเหนือโดยมีศูนย์กลางที่เมืองโปุรุษปุระ หรือ เปชวาร์ หนังสือกำเนิดพระพุทธรูปหลายสมัยขอบรรจบเทียมทัตกล่าวว่าพระพุทธรูปแบบคัน ธารราฐเกิดในสมัยพระเจ้ากนิษกะนี้ ก่อนหน้ายังไม่มีการสร้างแต่อย่างใด พระเจ้ากนิษกะทรงรับสั่งให้ช่างกรีก สร้างพระพุทธรูปขึ้นตามแนวพุทธลักษณะศิลปะผสมกรีก-โรมัน
อย่างไรก็ตามการสร้างพระพุทธรูปส่วนมากแล้ว เชื่อกันว่าเริ่มจากสมัยพระเจ้ามิลินท์เป็นต้นมา กล่าวคือเมื่อชนชาติกรีกเข้ารุกรานอินเดีย เมื่อชนชาติกรีกที่เข้ามาตั้งแต่พระเจ้าอเล็กซานเดอร์เข้ารุกรานอินเดียได้ แล้ว ก็ได้ตั้งรกรากถาวรที่บากเตรีย คันธาระ สาคระและหลายส่วนของอาฟกานิสถาน ปากีสถานและอินเดียเหนือเริ่มมาเลื่อมใสในพุทธศาสนา คำว่า คันธาระ (Gandhara) มาจากคำว่า คันธารี คติของพวกกรีกไม่รังเกียจสร้างรูปเคารพและก่อนที่จะเปลี่ยนมาเป็นพุทธมามกะ ก็ได้สร้างรูปเคารพของตนอยู่มากมายหลายองค์ด้วยกัน เช่น เทพเจ้ายูปีเตอร์หรือ ซิวส์ ฮิรา เฮอร์มีส อิรีสอพอลโล อาร์เตมิส เอเธนา โปซีดอน อาโปรดตี ฯลฯ เทพเจ้าเหล่านี้ส่วนใหญ่เป็นพระเจ้าประจำธรรมชาติ และพวกกรีกสร้างเป็นเทวรูปดุจมนุษย์มีสัดส่วนเป็นสันงดงามจนจัดเป็น สัญลักษณ์อันหนึ่งแห่งศิลปกรรมของชาติกรีกโบราณ
ครั้นเมื่อเปลี่ยนใจมาเลื่อมใสพุทธศาสนา นิสัยความเคยชินที่ได้กราบไหว้บูชาเทวรูป ทำให้พวกกรีกเกิดมโนภาพคิดสร้างพระพุทธรูปขึ้นมาบ้าง เพื่อให้เป็นทัสนานุตตริยะยามนึกถึงพระบรมศาสดา ไม่เกิดความว้าเหว่เปลี่ยวใจ ฉะนั้นจึงได้เกิดคติสร้างพระพุทธรูปขึ้นในหมู่ชาวกรีกขึ้นก่อน ภายหลังพุทธมามกะชนชาติอินเดียได้พบเห็นพระพุทธรูปเข้าก็เกิดความปสาทะจึง ได้หันมานิยมสร้าง พระพุทธรูปตามคติของชาวกรีกขึ้น แต่ได้ดันแปลงเป็นแบบอย่างศิลปกรรมแห่งชนชาติของตน แม้พวกพราหมณ์พลอยเกิดสร้างเทวรูปพระอิศวร พระนารายณ์ขึ้นกราบไหว้บูชา คติรังเกียจสร้างรูปเคารพจึงเป็นอันจืดจางไปจากชาติชาวอินเดียโดยพฤตินัย ในสมัยพระเจ้ามิลินทะจึงนับว่าเป็น ยุคแรกแห่งการสร้างพระพุทธรูป ลักษณะพุทธรูปของช่างชาวกรีกก็สร้างให้เหมือนมนุษย์จริง ลักษณะที่เห็นว่างดงามดวงพระพักตร์คล้ายคลึงกับเทวรูป จนบางครั้งทำเป็นพระมัสสุ (หนวด) บนพระโอษฐ์ก็มี เบื้องบนพระเศียรทำเป็นพระเกตุมาลา (ขมวดผม) เพื่อให้เห็นแตกต่างจากรูปพระสาวก เส้นพระเกศาก็ทำเป็นลักษณะม้วนเกล้า ดังเช่นพระเกศาของพระกษัตริย์ ผ้ากาสาวพัสดุ์ทำเป็นรอยกลีบย่นเห็นชัดเจนดุจผ้าจริง ๆ และมักจะมีประภามณฑลรายรอบพระเศียร แต่ไม่มีลวดลาย พระพุทธปฏิมากรดังกล่าวนี้ ช่างกรีกคิดสร้างสรรค์เป็นปางต่าง ๆ โดยอาศัยพระพุทธจริยาที่ทรงบำเพ็ญเป็นบรรทัดฐาน เช่น ปางตรัสรู้ก็ทำเป็นขัดสมาธิวางพระหัตถ์ซ้อนกันภายใต้ร่มไม้โพธิพฤกษ์ ปางแสดงพระธรรมจักรทำเป็นรูปประทับบนบัลลังก์ และจีบพระดรรชนี เป็นวงกลมดุจวงจักรดังนี้ เป็นต้น อย่างไรก็ดีพุทธศิลป์ดังกล่าวนี้ มาแพร่หลายรุ่งเรืองอย่างกว้างขวางก็ในสมัยต่อมาคือสมัยพวกอินโดไซรัส หรือ พวกง้วยสีมีอำนาจในอินเดียภาคเหนือเรียกว่า "พุทธศิลป์แบบคันธาระ (Gandhara Arts)" ทั้งนี้เพราะเกิดขึ้นแถวแคว้นคันธาระนั่นเอง
free programes
Posted by sereykh at 22:03 0 comments
Labels: พระพุทธศาสนา
ល្បើកក្រើនជាតិ
កាព្យពាក្យ ៧ តាមលំដាប់អក្សរ
ឃុនបណ្ណានុរក្ស ប៊ូ- ប៉ូ នៅពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ
រៀបរៀង
ក - កបកើតមកជាកូនខ្មែរ
ខ - ខំគិតបែរប្រែគំនិត
គ - គួរសេពគប់លោកបណ្ឌិត
ឃ - ឃើញត្រូវពិតរួចសឹមថា ។
ង - ងើបមើលជាតិខ្មែរដូចគ្នា
ច - ចូរសមគ្គាជួយរដ្ឋា
ឆ - ឆបប្រកបដោយបញ្ញា
ជ - ជួយស្តីថាតឿនកូនចៅ ។
ឈ - កុំឈប់ស្ងៀមមើលបំណាំ
ញ - ញឹកខាងចាំពាក្យប្រដៅ
ដ - ដឹងឲ្យគ្រប់កុំល្ងង់ខ្លៅ
ឋ - កុំដុកដាន់ដោលគ្នាឯង
ឍ - ធើឫកខែងចង់ស្រណុក
ណ - ណាត់ញុះញង់ឲ្យអុកឡុក
ត - តោងសំកុកគិតឲ្យជ្រៅ ។
ថ - ថប់ទៅមុខក្រែងវិនាស
ទ - កុំទីសទាសចោលលំនៅ
ធ - ធៀបដូចទូក ឬ សំពៅ
ន - នៅមិននឹងមួយកន្លែង
ប - បើបានធំកុំស្អប់តូច
ផ - ផាត់កាត់ខូចចេញឲ្យស្ដែង
ព - ពិតជាប្រុសខំប្រឹងប្រែង
ភ - ភ័យខ្លាចក្រែងជាតិខ្ញុំគេ ។
ម - មកពិខិតខំរៀនសូត្រ
យ - យោងឲ្យរបូតប្រឹងរិះរេ
រ - រកឧបាយកលគ្នាន់គ្នេរ
ល - លើកជាតិគេជាតួយ៉ាង ។
វ - កុំវិលវល់ទៅតាមខ្យល់
ស - សូមកុំឆ្ងល់នឹងសំណាង
ហ - ហាមចិត្តខ្លួនកុំឲ្យអាង
ឡ - កុំឡូងឡាងទាស់ទែងគ្នា ។
អ - អងស្នងជាតិចាស់បុរាណ
អា - អាងភូមិឋាននៃវិជ្ជា
ឥ - ឥតប្រយោជន៍កុំនឹកនា
ឦ - ឲ្យភាវនាតែចំរើន ។
ឧ, ឪ - ឧស្សាហ៍តែងក្បួនច្បាប់
ឫ, ឬ - កាន់កាប់ឲ្យច្រើន
ឭ, ឮ - ត្រូវខំធ្វើឲ្យកើន
ឯ, ឰ - ចំរើនប្រទេសជាតិ ។
ឱ - ឲ្យសុខាដល់គ្នីគ្នា
ឨ - ឱបរាំងរាកុំឲ្យឃ្លាត
អុំ, អំ - ចូរខំកុំវិវាទ
អាំ, អះ - ទើបជាតិខ្មែរថ្កើងអើយ ! ។
free programes
Posted by sereykh at 21:40 0 comments
Labels: កំណាព្យ
វិធីអប់រំចិត្ត
ស៊ិន - ហ៊ាន ស្មៀននៅពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ
រៀបរៀង
១ - ចិត្តគឺអ្វី ?
ចិត្តគឺជាធម្មជាតិគ្មានរូបដែលជាស្ដេចគ្រប់គ្រងនគរកាយ ។ ចិត្តនេះគេមិនអាចមើលឃើញដោយមំសចក្ខុបានទេ ព្រោះជានាមធម៌, តាមពិត អ្នកដែលមិនដឹងចិត្តថាគឺអ្វី តែងមិនឃើញចិត្តទេ, តែកាលបើដឹងថាចិត្តគឺអ្វី តែងឃើញចិត្តបានតាមកម្លាំងនៃសេចក្ដីដឹងនោះ ។
គេច្រើនចូលចិត្តថា វិញ្ញាណ, មនោ, ចិត្ត ទាំង ៣ នេះដូចគ្នា, ព្រោះហេតុនោះ គេទើបកំណត់វិញ្ញាណជាចិត្ត ចិត្តជាវិញ្ញាណខ្លះ, មនោជាចិត្ត ចិត្តជាមនោខ្លះ, ច្រឡូកច្រឡំគ្នាអស់ទៅ ទាំងនេះឯងព្រោះតែមិនស្គាល់ចិត្តថាជាអ្វី ។ ដែលពិតនោះ វិញ្ញាណ, មនោ, ចិត្តនេះមានមុខការផ្សេង ៗ គ្នា តែជាប់ទាក់ទងគ្នា ។
វិញ្ញាណគឺការដឹងច្បាស់ផ្លូវភ្នែក ត្រចៀក ច្រមុះ អណ្ដាត កាយចិត្ត ហើយវិញ្ញាណនេះជាផ្លូវដែលតដល់ចិត្ត ហេតុនោះ វិញ្ញាណទុកដូចជាអ្នកបញ្ជូន, មនោទុកដូចជាអ្នកទទួល, ចិត្តទុកដូចជាអ្នកដឹង ។ ចិត្តដែលមានស្រឡាញ់មានស្អប់ជាដើម ព្រោះមានគ្រឿងផ្សំគឺអារម្មណ៍ហើយនឹងគ្រឿងទទួលគឺកិលេស ។ អារម្មណ៍នឹងកិលេសផ្សំគ្នាកាលណា គឺធ្វើចិត្តឲ្យវិបរិត ដូចវិទ្យុកំចាយសម្លេង ត្រូវមានគ្រឿងបញ្ជូននឹងគ្រឿងទទួលសម្លេងទើបប្រាកដបាន ពុំនោះទេដូចអគ្គិសនីដែលឲ្យកើតប្រយោជន៍ជាច្រើន មានឲ្យកើតពន្លឺជាដើម ក៏ព្រោះមានគ្រឿងផ្សំព្រមទាំងខ្សែ ប្រដាប់បើកបិទ នឹងអំពូលដូចម្ដេចមិញ, វិញ្ញាណ, មនោ ចិត្ត ក៏មានមុខការជាប់ទាក់ទងគ្នាដូច្នោះដែរ ។ ចិត្តដែលមានអារម្មណ៍ចូលមកផ្សំព្រោះកំណាចកិលេស ដែលមានឫសគល់មកអំពីរាគៈ ឬ លោភៈ ទោសៈ មោហៈ ទើបមានសេចក្ដីស្រឡាញ់សេចក្ដីស្អប់, ចិត្តដូច្នេះ នៅក្រោមអំណាចកិលេស ។ សេចក្ដីជាប់ចំពាក់ទាំងឡាយក្នុងលោក ដែលកើតឡើងហើយក្នុងអតីតក្ដី ក្នុងបច្ចុប្បន្នក្ដីក្នុងអនាគតក្ដី តែងកើតមានឡើង ព្រោះចិត្តនៅក្រោមអំណាចកិលេសជាមូលហេតុ ។ កាលណាចិត្តមិនមានគ្រឿងផ្សំគឺអារម្មណ៍ នឹងគ្រឿងទទួលគឺកិលេសទេ កាលនោះចិត្តក៏មានអំណាចលើកិលេស គឺនៅក្នុងលោក សូម្បីលោកនឹងជាប់ចំពាក់ដូចម្ដេច ក៏មិនអាចធ្វើឲ្យចិត្តញាប់ញ័របាន ។ ព្រោះហេតុនោះ ក្នុងផ្លូវព្រះពុទ្ធសាសនាទើបលើកការអប់រំចិត្តថាជាកិច្ចសំខាន់ បំផុត ។ រឿងរ៉ាវនឹង វត្ថុស្ថានទាំងឡាយដែលប្រាកដនៅក្នុងលោក សុទ្ធតែជាការសម្ដែងចេញរបស់ចិត្តទាំងអស់ ។ វត្ថុគ្រប់យ៉ាងទើបធ្លាក់ក្នុងអំណាចរបស់ចិត្ត មានតែចិត្តប៉ុណ្ណោះទេដែលអាចធ្វើលោកឲ្យញាប់ញ័រ ឬធ្វើលោកឲ្យស្ងប់បាន ព្រោះហេតុដូច្នោះទើបគួរអប់រំចិត្ត ។
២ - លក្ខណៈរបស់ចិត្ត
ចិត្តជាធម្មជាតិវិចិត្រក្រៃពេក ដោយសារអារម្មណ៍ចូលមកផ្សំដូចព័ណ៌ជ្រលក់សំពត់ កាលប្រើព័ណ៌បែបណាជ្រលក់សំពត់ សូម្បីសំពត់នោះមានព័ណ៌ស ក៏ត្រូវផ្លាស់ទៅតាមព័ណ៌ជ្រលក់នោះ សំពត់ទើបមានព័ណ៌ផ្សេង ៗ ដូចម្ដេចមិញ ចិត្តក៏ដូច្នោះដែរ ។ មនុស្សម្នាក់ ៗ មានចិត្តតែ ១ ដួងទេ តែដែលមានច្រើនដួង ព្រោះអារម្មណ៍នោះឯងចូលមកលាយ, គឺកាលចិត្តប្រកាន់អារម្មណ៍ណាក៏ប្រែទៅតាមអារម្មណ៍នោះ ។
លោកពោលថា ចិត្តនេះជាធម្មជាតបម្រះននៀល អន្ទះអន្ទែងរក្សាបានដោយកម្រ ហាមឃាត់បានដោយកម្រ ត្រាច់ទៅក្នុងទីឆ្ងាយត្រាច់ទៅតែ ១ ដួង មានកាយជាទីអាស្រ័យ ហេតុនេះ ការកំណត់ដឹងលក្ខណៈរបស់ចិត្ត ក៏គួរនឹងកំណត់ដឹងដោយន័យនេះ ។
តាមប្រក្រតី ចិត្តនេះកាលបើត្រូវព្រាត់ប្រាសចាកអារម្មណ៍ដែលធ្លាប់សេពគប់មក ហើយ ក៏សំដែងអាការបម្រះននៀល ដូចត្រីដែលគេលើកចេញពីទឹកបោះទៅលើគោក, ជាធម្មជាតអន្ទះអន្ទែង ដោយសំដែងអាការឲ្យប្រាកដដូចពានរក្នុងព្រៃ ឬដូចទង់ដែលនៅលើសសរកាលខ្យល់បក់ក៏ត្រឡប់ទៅត្រឡប់មក, ជាធម្មជាតរក្សាបានដោយកម្រគេក៏ដឹងបានដោយអាការដែលសំដែងចេញ ដូចគោដែលនៅជិតស្រែមានសំទូង គេកម្រនឹងរក្សាកុំឲ្យស៊ីសំទូងក្នុងស្រែនោះបាន, ជាធម្មជាតហាមឃាត់បានដោយកម្រ ដោយមានអាការដូចក្មេងដែលកំពុងរពឹសកម្រនឹងហាមឃាត់មិនឲ្យរពឹស បាន, ត្រាច់ទៅក្នុងទីឆ្ងាយចំពោះតែ ១ ដួងគឺត្រាច់ស្វែងរកអារម្មណ៍ ឬរឿងរ៉ាវដែលធ្លាប់ដឹងធ្លាប់ឃើញមិនឈប់ឈរ ស្ថានទីណាដែលធ្លាប់ទៅហើយ សូម្បីត្រឡប់មកយូរ ក៏ត្រាច់ទៅក្នុងស្ថានទីនោះបាន កាយនៅទីនេះទេតែចិត្តអាចត្រាច់ទៅពេញលោក បើនឹងរាប់រយផ្លូវដែលចិត្តត្រាច់ទៅមួយថ្ងៃ ៗ ក៏ហួសប្រមាណដែលនឹងរាប់បាន ចំពោះកាយត្រាច់ទៅមិនបានត្រឹមណា ព្រោះត្រូវហត់នឿយ តែចិត្តមិនមែនដូចកាយទេ ទីណាកាយត្រាច់ទៅមិនបានចិត្តត្រាច់ទៅបាន សូម្បីមានគ្រឿងកំបាំងក៏លេចរួចទៅបាន ទីដែលគេហាមក៏បំពានចូលទៅ ព្រោះហេតុអ្វី ? ព្រោះអារម្មណ៍នោះដែលចូលមកផ្សំចិត្តមានច្រើនយ៉ាង ចិត្តប្រកាន់អារម្មណ៍នេះហើយ បណ្ដោយទៅប្រកាន់អារម្មណ៍ឯណោះទៀត វិលទៅវិលមករកទីបំផុតគ្មាន ទើបឈ្មោះថាត្រាច់ទៅក្នុងទីឆ្ងាយ ហើយត្រាច់ទៅតែ ១ ដួង ។
កាយយើងនេះ បើមិនមានចិត្ត ក៏មានអាការដូចភាពយន្តដែលខ្វះមនុស្សទាញ កាលបើមានចិត្តចូលអែបអាស្រ័យ ក៏មានអាការដូចភាពយន្តដែលមានមនុស្សទាញ, ភាពយន្តនឹងសំដែងអាការលោតរាំផ្លាស់ប្ដូរទៅយ៉ាងណា ក៏ព្រោះមនុស្សទាញ, កាយសំដែងអាការឲ្យប្រាកដយ៉ាងណាបានក៏ព្រោះចិត្តជាអ្នកបង្គាប់ការ ឬនឹងប្រៀបកាយដូចផ្ទះ ចិត្តដូចអ្នកនៅអាស្រ័យ ផ្ទះនោះបើម្ចាស់អ្នកនៅអាស្រ័យជាមនុស្សមានកិរិយាមារយាទល្អ ក៏ជាផ្ទះល្អ មានគ្រឿងប្រដាប់វិចិត្រល្អ តាមកម្លាំងរបស់ម្ចាស់ផ្ទះ ជាទីគួរមើលគួរសរសើរជាបសាទនីយស្ថាន ឲ្យកើតសេចក្ដីជ្រះថ្លាដល់អ្នកបានឃើញ ដូចព្រះសុគន្ធកុដី ទីគង់នៅរបស់ព្រះពុទ្ធ ឬប្រាសាទរាជវាំងរបស់ព្រះមហាក្សត្រជាដើម តែបើម្ចាស់ផ្ទះនោះជាមនុស្សមិនល្អ គឺជាពាលជន ដូចចោរជាដើម ផ្ទះនោះក៏ត្រឡប់ក្លាយទៅជាទីគួរខ្លាច មិនគួរឲ្យចូលជិតបាន ខនេះមានឧបមាដូចម្ដេចកាយនឹងចិត្តក៏ដូច្នោះដែរ ។ កាលចិត្តបានទទួលការអប់រំក្នុងផ្លូវល្អដែលជាប្រយោជន៍ហើយ អាការដែលសំដែងចេញមកតាមផ្លូវកាយផ្លូវវាចាក៏ល្អ តែបើចិត្តខ្វះការអប់រំ ឬ បានអប់រំក្នុងផ្លូវមិនជាល្អដែលប្រាសចាកប្រយោជន៍ ប្រាសចាកធម៌ អាការដែលសំដែងចេញមកតាមផ្លូវកាយផ្លូវវាចាក៏មិនល្អ ដោយន័យនេះទើបអាចឃើញបានថាចិត្តសំខាន់ជាងកាយ ព្រោះហេតុនោះយើងគួរអប់រំចិត្តតាមសមត្ថភាពនឹងឱកាស មិនគួរបណ្ដោយចិត្តឲ្យធ្លាក់ទៅក្នុងអំណាចកិលេស គួរតាមរក្សាហាមប្រាមការពារកុំឲ្យប្រព្រឹត្តទៅដូច្នោះ, ពេលគួរអត់សង្កត់ក៏ចូលអត់សង្កត់ ពេលគួរបង្រ្កាប់ក៏ចូរបង្រ្កាប់កុំបណ្ដោយឲ្យចិត្តទៅតាមអំណាច កិលេស ដែលជាហេតុនាំទុក្ខទោសមកឲ្យ, ពេលគួរស្ទួយលើកដំកើង ក៏ចូរស្ទួយលើកដំកើងឲ្យក្លាហានឲ្យត្រេកអររីករាយ កុំធ្វើចិត្តឲ្យរួញរាងោកងក់, ពេលគួរសម្លឹងពិនិត្យ ក៏ចូរសម្លឹងពិនិត្យចុះ ។
សាធុជនទាំងឡាយ ដែលប្រាកដថាជាអ្នកមានកិត្តិស័ព្ទល្អមានសុខចំរើនរុងរឿងមិនសាប សូន្យ ក៏ព្រោះបានអប់រំចិត្តរបស់ខ្លួនតាមសមគួរ, ផ្សេងគ្នាខ្លះ តែការអប់រំតិច អប់រំច្រើន អប់រំក្នុងផ្លូវលោក ឬអប់រំក្នុងផ្លូវធម៌ប៉ុណ្ណោះ ។ ចំណែកផលដែលកើតមកអំពីការអប់រំនោះក៏ប្រាកដជាអំណោយផលឲ្យតាម កម្លាំងនៃការអប់រំ, កាលអប់រំក្នុងផ្លូវណាត្រឹមណា ក៏រមែងបានផលក្នុងផ្លូវនោះត្រឹមនោះ មិនប្រាសចាកផលឡើយ ។
៣ - វិធីអប់រំចិត្ត
ក្នុងខាងដើមនៃការអប់រំចិត្តនេះ ត្រូវស្គាល់ចិត្តព្រមទាំងស្គាល់លក្ខណៈ នឹងអាការរបស់ចិត្ត សម្រាប់ត្រួតត្រាពិចារណា ដូចមានកញ្ចក់សម្រាប់ឆ្លុះមើលស្រមោលមុខ ព្រោះធម្មតាការអប់រំគ្រប់យ៉ាងត្រូវមានគ្រឿងសម្រាប់ប្រើក្នុងការ នោះ ព្រមទាំងសេចក្ដីសំគាល់នៃការអប់រំ, សូម្បីការអប់រំចិត្តក៏ដូច្នោះដែរ គឺត្រូវរៀនឲ្យដឹងរឿងចិត្តល្មមជាគោលការនឹងសេចក្ដីសំគាល់នៃការ អប់រំចិត្តជាមុន ដើម្បីធ្វើចិត្តឲ្យជាធម្មជាតគួរដល់ការងារដ៏ប្រពៃ ទាំងផ្លូវលោក ទាំងផ្លូវធម៌ ឲ្យទាល់តែចិត្តស្ងប់ចាកអកុសលធម៌ទាំងឡាយ មានការដឹងហេតុផលជាក់ច្បាស់តាមសេចក្ដីពិត, ចំណែកផលដែលយើងប្រាថ្នាយ៉ាងក្រៃលែង ក៏គឺឲ្យជាចិត្តពេញបរិបូណ៌ដោយសេចក្ដីសុខមែន ៗ មិនមានអ្វីលាយឡំ ។ ការអប់រំចិត្តនេះមិនមែនគ្រាន់តែទំនុកបំរុងដល់ការងារផ្លូវធម៌ ប៉ុណ្ណោះទេ ដែលពិតនោះគឺទំនុកបំរុងដល់ការងារចំណែកគតិលោកផង ព្រោះការងារដ៏ប្រពៃទាំងឡាយដែលឲ្យសម្រេចប្រយោជន៍ទាំងខ្លួនឯង ទាំងពួកគណៈប្រទេសជាតិ សុទ្ធតែមានធម៌ដ៏ប្រពៃ ដោយលះបង់ធម៌ចំណែកអកុសលដែលមានទុក្ខជាផលនោះចេញ ហើយអប់រំបំពេញធម៌ចំណែកកុសលដែលមានផលជាសុខឲ្យកើតមានឡើង ក្នុងចិត្តរបស់ខ្លួន ។
គ្រឿងឧបករណ៍ក្នុងការនេះ ក៏មិនត្រូវមានដើមទុនអ្វីប៉ុន្មានទេគ្រាន់តែព្យាយាមឲ្យមានសតិ គ្រប់ឥរិយាបថ ហើយតាំងចិត្តកំណត់ពិចារណាត្រួតត្រាសង្កេតមើលក្នុងការដែលធ្វើ ពាក្យដែលនិយាយ រឿងដែលគិតឲ្យដឹងថាជាសុចរិត ឬទុច្ចរិត, កាលនឹងធ្វើអ្វី និយាយអ្វី គិតអ្វីគួរពិចារណាមើលថា បើយើងនឹងធ្វើយ៉ាងនេះ គិតយ៉ាងនេះទៅ តើជាសុចរិត ឬទុច្ចរិត, កាលដឹងថាជាសុចរិត គប្បីធ្វើ, គប្បីនិយាយ, គប្បីគិត, កាលដឹងថាជាទុច្ចរិត ក៏កុំធ្វើ កុំនិយាយ កុំគិត, សូម្បីធ្វើហើយនិយាយហើយគិតហើយ ក៏គប្បីពិចារណាដូច្នោះទៀត កាលដឹងថាជាសុចរិត ក៏គប្បីនៅដោយចិត្តប្រាមោជត្រេកអរ សិក្សាប្រតិបត្តិក្នុងកុសលធម៌ទាំងយប់ទាំងថ្ងៃចុះ កាលដឹងថាជាទុច្ចរិត ក៏គប្បីសំដែងទោសដែលធ្វើល្មើសនោះចេញ ហើយតាំងចិត្តសង្រួមប្រយ័ត្នតទៅ កុំធ្វើថែមទៀត នេះឯងជាកិច្ចខាងដើមនៃការអប់រំចិត្ត ។
កាលបើការធ្វើ ការនិយាយ នឹងការគិតជាសុចរិតហើយ បើមានបំណងនឹងព្យាយាមបំពេញតទៅ ក៏គួរអប់រំចិត្តរបស់ខ្លួនឲ្យតាំងនៅក្នុងសេចក្ដីស្ងប់, អ្វីជាសត្រូវចំពោះសេចក្ដីស្ងប់ចិត្ត គួរព្យាយាមបង្រ្កាបលះវៀរចេញ ហើយអប់រំបំពេញធម៌ដែលកឲ្យកើតសេចក្ដីស្ងប់ចិត្តនោះឲ្យមានឡើង ទ្រាំអត់ធន់ធ្វើចិត្តរបស់ខ្លួនឲ្យធ្ងន់ធ្ង នឹងនួនតែក្នុងធម៌ជាចំណែកកុសល ។ នីវរណៈធម៌ គ្រឿងរាំងរាមិនឲ្យចិត្តបានដល់សេចក្ដីស្ងប់គឺកាមច្ឆន្ទៈ ព្យាបាទៈ ថីនមិទ្ធៈ ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ច វិចិកិច្ឆា ទាំង ៥ នេះជាសត្រូវដោយត្រង់ចំពោះសេចក្ដីស្ងប់ចិត្ត គួរពិចារណាមើលថា នីវរណៈនោះមានទោសយ៉ាងណា, កាលបើពិចារណាឃើញទោសហើយក៏គួរលះចេញ សូម្បីលះមិនដាច់ស្រឡះទេ ក៏ឈ្មោះថាល្អជាងការបណ្ដោយទៅតាមអំណាចនីវរណៈដែរ, កាលបើនីវរណៈកើតឡើងគ្របសង្កត់ចិត្តក៏គួរពិចារណាមើលឲ្យដឹងថា នេះជានីវរណៈ ដែលកឲ្យកើតសេចក្ដីពេញចិត្តស្រឡាញ់ប្រាថ្នាជាប់ជំពាក់ទៅក្នុង រូប សំឡេង ក្លិន រស សម្ផស្ស ដែលគួរប្រាថ្នាខ្លះ, កឲ្យកើតអាឃាត បំផ្លាញប្រទូសរ៉ាយគេខ្លះ, កឲ្យកើតសេចក្ដីរួញថយ នឹងងងុយងោកងក់ខ្លះ, កឲ្យកើតសេចក្ដីរាយមាយនឹងរសាប់រសល់ខ្លះ, កឲ្យកើតសេចក្ដីសង្ស័យមិនដាច់ស្រេចខ្លះទាំងនេះឯងសុទ្ធតែជា សត្រូវចំពោះសេចក្ដីស្ងប់ចិត្តទាំងអស់ ។ កាលបើដូច្នេះហើយ គួរធ្វើទុកក្នុងចិត្តដោយឧបាយដែលត្រូវ គឺឲ្យឃើញថាអារម្មណ៍ទាំងឡាយមានរូបសម្លេងជាដើមនោះ ដែលគួរស្រឡាញ់ គួរប្រាថ្នាជន្លេញជន្លចិត្ត ក៏ព្រោះចូលចិត្តថាស្រស់បស់មិនល្អទេ តែដែលឃើញថាស្រស់បស់ថាល្អទៅវិញ ក៏ព្រោះការតាក់តែងបរិហារកាយដែលជាចំណែករូបប៉ុណ្ណោះ បើខ្វះការតាក់តែងជាដើមហើយ ការមិនស្រស់បស់ល្អអាចកើតប្រាកដឡើង ។ កាលឧស្សាហ៍ពិចារណាកំណត់យ៉ាងនេះហើយ ចិត្តក៏នឹងឃ្លាតចាកកាមច្ឆន្ទៈនោះបានតាមសមគួរព្រោះហេតុនោះ កាលបើនឹងមើលនឹងស្ដាប់ជាដើម ទើបគួរជាអ្នកចេះមើលចេះស្ដាប់ តទៅនឹងបានប្រយោជន៍មកពីការមើលការស្ដាប់នោះពុំខាន ។ សូម្បីនីវរណៈដទៃ ៗ កើតឡើងក៏គួរពិចារណាដោយឧបាយនេះដែរ ទាល់តែចិត្តដល់នូវសេចក្ដីស្ងប់ពិតប្រាកដ មានអាការស្រដៀងនឹងវង់ភ្លើងដែលនៅក្នុងអំពូល, កាលបើអប់រំចិត្តបានយ៉ាងនេះហើយឈ្មោះថាជាអ្នកមានចិត្តនៅលើ អំណាចនីវរណៈជាថ្នាក់ទី ២ នៃការអប់រំចិត្ត, តពីនេះទៅត្រូវពិចារណាប្រាព្ធសេចក្ដីកើតរលត់នៃសង្ខារញែកចេញឲ្យ ឃើញជាភាគជាចំណែកដោយគួរដល់វោហារថា ខន្ធ ធាតុ អាយតនៈ ព្រមទាំងហេតុបច្ច័យ ដរាបដល់លះសេចក្ដីប្រកាន់ដោយអំណាចតណ្ហាមានៈទិដ្ឋិថា « នុះរបស់អាត្មាអញ នុះជាខ្លួនប្រាណរបស់អាត្មាអញ, » ដែលជាមគ៌ាឲ្យដល់នូវសេចក្ដីបរិសុទ្ធហ្មត់ចត់ផុតចាកទុក្ខទាំង ពួង, នេះឯងថ្នាក់ទីបំផុតនៃការអប់រំចិត្ត ។
៤ - ផលនៃការអប់រំចិត្ត
ចិត្តនេះ កាលបើគេបានអប់រំល្អហើយ ធ្វើឲ្យស្ងប់បរិសុទ្ធហ្មត់ចត់ហើយ រមែងប្រព្រឹត្តទៅដើម្បីប្រយោជន៍នឹងសេចក្ដីចំរើនយ៉ាងក្រៃលែងអាច នាំសេចក្ដីសុខមកឲ្យជានិច្ច ។ សេចក្ដីសុខដែលកើតមកអំពីការអប់រំចិត្តឲ្យស្ងប់នឹងបរិសុទ្ធនេះ ជាសេចក្ដីសុខយ៉ាងត្រជាក់ត្រជំ មិនមានសេចក្ដីសុខណាៗ ក្នុងលោកស្មើបាន, លោកអ្នកមានប្រាជ្ញាទើបនិយមក្នុងការអប់រំចិត្តពន់ពេក។
ប្រយោជន៍ដែលកើតអំពីការអប់រំចិត្តនោះ ចែកចេញជា ៣ ជាន់ គឺទិដ្ឋធម្មិកត្ថៈ ( ប្រយោជន៍ក្នុងបច្ចុប្បន្ន ), សម្បរាយិកត្ថៈ ( ប្រយោជន៍ក្នុងបរលោក ), បរមត្ថៈ ( ប្រយោជន៍ឧត្ដមគឺព្រះនិព្វាន ) ។
ទិដ្ឋិធម្មិកត្ថៈ អំណោយផលឲ្យតាំងខ្លួនបានជាគោលចារិកត្រឹមត្រូវក្នុងបច្ចុប្បន្ន ។ ព្រោះហេតុនោះ អ្នកប្រាថ្នាផលជាន់នេះ គួរអប់រំចិត្តឲ្យមានសេចក្ដីឧស្សាហ៍ខ្មីឃ្មាតក្នុងករណីយកិច្ចដែល ជានាទីរបស់ខ្លួន គឺថាបើនៅក្នុងវ័យដែលត្រូវសិក្សា ក៏គួរជ្រើសរើសការសិក្សាដែលជាប្រយោជន៍ លះវៀរការសិក្សាដែលជាទោសចេញ, កាលបើឃើញការសិក្សាដែលជាប្រយោជន៍ហើយ ក៏ចូរព្យាយាមចំពោះការសិក្សានោះ ទាល់តែសម្រេចផលតាមបំណង កុំនឿយណាយរួញរាឡើយ, កាលបើបានទទួលការងារណា ៗ ដែលគេប្រគល់ឲ្យ ក៏ចូរតាំងចិត្តព្យាយាមធ្វើការងារនោះ ៗ ឲ្យបានសម្រេចផលតាមដែលគេប្រគល់ឲ្យឬគេទុកចិត្តគួរអប់រំចិត្ត ឲ្យស្មោះត្រង់ចំពោះខ្លួនឯង ចំពោះអ្នកដទៃ ចំពោះការងារដែលជានាទីរបស់ខ្លួន ចំពោះកាលវេលា ចំពោះសមាគម ឲ្យចិត្តមានសតិសម្បជញ្ញៈ អត់ធន់ ក្លៀវក្លា អាចហាន រីករាយ ទន់ភ្លន់, មានសច្ចេកតញ្ញូកតវេទី បដិភាណឈ្លាសវៃដឹងហេតុការណ៍មិនភ្ញាក់ផ្អើលអាចប្រកបករណីយនោះ ៗ ឲ្យសមគួរដល់កាលៈទេស ចេះរក្សាករណីយនោះ ៗ មិនឲ្យសាបសូន្យ ឲ្យមានតែសេចក្ដីចំរើនដោយលំដាប់ រហូតដល់ទ្រព្យសម្បត្តិដែលរកបានមកដោយធម៌ដ៏ប្រពៃ ក៏ចេះរក្សានឹងចាយវាយក្នុងផ្លូវដែលជាប្រយោជន៍ ចេះកាន់ប្រយោជន៍របស់ទ្រព្យសម្បត្តិទុកឲ្យបាន មិនបណ្ដោយឲ្យប្រាសចាកប្រយោជន៍ ដែលនឹងត្រឡប់ជាទោសដល់ខ្លួន ទាំងត្រូវជាមនុស្សមានកល្យាណមិត្ររួមកិច្ចការ ឬប្រឹក្សាប្រារព្ធការងារគ្រឿងចិញ្ចឹមជីវិតជាដើម, កាលបើអប់រំចិត្តបានយ៉ាងនេះហើយ គង់នឹងបានទទួលផលដូចពោលមកពុំខាន ។
សម្បរាយិកត្ថៈ អំណោយផលឲ្យចេះធ្វើប្រយោជន៍ដល់ពួកគណៈប្រទេសជាតិ ហើយជាគុណសម្បត្តិជាប់នឹងខ្លួន ដូចស្រមោលជាប់តាមប្រាណ សូម្បីនឹងទៅកាន់ទិសណា ៗ ក៏រមែងអំណោយផលតាមជូនទៅឧបត្ថម្ភក្នុងទិសនោះ ៗ មិនឲ្យមានទុក្ខលំបាក ។ ព្រោះហេតុនោះ អ្នកប្រាថ្នាផលជាន់នេះ គួរអប់រំចិត្តឲ្យមានសទ្ធា គឺជឿក្នុងរបស់ដែលគួរជឿ, ឲ្យមានសីល គឺតាំងចិត្តប្រព្រឹត្តកាយវាចារៀបរយប្រាសចាកទោសទាល់តែចិត្តជា ប្រក្រតីមិនកំរើកញាប់ញ័រ, ឲ្យមានចាគៈ គឺចេះបែងចែកលះទាំងខាងក្នុងនឹងខាងក្រៅ ធ្វើចិត្តឲ្យទូលាយមិនចង្អៀត, អ្វីជាសត្រូវរបស់សទ្ធានឹងសីលជាចំណែកខាងក្នុងក៏រមែងលះបាន, អ្វីជាសត្រូវរបស់ការខាងក្រៅក៏រមែងលះបាន, ឲ្យមានបញ្ញាដឹងហេតុផលតាមពិត ក្នុងរបស់ដែលខ្លួនជឿនឹងលះបង់ ។ ការអប់រំចិត្តបានយ៉ាងនេះ រមែងជាហេតុធ្វើចិត្តឲ្យស្គាល់ជាក់លាក់ក្នុងការបំពេញប្រយោជន៍ រួមគឺពួកគណៈដែលខ្លួននៅអាស្រ័យ ជាគុណសមុទ័យឲ្យជាអ្នកលឿនដាច់គេក្នុងពួកនោះ ៗ ។
បរមត្ថ អំណោយផលឲ្យជាអ្នកមានចិត្តបរិសុទ្ធផុតចាកកិលេសាសវៈផុតចាកកង ទុក្ខទាំងពួង, ព្រោះហេតុនោះ អ្នកប្រាថ្នាផលជាន់នេះ គួរអប់រំចិត្តឲ្យមានបញ្ញាជាហេតុជ្រែកទុក្ខ ដែលមានតណ្ហាជាដែនកើត, កាលបើអាចលះតណ្ហាបានដាច់ស្រឡះហើយ កងទុក្ខទាំងពួងក៏រលត់អស់ដូចភ្លើងដែលអស់ប្រេង រមែងរលត់ទៅដូច្នោះ ។
វិធីអប់រំចិត្តតាមដែលពណ៌នាមកនេះ សូមលោកអ្នកមានប្រាជ្ញាពិចារណាមើលចុះ បើលោកអ្នកនិយមក្នុងការអប់រំចិត្តហើយ តែមិនបានសម្រេចលទ្ធផលដល់ជាន់ទីបំផុត បានត្រឹមតែការធ្វើ ការនិយាយ ការគិត ជាសុចរិតប៉ុណ្ណោះ ក៏គប្បីនឹកសង្ឃឹមក្នុងចិត្តចុះថា ខ្លួនតិះដៀលខ្លួនឯងមិនបាន, អ្នកដឹងពិចារណាហើយក៏សរសើរ, កិត្តិស័ព្ទខាងល្អរមែងក្រអូបខ្ចរខ្ចាយទៅគ្រប់ទិសានុទិស, មិនជាអ្នកវង្វេងធ្វើកាលកិរិយា, សូម្បីនឹងត្រូវទំលាយខន្ធទៅក៏មានសុគតិជាទីប្រព្រឹត្តទៅក្នុង ខាងមុខ, សុទ្ធតែជាផលដែលគួរប្រាថ្នាពិត ៗ ទើបជាការសមគួរណាស់តែខំព្យាយាមក្នុងការអប់រំចិត្តនេះ ដើម្បីសម្រេចផលជាសុខក្នុងទីគ្រប់ស្ថាន គ្រប់កាលសម័យ ។ វិធីអប់រំចិត្តមានន័យដូចពោលមកដូច្នេះឯង ។
ចប់
ចិត្តសៅហ្មងមកពីមិនប្រឹងអប់រំ
ប្រឹងសន្សំធ្វើទានសីលនឹងភាវនា,
ចិត្តសៅហ្មងនាំឲ្យរងទុក្ខខ្លោចផ្សា
ក្នុងអនាគតកាលនឹងបច្ចុប្បន្ន ។
ចិត្តបរិសុទ្ធផុតមន្ទឹលស្រិលស្អាតភ្លឹង
មកអំពីប្រឹងខំបំពត់មិនស្រាកស្រន់,
ចិត្តបរិសុទ្ធនាំឲ្យសុខអនេកលន់,
សាធុជនគួរអប់រំចិត្តទៅហើយ !
free programes
Posted by sereykh at 21:33 0 comments
Labels: ព្រះពុទ្ធសាសនា
កឋិនកថា
របៀបទេសនាបុច្ផា-វិសជ្ជនា
ព្រះមហាឧត្តមវិជ្ជា-កៃ-អឿន (វិរិយបញ្ញោ)
វត្តព្រះព្រហ្មរតន៍ ខែត្រសៀមរាប រៀបរៀង
ព្រះទេពសត្ថា សូរ-ហាយ ពិនិត្យកែសម្រួល
១-ម្នាលអនុត្ថេរ! អ្វីដែលហៅថា កឋិន? សូមនិមន្ដវិសជ្ជនាមកមើល ។
ភន្តេ មហាថេរៈ បពិត្រមហាថេរដ៏ចំរើន! ដំណើរការណ៍ដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់សំដែងបញ្ញត្ដរួបរួមនូវ រូបធម៌ នឹងនាមធម៌ទាំងឡាយបានឈ្មោះថា កឋិន, ដោយបរមត្ថធម៌ក៏ទេ, ពាក្យថា កឋិន ជាធម៌ឯកដោយវិសេសប្លែកជាងទានទាំងពួង ហៅថាកឋិន, សូមទានជ្រាប ។
២-សាធុ សាធុ ម្នាលអនុត្ថេរ! ចុះកឋិន-សព្ទនេះ បើប្រែតាមធាតុ បានសេចក្ដីដូចម្តេច? បើប្រែតាមអត្ថថាដូចម្តេច? សូមនិមន្ដប្រែមកហើយអធិប្បាយឲ្យល្មមខ្ញុំស្ដាប់បានផងមើល ។
-បពិត្រព្រះមហាថេរ! ខ្ញុំព្រះករុណានឹងប្រែតាមធាតុរួចប្រែតាមអត្ថ ទោះបីល្មមស្ដាប់បានឬពុំបាននោះមិនអាចធានាទេ ។ កឋិនសព្ទនេះបើប្រែតាមធាតុ អដ្ឋកថាប្រាប់ថា ធាតុថើមថា "កថ" ប្រព្រឹត្តទៅក្នុងអត្ថពីរយ៉ាង ថា "កិរិយារស់នៅដោយក្រ" ១ ថា "កិរិយាពោលសរសើរ" ១,ឯអត្ថថា "រស់នៅដោយក្រ" នោះ ដូចឈើស្នឹងដែលបុគ្គលកាត់យកឈើស្រស់មកបោះធ្វើជាស្នឹង ឯឈើស្នឹងនោះរស់ដុះលូតលាស់ឡើងបានដោយក្រពេក មានសេចក្ដីឧបមាយ៉ាងណា ឯកឋិនទានដែលនឹងកើតឡោះងតាំងឡើងពេញទីជាកឋិនបានដោយក្រពន់ពេក មានឧបមេយ្យដូច្នោះដែរ ។ ចំណែកអត្ថថា"ពោលសរសើរ" នោះគឺវត្ថុទានដ៏វិសេសដែលព្រះអរិយបុគ្គលទាំងឡាយមានព្រះពុទ្ធ ជាដើមតែងពោលសរសើរថា "មានផលដ៏វិសេស សម្រេចដល់បុគ្គលទាំងពីរខាង គឺខាងទាយកអ្នកឲ្យក៏បានអានិស្ងៃច្រើន, ខាងបដិគ្គាហកភិក្ខុអ្នកទទួលក្រាសកឋិននឹងបុគ្គលគណៈឬសង្ឃដែល អនុមោទនាក៏បានសម្រេចអានិសង្សទាំង៥ ពេញទីដល់អស់កឋិនក្ខេត្ដ" ។ កឋិន-សព្ទនេះ បើប្រែតាមអត្ថគឺសេចក្ដីមានពីរយ៉ាងថា "កាន់យកព្រម" ១ ថា "ស្ថិតស្ថេរ" ១ ។ ឯពាក្យថា "កាន់យកព្រម" គឺភិក្ខុអ្នកក្រាលឬភិក្ខុអ្នកអនុមោទនាអាចកាន់យកនូវអានិសង្ស ៥ មិនឲ្យត្រេចហួសទៅខេត្ដដទៃបាន, ពាក្យថា "ស្ថិតស្ថេរ" គឺភិក្ខុអ្នកក្រាលនឹងភិក្ខុអ្នកអនុមោទនាកឋិនអាចធ្វើនូវអានិសង្ស ៥ ឲ្យមានទីបំផុតត្រឹមពេញបូណ៌មីខែផល្គុន ឬថាតាំងនៅក្នុងខាងក្នុងនៃកឋិនក្ខេត្ដ ។ អធិប្បាយថាបើភិក្ខុបានក្រាលគ្រងឬអនុមោទនាកឋិនតាំងពីថ្ងៃ១ រោចខែអស្សុជទៅ អានិសង្សកឋិនមាន៥ខែ, បើបានក្រាលឬអនុមោទនាកឋិន តាំងពីថ្ងៃពេញបូណ៌មីខែកត្ដិកទៅ នោះអានិសង្សទាំង៥តាំងស្ថិតស្ថេរនៅអស់កំណត់ហេមន្ដរដូវត្រឹមតែ៤ ខែ, បពិត្រព្រះមហាថេរដ៏ចំរើន! ខ្ញុំព្រះករុណាបានប្រែកឋិន សព្ទព្រមទាំងសេចក្ដីអធិប្បាយបានសេចក្ដីប៉ុណ្ណេះ សូមជ្រាប ។
៣-សាធុ សាធុ លោកម្ចាស់វិសជ្ជនាមមកនេះ ខ្ញុំស្ដាប់ប្រាប់បានចូលចិត្តហើយ ខ្ញុំនឹងសួរតទៅទៀត ។ អើលោកម្ចាស់! កឋិននេះ មានពីត្រឹមណាមក? មានដំណើររឿងរ៉ាវដូចម្តេច បានចាព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់អនុញ្ញាតឲ្យមានកឋិននេះឡើង? សូមលោកម្ចាស់និមន្ដសំដែងឲ្យពីរោះក្បោះក្បាយមកមើល ។
-ភន្តេ មហាថេរៈ បពិត្រព្រះមហាថេរដ៏ចំរើន! ការសំដែងឲ្យពិរោះក្បោះក្បាយនោះ ពុំអាចអះអាងបានទេ ឯរឿងកឋិននេះមាននិទានជាវិត្ថារពិស្ដារ សូមសំដែងតាមសមត្ថភាពនៃការចេះដឹងចំពោះកឋិនដែលមាននៅក្នុង កឋិនក្ខន្ធកៈ ដែលព្រះសង្គីតិកាចារ្យទាំងឡាយមានព្រះមហាកស្សបត្ថេរ ជាប្រធាន លោកសង្គាយនាតាំងទុកមកថា៖
សម័យមួយ សម្តេចព្រះភគវន្ដបពិត្រ ស្តេចស្ថិតគង់សំរានក្សាន្ដព្រះឥរិយាបថអភិរម្យដោយព្រហ្មវិហារ ប្រាកដនៅក្នុងព្រះមហាវិហារព្រះជេតពនសុគន្ធកុដី ជាអារាមនៃអនាថបិណ្ឌិសេដ្ឋីសាងថ្វាយ ពុំឆ្ងាយអំពីនរគសាវត្ថីរាជបុរីសីមា គ្រាកាលនោះ មានភិក្ខុទាំងឡាយប្រមាណ៣០ អង្គ មានប្រក្រតីគង់នៅក្នុងនគរបាវា បបួលគ្នាត្រេចចរទៅ កាន់នគរសាវត្ថី ប្រយោជន៍ដើម្បីនឹងចូលទៅគាល់ព្រះបរមសាស្ដាចារ្យវេលានោះ ជាវស្សូមអាយិកាសម័យ ជួនព្រះសង្ឃនឹងចូលព្រះវស្សាហើយឯភិក្ខុទាំង៣០ រូបនោះ មានដំណើរមកក្នុងមគ្គាដ៏ឆ្ងាយ នឹងស្រូតទៅឲ្យដល់នគរសាវត្ថីពុំទាន់ ក៏ល្មមដល់ថ្ងៃចូលវស្សា ទើបនាំគ្នាចូលទៅអាស្រ័យចាំវស្សានៅក្នុងក្រុងសាកេត ជាខេត្ដឡើងនគរសាវត្ថី អស់ចំនួនខែ៣ តាមសម័យត្រៃមាសជាកំណត់ លុះដល់ចេញវស្សាបវារណាហើយ ភិក្ខុទាំង៣០ រូបនោះ ក៏បបួលគ្នាលាចេញអំពីស្រុកសាកេតបុរីធ្វើដំណើរទៅកាន់នគរសាវត្ថី រាជស្ថានពុំទាន់បានដល់ ដយផ្លូវឆ្ងាយសែនលំបាកក្រៃ ព្រោះសម័យនោះក៏ជាវស្សានៈរដូវ ផ្លូវនោះប្រកបដោយនូវទឹកភ្លៀងភក់របាប់ ឯចីពរស្បង់ សង្ឃាដីនៃភិក្ខុទាំងនោះ ក៏ដិតប្រឡាក់ទទឹកជោកដោយទឹកភ្លៀងតែរៀងៗ រាល់ដំបន់រាល់កន្លែង ឯសរីរៈកាយនៃភិក្ខុទាំងនោះឯង ក៏និត្យនឿយទ្រុឌទ្រោម លុះល្មមដល់នគរសាវត្ថី ទើបនាំគ្នាចូលទៅគាល់សម្តេចព្រះជិនស្រីក្នុងព្រះជោតពនមហាវិហារ ។ ឯព្រះដ៏មានព្រះភាគជាអគ្គបុគ្គល ស្តេចទ្រង់យល់ភិក្ខុទាំង៣០ រូបនោះ ដែលមានត្រែចីររសៅហ្មងដោយនូវទឹកភ្លៀងទទឹកដូច្នោះ ហើយទើបទ្រង់ត្រាស់បដិសណ្ឋារៈ សួរ់ទទួលដោយពុទ្ធដីកាតាមធម្មតាហើយ ទ្រង់ព្រះមហាករុណាក្នុងវេនេយ្យពុទ្ធបរិស័ទ អាស្រ័យហេតុនោះ ជានិទាន ទើបមានពុទ្ធដីកា ត្រាស់ហៅភិក្ខុទាំងឡាយ មកប្រជុំសន្និបាតហើយទ្រង់អនុញ្ញាតកឋិនត្ថារវិនយកកម្មថា "អនុជានាមិ ភិក្ខវេ វស្សំ វុត្ថានម ភិក្ខូនី កឋិនំ អត្ថរីតុំ " ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ! តថាគតអនុញ្ញាតឲ្យពួកភិក្ខុដែលបាននៅចាំវស្សារួចហើយក្រាលកឋិន បាន" ។ អត្ថតកឋិនានំ វោ ភិក្ខវេ បញ្ចនីសំសានិ កប្បិស្សន្ដិ "ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ! កាលបើអ្នកទាំងឡាយបានក្រាលកឋិនហើយ នឹងបានសម្រេចអានិសង្ស ៥ ប្រការដោយពិត" ។ បពិត្រព្រះមហាថេរ! ឯដំណើរដើមដែលនាំឲ្យកើតកឋិនក្នុងសាសនា ដូចន័យដែលបានវិសជ្ជនាមកនេះ សូមទានជ្រាប ។
៤-សាធុ សាធុ ម្នាលអនុត្ថេរ! ប្រស្នាដែលលោកម្ចាស់វិសជ្ជនាមកពិរោះក្បោះក្បាយហើយ, ខ្ញុំសូមសួរតទៅទៀត ។ លោកម្ចាស់សំដែងថា "ភិក្ខុដែលបានក្រាលគ្រងកឋិន នឹងភិក្ខុដែលបានទទួលអនុមោទនានូវកឋិននោះ ថានឹងបានសម្រេចអានិសង្ស៥ ប្រការ" ចុះអានិសង្ស៥ ប្រការនោះតើគឺអ្វីខ្លះ? សូមរៀបរាបមកទៀតមើល ។
-បពិត្រព្រះមហាថេរ! ឯអានិសង្ស ៥ ប្រការ ដែលសម្រេចអំពីកឋិនទានដល់ពួកភិក្ខុនោះគឺ៖
ក/ អនាមន្ដចារោ ភិក្ខុណាពុំបានលាពុំបានប្រាប់ភិក្ខុជាសព្រហ្មចារ្យ នៅក្នុងអារាមជាមួយគ្នាហើយត្រាច់ទៅកាន់ត្រកូលក្នុងវេលាព្រឹកឬ វេលាល្ងាច, ភិក្ខុនោះត្រូវអាបត្តិដោយចារិត្ដសិក្ខាបទ, ថាបើភិក្ខុនោះបានគ្រងកឋិនក្ដី អនុមោទនាកឋិនក្ដី ទោះបីមិនបានប្រាប់មិនបានលាភិក្ខុជាសព្រហ្មចារ្យនៅជាមួយគ្នា ហើយទៅកាន់ត្រកូល ក៏ឥតត្រូវអាបត្តិ ព្រោះអានិសង្ៃនៃកខិន អាចការពារអាបត្តិដល់ភិក្ខុនោះឯង ។
ខ/ អសមាទានចារោ, ភិក្ខុណាលះត្រៃចីវរឯណាមួយដែលជាទីរក្សាក្នុងកាលអរុណរះឡើងទុក ហើយចេញចាកទីលំនៅ ឲ្យកន្លងអរុណមាត្រាតែរាត្រី១ នឹងត្រូវអាបត្តិដោយចីវរវិកប្បនសិក្ខាបទ, បើភិក្ខុនោះបានក្រាលគ្រងអនុមោទនាកឋិន ទោះបីលះត្រៃចីវរទុកឲ្យកន្លងរាត្រីក៏ឥតត្រូវអាបត្តិ ព្រោះអានិសង្ៃនៃកឋិននោះឯង ។
គ/ គណភោជន៍ ភិក្ខុទទួលចង្ហាន់គណភោជនតាំងតែអំពី៤ រួបឡើងទៅ ហើយមានទាយកមកនិមន្ដដោយវោហារគ្រហស្ថ មិនសមគួរដល់សមណក័ប្បជាដើមថា " និមន្ដលោកឆាន់បាយ ឆាន់សម្ល ឆាន់ត្រី ឆាន់សាច់ជ្រូកជាដើម" ទៅឆាន់ក៏ត្រូវអាបត្ដិដោយគណភោជនសិក្ខាបទ, បើភិក្ខុតាំងពី៤ អង្គឡើងទៅ បានក្រាល បានអនុមោទនាកឋិនហើយទោះបីទៅឆាន់ភោជននៃទាយកនោះក៏ឥតត្រូវ អាបត្តិ ។
ឃ/ យាវទត្ថចីវរំ ភិក្ខុបានចីវរលាភទាំងពួងមក ហើយពុំបានអធិដ្ឋានវិភ័ប្បហើយទុកឲ្យកន្លងរាត្រី ១០ ថ្ងៃទៅដូច្នេះក៏ពុំត្រូវអាបត្តិឡើង ។
ង/ យោ ច តត្ថ ចីវរុប្បាទោ សោ នេសំ ភវិស្សតិ
ចីវរដែលកើតអំពីទាយកថ្វាយចំពោះជាសង្ឃទានក្ដី ចីវរកើតអំពីធរណីសង្ឃ គឺថ្ងៃស្រែចំការវត្ដក្ដី មតកចីវរ គឺចីវររបស់ភិក្ខុសាមណេរដែលដល់អនិច្ចធម្មក្ដី សង្ឃិកចីវរទាំង៣ប្រការ ដែលកើតក្នុងដែនកឋិនាវាសក៏បានដល់ភិក្ខុដែលបានក្រាលអនុមោទនាកឋិន ពួកមួយនោះឯង តែភិក្ខុដាច់វស្សាក្ដី ភិក្ខុដែលចូលបច្ឆិមវស្សាគឺចូលក្នុងថ្ងៃ១ រោចខែស្រាពណ៍នោះក្ដី មិនត្រូវបានចំណែកចីវរនោះផងឡើង ។
បពិត្រព្រះមហាថេរ! ឯកឋិនទានមានអានិសង្ឃអាចការពារបត្តិ៥ប្រការ ដូចសំដែងមកនេះ ចំពោះមានកាលកំណត់ តាំងអំពីថ្ងៃដែលបានក្រាល- អនុមោទនាកឋិនមក ដរាបដល់ថ្ងៃបូណ៌មីខែផល្គុន ជាថ្ងៃបំផុតដោះកឋិនដោយប្រការដូច្នេះឯង សូមទានជ្រាប ។
free programes
Posted by sereykh at 21:27 0 comments
Labels: ព្រះពុទ្ធសាសនា
ពលធម៌
ព្រះមហាយ៉ត-ទ្រលន់ វត្តលង្កា ក្រុងភ្នំពេញ
ទេសនាដាក់វិទ្យុឃោសនសព្ទនៃប្រទេសកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃ ១៥ រោច ខែ កត្តិក
ឆ្នាំជូតសំរិទ្ធិស័ក ព.ស. ២៤៩១ (១-១២-៤៨)
ពលធម៌ "ធម៌ជាកំឡាំង" ដោយព្រះពុទ្ធភាសិតថាៈ
បញ្ចិមានិ ភិក្ខវេ ពលានិ, គតមានិ បញ្ច?
សទ្ធាពលំ វីរិយពលំ សតិពលំ សមាធិពលំ
បញ្ញាពលន្ដិ ។
សេចក្ដីថា ម្នាលភិក្ខុទាំងលាយ កំឡាំងទាំងឡាយ ៥ នេះ, កម្លាំង៥ នោះដូចម្តេចខ្លះ? កំឡាំងទាំង៥នោះគឺៈ
១-សទ្ធាពល់= កំឡាំងគឺសទ្ធា
២-វិរិយពលំ= កំឡាំងគឺសេចក្ដីព្យាយាម
៣-សតិពលំ= កំឡាំងគឺសេចក្ដីរឭកបាន
៤-សមាធិពលំ= កំឡាំងគឺសេចក្ដីតាំងចិត្តមាំ
៥-បញ្ញាពលំ= កំឡាំងគឺសេចក្ដីដឹងឆ្លៀវឆ្លាត ។
ធម៌ទាំង៥ប្រការនេះ ហៅថា ឥន្រ្ទិយដូច្នេះក៏បាន ព្រោះជាធំក្នុងកិច្ចរបស់ខ្លួនទាំងអស់ ។
អធិប្បាយថាៈ ធម៌ទាំង៥ប្រការនេះ ហៅថា ពលៈ គឺជាកំលាំង សំដៅសេចក្ដីថា អ្នកបរិបូណ៌ដោយធម៌៥ ប្រការនេះហើយឈ្មោះថា ជាអ្នកមានកំឡាំងដ៏ក្រៃលែងជាងកំឡាំងទាំងអស់ អាចប្រកបការងារហួសវិស័យដែលមនុស្សគប្បីធ្វើបាន ឲ្យសម្រេចគ្រប់យ៉ាងតាមសេចក្ដីប្រាថ្នា ឧបមាដូចជាបុរសមានកំឡាំងច្រើន អាចលីឬសែងវត្ថុគ្រប់យ៉ាងបាន ។ សេចក្ដីនេះ គួរជ្រាបអធិប្បាយដោយលើកការងារផ្លូវគតិលោកឡើងសំដែងដូចតទៅនេះ ។
បុគ្គលដែលនឹងប្រកបការងារណាមួយក្រក្ដី ងាយក្ដីត្រូវអាស្រ័យសទ្ធា គឺសេចក្ដីជឿជាមុន គឺជឿក្នុងការងារនោះ ថាជាការដែលមានប្រយោជន៍ពិតៗ ជាការងារអាចនឹងហុចប្រយោជន៍ឲ្យដល់ខ្លួន សមនឹងដើមទុនធនធាន ព្រមតាំងជឿចិត្តខ្លួនក្នុងការងារដែលធ្វើថាៈ អាចនឹងធ្វើបាន ឯការងារដែលធ្វើទាំងអម្បាលម៉ាន តែងនាទៅឲ្យសម្រេចប្រយោជន៍ ទាំងផលដែលខ្លួនប្រាថ្នានោះ ខ្លួននឹងបានក៏ព្រោះការងារដែលធ្វើហ្នឹងឯង មិនមែនបានដោយផ្លូវដទៃឡើយ យ៉ាងនេះកំឡាំងចិត្ត ដែលធ្វើនោះ ក៏រមែងកើតឡើង កាលបើកំឡាំងចិត្តកើតឡើងហើយ តែងដឹកនាំឲ្យឲ្យប្រកបការងារនោះ ។ ដោយឥតមានបង្អែបង្អង់ តែគង់រួញរាបានដោយអំណាចនៃសេចក្ដីខ្ជិលច្រអូស ដែលចាំស្ទាក់ដំណើរឲ្យយឺតយូរ ធ្វើខ្លះមិនធ្វើខ្លះ ដោយអាងចាំវេលានេះ វេលានោះ ការងារនោះ នឹងសំរេចមិនបានឡើយ ។
ព្រោះហេតុនេះឯងធម៌ក្នុងលំដាប់ពីរបន្ទាប់អំពីសទ្ធាមក គឺសេចក្ដីព្យាយាម ទើបជាគុណដែលត្រូវប្រាថ្នាមួយទៀត ព្រោះជាគុណធម៌ ដែលជំរុញទាញនាចិត្តឲ្យប្រកបកិច្ចការ មិនឲ្យរួញរា អាចជួយទំនុកបំរុងតាំងចិត្តធ្វើដោយសេចក្ដីក្លាហានប្រឹងប្រែង ។ ធម្មតាបុគ្គលតាំងព្យាយាម ប្រឹងក្នុងការងារនោះៗ ហើយតែងជួបប្រទះ នឹងសេចក្ដីជំពាក់ទាក់ទាមក្នុងចន្លោះៗ ដែលជាធម្មតារបស់ការងារក្នុងលោក កាលបើជួបប្រទះនឹងសេចក្ដីទាក់ទាមបែបនោះហើយ បើមិនមានសតិគ្រប់គ្រងរក្សាចិត្តទេ ចិត្តក៏មិនគួរដល់ការងារ គឺតែងលះចោលការងារនោះ បានដោយងាយ មិនត្រិះរិះរកឧបាយ មិនគិតរកផ្លូវដែលបន្ទោបង់ កែកុនឲ្យឃ្លាតផុតចាកសេចក្ដីជំពាក់ទាក់ទាមនោះៗ ចេញឡើយ កាលបើដូច្នេះការងារនោះ ក៏មិនសម្រេច ។
ដោយហេតុនេះ ក្នុងលំដាប់ទី ៣ បន្ទាប់អំពីសេចក្ដីព្យាយាមមក ទើបត្រូវអាស្រ័យសតិផង ព្រោះសតិជាគុណធម៌គ្រប់គ្រងរក្សាចិត្ត ឲ្យប្រព្រឹត្តទៅតែក្នុងការងារនោះៗ ដាស់តឿនចិត្តមិនឲ្យរុញរា ក្នុងកាលដែលជួបប្រទះសេចក្ដីជំពាក់ទាក់ទាម អាចជំរុញពុះពារឲ្យអង់អាចក្នុងការងារដែលត្រូវធ្វើរកឧបាយក្នុង វិធីកែកុន មិនតែប៉ុណ្ណោះ សតិនេះជាគ្រឿងការពារឲ្យធ្វើការងារនោះៗ មិនឲ្យភ្លាំងទៅបាន ទាំងជាហេតុ ឲ្យកត់ចំណាំនឹងឲ្យរឭកបាននូវការងារ ដែលធ្វើតទៅខាងមុខផង រួមសេចក្ដីថា "សតិជាគ្រឿងធ្វើចិត្តឲ្យគួរដល់ការងារ" ។
ធម្មតាចិត្ត សូម្បីតាំងនៅក្នុងសេចក្ដីគ្រប់គ្រងរក្សានឹងសេចក្ដីទំនុកបំរុង គាំទ្ររបស់សតិក៏ពិតមែនហើយ តែជួនកាលសតិមិនអាចរក្សាចិត្តបាន ព្រោះចិត្តមានអំណាចច្រើនជាង ដល់វេលាល្អក៏ល្អ ដល់វេលាអាក្រក់កើតឡើងហើយ សតិក៏នៅជាសតិ មិនអាចរក្សាការពារចិត្តបានបើមិនដូច្នោះ សតិដែលជាអ្នកគ្រប់គ្រងហ្នឹងឯង មានវេលាភ្លាត់ភ្លាំងខូចខាតដូចគ្នា កាលបើសតិភ្លាត់ភ្លាំងហើយ ចិត្តក៏តែងរាយមាយ មានសេចក្ដីប្រែប្រួលទៅជាច្រើនផ្លូវ មិនអាចត្រិះរិះដល់ការងារ ដែលខ្លួនធ្វើសោះឡើយ, ការងារនោះក៏ខានសំរេច ។
ព្រោះហេតុនោះ ក្នុងលំដាប់ទី ៤ បន្ទាប់ពីសតិមក ត្រូវប្រើសាមាធិមួយទៀត ព្រោះសមាធិជាគុណធម៌គ្រប់គ្រងចិត្ត មិនឲ្យរាយមាយ ឲ្យប្រព្រឹត្តស្មោះស្មើដោយអាការដ៏មាំមួន មិនឲ្យចិត្តប្រែប្រួលទៅក្នុងអារម្មណ៍ដទៃគ្រប់យ៉ាង ឲ្យស្ដិតនៅតែក្នុងការងារនោះ ។
កាលបើដូច្នោះ ការងារដែលខ្លួនធ្វើនោះ រាប់ថាបានចូលទៅកាន់ សេចក្ដីសំរេច តែដែលមិនបានសំរេចនោះ ព្រោះខ្វះបញ្ញាដែលជាកំឡាំងសំខាន់បំផុតក្នុងកំឡាំងទាំង៥នោះ ។
ព្រោះហេតុនើ ក្នុងលំដាប់តី ៥ បន្ទាប់អំពីសមាធិនោះ ត្រូវប្រកបដោយបញ្ញាមួយទៀត ព្រោះបញ្ញាជាគុណធម៌ ធ្វើឲ្យឈ្លាសវៃអង់អាចតាមធម្មតានិយម បើបុគ្គលមានបញ្ញា ដឹងហេតុនៃសេចក្ដីវិនាសនឹងសេចក្ដីចំរើន ឲ្យដំណើរការងាររបស់ខ្លួននោះ ឃ្លាតចាកសេចក្ដីអាក្រក់ចេញ ឲ្យប្រព្រឹត្តទៅ តែក្នុងផ្លូវល្អ ផ្លូវប្រពៃ, កាលបើដូច្នោះ ការងាររបស់ខ្លួនដែលប្រកបនោះ តែងបានសំរេចដោយងាយ ប្រយោជន៍ដែលប្រាថ្នា ផលដែលខ្លួនប៉ុនប៉ង ក៏តែងកើតឡើងតាមសេចក្ដីប្រាថ្នា ។
ធម៌ ៥ ប្រការនេះ សុទ្ធតែជាកំឡាំងដ៏ក្រៃលែង ក្នុងការប្រកបការងារដូចសំដែងមកនេះ ទើបមានឈ្មោះថាពលៈ ។ មួយទៀតធម៌ទាំង៥ ប្រការនេះ មានឈ្មោះថា ឥន្រ្ទិយៈ ដោយអធិប្បាយថាៈ ជាធំក្នុងកិច្ចរបស់ខ្លួន គឺសទ្ធាក៏ជាធំខាងចំណែកសទ្ធា, វិរិយៈ ក៏ជាធំខាងវិរិយៈ សតិក៏ជាធំខាងចំណែកសតិ សមាធិក៏ជាធំខាងចំណែកសមាធិ, បញ្ញាក៏ជាធំខាងចំណែកបញ្ញា, ជាធំផ្សេងៗគ្នា មិនបាច់អាស្រ័យគ្នា ដូចពលៈទេ, ព្រោះហេតុនោះ ទើបមានឈ្មោះថាឥន្រ្ទិយ ។
ហេតុដូចម្តេចបានជា សទ្ធា, វិរិយ, សតិ, សមាធិ, បញ្ញា, ទើបមានឈ្មោះថាធម៌ជាកំលាំង ឬជាធំក្នុងកិច្ចរបស់ខ្លួន ?
កំលាំងជាគ្រឿងទំនុកបំរុងឲ្យកិច្ចការ ដែលខ្លួនប្រាថ្នាប៉ុនប៉ងបានដល់សេចក្ដីសំរេច ដូចយ៉ាងស្រុកនគរ នឹងមានជ័យជំនះ ឈ្នះសត្រូវខាងក្រៅបាន ក៏ត្រូវអាស្រ័យកំលាំងទាហាន នឹងកំលាំងទ្រព្យ ដែលជាគ្រឿងចិញ្ចឹមគ្នា ដែលហៅថាកំលាំងកាយកំលាំងទ្រព្យ មួយទៀតការដែលឈ្នះសត្រូវខាងក្នុង ក៏ត្រូវអាស្រ័យកំលាំងការឆ្លៀវឆ្លាស ដែលប្រព្រឹត្តទៅដោយប្រពៃ បើមិនមានកំលាំងទាំងអម្បាលនេះទេ កិច្ចដែលខ្លួនប៉ុនប៉ងនោះ ក៏មិនបានសម្រេច, សេចក្ដីនេះ មានឧបមាយ៉ាងណា, កិច្ចខាងដើមដែលបុគ្គលគប្បីធ្វើ ក៏ដូច្នោះដែរ ។
បណ្ដាកិច្ចការទាំងពួង ដែលត្រូវធ្វើដោយកាយតែងអាស្រ័យចិត្ត ព្រោះចិត្តជាធំក្នុងកិច្ចការដែលបង្គាប់អវយវៈទាំងអស់, កាយប្រៀបដូចរូបតុក្កតា ចិត្តដូចមនុស្សអ្នកទាញ រូបតុក្កតានឹងប្រព្រឹត្តទៅយ៉ាងណាក៏ព្រោះមនុស្សទាញ ព្រោះហេតុនេះចិត្តមានកំលាំង ទើបញ៉ាំងកាយឲ្យក្លាហាន ប្រកបកិច្ចការសំរេចតាមសេចក្ដីប្រាថ្នាបាន បើមិនមានកំលាំងចិត្តទេ ក៏នឹងធ្វើកិច្ចការអ្វីមិនកើត ដូចបុគ្គលដែលមានកំលាំងខ្លាំង ល្មមនឹងនឹងធ្វើកិច្ចការទាំងពួងបានពិត, តែបើខ្វះសទ្ធាគឺសេចក្ដីជឿថា អំពើដែលត្រូវធ្វើនឹងបានផលយ៉ាងនេះហើយ កាយក៏មិនប្រាថ្នានឹងធ្វើ សូម្បីមានសទ្ធាជាគ្រឿងឧបត្ថម្ភហើយ ចិត្តក៏មិនងាយនឹងធ្វើអ្វីកើត បើមិនមានសេចក្ដីព្យាយាមកាយជួយជាកំលាំងផងទេ ក៏មិនអាចនឹងធ្វើអ្វីបាន គ្រាន់តែនឹកចង់មិនចេះអស់មិនចេះហើយប៉ុណ្ណោះ ។ ឯប្រយោជន៍ដែលត្រូវបាន ក៏មិនបានដូចបំណង, ព្រោះហេតុនោះ ទើបត្រូវអាស្រ័យសេចក្ដីព្យាយាម ។សេចក្ដីព្យាយាមនេះឯង អាចឲ្យបានសំរេចប្រយោជន៍គ្រប់យ៉ាងដល់បុគ្គល ដែលប្រឹងប្រែងឧស្សាហ៍ព្យាយាមសន្សំ ធ្វើនូវកិច្ចការសព្វសារពើ ដោយមិនទំរន់អាងដល់ទោសខ្ជោលទាំង៦យ៉ាង មានមិនធ្វើការងារដោយអាងថាត្រជាក់ណាស់ រងាណាស់ជាដើម កាលបើបុគ្គល មិនទំរន់អាងដល់ខ្ជិលហើយ មានសេចក្ដីឧស្សាហ៍ព្យាយាមប្រកបការងារទាំងពួង ទ្រព្យសម្បត្តិនឹងសម្បូណ៌ពោរពាសដល់បុគ្គលនោះ ដោយឆាប់រហ័ស ព្រោះតែបុគ្គលនោះ មិនមានសេចក្ដីរួញរាចំពោះក្ដៅនឹងត្រជាក់ ដូចជាស្មៅមិនអើពើនឹងកំដៅថ្ងៃ នឹងត្រជាក់ បើទុកជាក្ដៅត្រជាក់យ៉ាងណា ក៏ស្មៅមិនរួញតឿទាបចុះទៅឡើយ សេចក្ដីនេះសមដូចពុទ្ធភាសិតថាៈ
យោ ច សីតញ្ច ឧណ្ហញ្ច តិណភិយ្យោ ន មញ្ញតិ
ករំ បុរិសកិច្ចានិ សោ សុខា ន វិហាយតិ ។
សេចក្ដីថាៈ (ជនណាមួយ កាលបើកំពុងធ្វើការងារដែលបុរសត្រូវធ្វើនោះ មិនសំគាល់នូវត្រជាក់នឹងក្ដៅ ដោយក្រៃលែងជាងស្មោ គឺថាមិនអើពើក្នុងត្រជាក់នឹងក្ដៅ ដូចជាស្មៅ ជននោះឯងនឹងមិនសាបសូន្យ មិនឃ្លាតចេញពីសេចក្ដីសុខឡើយ " ។
ម្យ៉ាងទៀតជនណាដែលខ្ជិលច្រអូសមិនគិតប្រឹងប្រែងរកទ្រព្យសម្បត្តិ គិតតែដើរលេងស៊ីផឹក សេពគប់នឹងមិត្តអាក្រក់ ជាមនុស្ស កកែ កករ រកតែរឿងទាស់ទែង មនុស្សបែបនេះ មិនងាយនឹងធ្វើខ្លួនឲ្យបានសេចក្ដីសុខ-ចំរើន ទេមានតែសេចក្ដីវិនាសម្យ៉ាង កាលដែលខ្លួននៅមានកំលាំងកំហែងមាំមួនរឹងប៉ឹង មិនប្រឹងរកទ្រព្យសម្បត្តិមកទុកដាក់ ឲ្យគង់វង្សនៅស្ថិតស្ថេរចិរកាលតទៅទេ ព្រោះតែសេចក្ដីប្រមាទខ្ជិលច្រអូសចូលមកលុកលុយម្ល៉ោះហើយទ្រព្យ សម្បត្តិពីណា នឹងកើតមាន? កាលបើមិនមានទ្រព្យសម្បត្តិហើយ សេចក្ដីសុខក៏មិនមានឡើយ លុះដល់យូរទៅសំលៀកបំពាក់ ក៏រហែកអស់ ដើរអាវ៉ាសែ អនាថាឥតទីពឹង ដេកដោយម្លប់ឆើ ចិញ្ចើមថ្នល់ធ្វើភ្នែកភ្លឹះៗ ទាំងចំណីអាហារសោតទៀត ស្ទើរតែរកបំពេញពោះមិនបាន បើបានក៏បានដោយថោកទាប មនុស្សដែលធ្លាក់ខ្លួនទៅកាន់ឋានៈ ដ៏ថោកទាបយ៉ាងនេះឯង ព្រោះតែមិនមានសេចក្ដីឧស្សាហ៍ព្យាយាមប្រឹងប្រែងរកទ្រព្យសម្បត្តិ ជាមនុស្សខ្ជិលច្រអូស បានជាធ្លាក់ខ្លួនទៅកាន់ឋានៈ ដើរថោកទាបយ៉ាងនេះ ។
ព្រោះហេតុនេះ គួរយើងខំប្រឹង ប្រកបការងារឲ្យម៉ឹងម៉ាត់ឡើង ត្រូវកំចាត់បង់សេចក្ដីខ្ជិលច្រអូសចេញពីខន្ធសន្ដាន ហើយញ៉ាំងវិរិយៈ សេចក្ដីព្យាយាមប្រឹងប្រែងឲ្យកើតមានឡើង, កាលណាបើមានវិរិយៈ ហើយទ្រព្យសម្បត្តិគង់តែកើតមានពិតប្រាកដ ។
មួយទៀត មានជនពួកខ្លះច្រើនប្រកាន់លទ្ធិយថាកម្ម គឺលទ្ធិដែលធ្វើអ្វីហើយមិនប្រឹងប្រែងធ្វើឲ្យមែនទេនទេ ធ្វើទៅតាមបុណ្យតាមកម្មដោយជឿថា បើបុណ្យយើងមានចាំបាច់ទៅធ្វើប៉ុន្មាន យើងគង់តែនឹងបានជាសេដ្ឋី ជាអ្នកមាន ជាដើមមិនខាន ដល់គិតដូច្នេះហើយ ធ្វើអ្វីក៏សុទ្ធតែសោះអង្គើយទាំងអស់ រៀនសូត្រក៏មិនពិតប្រាកដធ្វើជំនួញជួញប្រែអ្វីក៏មិនប្រឹងប្រែង ធ្វើស្រែកាប់ចំការច្បារដំណាំក៏មិនខ្នះខ្នែង អាងឡើងតែស្រែកបន់ស្រន់អំពាវនាវរកទេញ្ដ ឲ្យលោកចុះមកជួយ ។ ពុំគួរឲ្យទេញ្ដជួយទន្ទេញ ឲ្យជួយលក់ដូរឲ្យបានជាធំឆាប់ ឲ្យបានចំណេញមានកំរៃច្រើនដូច្នោះទេ បន់ស្រន់ឲ្យទេញ្ដជួយយកទឹកនឹងដីមកចាក់ស្រែចំការច្បារដំណាំឲ្យ ដើម្បីឲ្យលូតលាស់មានផ្លែផ្កាសម្បូណ៌ឡើងមិនគិតខំប្រឹងរៀន សូត្រឲ្យមែនទែនឡើយ តស៊ូនឹងសេចក្ដីលំបាកគ្រប់យ៉ាង មិនខំប្រឹងប្រែងធ្វើជំនួញជួញប្រែដោយយកចិត្តទុកដាក់ អត់ធន់នឹងឧបស័គ្គគ្រប់ផ្លូវ ស៊ូទ្រាំនឹងសេចក្ដីលំបាកនឿយហាត់គ្រប់ប្រការ មិនខំភ្ជួររាស់កាប់ឆ្កា ឲ្យម៉ឺងម៉ាត់ បាចទឹកបញ្ចូល ឬជីកប្រឡាយបង្ហូរទឹក រកជីចាក់ដោយសេចក្ដីខ្មីឃ្មាតនោះឡើយ គិតតែបន់ស្រន់ទេញ្ដតែម្យ៉ាងកាលបើមានសេចក្ដីសង្ឃឹម នៅលើទេញ្ដដូច្នោះហើយ សេចក្ដីប្រឹងប្រែងគ្រប់ផ្លូវ ក៏បន្ធូរបន្ថយចេញទៅអស់ដេកចាំមើលផ្លូវទេញ្ដចុះមកជួយ មិនដឹងទេញ្ដណា ក៏នឹងចាំតែចុះមកជួយអ្នកនោះ បើទៅកើតជាទេញ្ដហើយ នៅតែត្រូវវេនចុះមកជួយរៀនសូត្រសិក្សាជួយលក់ជួយដូរ ជួយភ្ជួរស្រែកាប់ចំការ ឲ្យមនុស្សឲ្យលំបាកដូច្នោះទៀត តើចាំបាច់ទៅកើត ជាទេញ្ដធ្វើអ្វី? នៅជាមនុស្សលោកវិញស្រួលជាងទៅកើតជាទេញ្ដ បើនៅតែមកជួយធ្វើការដដែលដូច្នោះ ។
បើបន់ស្រន់ទៅ លោកជួនជាថ្ងៃណា ខែណា ឆ្នាំណា បានប្រទះត្រូវបំណន់របស់ខ្លួន ក៏តាំងសរសើរភ័ព្វសំណាង ថាទេញ្ដជួយខ្លួន ទេញ្ដមានឫទ្ធិមានអំណាច លក់មិនដាច់ខាតទុន ធ្វើស្រែចំការមិនបានផល ក៏តោងជេរប្រទេចផ្ដាសាដល់ពួកទេញ្ដ ដោយពាក្យទ្រគោះបោះបោកផ្សេងៗ កាលបើមានសេចក្ដីប្រមាថចូលមកលុកលុយក្នុងខ្លួនធ្វើឲ្យចិត្តកករ ល្អក់សៅហ្មងដូច្នោះហើយ ក៏ចេះតែហិនហោចចុះឥតមានសេចក្ដីចំរើនលូតលាស់ដុះដាលទៅមុខឡើយ លទ្ធិបែបនេះហើយ ដែលហៅថា លទ្ធិយថកម្ម គឺធ្វើកិច្ចការអ្វីផងទាំងពួងសុទ្ធតែឲ្យទេញ្ដចុះមកជួយសំរេចឲ្យ ទាំងអស់ មិនប្រឹងឲ្យបានសំរេចដោយខ្លួនឯងទេ លទ្ធិយថាកម្មនេះ បើមាននៅលើរូបបុគ្គលណាហើយត្រូវលះចោលចេញកុំឲ្យអព្វមង្គលនេះ នៅបានទឡើយ ។
ព្រោះហេតុនោះ ជនដែលប្រាថ្នានូវសេចក្ដីចំរើនដល់ខ្លួន ត្រូវប្រឹងឲ្យពេញដៃពេញជើងឡើង ប្រឹងឲ្យអស់ពីចិត្តឡើង កុំធ្វើអ្វី ។ ដោយផ្សងសំណាងថាៈ មើ! បើសំណាងយើងមាន យើងបានសាងទុកពីមុនមក កិច្ចការរបស់យើងនោះ គង់តែនឹងបានសំរេចដល់យើងជាមិនខានទេ ។
ការដែលជនធ្វើអ្វីៗ ហើយគិតដូច្នេះនេះពុំប្រពៃឡើយ សំណាងដែលយើងបានសាងមកនោះ ក៏គឺបានចាត់ឲ្យយើងមកកើត ជាមនុស្សចាត់ឲ្យយើងមានអវយវៈ គ្រប់គ្រាន់មិនខ្វះខាត មិនវិកលវិការដៃជើងបាក់ភ្នែកខ្វាក់ ត្រចៀកថ្លង់នោះហើយ ត្រង់ដែលធ្វើរបរអ្វីផងទាំងពួងនោះ ក៏ស្រេចតែនឹងយើងត្រូវធ្វើខ្លួនឯង សំណាងក៏មិនអាចនឹងបង្ហូរទ្រព្យសម្បត្តិ ឬកិចកចការសព្វជំពូកមកឲ្យយើងបាន ក្នុងពេលដែលយើងមិនធ្វើអ្វីសោះនោះទេ សំណាងក៏មិនលះបង់ចោលយើងស្មោះ គង់តែនឹងជួយយើងតទៅ បើយើងខំប្រឹងធ្វើកិច្ចការទាំងពួង ដោយយកចិត្តទុកដាក់តែសំណាងនឹងលះបង់ចោលយើងនោះ នឹងមិនជួយយើងក្នុងកាលដែលយើងដេកនៅស្ងៀមមិនធ្វើអ្វីៗ ខំតែស្រែកហៅព្រែងសំណាងទទេ ។ នោះហើយនឹងមិនជួយយើងក្នុងវេលាដែលធ្វើការងារ បែបសោះអង្គើយដោយមិនយកចិត្តទុកដាក់? ហើយត្រូវខំធ្វើកិច្ចការឲ្យពេញកំលាំងតែម្យ៉ាង បើមានឧស្សាហ៍ព្យាយាម យកចិត្តទុកដាក់ ដោយម៉ឺងម៉ាត់ចំពោះកិច្ចការដែលខ្លួនត្រូវធ្វើនោះ ទ្រព្យសម្បត្តិនឹងកើតប្រាកដ កាលបើមានទ្រព្យសម្បត្តិហើយសេចក្ដីសុខ-ចំរើន តែងតែហុចឲ្យរាល់កាលរាល់វេលា ក្នុងបច្ចុប្បន្ននេះ រហូតទៅដល់បរលោកនាយ ។
វិរិយៈសេចក្ដីព្យាយាមនេះ ជាហេតុឲ្យបានសំរេចសេចក្ដីប្រាថ្នាគ្រប់យ៉ាង ព្រោះហេតុនោះ បានជាចាត់ថាមានកំលាំង ទើបអាចធ្វើការទាំងពួងពេញកំលាំង ដែលគួរធ្វើទៅបាន ព្រោះហេតុនោះត្រូវប្រើកំលាំងសតិ បំពេញឡើងទៀត ដើម្បីជាជំនួយចិត្ត ឲ្យមានកំលាំងហើយបង្គាប់កាយ ឲ្យធ្វើការទាំងពួង ដែលខ្លួនយើងត្រូវការពិតៗ តែការដែលសតិជាគ្រឿងត្រួតត្រាកំលាំងក្លាហាននឹងនៅក្នុងអារម្មណ៍ តែមួយៗ ដោយហេតុនេះត្រូវអាស្រ័យកំលាំងគឺសមាធិទៀត ទើបរិតតែមានកំលាំងច្រើនឡើង ។ ក៏កំលាំងត្រឹមតែប៉ុណ្ណេះ មិនសូវពូកែណាស់នៅឡោះយទេ បើការធំៗ ក៏ល្មមសំរេចបានដូចប្រាថ្នា បើកិច្ចណាដែលល្អិតជ្រាលជ្រៅ ជារបស់កំបាំងដូចជាកិលេស ដែលដេកគ្រាំនៅក្នុងសន្ដាន ហើយប្រើត្រឹមតែកំលាំងប៉ុណ្ណោះ ក៏មិនអាចនឹងកំចាត់ទៅបានឡើយ ។ លុះតែអាស្រ័យបញ្ញារកហេតុផល ឲ្យដឹងតាមពិតជាគ្រឿងយឹតយោងផង ទើបអាចឲ្យកិច្ចទាំងនោះសម្រេចទៅបាន។
អធិប្បាយមកត្រឹមតែប៉ុណ្ណេះ ក៏អាចនឹងបានជាគ្រឿងសំគាល់កំលាំងចិត្តប្រការ ១ សមដូចជាពុទ្ធភាសិត ដែលសំដែងចំពោះព្រោះបាទបសេនទិកោសលថា អាបទាសុ ខោ មហារាជ ថាមោ វេទិតញ្វេ សេចក្ដីថា "បពិត្រមហាររាជ! ក្នុងអន្ដរាយទាំងឡាយ កំលាំងចិត្តបណ្ឌិតគប្បីដឹងបាន" ។
កំលាំងចិត្តបែបនេះ អាចធ្វើបុគ្គលឲ្យជាឥស្សរជនបាន ឥស្សរជន ដែលប្រកបដោយកំលាំងចិត្តបែបនេះហើយ រមែងរក្សាសេចក្ដីសុខសំរាន្ដរបស់ខ្លួន នឹងបុគ្គលដទៃឲ្យស្ថិតស្ថេរនៅបានដូច្នេះជាដើម ទើបជាគុណគួរអស់សាធុជនទាំងឡាយប្រាថ្នាណាស់ ព្រោះថាមនុស្សទាំងឡាយជាច្រើន ដែលទៅជាមនុស្សឥតប្រយោជន៍ប្រើការមិនកើតនោះ ព្រោះខ្វះធម៌៥ ប្រការនេះ ជាគ្រឿងជួយកំលាំងចិត្ត, ធម៌ទាំង៥ ប្រការនេះ មានអធិប្បាយថា ជាកំលាំងដូច្នេះឯង ។
free programes
Posted by sereykh at 21:21 0 comments
Labels: ព្រះពុទ្ធសាសនា
សង្គហធម៌
ព្រះបាឡាត់ឧត្ដមលិខិត សុង - ស៊ីវ វត្តលង្កា ភ្នំពេញ
ទេសនាដាក់វិទ្យុប្រទេសកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃ ៨ រោច ខែផល្គុន ឆ្នាំជូត សំរិទ្ធិស័ក
ព. ស. ២៤៩១ (២២ - ៣ - ៤៩)
សូមសំដែង អំពីសង្គហធម៌ ដែលមានក្នុងសត្តន្តបិដក គម្ពីរទីឃនិកាយ បាដិកវគ្គ ដូចសេចក្ដីតទៅនេះ
កិច្ច ឬឧបាយសម្រាប់សង្គ្រោះឬក៏សករោចស្រង់គ្នានឹងគ្នាឲ្យមានក្ដីស្នេហា ទៅវិញទៅមក កុំឲ្យបែកបាក់គ្នា ហៅថា សង្គហធម៌ (ឬថាបិយករណធម៌ ៗ ជាគ្រឿងធ្វើនូវសេចក្ដីស្រឡាញ់), មាន ៤ យ៉ាង ដូចពុទ្ធភាសិតមួយកន្លែង ក្នុងសិង្គាលោវាទសូត្រថាៈ
ទានញ្ច បិយវជ្ជញ្ច អត្ថចរិយា ច យា ឥធ
សមានត្តតា ច ធម្មេសុ តត្ថ តត្ថ យថារហំ
ឯតេ ខោ សង្គហា លោកេ រថស្សាណីវ យាយតោ
ឯតេ ច សង្គហា នាស្ស ន មាតា បុត្តការណា
លភេថ មានំ បូជំ វា បិតា វា បុត្តការណា ។
សេចក្ដីថាៈ ធម៌សម្រាប់សង្គ្រោះមនុស្សក្នុងលោកនេះ មាន ៤ យ៉ាង គឺៈ ការឲ្យទាន ១, ពោលពាក្យពីរោះ ១, កិរិយាប្រព្រឹត្តអំពើឲ្យជាប្រយោជន៍ ១, ភាពជាអ្នកតាំងខ្លួនឲ្យស្មោះស្មើ ១, ធម៌ទាំងប៉ុណ្ណេះនេះ រមែងប្រព្រឹត្តទៅក្នុងលោកដូចប្រែកទប់នៃរទេះ ។ អធិប្បាយថា រទេះកាលបើមានប្ឬកទប់ ទើបអាចប្រព្រឹត្តទៅ បើមិនមានទេក៏មិនអាចប្រព្រឹត្តទៅបានឡើយ ដូចម្ដេចមិញ, សត្វលោក កាលបើមានសង្គហធម៌ទាំង ៤ នេះ ទើបប្រព្រឹត្តទៅបាន បើមិនមានទេក៏មិនអាចប្រព្រឹត្តទៅបានដូច្នោះឯង ។ សង្គហធម៌ប៉ុណ្ណេះមិនមានហើយ មាតាក្ដី បិតាក្ដី ក៏មិនបាននូវការបូជា ឬសេចក្ដីរាប់អានអំពីបុត្ររបស់ខ្លួនឡើយ ។
១- ការឲ្យទាន .- ទាននេះចែកជា ២ យ៉ាងគឺៈ សារណទាន ១ អសារណទាន ១ ។ ឲ្យចំពោះរូបបុគ្គលម្នាក់ ៗ ដូចជាមាតាបិតាឲ្យអាហារ, ឲ្យគ្រឿងប្រដាប់ស្លៀកពាក់, ឲ្យទ្រព្យសម្បត្តិធ្វើដើមទុនដល់បុត្រធីតា ឬក៏បុត្រធីតាដែលមានផ្ទះសម្បែងហើយ បានជូនភោជនាហារគ្រឿងស្លៀកពាក់ដល់មាតាបិតាដែលចាស់ជរា, យ៉ាងនេះហៅថា អសាធារណទាន ។ ឥស្សរជន ឬអ្នកមានទ្រព្យសម្បត្តិ ជាអ្នកមានចិត្តផ្សាយមេត្តា អាណិតអាសូរដល់មហាជនហើយលះបង់ទ្រព្យសម្បត្តិ ជួលគេឲ្យលើកថ្នល់, ជីកព្រែក, ធ្វើស្ពាន, ដើម្បីជាផ្លូវគមនាគមន៍ទៅមកបានស្រួល ឬដាំដើមឈើ, ជីកស្រះ, ជីកអណ្ដូង, សង់សាលា ដើម្បីជាទីសំណាក់អាស្រ័យដល់មនុស្សអាគន្តុកៈ ឬទំនុកបំរុងធ្វើផ្ទះពេទ្យ, សាលាបង្រៀនជាទីឲ្យចំណេះវិជ្ជាដល់កុមារាកុមារី, យ៉ាងនេះហៅថា សាធារណទាន ព្រោះឲ្យមិនចំពោះរូបបុគ្គលម្នាក់ ៗ, នេះជាសង្គហធម៌ទី ១ ។
២- ការពោលពាក្យពីរោះ .- នោះអធិប្បាយថា អ្នកឲ្យបើគ្រាន់តែឲ្យប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែមិនបានពោលពាក្យពីរោះគួរឲ្យចាប់ចិត្តផងទេ, វត្ថុដែលឲ្យនោះ បើទុកជាច្រើនយ៉ាងណា ក៏ប្រាកដហាក់ដូចជាតិច, បើពោលពាក្យពីរោះគួរឲ្យចាប់ចិត្តផង, ភ័ស្ដុភាដែលឲ្យនោះសូម្បីតិចតួចសោះក៏ប្រាកដហាក់ដូចជាច្រើន ព្រោះធ្វើឲ្យកើតសេចក្ដីស្រឡាញ់ពេញចិត្ត, ដូចភាសិតបុរាណថាៈ "ប្រហុកអំបិលក៏ដោយចុះឲ្យតែចានកណ្ដាប់មាស", ព្រោះហេតុនោះ បានជាព្រះសម្ពុទ្ធជាម្ចាស់ទ្រង់ចាត់ការពោលពាក្យពីរោះ ថាជាសង្គហធម៌ទី ២ ។
៣- កិរិយាប្រព្រឹត្តអំពើឲ្យជាប្រយោជន៍ .- អធិប្បាយថា អ្នកឲ្យបើប្រសិនជាឲ្យហើយនិយាយពីរោះផង ដែលជាគុណចាប់ចិត្តចងមេត្រីទុកបានយ៉ាងស្និទ្ធហើយ, ប៉ុន្តែបើជាមនុស្សចេះតែមើលបំណាំគ្នាទៅវិញទៅមក មិនប្រព្រឹត្តប្រយោជន៍ដល់គ្នានឹងគ្នា គឺថាមិនហុចប្រយោជន៍ឲយ មិនប្រាប់ឧបាយឲ្យកើតប្រយោជន៍ គ្រាន់តែឲ្យរបស់នឹងនិយាយពីរោះប៉ុណ្ណោះ ការស្និទ្ធនោះក៏នឹងសាបសូន្យទៅវិញដោយងាយ ។ ព្រោះហេតុនោះ ការប្រព្រឹត្តអំពើជាប្រយោជន៍នេះ ចាត់ជាសង្គហធម៌ទី ៣ ។
៤- ភាពជាអ្នកតាំងខ្លួនឲ្យស្មោះស្មើ .- នោះអធិប្បាយថា អ្នកឲ្យសូម្បីឲ្យហើយ និយាយពាក្យពីរោះ ព្រមទាំងជួយខ្វល់ខ្វាយធ្វើប្រយោជន៍ដល់គ្នានឹងគ្នាហើយ តែបើមិនចេះរៀបចំខ្លួនឲ្យសមតាមយសស័ក្តិ ឬមិនស្គាល់ធំ, តូច, ខ្ពស់, ទាប ជាអ្នកប្រកាន់មានៈមើលងាយគេ, សេចក្ដីរាប់អានគ្នាក៏នឹងសាបសូន្យទៅវិញ ។ លុះតែអាស្រ័យនូវសេចក្ដីស្មោះស្មើ តាំងខ្លួនឲ្យសមតាមយសស័ក្តិផង, ទើបសេចក្ដីរាប់អាននោះនឹងមានកំឡាំងអាចតាំងនៅយូរអង្វែងទៅបាន ។ នេះចាត់ជាសង្គហធម៌ទី ៤ ។
សព្វសត្វទាំងអស់ក្នុងលោកគួរមានសង្គហធម៌ សង្គ្រោះដល់គ្នានឹងគ្នាទៅវិញទៅមកតាមជាន់តាមថ្នាក់ ទើបចក្រទាំងគូ គឺពុទ្ធចក្រ នឹងអាណាចក្រវិលទៅរកវឌ្ឍនធម៌ នឹងសន្តិសុខបានដោយស្រួល ។
ឯបុគ្គលដែលត្រូវមានសង្គហធម៌សង្គ្រោះគ្នានឹងគ្នានោះ មាន ៦ ពួក, ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ ទ្រង់និពន្ធជាបទព្រះគាថាប្រៀធៀបនឹងទិសទាំង ៦ ដូច្នេះថាៈ
មាតាបិតា ទិសា បុព្វា អាចរិយា ទក្ខិណា ទិសា
បុត្តទារា ទិសា បច្ឆា មិត្តាមច្ចា ច ឧត្តរា
ទាសកម្មករា ហេដ្ឋា ឧទ្ធំ សមណព្រាហ្មនា
ឯតា ទិសា នមស្សេយ្យ អលមត្តោ កុលេ គិហី ។
សេចក្ដីថាៈ មាតាបិតាទុកជាទិសខាងកើត, គ្រូបាអាចារ្យទូកជាទិសខាងត្បូង, បុត្រភរិយាទុកជាទិសខាងលិច, មិត្រសំឡាញ់ទុកជាទិសខាងជើង, ទាសកម្មករទុកជាទិសខាងក្រោម, សមណព្រាហ្ម៍ទុកជាទិសខាងលើ, គ្រហស្ថក្នុងត្រកូលដែលមានសមត្ថភាព ចិញ្ចឹមបុត្រភរិយា ហើយនៅគ្រប់គ្រងផ្ទះសំបែង គប្បីនមស្សការនូវបុគ្គលទាំងឡាយមានមាតាបិតាជាដើមដែលទុកដូចជាទិស នោះ ៗ ចុះ ។
សេចក្ដីអធិប្បាយ
មាតាបិតាទុកជាទិសខាងកើត បុត្រធីតាគប្បីមានសង្គហធម៌ប្រតិបត្តិចំពោះមាតាបិតាដោយស្ថាន ៥ យ៉ាងគឺៈ
១- កូនត្រូវតាំងចិត្តថា អាត្មាអញនេះ គឺមាតាបិតាបានចិញ្ចឹមមកហើយ អាត្មាអញត្រូវចិញ្ចឹមលោកវិញ ។
២- កូនត្រូវតាំងចិត្តថា កាលបើមាតាបិតាមានកិច្ចរវល់ នោះអាត្មាអញត្រូវបញ្ឈប់ការងាររបស់ខ្លួនទុកសិន ហើយត្រូវធ្វើកិច្ចរវល់របស់មាតាបិតាវិញ ។
៣- កូនត្រូវតាំងចិត្តថា អាត្មាអញត្រូវដំកល់វង្សត្រកូលមាតាបិតា ទុកឲ្យល្អមិនឲ្យវិនាស គឺថានឹងមិនញ៉ាំងទ្រព្យសម្បត្តិរបស់មាតាបិតាឲ្យវិនាសដោយការឥត ប្រយោជន៍ នឹងសង្គ្រោះមាតាបិតាឲ្យផុតអំពីវង្សដែលមិនប្រកបដោយធម៌ ហើយឲ្យតាំងនៅក្នុងវង្សដែលប្រកបដោយធម៌, នឹងមិនផ្ដាច់បង់នូវការកុសលទាំងឡាយមានសលាភភត្តជាដើមដែលមាតាបិតា បានប្រព្រឹត្តធ្វើតាមគន្លងត្រូវល្អមកហើយ ។
៤- កូនត្រូវតាំងចិត្តថា អាត្មានឹងតាំងចិត្តគំនិតមារយាទឲ្យល្អ ឲ្យជាទីពេញចិត្តនាំមាតាបិតា ឲ្យជាមនុស្សគួរមាតាបិតាប្រគល់ទ្រព្យសម្បត្តិកេរ្តិ៍ដំណែលឲ្យ ។
៥- កូនត្រូវតាំងចិត្តថា កាលបើមាតាបិតាធ្វើកាលកិរិយាហើយ អាត្មាអញត្រូវធ្វើទក្ខិណាទាន ឧទ្ទិសចំណែកផលបុណ្យជូនដល់មាតាបិតារឿយ ៗ ។
ចំណែកខាងមាតាបិតាត្រូវអនុគ្រោះបុត្រធីតាដោយស្ថាន ៥ យ៉ាងគឺៈ
១- ហាមឃាត់កូនមិនឲ្យធ្វើកម្មអាក្រក់ មានឃាត់កូនមិនឲ្យសម្លាប់សត្វ លួចទ្រព្យគេជាដើម។
២- ឲ្យកូនដំកល់នៅក្នុងកម្មជាកុសល មានទាននឹងសីលជាដើម ។
៣- ឲ្យកូនសិក្សារៀនសិល្បសាស្ត្រចំណេះវិជ្ជាដែលគួររៀនមានអក្សរនឹងលេខជាដើម ។
៤- រៀបចំកូនឲ្យមានភរិយា ឬស្វាមីតាមសមគួរដល់ត្រកូលនឹងទ្រព្យសម្បត្តិ ។
៥- ឲ្យទ្រព្យសម្បត្តិដល់កូនក្នុងសម័យពីរយ៉ាងគឺៈ និច្ចសម័យ ១, កាលសម័យ ១, និច្ចសម័យនោះគឺ ឲ្យទ្រព្យសម្បត្តិរឿយ ៗ ដើម្បីឲ្យកូនចាយប្រើតាមការគួរ ឬឲ្យដើម្បីទុកធ្វើកុសលណាមួយ, កាលសម័យនោះ គឺឲ្យក្នុងកាលដែលបានរៀបចំឲ្យកូនមានភរិយាស្វាមីហើយ ឬឲ្យក្នុងកាលដែលខ្លួនជិតនឹងដល់នូវមរណភាព ។
គ្រូបាអាចារ្យទុកជាទិសខាងត្បូង សិស្សត្រូវប្រតិបត្តិដោយស្ថាន ៥ យ៉ាងគឺៈ
១- ដោយកិរិយាធ្វើនូវបច្ចុគ្គមនាការក្រោកឡើងទទួល គឺថាបើសិស្សកំពុងអង្គុយនៅក្នុងទីណាមួយ ដែលមិនមានបុគ្គលជាធំជាងគ្រូអាចារ្យទេ កាលបើបានឃើញគ្រូអាចារ្យមកកាន់ទីនោះ ត្រូវសិស្សក្រោកឈរឡើង, បើលោកមានគ្រឿងបរិក្ខាអ្វី ត្រូវទទួលយកមកអំពីលោកដោយអើពើ ត្រូវរកទឹកលាងជើង, រកកំណាត់ជូតជើងរួចត្រូវចាត់ចែងទីអាសនៈដើម្បីលោក, លុះលោកអង្គុយហើយ សឹមខ្លួនអង្គុយជាខាងក្រោយ ។
កាលបើលោកក្រោកលាខ្លួនទៅ ត្រូវធ្វើអនុគ្គមនាការ គឺក្រោកជូនលោកទៅ បើយ៉ាងជិតណាស់ត្រឹមមាត់ទ្វារក្រៅ ។
២- ដោយកិរិយាចូលទៅបំរើគ្រូអាចារ្យក្នុង ១ ថ្ងៃ ៣ ដងគឺ វេលាព្រឹកម្ដង, ថ្ងៃត្រង់ម្ដង, ល្ងាចម្ដង ។
៣- ដោយកិរិយាជឿស្ដាប់ពាក្យឱវាទគ្រូអាចារ្យ ដែលលោកពោលទូន្មានប្រៀនប្រដៅដោយល្អ ។
៤- ដោយការបំរើតូច ៗ មានឲ្យឈើស្ទន់នឹងទឹកលុបមុខជាដើម ។
៥- ដោយកិរិយារៀនសូត្រសិល្បសាស្ត្រ ចំណេះវិជ្ជាអំពីគ្រូអាចារ្យដោយគោរព គឺរៀនម្ដង ៗ តាមសមគួរដល់កម្លាំងប្រាជ្ញានៃខ្លួនហើយស្វាធ្យាយទន្ទេញដរាបដល់ ចាំ ដល់ចូលចិត្ត ។
ចំណែកគ្រូបាអាចារ្យត្រូវអនុគ្រោះសិក្សាដោយស្ថាន ៥ យ៉ាង គឺៈ
១- ទូន្មានប្រៀនប្រដៅសិស្សដោយល្អ គឺទូន្មានប្រៀនប្រដៅឲ្យសិស្សចេះរៀបចំឥរិយាបទទាំង ៤ គឺដេក, ដើរ, ឈរ, អង្គុយ ឲ្យរៀបរយ ព្រមទាំងប្រដៅមិនឲ្យសេពគប់តែនឹងកល្យាណមិត្រ ។
២- បង្ហាត់បង្រៀនសិស្សដោយល្អ គឺបង្ហាត់បង្រៀនដោយត្រូវតាមអត្ថនឹងព្យញ្ជនៈ នឹងរបៀបពាក្យរបៀបសេចក្ដីឲ្យសិស្សចាំចូលត្រឹមចិត្ត ។
៣- បង្ហាញសិល្បសាស្ត្រចំណេះវិជ្ជាដល់សិស្ស ដោយមិនលាក់ទុក គឺថាបើខ្លួនចេះប៉ុន្មាន ចង់ឲ្យសិស្សចេះប៉ុណ្ណោះដែរ ។
៤- ពោលពាក្យលើកសរសើរសិស្ស ដែលមានសិល្បសាស្ត្រចំណេះវិជ្ជា នឹងកិរិយាមារយាទល្អពិតនោះ ឲ្យច្បាស់ប្រាកដដល់មិត្រនឹងអាចារ្យ ។
៥- ធ្វើនូវសេចក្ដីការពាររក្សាសិស្ស ក្នុងទិសទាំងឡាយ គឺថាឲ្យសិស្សរៀនសិល្បសាស្ត្រចំណេះវិជ្ជា មិនឲ្យទើសទាល់ក្នុងវេលាដែលសិស្សនៅក្នុងទិសនោះ ៗ ។
ភរិយាទុកជាទិសខាងលិច ស្វាមីគប្បីអនុគ្រោះដោយស្ថាន ៥ យ៉ាង គឺៈ
១- ដោយសេចក្ដីរាប់អានដោយសំដីដ៏ទន់ផ្អែមទៅរកភរិយា ។
២- ដោយកិរិយាមិនបៀតបៀន មិនមើលងាយភរិយាដូចទាសកម្មករ ។
៣- ដោយកិរិយាមិនប្រព្រឹត្តកន្លងចិត្តភរិយា ។
៤- ដោយកិរិយាប្រគល់នូវឥស្សរិយៈ គឺភាវៈជាធំក្នុងការចាត់ចែងម្ហូបចំណីឲ្យដាច់មុខទៅភរិយា ។
៥- ដោយកិរិយាផ្គត់ផ្គង់នូវគ្រឿងប្រដាប់ដល់ភរិយា តាមសមគួរដល់សម្បត្តិរបស់ខ្លួន ។
ចំណែកភរិយាត្រូវប្រតិបត្តិស្វាមីដោយស្ថាន ៥ យ៉ាងគឺៈ
១- ចាត់ចែងការងារមានការចំអិននូវអាហារជាដើម ដោយផ្ចិតផ្ចង់,
២- សង្គ្រោះដល់ជនជាញាតិរបស់ស្វាមី នឹងញាតិរបស់ខ្លួនដោយស្មោះស្មើ ។
៣- ចេះថែទាំទុកដាក់នូវទ្រព្យសម្បត្តិ ដែលស្វាមីរកបានមកហើយ ។
៤- មិនប្រព្រឹត្តកន្លងចិត្តស្វាមី ។
៥- ជាស្រីឈ្លាសប្រសប់ក្នុងកិច្ចការទាំងឡាយ មានការចាត់ចែងនូវបបរនឹងបាយជាដើម ឥតខ្ជិលច្រអូសក្នុងកិច្ចការទាំងពួង ហើយអាចញ៉ាំងកិច្ចទាំងនោះឲ្យសម្រេចបាន ។
មិត្រសំឡាញ់ទុកជាទិសខាងជើង កុលបុត្រគប្បីទំនុកបម្រុងដោយស្ថាន ៥ យ៉ាងគឺៈ
១- ដោយកិរិយាឲ្យទ្រព្យរបស់ដែលគួរឲ្យដល់មិត្រ ។
២- ដោយកិរិយាពោលពាក្យពីរោះទៅរកមិត្រ ។
៣- ដោយកិរិយាប្រព្រឹត្តធ្វើនូវប្រយោជន៍ឲ្យកើតដល់មិត្រ ។
៤- ដោយភាវៈជាអ្នកមានខ្លួននឹងចិត្តស្មើដោយមិត្រ ។
៥- ដោយភាវៈមិនក្លែងពោលឲ្យឃ្លាតចាកសេចក្ដីពិតដល់មិត្រ ។
ចំណែកខាងមិត្រសំឡាញ់ត្រូវអនុគ្រោះកុលបុត្រ ដោយស្ថាន ៥ យ៉ាងគឺៈ
១- ជួយរក្សាមិត្រដែលបានជាភ្លាំងភ្លាត់ធ្វេសប្រហែស ។
២- ជួយថែរក្សាទ្រព្យសម្បត្តិរបស់មិត្រដែលមិត្របានជាភ្លាំងភ្លាត់ធ្វេសប្រហែស ។
៣- កាលបើមិត្រមានសេចក្ដីភិតភ័យ ក៏អាចជាទីពឹងអាស្រ័យដល់មិត្របាន ។
៤- មិនលះបង់ចោលមិត្រក្នុងកាលដែលមិត្រមានការក្រ ។
៥ ស្រឡាញ់រាប់អានកូនចៅផៅពង្សរបស់មិត្រ ។
ទាសកម្មករទុកជាទិសខាងក្រោម ចៅហ្វាយនាយគប្បីទំនុកបំរុងដោយស្ថាន ៥ យ៉ាងគឺៈ
១- ដោយកិរិយាចាត់ចែងនូវការងារឲ្យធ្វើតាមសមគួរដល់កំលាំងនៃទាស កម្មករ គឺថាដាក់ការងារឲ្យធ្វើតាមការ សម្រាប់ប្រុសស្រីចាស់ក្មេង ។
២- ដោយកិរិយាធ្វើនូវភត្តាហារនឹងឈ្នួល ឬបំណាច់រង្វាន់តាមសមគួរដល់ទំនងដែលត្រូវឲ្យ។
៣- ដោយកិរិយាព្យាបាលរក្សាថែទាំទាសកម្មករ ក្នុងកាលដែលមានជម្ងឺ ហើយមិនបៀតបៀនឲ្យធ្វើការងារអ្វីឡើយ ។
៤- ដោយកិរិយាចែករំលែកនូវរបស់ដែលមានរសឆ្ងាញ់ត្រកាលឲ្យទាសកម្មករបរិភោគ ។
៥- ដោយកិរិយាបើកឱកាសឲ្យឈប់ធ្វើការក្នុងនិច្ចសម័យ គឺថាកាលបើទាសកម្មករធ្វើការនឿយហត់ពេញ ១ ថ្អៃ ក៏ឲ្យឈប់សម្រាកកំលាំងខ្លះ ។ ឲ្យឈប់ធ្វើការក្នុងកាលសម័យ គឺថាបើដល់កំណត់ថ្ងៃនក្ខត្តឫក្សមានថ្ងៃចូលឆ្នាំជាដើម ក៏បើកឲ្យឈប់ធ្វើការ ។
ចំណែកខាងបាវព្រាវនឹងមនុស្សដែលធ្វើការឈ្នួល ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់បំពេញបំបានចៅហ្វាយនាយរបស់ខ្លួនដោយស្ថាន ៥ យ៉ាងគឺៈ
១- ក្រោកឡើងធ្វើការងារមុនចៅហ្វាយនាយ ។
២- ឈប់ធ្វើការងារក្រោយចៅហ្វាយនាយ ។
៣- មិនលួចទ្រព្យរបស់ចៅហ្វាយនាយ យកតែរបស់ដែលចៅហ្វាយនាយឲ្យ ។
៤- ធ្វើការងាររបស់ចៅហ្វាយនាយ ដោយពិនិត្យពិច័យផ្ចិតផ្ចង់អស់ពីចិត្ត ឥតមានគិតកាញ់គ្នេរ ។
៥- យកការងាររបស់ចៅហ្វាយនាយ ទៅពោលសរសើរក្នុងទីនោះ ៗ ។
សមណព្រាហ្មណ៍ទុកជាទិសខាងលើ កុលបុត្រជាគ្រហស្ថគប្បីប្រតិបត្តិផ្គត់ផ្គង់ដោយស្ថាន ៥ យ៉ាងគឺៈ
១- ដោយកាយកម្មប្រកបដោយមេត្តា គឺថាធ្វើនូវកិច្ចដោយកាយ មានទៅនិមន្តលោកនឹងទទួលយកនូវតម្រងទឹក ទៅត្រងទឹកប្រគេនលោកនឹងគក់ច្របាច់ជាដើម ។
២- ដោយវចីកម្មប្រកបដោយមេត្តា គឺថាធ្វើនូវកិច្ចដោយវាចា មានពោលពាក្យដាស់តឿនអ្នកឯទៀត ឲ្យធ្វើទានដល់សមណព្រាហ្មណ៍នឹងបន្លឺនូវសព្ទសាធុការក្នុងកាលដែល ស្ដាប់ធម៌ទេសនាចប់ នឹងធ្វើនូវបដិសណ្ឋារៈដោយសំដីរាក់ទាក់ជាដើម ដោយសេចក្ដីរាប់អានដ៏ស្មោះត្រង់ ។
៣- ដោយមនោកម្មប្រកបដោយមេត្តា គឺថាធ្វើនូវកិច្ចដោយចិត្តមានគិតថា ព្រះថេរៈទាំងឡាយដែលលោកតែងនិមន្តមកកាន់ត្រកូលរបស់យើង សូមឲ្យលោកបានសេចក្ដីសុខសប្បាយជាដើម ដោយសេចក្ដីរាប់អានស្មោះត្រង់អស់ពីចិត្ត ។
៤- ដោយភាវៈជាអ្នកមានទ្វារផ្ទះមិនបិទ គឺថាជាអ្នកឧស្សាហ៍ធ្វើទានដល់សមណព្រាហ្មណ៍ កាលបើឃើញសមណព្រាហ្មណ៍មកដល់ហើយ ក៏ឲ្យទានដោយមិនពោលត្អូញត្អែរចំពោះរបស់ដែលមាននោះថាជាគ្មានវិញ ឡើយ ។
៥- ដោយកិរិយាឲ្យនូវអាមិសៈ គឺឲ្យនូវខាទនីយភោជនីយាហារដល់សមណព្រាហ្មណ៍ ។
ចំណែកខាងសមណព្រាហ្មណ៍ ត្រូវអនុគ្រោះកុលបុត្រដោយស្ថាន ៦ យ៉ាងគឺៈ
១- ហាមឃាត់កុលបុត្រមិនឲ្យធ្វើកម្មអាក្រក់ មានឃាត់មិនឲ្យសំឡាប់សត្វនឹងមិនឲ្យលួចទ្រព្យគេជាដើម ។
២- ឲ្យកុលបុត្រដំកល់នៅក្នុងកុសល មានទាននឹងសីលជាដើម ។
៣- អនុគ្រោះកុលបុត្រដោយកល្យាណចិត្ត គឺតាំងចិត្តផ្សាយមេត្តាធម៌ដល់កុលបុត្រទាំងឡាយថា ឲ្យបានសេចក្ដីសុខ កុំបីមានទុក្ខ, សោក, រោគ, ភ័យអ្វីឡើយ ។
៤- ឲ្យកុលបុត្របានស្ដាប់នូវធម៌ដែលមិនធ្លាប់បានស្ដាប់ ។
៥- ញ៉ាំងធម៌ដែលកុលបុត្រធ្លាប់បានស្ដាប់ហើយ ឲ្យផូរផង់ល្អ គឺថាប្រាប់ពន្យល់សេចក្ដីនៃធម៌នោះ ឲ្យច្បាស់លាស់ប្រាកដឡើង ត្រាតែកុលបុត្រនោះលែងមានសេចក្ដីសង្ស័យ ។
៦- ប្រាប់នូវសួគ៌ដល់កុលបុត្រ មានប្រាប់ឲ្យដឹងដូច្នេះថា បុគ្គលដែលបានទៅកើតក្នុងឋានសួគ៌នោះ ព្រោះអំណាចនៃកុសលមានសីល ៥ នឹងកុសលកម្មបថ ១០ ជាដើម ។
កាលបើបុគ្គលទាំង ៦ ពួកគឺៈ មាតាបិតានឹងបុត្រធីតា គ្រូបាអាចារ្យនឹងសិស្សានុសិស្ស, ភរិយានឹងស្វាមី, មិត្រសំឡាញ់នឹងកុលបុត្រ, ទាសកម្មការនឹងចៅហ្វាយនាយ, សមណព្រាហ្មណ៍នឹងកុលបុត្រ បានប្រព្រឹត្តត្រូវតាមស្ថានដែលខ្លួនត្រូវប្រតិបត្តិ ត្រូវអនុគ្រោះទៅវិញទៅមកដូច្នេះហើយ បុគ្គលទាំងនោះ ឈ្មោះថាបិទបាំងនូវភ័យអន្តរាយ មិនឲ្យកើតឡើងបាន ជាបុគ្គលមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្អក្នុងលោកទាំងពីរ គឺលោកនេះនឹងលោកខាងមុខ រមែងបាននូវកេរ្តិ៍ឈ្មោះយសសក្តិ ចំរើនដោយសុខភាពអនាម័យដ៏ល្អ ។
សង្គហធម៌ទាំង ៤ នេះ បើបុគ្គលណាបានប្រតិបត្តិដោយប្រពៃហើយ កេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់បុគ្គលនោះនឹងផុលផុសឡើងក្នុងលោក ផ្សាយនូវក្លិនពិដោរឈ្ងុយឈ្ងប់គ្រប់ទិសជនភាគច្រើនតែងដើរត្រសង ស្រង់តាមក្លិនចូលទៅទទួលស្គាល់បុគ្គលនោះជានាយចៅហ្វាយជាមិត្រ សំឡាញ់ ប្រៀបដូចបុប្ផាជាតិដែលមានក្លិនក្រអូបឆើត ជាទីកើតតម្រេកនៃភមរជាតិទាំងឡាយ មានកន្លង់ដូច្នោះជាដើមដែរ ។
ន័យមួយទៀត ព្រះសម្ពុទ្ធជាម្ចាស់ទ្រង់ត្រាស់សំដែងថាៈ
យស្មា ច សង្គហា ឯតេ សមបេក្ខន្តិ បណ្ឌិតា
តស្មា មហត្តំ បប្បោន្តិ បាសំសា ច ភវន្តិ តេ ។
សេចក្ដីថា អ្នកប្រាជ្ញទាំងឡាយ លោកបានប្រព្រឹត្តធ្វើនូវសង្គហធម៌ទាំង ៤ នេះដោយប្រពៃ ព្រោះហេតុនោះបានជាលោកបានដល់នូវភាវៈជាធំ ព្រមទាំងបាននូវសេចក្ដីសរសើរអំពីប្រជុំជនផងគ្នា ។
សំដែងមកអំពីសង្គហធម៌ ក៏សន្មតថាចប់ដោយសង្ខេបតែប៉ុណ្ណេះ ។
ដោយអានុភាពនៃធម្មទេសនា សូមទេវតាទាំងមួយម៉ឺនលោកធាតុរក្សាព្រះប្រិយមហាក្សត្រកម្ពុជា ធិបតី ព្រមទាំងព្រះរាជវង្សានុវង្ស សូមទ្រង់ប្រសិទ្ធិដោយចតុព្វិធពរ រុងរឿងដោយសតិបញ្ញា បរិហាររចនាកម្ពុជរដ្ឋឲ្យដល់នូវឧត្ដមគតិ ដោយមុហុត្តកាល ។
ទាំងសូមពុទ្ធបរិស័ទទាំងឡាយគ្រប់ជាន់ ដែលបានប្រតិបត្តិតាមសាសនវិធី ក្រោមអធិបតេយ្យនៃព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ឲ្យចំរើនដោយសុខភាព អនាម័យដ៏ល្អ ដើម្បីជាពលរដ្ឋប្រកបកិច្ចសាសនា ក្លាហានបានមគ្គាភិសម័យទៅហោង ។
free programes
Posted by sereykh at 21:11 0 comments
Labels: ព្រះពុទ្ធសាសនា
ពិធីបុណ្យវិសាខបូជា នៅលង្កាទ្វីប
របស់លោក ទ. ត. ទេវិន្ទ្រ (D. T. Devendra)
ផ្សាយក្នុងទស្សនាវដ្ដី "ហ្វ្រង់អាស៊ី" លេខ ៨៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ ១៩៥៣
អ្នកស្រីសារីយ៉ាន់ ប្រែមកជាខ្មែរ
បណ្ដាបុណ្យក្នុងសាសនាទាំងប៉ុន្មាននៅលង្កាទុវីប បុណ្យវិសាខបូជា ជាបុណ្យមួយដ៏មហោ-ឡារិកលើសបុណ្យទាំងពួង ដោយហេតុអ្នកកាន់ពុទ្ធសាសនាក្នុងប្រទេសនោះមានចំនួនច្រើន ។
បុណ្យវិសាខបូជានេះ ផ្ទុយអំពីបុណ្យណូឯលនៃពួកសាសនាគ្រិស្ត ព្រោះជាបុណ្យដែលគេធ្វើរំលឹកព្រឹត្តិការណ៍ដ៏ប្រសើរ ៣ យ៉ាង ក្នុងព្រះជន្មនៃព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ គឺរំលឹកពេលដែលព្រះពោធិសត្វទ្រង់ប្រសូត្រ, ពេលដែលទ្រង់បានត្រាស់ដឹង នឹងពេលដែលទ្រង់ចូលព្រះបរិនិព្វាន ។
បុណ្យដ៏ឧឡារិកនេះ គេប្រារព្ធធ្វើក្នុងថ្ងៃពេញបូណ៌មីនៃរវាងខែឧសភា មិថុនារាល់ឆ្នាំ ហើយជាទំនៀមនៃថេរវាទ (ទក្ខិណនិកាយ) ក្នុងប្រទេសលង្កា ដែលជាប្រទេសកាន់កាប់ពុទ្ធសាសនាមុតមាំ តាំងពីយូរអង្វែងណាស់មកហើយ ។ ហេតុនេះ ទើបមានកើតទម្លាប់ផ្សេង ៗ នៅវិជ្ជាស្ថានទាំងឡាយ ខាងព្រះពុទ្ធសាសនា ដូចគ្នានឹងពួកពុទ្ធសាសនិកជនជាតិជប៉ុន ដែលនាំគ្នាធ្វើបុណ្យខួបរំលឹកថ្ងៃកំណើត នៃអ្នកបង្កើតលទ្ធិពុទ្ធសាសនាក្នុងប្រទេសជប៉ុន ក្នុងខែមេសារាល់ ៗ ឆ្នាំ ។
ព្រះពុទ្ធសាសនាដែលឧប្បត្ដិឡើងនៅប្រទេសឥណ្ឌៀ បានហូរចូលទៅក្នុងលង្កាទ្វីប ប្រហែល ៣០០ ឆ្នាំ មុនសាសនាគ្រិស្ត ដោយសារព្រះមហាថេរ ព្រះនាម មហិន្ទ ជាព្រះរាជបុត្រនៃព្រះអធិរាជ ព្រះនាម អសោកៈ ។ ចាប់តាំងពីកាលនោះមក លទ្ធិពុទ្ធសាសនា គេទុកជាធំបណ្ដាច់ ទាំងចេះតែមានកម្លាំងជ្រាបចូលក្នុងពង្សាវតារ ប្រទេសលង្កានោះ ហាក់ដូចជាថ្នាំពិស រហូតទាល់តែជីវភាពនៃបណ្ដាជនក្នុងកោះនោះទាំងមូល គ្មាននៅក្រោមឱវាទអ្វីក្រៅពីពុទ្ធសាសនា ។
ឯបុណ្យរំលឹកដល់ព្រឹត្តិការណ៍នោះ ជាបុណ្យមួយយ៉ាងឯកគ្មានគូប្រៀប ដែលនាំឲ្យជនបរទេសមានបំណងចង់ឃើញជាទីបំផុត ។ បុណ្យវិសាខបូជានេះ ជាបុណ្យរបស់ជនទូទៅពេញទាំងប្រទេស ហើយជាអាការបង្ហាញឲ្យឃើញនូវនិស្ស័យចិត្តថ្លើមនៃអ្នកលង្កាប្រទេស ដែលជឿស៊ប់ផ្ទាល់ខ្លួនម្នាក់ ៗ ។ បុណ្យនេះគ្មានមេផ្ដួចផ្ដើមទេ ជាបុណ្យដែលគេធ្វើដោយសិរី ហើយមានកំឡាំងនឹងសំរស់កើតឡើងអំពីការធ្វើរបស់ពពួកជន ព្រោះឃើញតែសេចក្ដីសប្បាយរីករាយចិត្តជ្រះថ្លាដោយពិធីបុណ្យនេះ ។ ក្នុងថ្ងៃបុណ្យ គ្រឿងសប្បាយដោយទឹកស្រវឹងគេហាមជាដាច់ខាត ។ បុណ្យវិសាខបូជា គេធ្វើឡើងដោយការត្រេកអរចំពោះកំណើតនៃព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ចំពោះការដែលទ្រង់រកឃើញនូវសព្វញ្ញុតញ្ញាណ នឹងចំពោះការដែលទ្រង់ប្រកាសផ្សាយនូវព្រះធម៌វិសេសទេសនាប្រោស មនុស្សលោក ។ ថ្ងៃបុណ្យវិសាខបូជា ជាពេលមួយដែលរស្មីចាំងចេញអំពីគំនិត គឺជាសេចក្ដីសប្បាយពិសិដ្ឋ មិនមែនជាការផ្ដួចផ្ដើមឡើងដោយអាការខាងក្រៅណាមួយទេ ។
ពុទ្ធសាសនិកជនជាថេរវាទ នៅកោះលង្កាគ្មាននាយកទេ, ក្រុមសង្ឃនីមួយៗ មានផ្នែកផ្សេងៗ គ្នា លោកសង្ឃមួយរូប ៗ ត្រូវនៅក្រោមអំណាចមេក្រុមរបស់ខ្លួន តាមកំណើតនៃគណៈដែលខ្លួនបានមកកាន់ផ្នួស ។ ក្រុមអ្នកបួសដែលហៅថា "ស្យាមនិកាយ" មានអ្នករាប់អានច្រើនជាងគេ ស្ថិតនៅក្រោមបញ្ជាការនៃមេ ២ នាក់ ដែលជាមេកុដិម៉ាលវត្ត (malavatte) នឹង អស្គិរិយៈ (asgiriya) នៅកន្ទី, មានបែកជាវត្តតូច ៗ ទៅទៀតនៅកោះខ្លះ ដូចជាកុត្ត (kotte) នៅជិតក្រុងកូឡំបូ ។ ក្រុមអ្នកបួសឈ្មោះ "អមរបុរៈ" នឹង "រាមញ្ញៈ" ក៏ចាត់ចូលក្នុងចំណោមក្រុមអ្នកបួសធំ ៗ ដែរ ។
លោកសង្ឃគ្មានអំណាចតាំងច្បាប់សម្រាប់ពួកឧបាសកឧបាសិកាទេ ព្រោះលោកសង្ឃក្ដីឧបាសកក្ដីជាពុទ្ធបរិស័ទ ត្រូវតែធ្វើតាមការបង្ហាត់បង្រៀនរបស់គ្រូ ។ មេក្រុមនីមួយ ៗ កាលអនុមតិតាមកិច្ចជំនុំរបស់ខ្លួន, ដែលបានកំណត់ទុកជាមុនហើយ ក៏បង្គាប់បញ្ជាទៅសមាជិករបស់ខ្លួន ឯសមាជិកមិនត្រូវធ្វើអ្វីហួសពីនោះទេ ។ ដោយហេតុនេះហើយបានជានៅពេលបុណ្យម្ដង ៗ គ្មានច្បាប់ថាត្រូវធ្វើយ៉ាងនេះ ឬធ្វើយ៉ាងនោះសោះ ។
បុណ្យវិសាខបូជាដូចយើងបានពោលមកខាងលើនេះ ជាពិធីឯកជន ប៉ុន្តែដោយជនម្នាក់ ៗ និយមធ្វើតាមមនោសញ្ចេតនានៃពួកនៃក្រុមរបស់ខ្លួន សង្គមទាំងមូលហាក់ដូចជាធ្វើតាមសេចក្ដីបង្គាប់ណាមួយ ។ ហេតុនេះ បានជាវត្ត ផ្ទះសម្បែង នឹងផ្លូវថ្នល់ទាំងឡាយ មានរបៀបតាក់តែង ហើយពិធីបុណ្យខាងសាសនាមានដំណើរហាក់ដូចជាមានបង្គាប់អំពីអំណាច ក្រៅណាមួយ ។
បុណ្យវិសាខបូជានេះ មានលក្ខណៈ ២ យ៉ាង គឺ ភាពពណ៌ផ្សេង ៗ នឹងសេចក្ដីសប្បាយដោយជ្រះថ្លា ។ លក្ខណៈទាំង ២ យ៉ាងនេះតែងមានជាដរាប ។
ព្រះអាទិត្យក្នុងថ្ងៃវិសាខបូជា រះឡើងដោយមានពន្លឺស្រស់ត្រជាក់ល្អ ហើយហាក់ដូចជាភ្លើងជាងថ្ងៃសព្វដង ។ ពពួកជនរវល់វីវរគ្រប់ ៗ គ្នា ម្នាក់ ៗ សឹងតែខំតុបតែងតាំងលំអផ្ទះរបស់ខ្លួន តាមតែចិត្តស្រឡាញ់ ។ គេច្រើនឃើញតាំងគោមក្រដាស ដែលធ្វើដោយពិបាកហើយយូរផង ការណ៍នេះបង្ហាញឲ្យឃើញថា ជនម្នាក់ ៗ គោរពព្រះពុទ្ធដល់ថ្នាក់ណា ។
គោមមានរៀងរៅផ្សេង ៗ គ្នា គោមខ្លះធំ ៗ មានជ្រុងច្រើន ដែលមានរាងធ្វើអំពីដើមបបុស ឬត្រែង ហើយមានគោមតូច ៗ ជាច្រើនអមចងភ្ជាប់នឹងខ្សែព្យួរ ហើយមានទាំងរំយោលក្រដាសជាលំអផង, រំយោលនោះឮសូរខ្សោក ៗ នៅពេលខ្យល់បក់ ។ គោមទាំងនោះហាក់ដូចជាផ្ទាំងគំនូរពណ៌ពិត ៗ ។ មានគោមរយឯទៀតជាច្រើន មានរាងដូចជាធុងមូលព្យួរនៅនឹងខ្សែលួស ដែលគេចងសន្ធឹងនឹងបង្គោលដែក ។ មានទង់ជាតិធ្វើអំពីក្រដាសស្ដើង ៗ អំពីក្រដាសនឹងបដា ចងនៅនឹងខ្សែលួសនោះឆ្លាសគ្នា ដោយគ្មានរបៀបរៀបរយទេ ប៉ុន្តែគេមើលទៅគ្មានទាស់ភ្នែក ។ នៅទីផ្លូវមានក្រងស្លឹកដូងចងជារង្វង់កោង ៗ ហើយមានបង្ហូតទង់ពុទ្ធសាសនាយ៉ាងខ្ពស់ជាងគេ ទង់នោះមានពណ៌ ៦ ជាពណ៌ដែលពុទ្ធបរិស័ទជឿថា រស្មីដែលចាំងចេញអំពីអង្គនៃព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ។
ជួនកាលនៅទ្វារចូលអាគារធំ ៗ នៅទ្វារវត្តឬនៅមុខផ្ទះជំនួញ គេមានធ្វើតូប ១ សំរាប់ចែកគ្រឿងផឹក ។ ជួនកាលគេធ្វើជាដំបូលនឹងដើមស្លា ឬដើមឫស្សីកោងខ្ពស់លយគ្របទៅលើផ្លូវ មានចងផ្លែដូងទាំងធ្លាយ ៗ នៅចន្លោះឫស្សី ។ សណ្ឋានស៊ុំបែបនេះ ជាតំណាងក្លោងទ្វារនៅ "សានជិ" ក្នុងប្រទេសឥណ្ឌៀ ។
ផ្ទះលក់ទំនិញតាន់តាប់ទៅដោយមនុស្ស ចូលទិញអីវ៉ាន់បង្ហើយៈ ក្រដាស - អង្កាំកែវ - ទង់ជាតិ - គោម - មុខក្រមាច់ផ្សេង ៗ - មួកក្រដាស សម្រាប់ក្មេងពាក់ដើរលេងសប្បាយពេញតែផ្លូវថ្នល់ - ទៀន - ធូប ហើយនឹងសម្ភារៈជាច្រើនទៀត សំរាប់ការសប្បាយដល់ពួកចាស់ ៗ ផង ។
នៅគេហដ្ឋាននីមួយ ៗ មានសុទ្ធតែរបស់សម្រាប់តុបតែងក្នុងបុណ្យវិសាខបូជា ដែលនាំឲ្យគេអត់ងងុយអស់ពេលជាច្រើន ក្នុងប៉ុន្មានថ្ងៃមុនពេលបុណ្យ ដើម្បីនឹងរៀបចំឲ្យល្អ ។ ដោយមានការច្រើនពេក គេស្មានថានឹងមិនបានរៀបហើយ ទាន់ពេលបុណ្យនោះទេ ។ ប៉ុន្តែគួរឲ្យជ្រះថ្លាពេកណាស់ នៅពេលព្រះអាទិត្យរះឡើង គេឃើញផ្ទះបោសច្រាសហើយយ៉ាងស្អាត ហើយក្នុងសួនច្បារមានដោតដំរុយ ដើម្បីការរចនាខាងក្រៅ ។ ទោះពណ៌សជាពណ៌បរិសុទ្ធសម្រាប់ថ្ងៃសីលក៏ដោយ គង់តែមានពួកយុវជនមីរដេរដាស ដែលស្លៀកពាក់ខោអាវពណ៌ស្រស់ ៗ (ក្រៅពីពណ៌ស) តាមតែចិត្តស្រឡាញ់រៀង ៗ ខ្លួន ដោយសេចក្ដីសប្បាយ ។
ជួនកាលនៅថ្ងៃដំបូង ជនខ្លះឆ្លៀតយកឱកាសយ៉ាងខ្លីដើម្បីទៅវត្ត ជនខ្លះទៀតប្រជុំគ្រួសារខ្លួននៅផ្ទះ ធ្វើគារវកិច្ចចំពោះព្រះបដិមាករ ហើយនាំគ្នាសូត្រសរណគមន៍ ៣ នឹងស្មាទានសីល ៥ ។
នៅវេលាព្រលឹម ពេលស្រស់ស្រូបរួច ពួកជនដែលគ្មានរវល់ការនៅផ្ទះ តែងចូលទៅកាន់ទីវត្ត ។ ទីវត្តជាកន្លែងប្រជុំអ្នកធម៌អាថ៌, គេឃើញមានជនប្រុសស្រីកុះករ, បុរសចាស់ ៗ នឹងពួកយុវជនស្លៀកពាក់សំពត់អាវនឹងតែមានពណ៌សសុទ្ធ ថែមទាំងពានាក្រមាយ៉ាងធំមួយ ៗ ម្នាក់ផង ពួកជនទាំងនោះហើយដែលបានសមាទានសីល ៨ តាំងពីព្រលឹមងងឹត ហើយត្រូវកាន់សីលនោះជាប់ក្នុងមួយថ្ងៃ ឬក៏ក្នុងរវាង ៦០ ម៉ោង ។ ក្នុងពេលនោះ ត្រូវអត់អាហារល្ងាច មិនប្រើកៅអីនឹងគ្រែជារបស់ស្រួលកាយ មិនត្រូវសប្បាយដោយល្បែងច្រៀងរាំទេ ។ សីល ៨ នេះហើយដែលគេតែងសមាទានក្នុងថ្ងៃពេញបូណ៌មី ឬថ្ងៃបុណ្យធំ ៗ ។ ការសមាទានសីលក្នុងឱកាសបុណ្យបែបនេះ គេទុកជាត្រូវកាលៈទេសៈល្អណាស់ ។
ក្នុងវត្តនិមួយៗមានឧបាសកនឹងឧបាសិកានៅស្នាក់អាស្រ័យច្រើននាក់ ដែលនាំគ្នាតែសមាទានសីល អង្គុយសមាធិ ជជែកគ្នាតែអំពីធម៌ នឹងស្ដាប់ធម៌ទេសនា ។ ដើម្បីនឹងរៀបចំបុណ្យឲ្យបានអ៊ឹកធឹកដូចជាបុណ្យវិសាខបូជានេះ ជនទាំងនោះនាំគ្នាថយទៅកន្លែងមួយ ជួនកាលជនទាំងនោះនាំគ្នាធ្វើដំណើរដោយពួក ៗ ទៅកាន់ទីពិសិដ្ឋណាមួយ ។
ទោះនៅក្នុងផ្ទះក្ដី នៅក្រៅផ្ទះក្ដី សឹងមានសកម្មភាពយ៉ាងខ្លាំង ។ នៅតាមផ្លូវធំ ៗ ក្នុងទីក្រុង នៅត្រង់ផ្លូវត្រឡែងកែង នៅទីប្រជុំជននឹងនៅទីផ្សារ មានធ្វើតូបដាក់ចំណីអាហារនឹងគ្រឿងផឹក ទុកចែកទានដល់ពួកអ្នកដំណើរ ពួកអ្នកដើរលេង នឹងជនផ្សេង ៗ ទៀតដោយឥតយកថ្លៃថ្នូរ ។ ក្នុងទីនោះ គេតែងចាប់បញ្ឈប់រទេះឡាន ឬរទេះឯទៀត បើប្រសិនជាមានអ្នកមានយសសក្ដិជិះក្នុងរថនោះផង គេអញ្ជើញឲ្យចូលទៅពិសាទឹក "ដូងរាជ" ឬគ្រឿងផឹកផ្សេង ៗ ដែលមិនត្រូវកាន់ផ្ទាល់នឹងដៃ ។ អ្នកស្ម័គ្រចិត្តសង់តូច តែងទិញចំណីអាហារដាក់ដើម្បីសំដែងសេចក្ដីរីករាយមួយយ៉ាងប្រសើរជាង គេ ក្នុងបុណ្យវិសាខបូជារាល់តែឆ្នាំ ។ មានកន្លែងជាច្រើនទៀតដែលគេតុបតែងរចនាយ៉ាងល្អ ៗ, នៅទីនោះក្នុងពេលយប់មានបទភ្លេងសាសនាយ៉ាងធំ សម្រាប់អ្នកត្រូវការស្ដាប់បានតាមចិត្ត ។
ជារឿយ ៗ នៅលើវេទិកាគ្មានដំបូល ដែលគេធ្វើភ្ជាប់អំពីកន្លែងល្អ ៗ នេះ មានលោកសង្ឃប្រកបដោយបញ្ញា ទេសនាប្រដៅពពួកជន ។
មនុស្សដែលដើរសស្រាញ់ពេញផ្លូវថ្នល់ ពុំមែនមានការទៅឯណាទេ គឺសុទ្ធតែទៅដើរលេងលំហើយខ្លួន លំហើយគំនិតស្មារតី ។ ជួនកាលមានពួកពុទ្ធសាសនិកជនដើរជួរជាខ្សែវែង តម្រង់ទៅកាន់ក្រុងចាស់ដែលបាត់បង់អស់ទៅហើយ ៗ មាននៅសល់តែប្រាសាទបាក់បែក ជាស្នាព្រហស្តស្ដេចបុរាណ ដែលមានព្រះរាជហ្ឫទ័យជាបុណ្យបានសាងទុកជាអនុស្សាវរីយ៍ ។ រទេះគោ រថយន្តអូតូកា រថភ្លើង ដឹកនាំមនុស្សណែន ៗ បរតម្រង់ទៅកូឡំបូ ឬបរចេញពីទីក្រុងហើយបែកចេញទៅតាមផ្លូវផ្សេង ៗ ហាក់ដូចជាទឹកហូរយ៉ាងលឿន ។ សេចក្ដីនឿយព្រួយដោយការងារ បានដកចេញផុតអំពីទឹកមុខនៃជនទាំងឡាយ ទុកកន្លែងឲ្យសេចក្ដីសប្បាយចូលទៅ ធ្វើឲ្យទឹកមុខស្រស់បប្រិម ។
លុះរាត្រីចូលគ្របដណ្ដប់ផែនដីវេលាណា ស្រុកទាំងមូលក៏ផ្លាស់ភេទភ្លាម គឺកន្លែងទាំងប៉ុន្មាន ស្រាប់តែមានពន្លឺភ្លឺទាំងម៉ឺនទាំងសែនគ្រប់ពណ៌ចាំងចេញអំពីគៅម ហាក់ដូចជាគេជប ។ នៅកូឡំបូគេលក់ទំនិញរស់ណាស់, នៅផ្លូវត្រឡែងកែងធំ ៗ ដែលឆ្ពោះទៅ "មណ្ឌល" ភ្លឺចិញ្ចាច, មនុស្សមកឈរផ្ដុំគ្នាកកកុញរកតែជ្រៀតជើងពុំរួច ។ នៅទី "មណ្ឌល" គេចេះតុបតែងពន្លឺភ្លើងអគ្គិសនីឲ្យចាំងនៅលើផែនគំនូរប្រវត្តិនៃ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ធ្វើឲ្យអណ្ដែត ។ មណ្ឌលនេះហើយដែលជាទីចាប់ចិត្តធំរបស់ជននានាមកតាំងពីស្រុក ឆ្ងាយ ៗ ។ រូបពុទ្ធប្រវត្តិទាំងនេះមានដំឡៃចំពោះពួកអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា ដូចគ្នានឹងរូបប្រវត្តិគ្រិស្តនៃពួកបច្ឆិមប្រទេស ។ គំនូរនោះគ្មានទាស់ចិត្ត នៃពួកទេសចរដែលចូលចិត្តចង់ដឹងចង់ឃើញទេ ។
ទោះគេនៅកន្លែងណាក៏ឮសូរស្គរវត្តដែរ គឺជាសំណូរសូរដែលគេទូងថ្វាយក្នុងពិធីបុណ្យ ឬជាសញ្ញាប្រាប់ពេលទេសនា ។ បន្ទាប់មកគេឃើញនៅក្បាលក្បួនហែ ១ មានអ្នករាំ អ្នកភ្លេង តមកទៀតមានលោកសង្ឃគ្រងចីពរពណ៌លឿង អង្គុយធ្វើសក្ការៈបូជាក្រោមពិតានសំពត់ស ។ គេឮសូរផាវផ្ទុះ សូរកណ្ដឹងដែលក្មេងអង្រួនទ្រហឹងអឺងអាប់លាយច្របល់នឹងសំរែកមនុស្ស ។ មានមនុស្សដើរជំទើតជើងលើឈើគាវពាក់អាវស្រីអឺរុបយ៉ាងប្លែក ។
នៅពេលយប់ លាន់ឮសុទ្ធតែសកម្មភាពនៃមនុស្ស ។ នៅឯលើផ្ទៃមេឃ ព្រះចន្ទពេញបូណ៌មីរះឡើងពេញវង់ក្រឡង់ ភ្លឺត្រចះត្រចង់អស្ចារ្យ ធ្វើឲ្យអ្នកនិយមធ្វើបុណ្យនេះមានដួងចិត្តនឹកដល់ពុំភ្លេច ។
នៅមានរបៀបតាក់តែងប្លែក ៗ ផ្សេងទៀត ដែលគួរឲ្យចង់មើលណាស់ ។ នៅក្នុងវត្ត គ្រួសារខ្លះនាំកូនចៅចូលទៅ មានដៃកាន់ថាសដាក់ផ្កាក្រអូប ធូប ទៀន កាបូ ជាគ្រឿងសក្ការបូជា ។ អ្នកគោរពសាសនា ដើរប្រទក្សិណព្រះសារីរិកធាតុ ៣ ជុំ បន្ទាប់មកគេយកផ្កាទៅដាក់បូជាចំពោះព្រះបរមធាតុ ហើយនាំគ្នាសូត្រនូវសេចក្ដីថា ៖
"ឱព្រះសម្ពុទ្ធជាម្ចាស់ ! ខ្ញុំសូមបូជាផ្កានេះ, ដោយសេចក្ដី
ជ្រះថ្លានេះ ខ្ញុំម្ចាស់សូមឲ្យបានសម្រេចនូវបរមសុខ ។
ផ្កានេះ មុខជានឹងស្វិតស្រពោនទៅ យ៉ាងណាមិញ
រូបខ្ញុំម្ចាស់មុខតែនឹងវិនាសទៅវិញ យ៉ាងនោះដែរ ។"
លុះសូត្រសេចក្ដីនេះហើយ ក៏លើកដៃទាំងគូរផ្គុំដាក់ត្រង់ថ្ងាសហើយថយទៅលុតជង្គង់ឯរបង វត្ត ឱនក្បាលទាល់តែថ្ងាសប៉ះដីខ្សាច់យ៉ាងស្អាតនៅទីនោះ ទើបសូត្រធម៌ថ្វាយបង្គំ បង្ហាញនូវសេចក្ដីគោរពដល់ព្រះសម្ពុទ្ធ ព្រះធម៌នឹងព្រះសង្ឃ ។ ក្នុងសេចក្ដីដែលសូត្រនោះ អ្នកគោរពសាសនា រំលឹកដល់ព្រះពុទ្ធបាទដែលមានរាងជាផ្កាឈូក, ដល់កន្លែងស្នាមព្រះបាទ នឹងកន្លែងផ្សេង ៗ ទៀត ជាដំណែលព្រះពុទ្ធកាលគង់ព្រះជន្មនៅឡើយនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌៀ ។ល។
សេចក្ដីពោលច្រើនតែធ្វើចំពោះព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ដែលចូលព្រះនិព្វានទៅហើយ មិនមែនចំពោះតេជានុភាពរបស់ព្រះអង្គនោះទេ ព្រោះគេយល់ថាព្រះពុទ្ធគ្រាន់តែបង្ហាញផ្លូវ ព្រះអង្គទ្រង់បរិនិព្វានទៅហើយ ទ្រង់ពុំបានស្គាល់សេចក្ដីសុខទុក្ខក្នុងលោកទៀតទេ ។ ទស្សនវិជ្ជាខាងព្រះពុទ្ធសាសនា សង្ខេបសេចក្ដីថាៈ ការវិលកើតវិលស្លាប់នៃសត្វលោកប្រៀបដូចជាកង់រទេះដែលវិលទៅតាម ជើងគោ ។ ការកើតហើយស្លាប់ ស្លាប់ហើយកើតវិញ ត្រូវតែមានការឈប់, ការឈប់នេះហើយដែលហៅថាព្រះនិព្វាន ជាស្ថានបរមសុខជាទីបំផុត ។
បើប្រសិនជាមានព្រះសង្ឃ ១ អង្គ គង់នៅកន្លែងដែលគេសូត្រធម៌នោះ គេនិមន្តលោកឲ្យសីល ៥ នឹងសូត្រធម៌ទៀត ។ តមកគេចូលទៅមើលព្រះបដិមាករក្នុងព្រះវិហារ ដែលមានព្រះពុទ្ធរូបច្រើនអនេក ។ មានរូបព្រះអគ្គសាវ័កស្ដាំ - ឆ្វេងរបស់ព្រះអង្គផង គឺព្រះសារីបុត្រនឹងព្រះមោគ្គល្លាន ដែលមានសំបុរលឿងខ្ចីនឹងខៀវក្រមៅ ។ គេទើបនឹងបង្ហាញព្រះបរមធាតុដ៏ជាក់ស្ដែងនេះ ដល់ប្រទេសឥណ្ឌៀ ប្រទេសភូមា នឹងប្រទេសកម្ពុជា ។
គំនូររឿងដាស់តឿនចិត្តឲ្យខំខាងការកុសល នៅលើជញ្ជាំងធំ ៗ ខ្ពស់ ៗ បង្ហាញឲ្យឃើញសិល្បៈ ខាងវិជ្ជាសាស្ត្រ ធម្មជាតិ នឹងបុរាណវត្ថុ ដែលមានលក្ខណត្រង់ស្មោះក៏ដោយ ក៏គង់ធ្វើឲ្យរំភើបចិត្តមនុស្សណាដែលណាយជាងគេបំផុតដែរ ។ ក្រោយបំផុត គេចូលទៅមើលដើមពោធិព្រឹក្ស ដែលព្រះសិទ្ធត្ថគោតមជាព្រះរាជបុត្រនៃស្ដេចសាក្យៈបានយាងចូលទៅ ជ្រកក្រោមម្លប់ចង្ក្រមភាវនា លុះត្រាតែបានសម្រេចគតិបណ្ឌិត្យ នឹងពោធិញ្ញាណ ទៅជាព្រះពុទ្ធក្នុងលោក ។
បើប្រសិនមានថាសខ្លះមានផ្កាពុំគ្រប់គ្រាន់ នោះពួកសមាគមខាងសាសនានាំគ្នាបន្ថែមឲ្យទាល់តែពេញ ព្រោះពួកនេះមានករណីយកិច្ចតែនឹងជួយអ្នកដំណើរនៅថ្ងៃបុណ្យធំ បើអ្នកដំណើរនោះត្រូវការ ។
ក្រោយអំពីគារវកិច្ចចំពោះបូជនីយស្ថានទាំងនេះ គេនាំគ្នាក្រោកឈរឡើង ហើយឧទ្ទិសកុសលជូនដល់ជីដូនជីតាមាតាបិតានឹងញាតិទាំង ៧ សន្ដានដែលចែកឋានទៅកាន់លោកខាងមុខ នឹងឧទ្ទិសដល់ខ្យល់ ទឹក ដី នឹងអារ័ក្សអ្នកតាដែលនៅពាសពេញផែនដី ទោះមានរូបក្ដី ឥតរូបក្ដី សូមអញ្ជើញមកទាំងអស់ ដោយចិត្តមេត្តាករុណា គ្មានចំពោះរូប ។ កិច្ចកុសលគឺគុណធម៌នេះកើតឡើងដោយចិត្តសោមនស្សជ្រះថ្លា ដែលអាចបង្រួញសង្ខារក្នុងភពទាំង ៣ ឲ្យបានខ្លី ។
នេះជាសេចក្ដីពណ៌នាយ៉ាងសង្ខេប អំពីបុណ្យវិសាខបូជាដែលជាបុណ្យធំបំផុតក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា នៅលង្កាទ្វីប ។
free programes
Posted by sereykh at 21:05 0 comments
Labels: ព្រះពុទ្ធសាសនា
អំពីដំណើរទៅក្នុងដែនកូសាំងស៊ីនចំពោះខែត្រដែលមានវត្តលោកសង្ឃខ្មែរ
ព្រះគ្រូសង្ឃវិជ្ជា ហ. តាត
អាចារ្យបង្រៀនសំស្រ្កិតនៅសាលាបាលីក្រុងភ្នំពេញ
ដំណើរដែលទៅក្នុងដែនកូសាំងស៊ីននេះ ជាដំណើររបស់ម៉ាដឺមូអាហ្ស៊ែលស៊ុយសានការប៉ឺឡេស ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យកម្ពុជាមានលោកគ្រូសង្ឃវិជ្ជា តាត អាចារ្យបង្រៀនក្នុងសាលាបរិយត្តិជាន់ខ្ពស់នឹងអ្នករាជការក្នុងព្រះ រាជបណ្ណាល័យម្នាក់ឈ្មោះ ជី ជាអ្នកទៅជាមួយ តាំងពីថ្ងៃពុធ ១១ រោចខែបុស្ស ឆ្នាំថោះន ព្វស័ក ត្រូវនិងថ្ងៃ ១៨ ខែ យ៉ាំងវីយេរ ឆ្នាំ ១៩២៨ ដរាបដល់ថ្ងៃសៅរ៍ ១២ រោចខែមាឃ ឆ្នាំថោះនព្វស័កត្រូវនឹងថ្ងៃ ១៨ ហ្វេវរីយេរ ឆ្នាំ ១៩២៨ ក្នុងពុទ្ធសករាជ ២៤៧០ ។
ខ្ញុំ (ព្រះគ្រូ តាត ) សូមថ្លែងរៀបរាប់ពីដំណើរនេះមានសេចក្ដីដូចម្ដេចខ្លះ នោះមានរៀបរាប់ដូចខាងក្រោយ ៖
ដំណើរចេញពីភ្នំពេញ
ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យបានចេញពីភ្នំពេញ ទៅកាន់ទីក្រុងព្រៃនគរ តាំងពីថ្ងៃ ៩ ខែ យ៉ាំងវីយេរ ដោយមានកិច្ចនឹងបុណ្យ តាំងរបស់ក្នុងព្រៃនគរ ។ ចំណែកខ្លួនខ្ញុំនឹងឈ្មោះ ជី បានចេញពីភ្នំពេញទៅនៅថ្ងៃ ១៨ ខែ យ៉ាំងវីយេរ វេលាម៉ោង ៥ ព្រឹកដោយរថយន្តគួរិយេរ ដល់ម៉ោង ១២កន្លះ ថ្ងៃជ្រេពីត្រង់ដល់ទៅទីព្រៃនគរ បានឈប់សម្រាកក្នុងវេលាថ្ងៃរសៀលនោះដរាបដល់ព្រឹកឡើង ។
ដំណើរចេញពីព្រៃនគរ ថ្ងៃ ១៩ ខែ យ៉ាំងវីយេរឆ្នាំ ១៩២៨
វេលាម៉ោង ១កន្លះថ្ងៃរសៀល ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យខ្លួនខ្ញុំនិងឈ្មោះ ជី ព្រមទាំងអ្នកបររថយន្តម្នាក់ជាតិយួននិងគូលីម្នាក់របស់ចាងហ្វាយ ព្រះរាជបណ្ណាល័យរួមជា ៥ នាក់បានចេញពីព្រៃនគរចំពោះខេត្តត្រាវិញ (យួនហៅ ត្រាយិញ ខ្មែរ ហៅ ព្រះត្រពាំង) ចេញទៅដោយរថយន្តលេខ ៨ របស់រាជការគូវែរណើម៉ងដឺឡាកូសាំងស៊ីន ដល់ម៉ោង ៦កន្លះល្លាច បានទៅខេត្តត្រាវិញ អស់ចម្ងាយផ្លូវចំនួន ១៩៣ គីឡូម៉ែត្រ ។ ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យទៅឈប់សំណាក់នៅទីផ្ទះលោក ឡាត់បីនិស្ត្រាទ័រ ឯខ្លួនខ្ញុំនិងឈ្មោះ ជី ទៅឈប់សំណាក់នៅវត្តកំពង់ធំជាខាងជើងជិតនឹងផ្ទះលោក ឡាត់មីនិស្ត្រាទ័រ នោះដែរ ។ វត្តកំពង់ធំ នោះយួនតែងហៅថា ជួអុងមាឃ ជាវត្តស្អាតបាតល្អណាស់មានរបៀបកុដិនិងវិហាររៀបរយល្អ ទីដីក្នុងវត្តនោះស្អាតបាតឥតមានស្មៅដុះឡើយ ។ លោកចៅអធិការវត្តនេះនាម លី មានងារជាព្រះសិរីវិសុទ្ធវង្សា លោកមានព្រះហឫទ៍យល្អ បានរៀបទីកន្លែងឲ្យ អស់យើងដែលជាអ្នកដំណើរ បានសំណាក់អាស្រ័យដោយស្រួល ព្រមទាំងភោជនាហារ លោកក៏បានចាត់ចែងឲ្យដរាបដល់ហើយកិច្ច ដែលនៅសំណាក់ក្នុងវត្តលោក មិនតែប៉ុណ្ណោះលោកយកព្រះហឫទ័យទុកដាក់ជួយជូនដំណើរទៅកាន់វត្ត ទៀតៗ ផង យើងខ្ញុំមានអំណរគុណលោកមិនភ្លេចឡើយ ។
ដំណើរក្នុងខេត្តត្រាវិញ ថ្ងៃ ២០ ខែ យ៉ាំងវីយេរ ឆ្នាំ ១៩១៨
វេលាម៉ោង ៧ ព្រឹក ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យ បានអញ្ជើញចូលទៅក្នុងកំពង់ធំ ជាវត្តដែលយើងសំណាក់ លោក ឡាត់មីនិស្រ្តាទ័រ និងអ្នកប្រែភាសាជាតិយួន ១ នាក់ជូនទៅផង បានជួបជុំនៅលើទីសាលាជាមួយនឹងព្រះសង្ឃក្នុងវត្តនោះ ព្រមទាំងឧបាសក ឧបាសិកា ទាំងឡាយហើយចាងហ្វាងព្រះរាជាបណ្ណាល័យ បានសួរពីចំនួនភិក្ខុសាមណេរ-ក្មេង និងចំនួនគម្ពីរហើយសួរថា កោកចង់បង្កើតសាលារៀនទេ ? ចង់ឲ្យមានគ្រូបង្រៀនទេ ? លោកគ្រូសរិវិសុទ្ធិវង្ស ឆ្លើយថាចង់បានណាស់ ប៉ុន្តែសព្វថ្ងៃនេះ កំពុងរវល់និងកិច្ចធ្វើបង្ហើយវិហារឲ្យហើយស្រេច ។ រួចចុះពីសាលាដើរមើលរបៀបរៀបរយក្នុងវត្ត ហើយសរសើរថាស្អាត លោកចេះរៀបចំល្អ រួចឡើងទៅមើលគម្ពីរក្នុងកុដិលោក ។
ដល់ម៉ោង ៨ ព្រឹក ចេញទៅវត្តកញ្ចោង (យួនហៅ វត្តទីវកឹង) ដោយរថយន្តដែលទៅនេះ គឺចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យ, ខ្លួនខ្ញុំឈ្មោះ ជី និងសេក្រេទែរ (ថីយួន) ដែលលោក ឡាត់មីនិស្រ្តាទ័រ ចាត់ឲ្យជាអ្នកជូនដំណើរ ១ នាក់ទៀត រួមជា ៤ នាក់ចេញទៅជាមួយគ្នាកាលដែលទៅដល់វត្តកញ្ចោង ក៏បានឡើងទៅលើកុដិលោកចៅអធិការនាម សរ លោកចៅអធិការនេះ លោកធ្វើជាឧបជ្ឈាយ៍ចាស់ជរាណាស់ហើយ ។ ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យ បានសួរដូចរបៀបសួរឯវត្តកំពង់ធំ ហើយសួរពីសាលាបង្រៀន និងគ្រូបង្រៀន លោកឆ្លើយថាមិនត្រូវការចង់បានទេ សូមឲ្យនៅតាមទំនៀមពីដើម លោកគ្រូវត្តនេះ លោកប្រកាន់ទំនៀមរបស់លោកខ្ជាប់ខ្ជួនណាស់ ទោះបីរៀបចំដូចម្ដេចនឹងឲ្យចម្រើន លោកក៏ពុំព្រមទទួល ។ ក្នុងវត្តនេះមានលោកចេះបាលី ១ អង្គឈ្មោះអាចារ្យ រាជ កាលរៀនសូត្រនៅក្រុងភ្នំពេញ ។ ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យសួររួចហើយ ក៏ប្រគេនសៀវភៅនិងរូបផ្ដិតពុម្ព ដល់លោកអធិការវត្តរួចត្រឡប់ពីលើកុដិទៅមើលវិហារ វិហារនេះគ្រាន់បើដែរបន្ទាប់បន្សំគ្នានឹងវិហារវត្តកំពង់ធំ លុះមើលរួចហើយក៏ត្រឡប់មកវត្តកំពង់ដូង ឬផ្នោរដូង (យួនហៅជួហឺវទឺ) កាលដែលមកដល់វត្តនេះឃើញមានរបៀបរៀបទទួលទង់ជ័យ និងលេងភ្លេងសៀម ១ វង់ ព្រមទាំងមានតុកៅអីផង ។ លោកចៅអធិការវត្តនេះនាម ហឿង មានទីឧបជ្ឈាយ៍ដែរ ក្នុងពេលដែលចូលទៅអង្គុយជុំគ្នាក្នុងទីដែលរៀបទទួលនោះ ខ្ញុំចំណាំបានលោកអាចារ្យ ១ អង្គឈ្មោះ លឿក លោកអាចារ្យនេះកាលរៀបបាលីនៅៗ ភ្នំពេញបានធ្វើសមុហលោកគ្រូសិរិសម្មតិវង្ស នេត្រ ក្នុងវត្តឧណ្ណាលោម ក្រុងភ្នំពេញ ។ ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យបានសួរពីចំនួនភិក្ខុសាមណេរ ជាដើមដូចក្នុងវត្តកញ្ជោង លោកគ្រូវត្តនេះក៏ឆ្លើយដូចគ្នានឹងឧបជ្ឈាយ៍វត្តកញ្ជោងដែរ ថាមិនត្រូវកាច់ចង់ឲ្យមានសាលារៀន ឲ្យមានគ្រូបង្រៀនទេ ព្រោះវត្តនេះឧបាសកជើងវត្តតិចតួចស្ដួចស្ដើងណាស់ ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យសួរទៅលោកសមុហ លឿក ថា ត្រូវការចង់ចូលរៀនទៀតឯសាលាបាលីទេ ? លោកសមុហ លឿក ឆ្លើយថាមិនត្រូវការទេ បើប្រសិនជាត្រូវការចង់រៀនក្នុងសាលាបាលីនោះ កាលនៅឯភ្នំពេញស្រាប់នោះ ចូលរៀននិងគេទៅហើយ ។ លុះសួររួចហើយបានប្រគេនសៀវភៅនិងរូបផ្ដិតពុម្ពដល់លោកចៅអធិការ វត្ត រួចចូលទៅមើលវិហារ ហើយត្រឡប់មកទីកន្លែងដែលសំណាក់វិញ
ដល់ម៉ោង ១ ឯរសៀលចេញទៅម្ដងទៀត ទៅម្ដងនេះ លោកគ្រូ សិរិវិសុទ្ធិវង្ស វត្តកំពងធំក៏ជូនទៅដែររួមជា ៥ នាក់ទៅនោះដរាបដល់ផុតខែត្រត្រាវិញ ដោយចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យ កាលដែលចេញពីព្រៃនគរទៅ ខែត្រាវិញ នៅ ២៨ គីឡូម៉ែត្រទៀតដល់ទៅត្រាវិញ ក៏ឃើញវត្ត ១ ដាច់តែឯង ហើយចំណាំថានឹងចូលមកមើលវត្តនេះ លុះដល់វេលដែលចេញមកមើលវត្ត ត្រូវតាមផ្លូវដែលទៅនោះក៏បង្ហួសមកចូលវត្តនោះឯង ឈ្មោះថាវត្តកំពង់រលេម នៅក្នុងខែត្រវិញឡុង យួនហៅថា យិញឡឹង ខ្មែរហៅ ឡុង ហោ ក្នុងខែត្រវិញឡុងនេះមានតែវត្ត ១ ប៉ុណ្ណោះ វត្តនេះជាវត្តតូចស្ដួចស្ដើង ព្រោះជាតិខ្មែរជាចំណុះជើងវត្ត មានតិច មានច្រើនតែពួកយួន ។ ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យបានសួរដូចវត្តឯទៀត ហើយបានប្រគេនសៀវភៅបរាភវសូត្រ ១ សៀវភៅដែលសរសើរគុណលោកគ្រូព្រះ មហាមិលធម្ម ១ និងរូបផ្ដិតពុម្ព ៤ សន្លឹក រួចត្រឡប់មកវិញចូលមកក្នុងខែត្រត្រាវិញ ឈៀងចូលទៅវត្តពីសី វត្តនេះយួនហៅថាវត្តបាស៊ី ក្នុងឃុំភឿងថាន់ កាលទៅដល់បានឃើញ លោកសង្ឃនិងឧបាសក ឧបាសិកា ជាច្រើនចេញមកទទួលដល់ទ្វាររបងវត្ត ព្រមទាំងលេងភ្លេងសៀម និងអុជផាវទទួល ហើយបានឃើញលោកសង្ឃសុទ្ធតែស្លៀកពាក់សង្ប់ចីពរបរិមណ្ឌលល្អ ខ្ញុំក៏នឹកថាវត្តនេះប្រហែលជាមានការរៀនសូត្រច្រើន លុះក្រឡេកមើលទៅឃើញលោកគ្រូអរិយធម្ម ពុំទីរាជាគណៈ នៅវត្តឧណ្ណាលោមក្រុងភ្នំពេញ មកក្នុងពួកលោកសង្ឃទាំងនោះដែរ លុះសួរទៅលោកអរិយធម្មៗ ប្រាប់ថាវត្តនេះជាវត្តលោកធ្លាប់នៅពីដើម សព្វថ្ងៃនេះមានលោក ១ អង្គឈ្មោះ ធន់ ជាប្អូនលោកធ្វើអាចារ្យបង្រៀននៅវត្តនេះ ។ ហើយយើងបានចូលទៅអង្គុយជួបជុំក្នុងទីសាលា ទើបចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យ បានសួរដូចវត្តឯទៀត នោះលោកចៅអធិការនាម ខ្មៅ និងលោកអាចារ្យ ធន់ អាចារ្យ ចន្ទ ទាំង ២ ឆ្លើយថាក្នុងវត្តសព្វថ្ងៃមានបង្រៀនអក្សរខ្មែរ អក្សរសៀមនិងបង្រៀនធម៌វិន័យតែត្រូវការចង់សុំឲ្យមានគ្រូបង្រៀន ១ ទៀតមកពីភ្នំពេញ ជាគ្រូលោកសង្ឃ ដើម្បីនិងបង្រៀនអក្សរខ្មែរ អក្សរបារាំង និងបាលីខ្លះផងថែមទៀត វត្តនេះឃើញថាមានការចង់ឲ្យមានការបង្ហាត់ បង្រៀនច្រើនដោយសេចក្ដីស្រឡាញ់ចូលចិត្តខាងការចេះដឹងច្រើន ព្រោះគេបានសង់សាលា ១ ដោយឥដ្ឋ ហើយបានបង្រៀនធម៌វិន័យក្នុងសាលានេះ មកជាយូរឆ្នាំហើយដល់មកក្នុងសម័យនេះ ក៏នៅតែត្រូវការសុំបន្ថែមឲ្យមានគ្រូមកបង្រៀនថែមទៀត ហើយមាននិយាយថា សូមប្រគល់វត្តទាំងមូលឲ្យ សូមឲ្យជួយរៀបចំយ៉ាងណា ដែលនាំឲ្យមានសេចក្ដីចម្រើនខាងផ្លូវពុទ្ធ-សាសនា នោះយើងទាំងអស់គ្នាចេះតែប្រតិបត្តិធ្វើតាម ហើយសម្ដែងសេចក្ដីរាប់អានដូចជាធ្លាប់បានស្គាល់ ធ្លាប់បានជាមិត្តនឹងគ្នាមកយូរហើយ ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យ ក៏ពេញចិត្តជាច្រើននឹងវត្តនេះ ហើយបានប្រគេនសៀវភៅនឹងរូបផ្ដិតពុម្ព ហើយចូលទៅមើលវិហារ ។ រួចក៏ចេញពីវត្តពីសីនោះ ចំពោះទៅវត្តសំរោង ក្នុងឃុំធៀកវ៉ាត ខ័ណ្ឌត្រាភូ ។ កាលដែលទៅដល់វត្តសំរោង បានឃើញលោកចៅអធិការវត្តនេះ នាម គង់ និងឧបាសកជើងវត្តរៀបចំធ្វើបដិសណ្ឋារៈទទួលដោយការគួរសមក្នុងទី សាលាវត្ត ហើយបានចូលទៅជួបជុំក្នុងទីសាលានោះ ហើយបានសួរដូចវត្តឯទៀត ។ ក្នុងទីដែលជួបជុំនោះមានលោកគ្រូឧបជ្ឈាយ៍នៅវត្ត អង្គ និងលោកអធិការវត្តឯទៀតខ្លះក៏និមន្តមកជួបជុំក្នុងទីនោះដែរ បានឆ្លើយថាត្រូវការចង់ឲ្យមានសាលារៀននិងគ្រូបង្រៀនក្នុង វត្តសំរោងនេះ លុះរួចការប្រជុំនេះហើយ ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យ បានប្រគេនសៀវភៅនិងរូបផ្ដិតពុម្ពដល់លោកថោអធិការគ្រប់វត្ត រួចហើយលោកគ្រូឧបជ្ឈាយ៍វត្តអង្គ លោកបានអញ្ជើញឲ្យចូលទៅវត្តលោកផង តែមិនបានទៅព្រោះពេលតិច ក្រែងមិនអាចនឹងចូលទៅវត្តឯទៀតៗ ដែលមានក្នុងប្រូក្រាមកំណត់ឲ្យចូលមើលថ្ងៃនោះ គួរអាណិតដល់លោកគ្រូវត្តអង្គពេក ព្រោះលោកចាស់ជរាណាស់ហើយៗ លោកមានសេចក្ដីរាប់អានច្រើន បានអញ្ជើញចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យក្នុងវេលានោះម្ដង ដល់ថ្ងៃស្អែកឡើងបានអញ្ជើញម្ដងទៀតឯកំពង់ធំ ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យក៏នឹកស្ដាយពេក ដោយពេលតិចមិនអាចនឹងឆ្លៀតពេលចូលទៅបានឡើយ តែនឹកបំណងថា ជាន់ក្រោយនិងចូលទៅវត្តអង្គឲ្យបាន លុះត្រឡប់ពីវត្តសំរោងបានចូលទៅវត្តឃឿន ក្នុងឃុំតាំងមី ខ័ណ្ឌត្រាញីវ កាលចូលទៅដល់ទីវត្ត ឃើញស្ងាត់ឈឹង ហើយបានឡើងទៅលើកុដិលោកអធិការនាម សេង ឃើញលោកសង្ឃ ៤-៥ អង្គ ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យមិនឃើញមានអ្វីនឹងអ្គុយ ក៏ចេញមកអង្គុយលើក្បាលជណ្ដើរខាងក្រៅ ចំណែកលោកសង្ឃមានលោកអធិការជាដើម ឈរពីខាងក្នុងកុដិ ទើបចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យបានសួរដូចវត្តឯទៀត ហើយប្រគេនសៀវភៅនិងរូបផ្ដិតពុម្ពខ្លះ រួចត្រឡប់មកពីវត្តឃឿននោះមកវិញ ចូលវត្តកំពង់ជ្រៃ ឃុំមីភឿង ខ័ណ្ឌតាញីវធឿង កាលចូលទៅដល់មានគេប្រាប់ថា ក្នុងវត្តនេះ មានលោកពីពួកដូចជាអធិការពីរ ១ ពួកខាងជើង ១ ពួកខាងត្បូងទាំងពីពួកនេះបានជាមិនចុះសាមគ្គីនឹងគ្នា ព្រោះពួកខាងជើងជាសិស្សនៃឧបជ្ឈាយ៍វត្តថ្មទល់ ពួកខាងត្បូងជាសិស្សនៃឧបជ្ឈាយ៍វត្តឯទៀត គឺសុទ្ធតែមានទីពឹងទីពំនាក់រាល់ៗ ខ្លួន ហេតុនេះជាដើមហើយ ដែលបណ្ដាលនាំឲ្យលោកក្នុងវត្តនេះបែកគ្នាជាពីរពួក ។ កាលឌែលយើងបានចូលទៅដល់ឃើញលោកពួកខាងជើងចុះមកទទួល ឯលោកពួកខាងត្បូងមិនចុះមករួបរួមជាមួយគ្នាទេ ប៉ុន្តែចាងវាងព្រះរាជបណ្ណាល័យ មានអធ្យាស្រ័យ ចង់ឲ្យលោកទាំងពីរពួកនិមន្តរួបរួមជាមួយគ្នា ទើបឲ្យគេនិមន្តលោកពួកខាងត្បូងមកជួបជុំជាមួយគ្នានឹងកុដិលោក ពួកខាងជើង ហើយបានសួរដូចវត្តឯទៀត រួចបានប្រគេនសៀវភៅនិងរូបផ្ដិតពុម្ព រួចចេញពីវត្តកំពង់ជ្រៃ ចូលទៅវត្តថ្មទល់ ក្នុងឃុំភឿងថាច់ ខ័ណ្ឌតាញីវធឿង ។ កាលចូលទៅវត្តថ្មទល់នេះ ឃើញស្ងាត់ឈឹង ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យ ក៏មិនចុះពីរថយន្ត ព្រោះសួរទៅដឹងថា លោកអធិការនាម អិន ដែលជាឧបជ្ឈាយ៍វត្តនេះ និមន្តចេញទៅឯណាបាត់ទៅហើយ គ្រាន់តែសួរលោកគ្រូសូត្រពីចំនួនភិក្ខុ-សាមណេរនិងក្មេង ហើយផ្ញើរបផ្ដិតពុម្ពទុកឲ្យប្រគេនលោកអធិការ រួចត្រឡប់មកវិញ ដល់មកកន្លែងសំណាក់ដើមនៅវេលាម៉ោង ៦ ល្ងាច ។
ថ្ងៃ ២១ ខែយ៉ាំងវីយេ ឆ្នាំ ១៩២៨ វេលាម៉ោង ៧ ព្រឹក ចេញទៅម្ដងទៀត ចំពោះទៅវត្តថ្កូវយួនហៅ ត្រាគូ ក្នុងឃុំថិញឈៀង ខ័ណ្ឌង៉ាយធឿង កាលទៅដល់វត្តនេះបានឃើញលោកចៅអធិការនាម ប៉ែន ព្រមទាំងឧបាសកទាយករៀបចំធ្វើបដិសណ្ឋារ ទទួលដោយការគួរសមក្នុងទីសាលា ១ មានរៀនតុកៅអីព្រមទាំងមានកំរ៉ាលពីលើតុ ហើយរៀបតាក់តែងជាចម្លែក គឺយកដបគូលែនរៀបបន្តុបលើគ្នា ជាជួរជាសង្កាត់ដូចគេរៀបលក់ ព្រមទាំងដបលីមូណាត់ នឹងសារូជាច្រើន លុះជួបជុំគ្នាក្នុងទីសាលានោះហើយ ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យបានសួរដូចវត្តឯទៀត រួចបានប្រគេនសៀវភៅនឹងរូបផ្ដិតពុម្ពហើយឡើងទៅមើលវិហារ រួចត្រឡប់ពីវត្តថ្កូវបត់ទៅវត្តចេតិយក្នុងឃុំងឹវសើង ខ័ណ្ឌង៉ាយវ៉ាធឿង កាលទៅដល់បានឃើញលោកអធិការនាម កែវ ព្រមទាំងបណ្ដារាស្រ្តជើងវត្តនេះបានធ្វើបដិសណ្ឋារ ជាការស្រួលបួលណាស់ដែរ នៅក្នុងទីសាលាមានជួបជុំលោកសង្ឃនិងឧបាសកជាច្រើនរូប ហើយចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យបានសួរដូចវត្តឯទៀត ហើយបានប្រគេនសៀវភៅ និងរូបផ្ដិតពុម្ព រួចឡើងទៅមើលវិហារ ហើយត្រឡប់មកវិញបត់តាមផ្លូវ ១ ផ្សេងតម្រង់ត្រង់ទៅវត្តកាសិត ក្នុងឃុំហ្វោយឡុង ខ័ណ្ឌង៉ាយវ៉ាទ្រុង លោកអធិការនេះនាមទៀង ។ កាលទៅដល់វត្តនេះវេលាម៉ោង ១១ ព្រឹក កាលមុននឹងទៅដល់វត្តនេះគឺទើបនឹងដល់ទៅផ្លូវបត់ ឃើញមនុស្សម្នាក់ជាបំរើលោកចៅហ្វាយខ័ណ្ឌ គើវ មានងារកិត្តិយសជាចៅហ្វាយស្រុក ជាធំក្នុងខណ្ឌនេះ បាននាំយកកាតនាម (កាតវិស៊ិត) របស់លោកចៅហ្វាយខណ្ឌ គើវ ១ សន្លឹកមកចាំនៅដើមផ្លូវ សេចក្ដីសរសេរថែមក្នុងកាតនោះថា សូមអញ្ជើញ ម៉ាដឺមូអាហ្ស៊ែល សូមនិមន្តព្រះតេជព្រះគុណចូលទៅវត្តកាសិតក្នុងខណ្ឌខ្ញុំព្រះ ករុណាជាមុន ហើយសឹមអញ្ជើញសឹមនិមន្តទៅវត្តឯទៀតៗ ជាក្រោយ តែការដែលទៅនេះក៏ពុំបានសម្រេចតាមសេចក្ដីនិមន្តឡើយ ព្រោះអ្នកនាំសំបុត្រនោះយូរបន្តិច ដំណើរដែលអស់យើងទៅនោះ ដោយរថយន្តរហាស់ហួសទៅវត្តឯទៀតៗ មុនលុះដល់ត្រឡប់មកវិញទើបឃើញសំបុត្រ ហើយឲ្យអ្នកនាំសំបុត្រឡើងរថយន្តជាមួយគ្នាទៅ នៅចំនួនតែជាង ១០០ ម៉ែត្រទៀតនឹងដល់ទៅវត្តកាសិត ក៏ដល់ទៅផ្ទះលោកចៅហ្វាយ ខណ្ឌ គើវ ៗ ក៏ចេញមកទទួល ហើយសូមអញ្ជើញចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យ នឹងសូមនិមន្តខ្ញុំឲ្យចូលទៅក្នុងផ្ទះជាមុន ហើយសឹមឲ្យហួសទៅវត្ត តែចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យ ឃើញថាពេលជិតថ្ងៃត្រង់ហើយ ចង់ឲ្យខ្លួនខំទៅទទួលចង្ហាន់ឯវត្ត ដល់រួចការហើយសឹមត្រឡប់មកវិញនឹងចូលផ្ទះលោកចៅហ្វាយខណ្ឌ គើវ ជាក្រោយ ទើបបង្ហួសទៅឯវត្តកាសិត កាលដែលទៅដល់នោះបានឃើញលោកសង្ឃនឹងឧបាសកជាច្រើននៅចាំទទួល អញ្ជើញឲ្យឡើងទៅលើសាលាដែលជាទីរៀបចំទទួលហើយក៏ធ្វើបដិសណ្ឋារៈ ប្រាស្រ័យដោយរាក់ទាក់ ហើយក៏រំសាយទៅវិញដោយដល់ពេលអាហារ ។ លុះដល់ផុតពេលអាហារហើយក៏មកប្រជុំគ្នាលើទីសាលា មានព្រះសង្ឃចំនួន ១៩ វត្តដែលនៅក្នុងខណ្ឌនេះ មកជួបជុំព្រមគ្នា ថែមវត្តជ្រោយទន្សាយ ១ ទៀត ជា ២០ វត្ត ឯជ្រោយទន្សាយនៅក្នុងខណ្ឌផ្សេងទេ តែបានជាមកឲ្យជួបជុំក្នុងវត្តនេះព្រោះថាមានសេចក្ដីយល់ឃើញនឹង សេចក្ដីប្រតិបត្តិ តាមផ្លូវពុទ្ធសាសនាត្រូវគ្នា តែដែលមកនេះលោកអធិការមិនបានមកទេ គឺលោកអាចារ្យ លកខណ៍ មកជំនួស ។
ឯវត្តទាំង ១៩ នោះគឺ ១ វត្តកាសិត ២ វត្តស្លាបាង ៣ វត្តជ្រៃគោក ៤ វត្តរំដួល ៥ វត្តតារាំ ៦វត្តដំបងពាក់ ៧ វត្តជ្រោយប្រាសាទ ៨ វត្តបាយាម ៩ វត្តឫស្សី ១គុម្ព ១០ វត្តព្រះប្រាង្គណ៍ ១១ វត្តកំពង់សាលា ១២ វត្តព្រៃវល្លិ ១៣ វត្តផ្នោរព្រាល ១៤ វត្តទ្រព្រះបាទ ១៥ វត្តផ្នោរទំពូង ១៦ វត្តផ្នោរអណ្ដូង ១៧ វត្តកោះទន្លាប់ ១៨ វត្តបាត្រាច ១៩ វត្តក្បាលទូកជា ២០ វត្តជ្រោយទន្សា ។ កាលដែលជួបជុំគ្នាហើយចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យបានសួរលោកគ្រប់ វត្តពីចំនួនភិក្ខុ សាមណេរ ក្មេងនឹងសួរពីកិច្ចការរៀនសូត្រក្នុងវត្ត ដូចសេចក្ដីសួរក្នុងវត្តឯទៀតមុនៗ លោកទាំងអស់នោះក៏ឆ្លើយប្រាប់ពីចំនួនភិក្ខុ សាមណេរ ក្មេង ហើយឆ្លើយថាត្រូវការចង់បានគ្រូបង្រៀនស្ទើរតែគ្រប់វត្ត ដើម្បីឲ្យបង្រៀនអក្សរខ្មែរ បាលី ធម៌វិន័យនឹងភាសាបារាំងសែសផង លោកសង្ឃទាំងប៉ុន្មានវត្ត ដែលនៅក្នុងខណ្ឌង៉ាយរ៉ាទ្រុងនេះមានវត្តកាសិតនឹងវត្តកំពង់សាលាជា ដើមតាមដែលសង្កេតមើលទៅឃើញថាមានអធ្យាស្រ័យស្រឡាញ់ នឹងការរៀនសូត្រច្រើនគ្រាន់បើជាងលោកសង្ឃដែលនៅខណ្ឌឯទៀតៗ តាមដែលបានដឹងថា ព្រោះចៅហ្វាយខណ្ឌនេះជាតិជាខ្មែរ ហើយជាអ្នកយកចិត្តទុកដាក់ជួយឧបត្ថម្ភទំនុកបម្រុងព្រះពុទ្ធសាសនា ដោយមាំមួនណាស់ ហើយមានចិត្តជ្រះថ្លានឹងព្រះសង្ឃដែលជាអ្នករៀនសូត្រនោះផង ម្ល៉ោះហើយព្រះសង្ឃក្នុងខណ្ឌនោះ ក៏ត្រឡប់មានចិត្តប្រតិបត្តិល្អបានដោយច្រើន ដោយអំណាចលោកចៅហ្វាយខណ្ឌ គើវ នេះឯចៅហ្វាយខណ្ឌក្នុងខណ្ឌឯទៀតៗ ក្នុងខែត្រត្រាវិញនេះសុទ្ធតែជាជាតិយួនទាំងអស់ គេមិនត្រូវការនឹងទំនុកបម្រុងព្រះពុទ្ធសាសនាឡើយ ម្ល៉ោះហើយលោកសង្ឃក្នុងខណ្ឌទាំងនោះ ក៏មិនសូវមានកម្លាំងនឹងរៀនសូត្រ ។
កាលដែលចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យបានសួរហើយ ក៏បានកត់តាមចម្លើយ ដែលលោកគ្រប់វត្តឆ្លើយ រួចបានប្រគេនសៀវភៅនឹងរូបផ្ដិតពុម្ពដល់លោកអធិការគ្រប់វត្ត ។ លុះរួចកិច្ចក្នុងវត្តហើយ ក៏ត្រឡប់ចេញមកចូលផ្ទះលោកចៅហ្វាយខណ្ឌគើវ ព្រះសង្ឃគ្រប់វត្តនិមន្តមកជួបជុំនៅទីផ្ទះនោះទៀត ។ ក្នុងឱកាសដែលជួបជុំនោះ លោកចៅហ្វាយខណ្ឌ គើវ បាននិយាយចំពោះមុខចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យថា ម៉ាដឺមូអាហ្ស៊ែល ខ្ញុំមានអំណរដោយក្រៃលែង ដែលម៉ាដឺមូអាហ្ស៊ែល បានអញ្ជើញមកក្នុងស្រុកយើង ហើយបានជួយទំនុកបម្រុងផ្លូវព្រះពុទ្ធសាសនាក្នុងស្រុកយើង ដើម្បីនិងឲ្យបានចម្រើនរុងរឿងឡើង ព្រោះខ្លួនខ្ញុំក៏ជាអ្នកទំនុកបម្រុងព្រះពុទ្ធសាសនាដែរ ខ្ញុំបានដឹងយូរថ្ងៃហើយថា ម៉ាដឺមូអាហ្ស៊ែលនឹងអញ្ជើញមក ខ្ញុំក៏មានសេចក្ដីត្រេកអរនឹងសេចក្ដីពេញចិត្តទុកតាំងពីថ្ងៃមុន ឥឡូវថ្ងៃនេះ ម៉ាដឺមូហ្ស៊ែល បានអញ្ជើញមកដល់ ខ្ញុំក៏រឹងរឹតតែមានសេចក្ដីត្រេកអរទ្វេរឡើងទៀត ខ្ញុំសូមជូនពរ សូមឲ្យម៉ាដឺមូហ្ស៊ែលមានអាយុវែង និងបានជួយទំនុកបម្រុងព្រះពុទ្ធសាសនាតទៅ ហើយត្រឡប់បែរមកនិយាយរឿងខ្ញុំទៀតថា "ព្រះតេជព្រះគុណបាននិមន្តមកជួយរំលឹកដាស់តឿន ដើម្បីឲ្យព្រះពុទ្ធសាសនាក្នុងទីនេះបានលូតលាស់ដុះឡើង សូមព្រះតេជគុណនៅឲ្យបានសេចក្ដីសុខ សេចក្ដីចម្រើនតរៀងទៅ" ។ ទើបចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យបាននិយាយតបទៅវិញថា "លោកចៅហ្វាយខណ្ឌ ចំណែកខាងខ្ញុំដែលមកនេះ បានឃើញលោកចៅហ្វាយខណ្ឌយកចិត្តទុកដាក់ ក្នុងការដែលនាំឲ្យព្រះពុទ្ធសាសនាបានចម្រើនឡើង ខ្ញុំក៏មានសេចក្ដីត្រេកអរក្រៃពេកណាស់ សូមឲ្យលោកបានតម្កល់នៅក្នុងសេចក្ដីសុខ សេចក្ដីចម្រើនតទៅ ។ ម្យ៉ាងទៀតសូមឲ្យលោកយកចិត្តទុកដាក់ជួយផ្សាយសៀវភៅធម៌អាថ៌ព្រះ ពុទ្ធសាសនា ឲ្យបានផ្សាយសព្វក្នុងដំបន់នេះ ដើម្បីនឹងឲ្យអ្នកដែលកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា បានរៀនសូត្រចេះដឹង ហើយនឹងបានប្រតិបត្តឲ្យត្រឹមត្រូវតាមគន្លងព្រះពុទ្ធសាសនា ៗ ក៏នឹងចម្រើនឡើងដោយលំដាប់ ។
លុះរួចហើយក៏ភិក្ខុសង្ឃ និងលោកចៅហ្វាយខណ្ឌ គើវ ចេញពីនោះមកនៅវេលាម៉ោង ១ រសៀលទ្រឡប់ទៅតាមផ្លូវ ១ ផ្សេងចំពោះទៅទៅវត្តផ្នោររាំង ក្នុងឃុំ ឡាង ស៊ឺង ខណ្ឌ យិញឡឺយ កាលចូលទៅដល់វត្តនេះ បានដឹងថាលោកអធិការវត្តនេះ និមន្តទៅឯវត្តកោះសោមហើយ បម្រុងនិងជួបជុំនៅវត្តកោះសោម ទើបចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យបានសួរលោកគ្រូសូត្រវត្តនោះដូចវត្ត ឯទៀត ហើយផ្ញើសៀវភៅនឹងរូបផ្ដិត ពុម្ពទុកឲ្យប្រគេនលោកអធិការ រួចត្រឡប់មកវិញ ដល់មកផ្លូវ ១ ដែលបត់ចូលទៅវត្តកោះសោម ផ្លូវនោះរថយន្តចូលទៅមិនបាន ទៅបានតែដោយជើងទទេ ។ យើងមានសេចក្ដីត្រូវនឹងចង់ចូលទៅវត្តកោះសោម ដោយក្រៃពេក ព្រោះបានដឹងថាវត្តកោះសោមនោះជាវត្តធំមាំមួនជាវត្តឯទៀត ប៉ុន្តែនិងបង្ខំទៅដោយរថយន្តមិនរួចនឹងចុះដើរ ក្រែងយូរពេកក្រែងត្រឡប់មកមិនទាន់ ពេលដែលមានប្រជុំធំនៅក្នុងវត្តកំពង់ធំ ហេតុនោះអស់យើងក៏ខំកាត់ចិត្តបង្ហួសវត្តកោះសោម ត្រឡប់មកកាន់ទីសំណាក់ដើមវិញ ។
នៅវេលាម៉ោង ៦ ល្ងាច ជួបជុំនៅក្នុងទីវិហារវត្តកំពង់ធំ ក្នុងឱកាសដែលជួបជុំនោះ លោកឡាត់មីនិស្រ្តាទ័រ នៅត្រាវិញក៏បានអញ្ជើញមកជួបជុំជាមួយនិងចាងហ្វាងព្រះរាជ បណ្ណាល័យ និងលោកសង្ឃចំនួន ៤០ វត្ត ឯវត្តទាំង ៤០ នោះ ខ្ញុំមិនចាំឈ្មោះទាំងអស់ ព្រោះនៅវេលានោះមានពេលខ្លីណាស់មិនអាចនឹងសួរឈ្មោះវត្តហើយកត់ ទុកបាន តែចំណាំបានខ្លះ គឺវត្ត ឃឿន វត្តទល់ វត្តអង្គ វត្តពិសី និង វត្តកាសិត វត្តជ្រោយទន្សា ជាដើម ១ អន្លើ នឹងឧបាសកស្រី- ប្រុសប្រហែល ២០០ នាក់ មានលោកចៅហ្វាយខណ្ឌ គើវ ជាដើមដែលបានជួបពីមុនរួចហើយនោះ ក៏បានមកកាន់ទីប្រជុំនេះខ្លះទៀតជាច្រើន ។ នៅវេលាដែលបានជួបជុំនោះ ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យ បានឲ្យខ្ញុំអធិប្បាយពន្យល់ពីព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលផ្សាយចូលមកក្នុងក្រុងកម្ពុជា ជាដំបូង រហូតដល់មកសព្វថ្ងៃនេះ ដែលរាជការទំនុកបម្រុងព្រះពុទ្ធសាសនាខាងដែនកម្ពុជា បានបង្កើតឲ្យមានសាលាបាលីនឹងព្រះរាជបណ្ណាល័យ រហូតដល់មកកិច្ចដែលរាជការបានអនុញ្ញាតឲ្យមានដំណើរមកក្នុងដែន កូសាំងស៊ីន ចំណុះខែត្រដែលមានព្រះពុទ្ធសាសនា ដោយរាជការខាងដែនកូសាំងស៊ីនមានប្រាថ្នានឹងបង្កើតឲ្យមានសាលា បង្រៀនក្នុងវត្ត សម្រាប់បង្រៀនវិជ្ជាខាងខ្មែរនឹងព្រះពុទ្ធសាសនា ខ្ញុំក៏មិនបានអធិប្បាយតាមសេចក្ដីខាងលើជាសេចក្ដីខ្លីៗ ល្មមតែស្ដាប់បាន លុះអធិប្បាយរួចហើយ ទើបលោកសង្ឃនិងឧបាសកដែលស្ដាប់បាន ក៏មានចិត្តជឿនឹងរីករាយគ្រប់គ្នាក្នុងពេលនោះឯង មានលោកសង្ឃវត្តខ្លះសុំបង្កើតឲ្យមានសាលាឲ្យមានគ្រូបង្រៀន ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យ ក៏បានសេចក្ដីត្រេកអរចំពោះទៅកាន់លោកសង្ឃ និងឧបាសក ដោយសេចក្ដីសមគួរ លុះរួចកិច្ចប្រជុំនេះហើយ លោកសង្ឃនិងឧបាសកទាំងអស់ ក៏ត្រឡប់ទៅកាន់ទីលំនៅ នៃខ្លួនវិញទៅ ។
ក្នុងវេលាយប់នោះ ខ្លួនខ្ញុំបានទៅនិយាយសន្ទនានឹងលោកគ្រូសិរិវិសុទ្ធវង្សា លី ជាធំក្នុងវត្តកំពង់ធំ បានសួរលោកពីព្រះពុទ្ធសាសនាដែលមាននៅក្នុងស្រុកកូសាំងស៊ីននេះ លោកក៏បាននិយាយប្រាប់រឿង ១ ជារឿងគួរឲ្យចង់ស្ដាប់ៗ ហើយនិងកើតសេចក្ដីស្ងើច សេចក្ដីអស្ចារ្យក្នុងចិត្ត ។ រឿងដែលលោកនិយាយប្រាប់ដូច្នេះថា ៖
កាលស្រុកកូសាំងស៊ីននេះ នៅជារបស់ខ្មែរនៅឡើយ កាលនោះក្សត្រី ១ អង្គព្រះនាមអង្គ ម៉ី ជាព្រះរាជបុត្រីព្រះបាទអង្គ ចន្ទ បានសោយរាជ្យគ្រប់គ្រងផែនដីខ្មែរ ក្នុងរាជនើមានយួនឈ្មោះ ទ្រឿង មិញយ៉ាង ជាសេនាទាហានធំរបស់យួន លើកកងទ័ពមកច្បាំងដណ្ដើមយកទឹកដីខ្មែរ ស្ដេចអង្គ ម៉ី ក៏អប្បរាជ័យចាញ់ទ័ពយួនៗ ដណ្ដើមយកបានដីព្រៃនគរ មីថរ ឡុងហោ ផ្សារដែក បាសាក់ ព្រះត្រពាំង ។
ព្រះអង្គ ម៉ី សោយរាជ្យបានតែ ៧ ឆ្នាំក៏ទិវង្គតទៅ ក្រោយនោះពួកយួនមានអំណាចជិះជាន់ញាំញីព្រះពុទ្ធសាសនា បង្គាប់ឲ្យពួកលោកសង្ឃខ្មែរ ស្លៀកខោពាក់អាវដូចជាលោកសង្ឃយួន ក្នុងសម័យនោះ មានចៅហ្វាយស្រុកខ្មែរម្នាក់ឈ្មោះ គុយ ជាអ្នកត្រួតត្រា ក្នុងខែត្រនេះតែនៅក្នុងអំណាចយួន ក៏ឈឺចិត្តពេកណាស់ ដោយយួនមកញាំញីព្រះពុទ្ធសាសនា ប្រាថ្នានិងបំបាត់ភេទសមណៈដូច្នេះ ចៅហ្វាយស្រុក គុយ ក៏នឹករឭកដល់គុណព្រះពុទ្ធសាសនា ហើយក៏កើតបសេចក្ដីជ្រះថ្លាដ៏មានកម្លាំង អាចហ៊ានផ្ដូរជីវិតអាត្មានិងព្រះពុទ្ធសាសនា ទើបចូលទៅនិយាយនឹងពួកអ្នករាជការយួន ថាជាតិខ្មែរកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា ហើយលះទ្រព្យសម្បត្តិប្រពន្ធកូនមកបួស កាន់ភេទជាសមណៈ នេះ ត្រូវតែស្លៀកស្បង់ពាក់ចីពរតាមបែបនេះ ទើបហៅថាអ្នកបួសដោយត្រឹមត្រូវ មិនត្រូវឲ្យស្លៀកខោពាក់អាវដូច្នេះទេ ។ ពួកយួនមិនស្ដាប់ចេះតែបង្ខំញាំញីបៀតបៀន ឲ្យស្លៀកខោពាក់អាវ ដូចលោកសង្ឃយួន ចៅហ្វាយស្រុក គុយ ក៏យកជីវិតប្ដូរនិងព្រះពុទ្ធសាសនា ហើយចូលទៅនិយាយនឹងរាជការយួនទៀតថា ខ្ញុំសូមឲ្យភេទអ្នកបួសនិងកិច្ចពុទ្ធសាសនា តាំងនៅក្នុងស្រុកនេះដូចដើម ហើយសូមឲ្យរាជការយួនសម្លាប់ខ្លួនខ្ញុំចុះ ។ រាជការយួនក៏ព្រមសន្យាទុកភេទអ្នកបួសនិងកិច្ចសាសនាឲ្យ ហើយក៏ប្រហារជីវិតចៅហ្វាយស្រុក គុយ នោះទៅ គ្រាដែលរាជការយួន សម្លាប់ចៅហ្វាយស្រុក គុយ នោះ ក៏កើតអស្ចារ្យងងឹតមេឃភ្លៀងធ្លាក់អស់ ៧ យប់ ៧ ថ្ងៃ ។ ក្រោយនោះបណ្ដារជនខ្មែរទាំងឡាយ ក៏នាំគ្នាលើកសពធ្វើបុណ្យឈាបនកិច្ចស្រេចហើយ បានសាងចេតិយ ១ នៅក្នុងវត្តកំពង់ធ ខាងជ្រុង ឦសានវិហារ ហើយបញ្ចុះធាតុចៅហ្វាយស្រុក គុយ ក្នុងចេតិយនោះ តាំងពីកាលនោះរៀងមកដល់ឥឡូវនេះ ជាយូរអង្វែងឆ្នាំហើយ នឹងកំណត់ថាប៉ុណ្ណេះប៉ុណ្ណោះឆ្នាំពុំបាន ប៉ុន្តែមនុស្សជាន់ចាស់ៗ បានចាំមកដល់ឥឡូវនេះស្ទើរតែរាល់គ្នា ។
សព្វថ្ងៃនេះចេតិយនោះក៏ទ្រុឌទ្រោមបាក់បែកហើយ លោកគ្រូ សិរិវិសុទ្ធិវង្សា លី វត្តកំពង់ធំ នឹងលោកចៅហ្វាយស្រុក គើវ លោកមានចិត្តកត្តញ្ញូរឭកដល់គុណចៅហ្វាយស្រុក គុយ ដោយគិតឃើញថាអ្នកបួសក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលមានក្នុងដែនកូសាំងស៊ីន ដរាបមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ គឺដោយអំណាចលោកចៅហ្វាយស្រុក គុយ នោះឯង ហេតុនោះបានជាសព្វថ្ងៃលោកគ្រូ សិរិវិសុទ្ធិវង្សា លី និងលោកចៅហ្វាយស្រុក គើវ លោកកំពុងអង្គាសឃោសនាអស់បណ្ដាជនជាតិខ្មែរក្នុងស្រុកនោះ ឲ្យចូលប្រាក់តាមសទ្ធានឹងបានកសាងចេតិយនោះ ជាថ្មីឡើងវិញ ។
ខ្លួនខ្ញុំបានស្ដាប់រឿងនេះហើយ ក៏មានសេចក្ដីស្ងើចក្នុងចិត្តគិតថា ឱរឿងនេះអស្ចារ្យពេក ក្នុងជាន់នោះមានអ្នកដែលជឿកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាមាំមួន អាចហ៊ានប្ដូរជីវិតរបស់ខ្លួននឹងពុទ្ធសាសនាដូចសេចក្ដីខាងលើ ឯសព្វថ្ងៃនេះ ដូចជារកអ្នកណាមួយឲ្យមានសទ្ធាចិត្តជឿស្រឡាញ់ពុទ្ធសាសនាដូច្នោះ មិនមានឡើយ ។
ក្នុងខែត្រត្រាវិញនេះ យើងខ្ញុំបានឃើញវត្តលោកសង្ឃខ្មែរ ដែលល្អៗ ជាច្រើនវត្ត ចំណែកខាងលោកសង្ឃ ក៏ឃើញមានសេចក្ដីចម្រើនក្នុងការរៀនសូត្របាន ៧-៨ វត្តដែរហើយ ចំណែកខាងឃរាវាសជាតិខ្មែរ មកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា ឃើញថាជាទាយកអ្នកមានសទ្ធាធ្វើទានដោយច្រើននាក់ ប៉ុន្តែចំណែកខាងឧបាសិកាអ្នករក្សាសីលមិនសូវមានច្រើន ។ ក្នុងខែត្រត្រាវិញនេះ ច្រើនឮមនុស្សជាតិខ្មែរនិយាយប្រាប់ថា សព្វថ្ងៃនេះលំបាកណាស់ព្រោះអ្នកធ្វើរាជការសុទ្ធតែជាតិយួន ច្រើនតែបៀតបៀនពួកខ្មែរឲ្យបានសេចក្ដីលំបាក បើពួកខ្មែរមានការអ្វីៗ លុះតែបង់ប្រាក់ទើបសម្រេចបាន ម្ល៉ោះហើយជាតិខ្មែរក្នុងស្រុកនេះ ចេះតែធ្លាក់ចុះទៅជាអ្នកក្រខ្សត់បន្តិចម្ដងៗ ។
ម្យ៉ាងទៀត យើងបានសង្កេតមើលអស់ទាំងបណ្ដាជនជាតិ ខ្មែរក្នុងខេត្រត្រាវិញនេះ សុទ្ធតែចេះនិយាយភាសាយួនគ្រប់គ្នា ហើយមានសម្លៀកបំពាក់ ច្រឡំគ្នានឹងជាតិយួនពាក់កណ្ដាលទាំងសម្ដីដែលនិយាយជាភាសាខ្មែរ ក៏មិនច្បាស់លាស់ ច្រើនព្រលាំៗ ហើយសម្ដីនោះច្រើនលាយច្រឡំគ្នានិងភាសាយួនខ្លះ ។
ដំណើរចេញពីខេតត្រាវិញថ្ងៃ ២២ ខែយ៉ាំងវីយេរឆ្នាំ ១៩២៨
វេលាម៉ោង ៩ ព្រឹក ចេញពីខេត្តត្រាវិញ ចំពោះទៅខេត្តបាក់លីវ (ខ្មែរហៅប៉ោលាវ) ដោយរថយន្តដដែល បានទៅដល់ខេត្តកងថី នៅវេលាម៉ោង ១២ ថ្ងៃត្រង់ បានឈប់នៅទីខេត្តនោះអស់ ១ ម៉ោងកន្លះ ទើបចេញពីខេតកងថីទៅទៀត បានដល់ខេត្តសុកត្រាំង នៅវេលារសៀលម៉ោង ៣ បានឈប់កន្លះម៉ោង ទើបចេញពីខេត្តសុកត្រាំងទៅទៀត បានទៅដល់ខេត្តបាក់ឡិវ នៅវេលារសៀលម៉ោង ៤ កន្លះ ចម្ងាយផ្លូវពីខេត្តត្រាវិញដល់ខេត្តបាក់លីវចំនួន ២២០ គីឡូម៉ែត្រ ។ ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យ ចូលទៅឈប់សំណាក់នៅផ្ទះបង្គលោ ខ្លួនខ្ញុំនឹងឈ្មោះ ជី ទៅឈប់សំណាក់នៅវត្តប៉ោលាវ ក្នុងឃុំហឹងហោយ ស្រុកថិនវ៉ា ចម្ងាយពីប៉ុស្ដិទៅ ៣ គីឡូម៉ែត្រ ។ វត្តប៉ោលាវនេះ ក៏ជាវត្តធំហើយស្អាតបាតល្អគ្រាន់បើដែរ លោកអធិការវត្តនេះ ក៏មានព្រះទ័យល្អ បានចាត់ចែងទីអាសនៈឲ្យនៅអាស្រ័យអស់ពីរយប់ ព្រមទាំងភោជនាហារ របស់លោកដរាបដល់ចេញពីវត្តនោះមកវិញ ខ្ញុំមានអំណរគុណលោក ដោយក្រៃលែង ។
ដំណើរចេញពីខេតប៉ោលាវ ថ្ងៃ ២៣ ខែយ៉ាំងវីយេរឆ្នាំ ១៩២៨
វេលាម៉ោង ៧ ព្រឹក ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យបានអញ្ជើញទៅវត្តប៉ោលាវ ដែលជាវត្តខ្ញុំសំណាក់នៅមួយអន្លើនឹងសេក្រេទែរ (ថី) ខ្មែរ ១ នាក់ឈ្មោះ សរ ដែលលោក ឡាត់មីនិស្ត្រាទ័រ នៅបាក់លីវ ផ្ចុកផ្ដាក់ឲ្យជាអ្នកជូនដំណើរ កាលដែលទៅដល់បានអញ្ជើញឡើងទៅលើកុដិលោកអធិការនាម សុខ ព្រោះលោករៀបទទួលនៅកុដិនោះ មិនបាននៅៗកុដិនោះយូរឡើយ ក៏ចុះទៅមើលឯទីវិហារ ព្រោះលោកសង្ឃក្នុងវត្តនោះមិនទាន់មកជួបជុំ ទាំងលោកអធិការ អិម វត្តខ្វែង-បបែលក្នុងឃុំស្រុកជាមួយគ្នា ដែលត្រូវនិមន្តមកជួបជុំនៅវត្តក៏មិនទាននិមន្តមកដល់ លុះចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យ មើលទីវិហារស្រេចហើយ ត្រឡប់ចុះមកឯកុដិលោកអធិការវិញ ក្នុងវេលាដែលជួបជុំនោះ ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យបានសួរទំនងដូចសួរគ្រប់វត្តឯទៀតក្នុង ខេត្តត្រាវិញ រួចបានប្រគេនសៀវភៅនឹងរូបផ្ដិតពុម្ព ដល់លោកអធិការវត្តប៉ោលាវ និង វត្តខ្វែងបបែល លុះរួចកិច្ចនេះហើយ ឃើញថានៅសល់ពេលតិចនឹងចេញទៅវត្តឯណាទៀត នឹងត្រឡប់មកវិញមិនទាន់ ទើបចេញទៅមើលមាត់សមុទ្រនៅខាងត្បូងប៉ុស្ដិមានផ្លូវល្មមរថយន្តទៅ បានដល់ លុះទៅដល់ក៏ឃើញសមុទ្រល្ហល្ហេវគួរឲ្យចង់មើលណាស់ ព្រោះសមុទ្រត្រង់នេះមិនមានកោះបាំង នៅមាត់សមុទ្រនោះគេរៀបចំស្អាតគ្រាន់បើ មានទាំងផ្ទះសម្រាប់សំណាក់ ១ តែុំមិនល្អស្អាតដូចមាត់សមុទ្រខាងកែបនៅក្នុងស្រុកខ្មែរទេ ។ យើងបានចុះដើរមើលនៅទីមាត់សមុទ្រនោះចំនួន ២០ មីនុតក៏ត្រឡប់មកវិញ លុះត្រឡប់មកតែបន្តិចក៏ឃើញវិហារចិន ១ តូចនៅប្របផ្លូវ គឺចិនគេធ្វើតម្កល់ឆ្អឹងត្របាឡែន អ្នកស្រុកនោះគេហៅឆ្អឹងត្រីដំរី ទើបនាំគ្នាចុះពីរថយន្តចូលទៅមើលឃើញចិនចាស់ម្នាក់នៅថែរក្សា ត្រីនោះ អុជធូបបូជាជានិច្ចឯឆ្អឹងត្រីនោះគេគ្របសំពត់ជាតីជិត ហើយបិទបាំងដោយវាំងននទើបថី សរ សុំឲ្យបើកវាំងនននឹងសំពត់ជាតីនោះចេញ បង្ហាញចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យៗ ក៏បានថតគំនរឆ្អឹងត្រីនោះរួចត្រឡប់មកវិញ ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យឈប់សំណាក់នៅផ្ទះបង្គលោខ្លួនខ្ញុំនិង ឈ្មោះ ជី ទៅទទួលអាហារកិច្ចនៅផ្ទះថី សរ ។ លុះដល់រសៀលម៉ោង ១ ចេញទៅវត្តដើមអម្ពិល ក្នុងឃុំយិញភឿក ស្រុកថាញ់ហឹង ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យបានសួរលោកអធិការវត្តនេះឈ្មោះ ហ៊ុន និងប្រគេនសៀវភៅ ដូចវត្តឯទៀត រួចហួសទៅវត្តបោសលាន វត្តនេះអ្នកស្រុកខ្លះគេហៅវត្ត កណ្ដាល ក្នុងឃុំស្រុកជាមួយគ្នា លោកអធិការវត្តនេះឈ្មោះ អ៊ុង មានលោកអាចារ្យ ១ អង្គឈ្មោះ ហ៊ាន កាលដែលទៅដល់វត្តនេះ ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យ បានឡើងមើលវិហាររួចឡើងមកមើលកុដិលោកអាចារ្យ ហ៊ាន ព្រោះគេរៀបទីកន្លែងចាំទទួលនៅកុដិនេះ ហើយបានសួរលោកអធិការ និងបានប្រគេនសៀវភៅនិងរូបផ្ដិតពុម្ពដូចវត្តឯទៀត រួចហើយចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យ បានដើរមើលរបស់ក្នុងកុដិលោកអាចារ្យ ហ៊ាន ឃើញមានទូ ៤-៥ មានក្បាំងប្រកបដោយក្បាច់ចម្លាក់ផ្សេងៗ គ្នា ជាក្បាច់ល្អដោយយ៉ាង ដល់សួរទៅ បានដឹងថាក្បាច់ក្បាំងទូទាំងនោះ ជាស្នាដៃរបស់លោកអាចារ្យ ហ៊ាន លោកធ្វើទាំងអស់ ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យក៏សរសើរលោកអាចារ្យ ហ៊ាន ថាចេះការងារល្អ ចំណែកលោកអាចារ្យ ហ៊ាន បានដឹងថាចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យ គាប់ចិត្តនិងក្បាច់ក្បូរដូច្នោះក៏និយាយនិងខ្ញុំថា ខ្លួនលោកនិងគិតធ្វើរបស់អ្វី ១ ឆ្លាក់ឲ្យល្អហើយនឹងយកមកតម្កល់ទុកក្នុងព្រះរាជបណ្ណាល័យ ។ លុះរួចកិច្ចក្នុងវត្តនេះហើយ ក៏ចេញចំពោះទៅវត្ត ១ ទៀតឈ្មោះវត្តក្រសាំងក្នងឡាងវិញចូវ (ខ្មែរហៅជ្រោយញរ) ស្រុកថាញ់ហឹង លោកអធិការវត្តនេះនាម ជី ធ្វើជាព្រះឧបជ្ឈាយ៍ផង កាលដែលបានទៅដល់វត្តនេះ ចាងហ្វាងព្រះរាជបណ្ណាល័យ បានសួរលោកអធិការ និងប្រគេនសៀវភៅ រូបផ្ដិតពុម្ព ដូចវត្តឯទៀតរួចត្រឡប់មកឯផ្សាវិញចូវវិញ ហើយតម្រង់ទៅមាត់សមុទ្រតាមផ្លូវ ១ ផ្សេងជាផ្លូវល្មមថយន្តទៅបាន ចំនួនប្រមាណជា ៥-៦ គីឡូម៉ែត្រក៏ដល់ទៅមាត់សមុទ្រៗ ត្រង់នេះមិនសូវស្អាតល្អទេ ព្រោះគេមិនបានរៀបចំក្នុងវេលាដែលទៅដល់នោះ ទទួលក្នុងពេលទឹកជោរផង ខ្យល់ក៏បក់បោកមកពេញសន្ធឹក គួរឲ្យចង់មើលណាស់ ព្រោះមើលទៅៗ មិនឃើញមានកោះមានត្រើយឡើយ ក៏បណ្ដាលគំនិតឲ្យគិតឃើញដល់ ធម៌របស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធជាម្្ចាស់ ឌែលទ្រង់ត្រាស់សម្ដែងថា សង្សារវដ្ដឧបមាដូចជាមហាសមុទ្រ ព្រោះសង្សារវដ្ដគឺទីកន្លែង ដែលសត្វស្លាប់កើតរកមើលខាងដើមខាងចុងមិនឃើញ ដូចជាមហាសមុទ្រ រកមើលត្រើយមិនឃើញដូច្នោះ ។
ម្យ៉ាងទៀត កាលដែលឈរសម្លឹងមើលទៅទឹកក្នុងសមុទ្រដែលកំពុងតែត្រូវខ្យល់បក់ រលកគគ្រេងគគ្រាំ មើលទៅៗ ហើយគិតៗទៅ ក៏ឃើញថាគួរខ្លាចគួរស្លុតពេក ប្រសិនបើធ្លាក់លិចលង់ ទៅក្នុងទឹកសមុទ្រដែលកំពុងមានរលកធំៗ ឮសន្ធឹកគគ្រេងគគ្រាំ ដោយអំណាចខ្យលបោកបក់ដូច្នោះ សមនឹងរកអ្វីជាទីពឹងផ្អែកទីតោង នឹងជួយឲ្យរួចឲ្យផុតពីសេចក្ដីស្លាប់មិនមានឡើយ ឃើញថាសមុទ្រ នេះជាទីប្រកបដោយសេចក្ដីភិតភ័យពេក ដូចជាព្រះពុទ្ធភាសិតសម្ដែងថា សង្សរវដ្ដនេះ ដូចគ្នានិងមហាសមុទ្រ អ្នកណា ១ តែកើតក្នុងសង្សារវដ្ដនេះហើយ ក៏មុខជានឹងដល់នូវសេចក្ដីភិតភ័យ ដរាបដល់ស្លាប់ទាំងខ្លួន ដូចគ្នានឹងសត្វដែលធ្លាក់ទៅក្នុងមហាសមុទ្រដូច្នោះឯង ។
កាលដែលទៅមើលមាត់សមុទ្រ ខាងវិញចូវនោះ ចំនួនជា ៣០ មីនុតក៏ត្រឡប់មកឯទីសំណាក់ដើមវិញ ។
នៅមានតទៅទៀត
free programes
Posted by sereykh at 20:59 0 comments
Labels: Khmer news