Saturday 20 June 2009

ខួប៦៤ឆ្នាំ លោកស្រី Aung San Suu Kyi ៖ អាមេ​រិក ​និង​អឺរ៉ុប​ទាមទារ​ឲ្យ​ដោះលែង​លោកស្រី


ដោយ គឹម ឡាផានី 19/06/2009

ខួប​កំណើត​ លោក​ស្រី​ Aung San Suu Kyi គម្រប់ ​៦៤​ឆ្នាំ ​ធ្លាក់​មក​ចំ​ថ្ងៃ​សុក្រនេះ​ ជា​ពេល​ដែល​បក្ស​ពួក​​កាន់​ជើងលោក​ស្រី​នៅ​គ្រប់​ជ្រុង​ជ្រោយ​ក្នុង​លោក​នាំ ​គ្នា​បញ្ចេញ​ប្រតិកម្ម​ ទាមទារ​ឲ្យ​ដោះ​​លែង​លោក​ស្រី​ ដែល​កំពុង​ជាប់​ឃុំ​ខ្លួន​នៅ​​ក្នុង​ពន្ធនាគារ​។ ដូច​រៀង​រាល់​ឆ្នាំ អាមេរិក​ និង​ អឺរ៉ុប​ទាមទារ​ឲ្យ​របប​​យោធាផ្តាច់​ការភូមា​ដោះ​លែង​ លោក​ស្រីប្រមុខ​បក្ស​ជំទាស់​ជា​​បន្ទាន់។ ​សហភាព​អឺរ៉ុប​ដែលធ្លាប់​បាន​ពង្រឹង​ទណ្ធកម្ម​​ទៅ​លើ​របប​​សឹក​ភូមា​​ កាល​ពី​ឆ្នាំ​២០០៧ នៅ​ឆ្នាំ​នេះ​ អឺរ៉ុប​ គំរាម​កំហែង​ថា​នឹង​បន្តឹង ទណ្ឌកម្ម កាន់​តែ​ខ្លាំង។


នៅ​ទី​ក្រុង​ washington ក្រសួង​ការ​បរទេស​បាន​ប្រកាស​ទាមទារ​ឲ្យ​ដោះ​លែង​លោក​ស្រី​ជ័យ​លាភី​ ​រង្វាន់​ Nobel សន្តិភាព​ ភ្លាម​មួយ​រំពេច​ដោយ​គេ​​សំដែង​គារវកិច្ច ថា​លោក​ស្រី​បាន​ធ្វើពលីកម្ម​ឲ្យ​​ប្រទេស​​ភូមាបាន​របប​ប្រជាធិបតេយ្យ​និង​ ជឿនលឿន​ទៅ​មុខ។

នៅ​​ថ្ងៃ​សុក្រ​នេះ​ នៅទី​ក្រុង​ Bruxelles​ ប្រមុខ​ដឹក​នាំ​អឺរ៉ុប អំពាវ​នាវ​របប​សឹក​ភូមា​ឲ្យ​ដោះ​លែង​លោក​ស្រី​ Aung San Suu Kyi ជា​បន្ទាន់ដែរ​ និង​ដោយ​គ្មាន​លក្ខខណ្ឌ​ដោយ​អឺរ៉ុប​សំអាង​ទៅ​លើ​​តម្លៃ​ជា​សាកល​នៃ​​សេរីភាព ​និង​ប្រជាធិបតេយ្យ​ភាព។ ព្រោះ​ការ​បន្ត​ឃុំ​ខ្លួន​លោក​ស្រី​ទៅ​មុខ​ទៀត​វា​​មិន​សម​ស្រប​ជា​មួយ​​គោល ​គំនិត​នៃ​​សម័យ​បោះឆ្នោត​​ ​ដែល​យោធាផ្តាច់ការ​​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​នៅ​ឆ្នាំ​២០១០​ខាង​មុខ។ មិន​ទាំង​ប៉ុណ្ណោះ​អឺរ៉ុប​បាន​គំរាមកំហែង​ថា​​អាច​បន្តឹង ទណ្ឌកម្ម កាន់​តែ​ខ្លាំង​ទៅ​លើ​របប​សឹក​ភូមា។ ​ទណ្ឌកម្ម​​ដែល​អឺរ៉ុប​ធ្លាប់​បាន​​ដាក់​ជា​បន្ថែម​ទៅ​លើ​យោធា​ផ្តាច់​ការ​ ភូមា​កាល​ពី​ឆ្នាំ​ ២០០៧ ​មាន​ជា​អាទិ៍ បម្រាម​ទៅ​លើ​អាវុធ​ ​ហាមប្រាម​មិន​ឲ្យ​​មាន​ដំណើរចូលទៅ​ក្នុង​ប្រទស​អឺរ៉ុប​ និង បិទ​ខ្ទប់​ប្រាក់​ចំណូល​របបយោធាទាំង​ប៉ុន្មាន នៅ​ អឺរ៉ុប ការ​កាត់បន្ថយ​ទំនាក់​ទំនង​ខាង​ផ្លូវ​ទូត បិទ​ខ្ទប់​ការ​នាំ​ចេញ​នូវ​ផលិត​ផល​ក្នុង​ស្រុក​ដូច​ជា​ ឈើ​ ឬ ត្បូង​មាន​តម្លៃ និង​ ថែម​ទាំង​​ហាម​ឃាត់​មិន​ឲ្យ​មាន​ដំណើរ​វិនិយោគ​ទន​​ទៅ​ក្នុង​សហគ្រាស​ភូមា​ ថែមទៀត។ ទណ្ឌកម្ម​ដែល​រហូត​មក​ទល់​ពេល​នេះ​ទៀត ​របប​​សឹក​ភូមា​នៅ​តែ​មិន​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់ ដោយ​​នៅ​តែ​បន្ត​ការ​ឃុំ​ ខ្លួន​លោក​ស្រី​ប្រមុខ​បក្ស​ជំទាស់​ដដែល។​​

លោក​ស្រី​​​ Aung San Suu Kyi​​ ដែល​​តុលាការ​បានកាត់​ទោស​កាល​ពី​ថ្ងៃ​១៨ ឧសភា ​ពី​បទ​បាន​រំលោភ​ច្បាប់​ឃុំ​ខ្លួន​នៅ​ក្នុង​គេហដ្ឋាន​ បន្ទាប់​ពី​​ អ្នក​កាសែត​អាមេរិក​ម្នាក់​សម្រេច​​បាន​លួច​ទៅ​ចូល​ជួប​លោក​ស្រី។ ក្នុងខណៈ​នេះ​លោកស្រី​កំពុង​ជាប់​ឃុំ​ខ្លួន​នៅ​ក្នុង​ពន្ធនាគារ​នឹង​អាច​ ទទួល​ទោស​ជាប់​គុក​៥​ឆ្នាំ។
free programes

Read more!

Sunday 7 June 2009

ខ្មែរ​កម្ពុជា​ក្រោម រំលឹក​ខួប​បាត់បង់​ទឹកដី​កាល​ពី ៦០ ឆ្នាំ​មុន

ដោយ លី ម៉េងហួរ​​​​​ ​ 04/06/2009
៤​មិថុនា ១៩៤៩ - ៤​មិថុនា ២០០៩ ថ្ងៃ​នេះ ជា​ខួប​លើក​ទី​៦០​ឆ្នាំ នៃ​ព្រឹត្តិ​ការណ៍​ជា​ប្រវត្តិ​សាស្ត្រ ដែល​រដ្ឋាភិបាល​អាណា​និគម​បារាំង បាន​កាត់​ទឹក​ដី​ខ្មែរ​កម្ពុជា​ក្រោម ប្រគល់​ឲ្យ​វៀត​ណាម។ ពិធី​ជួប​ជុំ ដែល​មាន​ព្រះរាជ​តំណាង​ព្រះមហាក្សត្រ បាន​ចូល​រួម​ផង​នោះ ត្រូវ​បាន​ធ្វើ​ឡើង​នៅ​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ ជាមួយ​នឹង​ការ​លើក​ឡើង​ពី​ទុក្ខ​សោក ដែល​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ក្រោម​ជាង ១៣ លាន​នាក់ បាន​រស់​នៅ​ក្រោម​ការ​គ្រប់​គ្រង​របស់​រដ្ឋា​ភិបាល​វៀត​ណាម ក្នុង​រយៈ​ពេល ៦០ ឆ្នាំ​កន្លង​មក​នេះ។


ព្រះសង្ឃ​ខ្មែរ​ក្រោម​រំលឹក​​ខួប​​៦០​ឆ្នាំ​នៃ​ការ​បាត់​បង់​ទឹក​ដី​កម្ពុជា​ក្រោម​។​ ថ្ងៃ​ទី​៤ មិថុនា​២០០៩។
(រូបថត ៖ ខឹម សុវណ្ណារ៉ា)
ពិធី​ជួប​ជុំ​លើ​សួន​ច្បារ​មុខ​វត្ត​បុទុម ក្នុង​ទី​ក្រុង​ភ្នំពេញ​នៅ​ព្រឹក​មិញ ក្រៅ​តែ​ពី​ប្រជាពល​រដ្ឋ​ដើម​កំណើត​ខ្មែរ​កម្ពុជា​ក្រោម ក៏​មាន​វត្ត​មាន​របស់​សមាជិក​សភា​គណបក្ស​សម​រង្ស៊ី គណ​បក្ស​សិទ្ធិ​មនុស្ស តំណាង​គណបក្ស​ហ៊្វុន​ស៊ិន​ប៉ិច និង​ជា​ពិសេស​មាន​ការ​ចូល​រួម​ពី​ព្រះ​រាជ​តំណាង​ព្រះមហាក្សត្រ។

ព្រះ ​ករុណា​ព្រះ​មហា​ក្សត្រ សម្តេច​ព្រះ​បរម​នាថ នរោត្តម សីហមុនី បាន​ព្រះ​រាជ​ទាន​ព្រះរាជ​ទ្រព្យ​ចំនួន ១០០០ ដុល្លារ បន្ថែម​លើ​ព្រះរាជ​អំណោយ​របស់​អតីត​ព្រះ មហាក្សត្រ នរោត្តម សីហនុ ចំនួន ២០០០ ដុល្លារ ប្រគល់​ឲ្យ​សហគមន៍​ខ្មែរ​ក្រោម ដើម្បី​រៀប​ចំ​ពិធី​រំលឹក​ថ្ងៃ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែល​រដ្ឋាភិបាល​អាណានិគម​បារាំង បាន​កាត់​ទឹក​ដី​ខ្មែរ​កម្ពុជា​ក្រោម ទំហំ​ជិត ៧ ម៉ឺន​គីឡូ​ម៉ែត្រ​ក្រឡា (៦៨ ៩៦៥ គីឡូ​ម៉ែត្រ​ក្រឡា) ឲ្យ​ទៅ​រដ្ឋាភិបាល​ក្រុង​ណូយ កាល​ពី​ ៦០ ឆ្នាំ​មុន។

ក្រៅ​ពី​ពិធី​ រាប់​បាត្រ​ព្រះសង្ឃ ១៩៤៩ អង្គ ត្រូវ​នឹង​ឆ្នាំ បាត់​បង់​ទឹក​ដី​ខ្មែរ​កម្ពុជា​ក្រោម នៅ​ក្នុង​ពិធី​ជួប​ជុំ​នៅ​ព្រឹក​មិញ​ ​ផ្ញើ​សារ​ដល់​រដ្ឋាភិបាល​អាណានិគម​បារាំង ដែល​បាន​កាត់​ដី​ខ្មែរ​ក្រោម ឲ្យ​វៀត​ណាម ដោយ​គ្មាន​សួរ​យោបល់​របស់​កម្ពុជា។ ការ​កាត់​ដី​ចំនួន ២១ ខេត្ត របស់​កម្ពុជា ទៅ​ឲ្យ​វៀតណាម នៅ​ថ្ងៃ ៤ មិថុនា ១៩៤៩ បាន​នាំ​ឲ្យ​ខ្មែរ​ក្រោម​ ទទួល​រង​គ្រោះ ដោយ​ការ​គាប​សង្កត់ បិទ​សិទ្ធិ​សេរីភាព​សព្វ​បែប​យ៉ាង ពី​សំណាក់​រដ្ឋាភិបាល​ក្រុង​ហាណូយ។ នេះ​បើ​យោង​តាម ការ​កត់​សម្គាល់​របស់​អង្គ​មីទ្ទិញ។
ការ​កាត់​ដី​ខ្មែរ​ក្រោម ឲ្យ​វៀត​ណាម​គ្រប់​គ្រង កាល​ពី​ ៦០ ឆ្នាំ​មុន ក៏​ត្រូវ​បាន​លោក ថាច់ សេដ្ឋា ប្រធាន​សហគមន៍​ខ្មែរ​កម្ពុជា​ក្រោម បាន​ថ្លែង​ប្រាប់​អង្គ​ពិធី​នៅ​ព្រឹក​មិញ​ថា គឺ​ជា​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​​ដ៏​ជូរចត់ និង​ធ្វើ​ឲ្យ​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ក្រោមជាង ១៣ លាន​នាក់ បាន​ក្លាយ​ខ្លួន​ជា​ជន​ជាតិ​ភាគ​តិច​រស់​លើ​ទឹក​ដី​កំណើត​​របស់​ខ្លួន មក​ទល់​ពេល​នេះ៕
free programes

Read more!

Saturday 6 June 2009

บุพพกรรมของ พระเจ้ามิลินท์ และ พระนาคเสน

เรื่องเบื้องต้น
บุพพกรรมของพระเจ้ามิลินท์และพระนาคเสน
กล่าวคือ เมื่อครั้งศาสนาของสมเด็จพระพุทธกัสสปโน้น
มีพระราชาพระองค์หนึ่งทรงพระนามว่าพระเจ้าวิชิตาวีเสวยราชอยู่ในสาครนครราชธานี
พระองค์ ทรงอนุเคราะห์มหาชนด้วยสัคหวัตถุ ๔สร้างมหาวิหารลงไว้แม่น้ำคงคา ถวายพระเถระทั้งหลายที่ทรงคุณธรรมต่าง ๆ กันมีทรงพระไตรปิฎก เป็นต้นทั้งบำรุงด้วยปัจจัย ๔

เมื่อพระองค์ทรงสิ้น แล้วก็ได้ขึ้นไปบังเกิดเป็น พระอินทร์ ในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ด้วยอานิสงส์นั้นและมหาวิหารที่ท้าวเธอทรงสร้างไว้ ถึงพระองค์สิ้นพระชนม์ไปแล้วก็ดีก็มีพระภิกษุอาศัยอยู่เป็นอันมาก

ใน พระภิกษุสงฆ์เหล่านั้นพระภิกษุทั้งหลายผู้สมบูญด้วยข้อวัตรเป็นอันดี เช้าขึ้นก็ถือเอาไม้กวาดด้ามยาวแล้วนึกถึงพระพุทธคุณ แล้วจึงพากันกวาดบริเวณพระเจดีย์กวาดเอาหยากเยื่อไปรวมเป็นกองไว้

มีพระภิกษุผู้สมบูรณ์ด้วยศีลองค์หนึ่งเรียกสามเณรองค์หนึ่งว่า

"จงมานี้...สามเณร ? จงหอบเอาหยากเยื่อไปทิ้งเสีย"

สามเณร นั้นก็เฉยอยู่ เหมือนไม่ได้ยินพระภิกษุองค์นั้นเรียกสามเณรนั้นถึง ๓ ครั้งเห็นสามเณรนั่งนิ่งเฉยอยู่เหมือนไม้ได้ยินก็คิดว่า สามเณรองค์นี้หัวดื้อจึงไปตีด้วยด้ามไม้กวาด สามเณรก็ร้องไห้ด้วยความเจ็บปวดแล้วหอบเอาหยากเยื่อไปทิ้งด้วยความกลัว

เมื่อหอบเอาหยากเยื่อไปทิ้งนั้นได้ปรารถนาว่า
“ ด้วยผลบุญที่เราได้หอบหยากเยื่อมาทิ้งนี่หากเรายังไม่ถึงนิพพานเพียงใดเราจะ เกิดในภพใด ๆ ก็ตาม ขอให้เรามีเดชเหมือนกับดวงอาทิตย์เที่ยงวันฉะนั้นเถิด"

สามเณรตั้งความปรารถนาดังนี้แล้วก็เดินไปอาบน้ำที่แม่น้ำคงคา ดำผุดดำว่ายเล่นตามสบายใจ

เมื่อ สบายใจแล้วก็ได้เห็นละลอกคลื่นในแม่น้ำนี้มากมายนักหนาก็ยินดีปรีดาจะใคร่มี ปัญญาเฉลียวฉลาดไม่รู้สุดรู้สิ้น ดุจลูกคลื่นในแม่น้ำนั้นและได้คิดว่าอาจารย์ได้ใช้ให้เราหอบเอาหยากเยื่อมา ทิ้งนี้ ไม่ใช่เป็นกรรมของเราทั้งไม่ใช่เป็นกรรมของอาจารย์แต่เป็นการอนุเคราะห์เรา ให้ได้บุญเท่านั้น

ครั้นคิดดังนั้นแล้ว จึงปรารถนาขึ้นอีกเป็นครั้งที่ ๒ ว่า
“ข้าพเจ้า ยังไม่ถึงนิพพานตราบใดไม่ว่าข้าพเจ้าจะไปเกิดในชาติใด ๆ ขอให้ข้าพเจ้ามีปัญญาไม่รู้สิ้นสุดเหมือนกับลูกคลึ่นในแม่น้ำคงคานี้เถิด”

ส่วน พระภิกษุผู้เป็นอาจารย์นั้นเมื่อเอาไม้กวาดไปเก็บไว้ที่โรงเก็บไม้กวาดแล้ว ก็ลงที่ท่าน้ำคงคาเพื่อจะอาบน้ำก็ได้ยินเสียงสามเณรตั้งความปรารถนา จึงคิดว่า
ความปรารถนาของสามเณรนี้เป็นความปรารถนาใหญ่ จะสำเร็จได้เพราะอาศัยพระพุทธคุณ

คิด ดังนี้แล้วจึงหัวเราะขึ้นด้วยความดีใจว่า สามเณรนี้ถึงเป็นผู้ที่เราใช้ก็ยังปรารถนาอย่างนี้ความปรารถนาของสามเณรนี้ จักสำเร็จเป็นแน่แท้ คิดดังนี้แล้ว จึงตั้งความปรารถนาว่า
“ข้าพเจ้ายัง ไม่สำเร็จนิพพานตราบใดขอให้ข้าเจ้ามีปัญญาหาที่สุดมิได้เหมือนกับฝั่งแม่น้ำ คงคานี้ ให้เป็นผู้สามารถแก้ไขปัญหาปฎิภาณทั้งปวงที่สามเณรนี้ไต่ถามได้สิ้น
ให้ สามารถชี้แจงเหตุผลต้นปลายได้เหมือนกับบุรุษที่ม้วนกลุ่มด้ายสางด้ายอันยุ่ง ให้รู้ได้ว่า ข้างต้นข้างปลายฉะนั้นด้วยอำนาจบุญที่ข้าพเจ้าได้กวาดวัด และใช้สามเณรให้นำหยากเยื่อมาเททิ้งนี้เถิด"

เมื่อบุคคลทั้งสองนั้น ท่องเที่ยวเวียนว่ายตายเกิดอยู่ในเทพยดาและมนุษย์ ก็ล่วงมาถึง ๑ พุทธันดรพระพุทธเจ้าเราทั้งหลายผู้เป็นที่พึ่งของโลกได้ทรงพยากรณ์ไว้ว่า
ความ เกิดขึ้นแห่งพระเถระ มีพระโมคคลีบุตรติสสเถระและพระอุปคุตตเถระเป็นต้นจักปรากฎฉันใด ความเกิดขึ้นแห่งบุคคลทั้งสองนั้น ก็จะปรากฎฉันนั้น

เมื่อเรา ปรินิพพานล่วงไปได้ ๕๐๐ ปีแล้ว บุคคลทั้งสองนั้นจักเกิดขึ้นธรรมวินัยอันใด อันเป็นของสุขุมที่เราแสดงไว้ ธรรมวินัยอันนั้นบุคคลทั้งสองนั้นจักแก้ไขให้หมดฟั่นเฝื่อด้วยการไต่ถาม ปัญหากัน ดังนี้

ต่อมาสามเณรนั้น ก็ได้มาเกิดเป็น พระเจ้ามิลินท์ ในสาคลนครอันมีในชมพูทวีปพระเจ้ามิลินท์นั้นเป็นบัณฑิต เป็นผู้ฉลาดมีความคิดดีสามารถรู้เหตุการณ์อันเป็นอดีต อนาคต ปัจจุบันได้

เป็น ผู้ใคร่ครวญในเหตุการณ์ถี่ถ้วนทุกประการ เป็นผู้ได้ศึกษาศาสตร์ต่าง ๆไว้เป็นอันมาก ถึง ๑๘ ศาสตร์ด้วยกัน รวมเป็น ๑๙ กับทั้งพุทธศาสตร์

ศิลปศาสตร์ ๑๘ ประการคือ

๑. รู้จักภาษาสัตว์มีเสียงนกร้อง เป็นต้นว่าร้ายดีประการใดได้สิ้น
๒. รู้จักกำหนิดเขาและไม้ เป็นต้นว่า ชื่อนั้น ๆ
๓. คัมภีร์เลข
๔. คัมภีร์ช่าง
๕. คัมภีร์นิติศาสตร์รู้ที่จะเป็นครูสั่งสอนท้าวพระยาทั้งปวง
๖. คัมภีร์พาณิชยศาสตร์รู้ที่จะเลี้ยงฝูงชนให้เป็นสิริมงคล
๗. พลศาสตร์ รู้นับนักขัตฤกษ์รู้ตำราดวงดาว
๘. คันธัพพศาสตร์ รู้เพลงขับร้องและดนตรี
๙. เวชชศาสตร์รู้คัมภีร์แพทย์
๑๐. ธนูศาสตร์ รู้ศิลปะการยิงธนู
๑๑. ประวัติศาสตร์
๑๒. ดาราศาสตร์ รู้วิธีทำนายดวงชะตาของคน
๑๓. มายาศาสตร์ รู้ว่านี่เป็นแก้วนี่มิใช่แก้ว เป็นต้น
๑๔. เหตุศาสตร์ ผลศาสตร์ รู้จักเหตุรู้จักผลจะบังเกิด
๑๕. ภูมิศาสตร์รู้จักที่จะเลี้ยงโคกระบือรู้จักการที่จะจะหว่านพืชลงในนาไร่ให้เกิดผล
๑๖.ยุทธศาสตร์ รู้คัมภีร์พิชัยสงคราม
๑๗. ลัทธิศาสตร์ รู้คัมภีร์โลกโวหาร
๑๘.ฉันทศาสตร์ รู้จักคัมภีร์ผูกบทกลอนกาพย์โคลง

พระ เจ้ามิลินท์นั้นมีถ้อยคำหาผู้ต่อสู้ได้ยาก ปรากฎยิ่งกว่าพวกเดียรถีทั้งปวงไม่มีใครเสมอเหมือนในทางสติปัญญา ทั้งประกอบด้วยองค์ ๓ ประการ คือ
๑. มีเรียวแรงมาก
๒. มีปัญญามาก
๓. มีพระราชทรัพย์มาก

อยู่มาคราวหนึ่งพระเจ้ามิลินท์ได้เสด็จออกจากพระนครด้วยพลนิกรเป็นอันมากหยุดอยู่นอกพระนครแล้วตรัสแก่พวกอำมาตย์ว่า

" เวลายังเหลืออยู่มากเราจะทำอะไรดีเราจะกลับเข้าเมืองก็ยังวันอยู่สมณพราหมณ์ เจ้าหมู่เจ้าคณะคณาจารย์ที่ยืนยันว่า เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าผู้ใดหนอ อาจสนทนากันเราได้ อาจตัดความสงสัยของเราได้"

เมื่อตรัสอย่างนี้ พวกโยนกข้าหลวงทั้ง ๕๐๐ ก็กราบทูลขึ้นว่า

" ข้าแต่มหาราชาเจ้า บัณฑิตที่จะพอสนทนากับพระองค์ได้นั้นมีอยู่ คือครูทั้ง๖ อันได้แก่ปรูณกัสสป มักขลิโคลาส นิคัณฐนาฎบุตรสญชัยเวฬฎฐบุตร อชิตเกสกัมพล ปกุทธกัจจายนะพระเจ้าข้า ครูทั้ง ๗ นั้นเป็นเจ้าหมู่คณะ เป็นคณาจารย์ มีชื่อเสียงปรากฎ มียศบริวารมีผู้คนนับถือมากขอมหาราชาเจ้าจงเสด็จไปไต่ถามปัญหา ต่อคณาจารย์เหล่านั้นเถิดคณาจารย์เหล่านั้นจะตัดความสงสัยของพระองค์ได้ พระเจ้าข้า
free programes

Read more!

ประวัติพระเจ้ามิลินทร์ กับ พระนาคเสน และกำเนิดพระพุทธรูป

หลังจากที่พระเจ้าปุษยมิตรแห่งราชวงศ์สุงคุได้ทำลายพุทธศาสนาลงอย่างหนัก ทำให้สถานการณ์พุทธศาสนาโดยรวมอ่อนแอลงอย่างมากแต่ศาสนาพราหมณ์เริ่มได้รับ การสนับสนุนฟื้นฟูมากขึ้น ราชวงศ์สุงคะปกครองอยู่ ๑๐๒ ปีจึงสิ้นสุดลง ต่อมาจึงปกครองด้วยราชวงศ์กานวะ ราชวงศ์นี้ส่วนมากเป็นพุทธศาสนิกชนจึงทำให้สถานการณ์พุทธศาสนาดีขึ้นมาก ราชวงศ์นี้มีกษัตริย์ปกครอง ๔ พระองค์ รวมเวลา ๔๕ ปี ในยุคนี้ได้มีพระมหากษัตริย์ที่มีเดชานุภาพยิ่งใหญ่เกิดขึ้นในอินเดียทาง เหนือโดยสายเลือด พระองค์ไม่ใช่ชาวอินเดียอารยัน แต่เป็นเชื้อสายฝรั่งกรีก ผู้ที่ทำให้พุทธศาสนาแผ่ไพศาลในอินเดียเหนือและเลยไปถึงเอเชียกลาง พระองค์คือพระเจ้ามิลินท์หรือเมนันเดอร์ตามสำเนียงกรีก

๑.พระเจ้ามิลินท์ (King Milinda)

เหรียญตราของพระเจ้ามิลินท์
พระเจ้ามิลินท์ (Milinda) หรือเมนันเดอร์ (Menander) ได้ขยายอิทธิพลลงมาถึงเมืองตอนเหนือของลุ่มแม่น้ำคงคา ปรากฏในตำนานฝ่ายบาลีและฝ่ายจีนว่า ตอนแรกพระองค์มิได้เลื่อมใสในพุทธศาสนา ได้ขัดขวางพุทธศาสนาด้วยพระราโชบายต่าง ๆ อนึ่ง เนื่องจากพระองค์เป็นผู้แตกฉานในวิชาไตรเพทและศาสนาปรัชญาต่าง ๆ รวมทั้งพุทธศาสนาด้วย จึงได้เที่ยวประกาศโต้วาทีกับเหล่าสมณะพราหมณ์ ก็สามารถเอาชนะสมณะพราหมณ์เหล่านั้นรวมทั้งพระภิกษุในพุทธศาสนา ขนาดภิกษุสงฆ์พากันอพยพหนีออกจากนครสาคละ (ปัจจุบันอยู่ในเขตปากีสถาน) จนหมดสิ้น เมืองสาคละว่างภิกษุสงฆ์อยู่ถึง ๑๓ ปี จนกระทั้งคณะสงฆ์ต้องเลือกสรรค์ ส่งพระภิกษุหนุ่มผู้เจนจบพระไตรปิฎกและลัทธินอกพระศาสนาองค์หนึ่งชื่อ พระนาคเสนขึ้น ข้อความที่อภิปรายปุจฉาวิสัชนากันนั้นต่อมามีผู้รววบรวมขึ้นเรียกว่า มิลินทปัญหา (Milindapanha) คัมภีร์มีทั้งในฉบับสันสกฤตและบาลี ในฉบับสันสกฤต ให้ชื่อว่า "นาคเสนภิกษุสูตร" ได้มีผู้แปลถ่ายออกสู่ภาษาจีนประมาณพันปีเศษมาแล้ว ส่วนภาษาบาลีนั้นพระพุทธโฆษาจารย์ คันธารจนาจารย์ ชาวมคธ เป็นผู้แต่งคำนิทาน และคำนิคมประกอบเข้าไว้ในมิลินทปัญหาเมื่อพุทธศตวรรษที่ ๙ ส่วนเนื้อธรรมอันเป็นตัวปัญหามิได้กล่าวไว้ว่าผู้ใดแต่ง อย่างไรก็ดีในฉบับสันสกฤตได้บอกชาติภูมิของพระนาคเสนว่าเป็นแคว้นกัศมีระ ในฉบับบาลีกล่าวว่า


พระเจ้ามิลินท์กับพระนาคเสน
ท่านเกิดใน วรรณะพราหมณ์บิดาชื่อโสณุตตระอาศัยอยู่ ณ กชังคลคาม ข้างภูเขาหิมาลัย เป็นข้อความตรงกัน (ภูเขาหิมาลัยตั้งต้นจากแคว้น กัศมีระ (Kashmir) ของอินเดียผ่านเนปาล ธิเบต ภูฐาน สิกขิมจดชายแดนพม่า) ในยุคนั้นพุทธศาสนานิกายสรวาส ดิกวาทิน กำลังเจริญรุ่งเรืองอยู่ พระนาคเสนอาจจะสังกันนิกายนี้ และคัมภีร์ฝ่ายจีนกล่าว่า พระนาคเสนได้รจนาคัมภีร์ตรีกายศาสตร์ด้วยผลของการอภิปราย นับเป็นความสำเร็จอย่างใหญ่หลวงต่อพุทธศาสนา เพราะพระนาคเสนชนะ ส่วนพระเจ้ามิลินท์ยอมจำนนเกิดพระราชศรัทธาปสาทะในพุทธศาสนาเพราะทรงแจ่ม แจ้งในพุทธธรรมโดยตลอดมา วาระสุดท้ายของพระองค์ทรงสวรรคตที่ในกระโจมที่พัก และมีการพิพาทกันระหว่างเจ้าเมืองต่างๆ ของอินเดีย และมีการแจกพระอัฐิของพระเจ้ามิลินท์แก่เมืองต่าง ๆ คล้ายกับพระศาสดา หลังจากการสวรรคตของพระเจ้ามิลินท์แล้ว กษัตริย์กรีกที่ปกครององค์ต่อมาอ่อนแออาณาจักรจึงแตกเป็นแคว้นเล็กแคว้นน้อย พระมหากษัตริย์องค์สุดท้ายในราชวงศ์นี้คือพระเจ้าเฮอมีอุส (Hermaeus) ก่อนที่อาณาจักรจะแตกสลายพร้อมกับการขยายอำนาจของพวกสกะ (Sakas) จากเอเชียกลางเข้าครอบงำอาณาจักรของพระเจ้ามิลินท์เดิม เมื่อทราบประวัติพระเจ้ามิลินท์แล้ว ควรที่จะได้ทราบประวัติของพระนาคเสน พอสมควรดังนี้

๒.พระนาคเสน (Nagasena)

ท่านนับว่าเป็นผู้ทำให้พระเจ้ามิลินท์กลับมานับถือพุทธศาสนา และสนับสนุนเป็นอย่างดี ในมิลินทปัญหากล่าวว่า พระนาคเสนเกิดที่เมืองกชังคละ แถบภูเขาหิมาลัย บิดาเป็นพราหมณ์ชื่อว่าโสณุตตระ ในวัยเด็กอายุ ๗ ขวบได้ศึกษาไตรเพทและศาสตร์อื่น จนเจนจบ จึงถามบิดาว่ามีศาสตร์อื่นที่จะต้องเรียนบ้างไหม บิดาตอบว่ามีเท่านี้ ต่อมาวันหนึ่งได้พบพระโรหนะมาบิณฑบาตที่บ้านบิดา เกิดความเลื่อมใสจึงให้บิดานิมนต์มาที่บ้านถวายภัตตาหารและคิดว่าพระรูปนี้ ต้องมีศิลปวิทยามาก จึงขอศึกษากับพระเถระ พระเถระกล่าวว่า ไม่อาจสอนผู้ที่ไม่บวชได้ จึงของบิดาบวชที่ถ้ำรักขิต ได้ศึกษาพุทธศาสนากับพระโรหนเถระ
ต่อมาเมื่ออายุ ๒๐ ปีก็ได้รับการอุปสมบท วันหนึ่งเกิดตำหนิอุปัชฌาย์ในใจว่าอุปัชฌาย์ของเราช่างโง่จริง ให้เราศึกษาพระอภิธรรมก่อนเรียนสูตรอื่น ๆ พระโรหณะผู้อุปัชฌาย์ทราบกระแสจิตจึงกล่าวว่า พระนาคเสนคิดอย่างนี้หาถูกต้องไม่ พระนาคเสนทราบว่าพระอุปัชฌาย์รู้วาระจิตของตน จึงตกใจและขอขมา แต่พระเถระกล่าวว่า เราจะให้อภัยได้ง่าย ๆ ไม่
พระนาคเสนต้องไปทำภารกิจอย่างหนึ่งที่สำคัญคือต้องไปโปรดพระเจ้ามิลินท์ที่ เมืองสาคละ ให้เลื่อมใสในพระรัตนตรัยก่อนจึงจะอภัยให้ และแล้วพระโรหนะก็ส่งไปศึกษาเพิ่มเติมกับพระอัสสคุตตะ ที่วัตตนิยเสนาสนะวิหารเมืองสาครพักอยู่ ๗ วัน พระเถระจึงยอมรับเป็นศิษย์ ต่อมาได้แสดงธรรมเทศนาให้เศรษฐีท่านหนึ่งฟังจนทำให้เขาบรรลุโสดาบัน และเมื่อมาไตร่ตรองคำสอนที่ตนสั่งสอนอุบาสกก็บรรลุโสดาบันตาม ต่อมาไม่นานจึงเดินทางจากสาคละไปสู่ปาฎลีบุตร พักที่อโศการามแล้วศึกษาธรรมกับพระธรรมรักขิตจนจบภายใน ๖ เดือนพระนาคเสนเดินทางไปบำเพ็ญเพียรที่รักขิตคูหาเป็นเวลานาน ในที่สุดก็ได้บรรลุพระอรหันต์ คณะสงฆ์ทั้งหลายจึงอนุโมทนาแล้วประกาศให้ท่านไปโต้วาทะกับพระยามิลินท์ พระนาคเสนจึงเดินทางไปนครสาคละ แล้วพบพระเจ้ามิลินท์ที่นั้น เมื่อได้ตอบโต้ปัญหากับพระเจ้ามิลินท์แล้ว ทำให้พระองค์เกิดความเลื่อมใสในพุทธศาสนาขึ้นมา และเปล่งว่าจาถึงพระรัตนตรัยตลอดชีวิต

๓.กำเนิดพระพุทธรูป (Creation of Buddha image)

ทฤษฎีการกำเนิดพระพุทธรูป ยังเป็นที่ถกเถียงกันอยู่ แต่มีประเด็นที่น่าพิจารณาอยู่ ๓ ประเด็นคือ
พระพุทธรูปแบบคันธาระ ศิลปะกรีกโรมัน

๑.เชื่อว่าพระพุทธรูปเกิดมาในสมัยที่พุทธองค์ทรงพระชนม์ชีพ อยู่ในหนังสือของพระถังซัมจั๋งซึ่งเดินทางเข้าอินเดียได้กล่าวถึงพระเจ้าอุ เทนเมืองโกสัมพี สร้างพระพุทธรูปไม้จันทน์บูชาพระพุทธองค์ และพระเจ้าปเสนทิโกศล เมืองสาวัตถีก็สร้างพระพุทธปฏิมาขึ้นเช่นกัน แต่หลักฐานทางโบราณคดียังไม่มีการขุดพบ จึงยังไม่มีสิ่งยืนยันที่เด่นชัดหรือมีน้ำหนักพอ นอกจากนั้นยุคสมัยพระเจ้าอโศกมหาราชก่อนพุทธปรินิพพานสองร้อยปีเศษ ก็ไม่ปรากฏว่าพระองค์สร้างพระพุทธรูปแต่อย่างใดเป็นแต่แกะสลักรอยพระพุทธบาท แทนเท่านั้น


๒.เกิดในสมัยพระเจ้ามิลินท์หรือเมนันเดอร์ซึ่งเป็นกษัตริย์กรีกปกครอง อินเดียโดยมีเมืองหลวงที่สาคละ ในหนังสือตำนานพระพุทธเจดีย์ของสมเด็จ ฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ กล่าวว่าเริ่มสร้างสมัยนี้ แต่มาแพร่หลายสมัยพระเจ้ากนิษกะมหาราช ในหนังสือประวัติศาสตร์ พุทธศาสนาของเจ้าคุณพระราชธรรมนิเทศ (ระบบฐิตญาโณ) ก็กล่าวว่าสร้างในสมัยพระเจ้าคุณพระเจ้ามิลินท์ เช่นกัน ทฤษฎินี้มีผู้ยอมรับมากที่สุด


๓.เกิดในสมัยพระเจ้านิษกะมหาราช ปกครองอินเดียเหนือโดยมีศูนย์กลางที่เมืองโปุรุษปุระ หรือ เปชวาร์ หนังสือกำเนิดพระพุทธรูปหลายสมัยขอบรรจบเทียมทัตกล่าวว่าพระพุทธรูปแบบคัน ธารราฐเกิดในสมัยพระเจ้ากนิษกะนี้ ก่อนหน้ายังไม่มีการสร้างแต่อย่างใด พระเจ้ากนิษกะทรงรับสั่งให้ช่างกรีก สร้างพระพุทธรูปขึ้นตามแนวพุทธลักษณะศิลปะผสมกรีก-โรมัน
อย่างไรก็ตามการสร้างพระพุทธรูปส่วนมากแล้ว เชื่อกันว่าเริ่มจากสมัยพระเจ้ามิลินท์เป็นต้นมา กล่าวคือเมื่อชนชาติกรีกเข้ารุกรานอินเดีย เมื่อชนชาติกรีกที่เข้ามาตั้งแต่พระเจ้าอเล็กซานเดอร์เข้ารุกรานอินเดียได้ แล้ว ก็ได้ตั้งรกรากถาวรที่บากเตรีย คันธาระ สาคระและหลายส่วนของอาฟกานิสถาน ปากีสถานและอินเดียเหนือเริ่มมาเลื่อมใสในพุทธศาสนา คำว่า คันธาระ (Gandhara) มาจากคำว่า คันธารี คติของพวกกรีกไม่รังเกียจสร้างรูปเคารพและก่อนที่จะเปลี่ยนมาเป็นพุทธมามกะ ก็ได้สร้างรูปเคารพของตนอยู่มากมายหลายองค์ด้วยกัน เช่น เทพเจ้ายูปีเตอร์หรือ ซิวส์ ฮิรา เฮอร์มีส อิรีสอพอลโล อาร์เตมิส เอเธนา โปซีดอน อาโปรดตี ฯลฯ เทพเจ้าเหล่านี้ส่วนใหญ่เป็นพระเจ้าประจำธรรมชาติ และพวกกรีกสร้างเป็นเทวรูปดุจมนุษย์มีสัดส่วนเป็นสันงดงามจนจัดเป็น สัญลักษณ์อันหนึ่งแห่งศิลปกรรมของชาติกรีกโบราณ
ครั้นเมื่อเปลี่ยนใจมาเลื่อมใสพุทธศาสนา นิสัยความเคยชินที่ได้กราบไหว้บูชาเทวรูป ทำให้พวกกรีกเกิดมโนภาพคิดสร้างพระพุทธรูปขึ้นมาบ้าง เพื่อให้เป็นทัสนานุตตริยะยามนึกถึงพระบรมศาสดา ไม่เกิดความว้าเหว่เปลี่ยวใจ ฉะนั้นจึงได้เกิดคติสร้างพระพุทธรูปขึ้นในหมู่ชาวกรีกขึ้นก่อน ภายหลังพุทธมามกะชนชาติอินเดียได้พบเห็นพระพุทธรูปเข้าก็เกิดความปสาทะจึง ได้หันมานิยมสร้าง พระพุทธรูปตามคติของชาวกรีกขึ้น แต่ได้ดันแปลงเป็นแบบอย่างศิลปกรรมแห่งชนชาติของตน แม้พวกพราหมณ์พลอยเกิดสร้างเทวรูปพระอิศวร พระนารายณ์ขึ้นกราบไหว้บูชา คติรังเกียจสร้างรูปเคารพจึงเป็นอันจืดจางไปจากชาติชาวอินเดียโดยพฤตินัย ในสมัยพระเจ้ามิลินทะจึงนับว่าเป็น ยุคแรกแห่งการสร้างพระพุทธรูป ลักษณะพุทธรูปของช่างชาวกรีกก็สร้างให้เหมือนมนุษย์จริง ลักษณะที่เห็นว่างดงามดวงพระพักตร์คล้ายคลึงกับเทวรูป จนบางครั้งทำเป็นพระมัสสุ (หนวด) บนพระโอษฐ์ก็มี เบื้องบนพระเศียรทำเป็นพระเกตุมาลา (ขมวดผม) เพื่อให้เห็นแตกต่างจากรูปพระสาวก เส้นพระเกศาก็ทำเป็นลักษณะม้วนเกล้า ดังเช่นพระเกศาของพระกษัตริย์ ผ้ากาสาวพัสดุ์ทำเป็นรอยกลีบย่นเห็นชัดเจนดุจผ้าจริง ๆ และมักจะมีประภามณฑลรายรอบพระเศียร แต่ไม่มีลวดลาย พระพุทธปฏิมากรดังกล่าวนี้ ช่างกรีกคิดสร้างสรรค์เป็นปางต่าง ๆ โดยอาศัยพระพุทธจริยาที่ทรงบำเพ็ญเป็นบรรทัดฐาน เช่น ปางตรัสรู้ก็ทำเป็นขัดสมาธิวางพระหัตถ์ซ้อนกันภายใต้ร่มไม้โพธิพฤกษ์ ปางแสดงพระธรรมจักรทำเป็นรูปประทับบนบัลลังก์ และจีบพระดรรชนี เป็นวงกลมดุจวงจักรดังนี้ เป็นต้น อย่างไรก็ดีพุทธศิลป์ดังกล่าวนี้ มาแพร่หลายรุ่งเรืองอย่างกว้างขวางก็ในสมัยต่อมาคือสมัยพวกอินโดไซรัส หรือ พวกง้วยสีมีอำนาจในอินเดียภาคเหนือเรียกว่า "พุทธศิลป์แบบคันธาระ (Gandhara Arts)" ทั้งนี้เพราะเกิดขึ้นแถวแคว้นคันธาระนั่นเอง




free programes

Read more!

ល្បើក​ក្រើន​ជាតិ

កាព្យ​ពាក្យ ៧ តាម​លំដាប់​អក្សរ
ឃុន​បណ្ណានុរក្ស ប៊ូ- ប៉ូ នៅ​ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ
រៀបរៀង
ក - កប​កើត​មក​ជា​កូន​ខ្មែរ
ខ - ខំ​គិត​បែរ​ប្រែ​គំនិត
គ - គួរ​សេព​គប់​លោក​បណ្ឌិត
ឃ - ឃើញ​ត្រូវ​ពិត​រួច​សឹម​ថា ។
ង - ងើប​មើល​ជាតិ​ខ្មែរ​ដូច​គ្នា
ច - ចូរ​សមគ្គា​ជួយ​រដ្ឋា
ឆ - ឆប​ប្រកប​ដោយ​បញ្ញា
ជ - ជួយ​ស្តី​ថា​តឿន​កូន​ចៅ ។
ឈ - កុំ​ឈប់​ស្ងៀម​មើល​បំណាំ
ញ - ញឹក​ខាង​ចាំ​ពាក្យ​ប្រដៅ
ដ - ដឹង​ឲ្យ​គ្រប់​កុំ​ល្ងង់​ខ្លៅ
ឋ - កុំ​ដុកដាន់​ដោល​គ្នា​ឯង
ឍ - ធើ​ឫក​ខែង​ចង់​ស្រណុក
ណ - ណាត់​ញុះញង់​ឲ្យ​អុកឡុក
ត - តោង​សំកុក​គិត​ឲ្យ​ជ្រៅ ។
ថ - ថប់​ទៅ​មុខ​ក្រែង​វិនាស
ទ - កុំ​ទីសទាស​ចោល​លំនៅ
ធ - ធៀប​ដូច​ទូក ឬ សំពៅ
ន - នៅ​មិន​នឹង​មួយ​កន្លែង
ប - បើ​បាន​ធំ​កុំ​ស្អប់​តូច
ផ - ផាត់​កាត់​ខូច​ចេញ​ឲ្យ​ស្ដែង
ព - ពិត​ជា​ប្រុស​ខំ​ប្រឹងប្រែង
ភ - ភ័យ​ខ្លាច​ក្រែង​ជាតិ​ខ្ញុំ​គេ ។
ម - មក​ពិ​ខិត​ខំ​រៀន​សូត្រ
យ - យោង​ឲ្យ​របូត​ប្រឹង​រិះរេ
រ - រក​ឧបាយកល​គ្នាន់​គ្នេរ
ល - លើក​ជាតិ​គេ​ជា​តួ​យ៉ាង ។
វ - កុំ​វិល​វល់​ទៅ​តាម​ខ្យល់
ស - សូម​កុំ​ឆ្ងល់​នឹង​សំណាង
ហ - ហាម​ចិត្ត​ខ្លួន​កុំ​ឲ្យ​អាង
ឡ - កុំ​ឡូងឡាង​ទាស់​ទែង​គ្នា ។
អ - អង​ស្នង​ជាតិ​ចាស់​បុរាណ
អា - អាង​ភូមិ​ឋាន​នៃ​វិជ្ជា
ឥ - ឥត​ប្រយោជន៍​កុំ​នឹក​នា
ឦ - ឲ្យ​ភាវនា​តែ​ចំរើន ។
ឧ, ឪ - ឧស្សាហ៍​តែង​ក្បួន​ច្បាប់
ឫ, ឬ - កាន់​កាប់​ឲ្យ​ច្រើន
ឭ, ឮ - ត្រូវ​ខំ​ធ្វើ​ឲ្យ​កើន
ឯ, ឰ - ចំរើន​ប្រទេស​ជាតិ ។
ឱ - ឲ្យ​សុខា​ដល់​គ្នីគ្នា
ឨ - ឱប​រាំងរា​កុំ​ឲ្យ​ឃ្លាត
អុំ, អំ - ចូរ​ខំ​កុំ​វិវាទ
អាំ, អះ - ទើប​ជាតិ​ខ្មែរ​ថ្កើង​អើយ ! ។
free programes

Read more!

វិធី​អប់រំ​ចិត្ត

ស៊ិន - ហ៊ាន ស្មៀន​នៅ​ពុទ្ធ​សាសន​បណ្ឌិត្យ
រៀបរៀង

១ - ចិត្ត​គឺ​អ្វី ?
ចិត្ត​គឺ​ជា​ធម្មជាតិ​គ្មាន​រូប​ដែល​ជា​ស្ដេច​គ្រប់​គ្រង​នគរ​កាយ ។ ចិត្ត​នេះ​គេ​មិន​អាច​មើល​ឃើញ​ដោយ​មំសចក្ខុ​បាន​ទេ ព្រោះ​ជា​នាម​ធម៌, តាម​ពិត អ្នក​ដែល​មិន​ដឹង​ចិត្ត​ថា​គឺ​អ្វី តែង​មិន​ឃើញ​ចិត្ត​ទេ, តែ​កាល​បើ​ដឹង​ថា​ចិត្ត​គឺ​អ្វី តែង​ឃើញ​ចិត្ត​បាន​តាម​កម្លាំង​នៃ​សេចក្ដី​ដឹង​នោះ ។

គេ​ច្រើន​ចូល​ចិត្ត​ថា វិញ្ញាណ, មនោ, ចិត្ត ទាំង ៣ នេះ​ដូច​គ្នា, ព្រោះ​ហេតុ​នោះ គេ​ទើប​កំណត់​វិញ្ញាណ​ជា​ចិត្ត ចិត្ត​ជា​វិញ្ញាណ​ខ្លះ, មនោ​ជា​ចិត្ត ចិត្ត​ជា​មនោ​ខ្លះ, ច្រឡូក​ច្រឡំ​គ្នា​អស់​ទៅ ទាំង​នេះ​ឯង​ព្រោះ​តែ​មិន​ស្គាល់​ចិត្ត​ថា​ជា​អ្វី ។ ដែល​ពិត​នោះ វិញ្ញាណ, មនោ, ចិត្ត​នេះ​មាន​មុខការ​ផ្សេង ៗ គ្នា តែ​ជាប់​ទាក់​ទង​គ្នា ។
វិញ្ញាណ​គឺ​ការ​ដឹង​ច្បាស់​ផ្លូវ​ភ្នែក ត្រចៀក ច្រមុះ អណ្ដាត កាយ​ចិត្ត ហើយ​វិញ្ញាណ​នេះ​ជា​ផ្លូវ​ដែល​ត​ដល់​ចិត្ត ហេតុ​នោះ វិញ្ញាណ​ទុក​ដូច​ជា​អ្នក​បញ្ជូន, មនោ​ទុក​ដូច​ជា​អ្នក​ទទួល, ចិត្ត​ទុក​ដូច​ជា​អ្នក​ដឹង ។ ចិត្ត​ដែល​មាន​ស្រឡាញ់​មាន​ស្អប់​ជាដើម ព្រោះ​មាន​គ្រឿង​ផ្សំ​គឺ​អារម្មណ៍​ហើយ​នឹង​គ្រឿង​ទទួល​គឺ​កិលេស ។ អារម្មណ៍​នឹង​កិលេស​ផ្សំ​គ្នា​កាល​ណា គឺ​ធ្វើ​ចិត្ត​ឲ្យ​វិបរិត ដូច​វិទ្យុ​កំចាយ​សម្លេង ត្រូវ​មាន​គ្រឿង​បញ្ជូន​នឹង​គ្រឿង​ទទួល​សម្លេង​ទើប​ប្រាកដ​បាន ពុំ​នោះ​ទេ​ដូច​អគ្គិសនី​ដែល​ឲ្យ​កើត​ប្រយោជន៍​ជា​ច្រើន មាន​ឲ្យ​កើត​ពន្លឺ​ជា​ដើម ក៏​ព្រោះ​មាន​គ្រឿង​ផ្សំ​ព្រម​ទាំង​ខ្សែ ប្រដាប់​បើក​បិទ នឹង​អំពូល​ដូចម្ដេច​មិញ, វិញ្ញាណ, មនោ ចិត្ត ក៏​មាន​មុខការ​ជាប់​ទាក់​ទង​គ្នា​ដូច្នោះ​ដែរ ។ ចិត្ត​ដែល​មាន​អារម្មណ៍​ចូល​មក​ផ្សំ​ព្រោះ​កំណាច​កិលេស ដែល​មាន​ឫសគល់​មក​អំពី​រាគៈ ឬ លោភៈ ទោសៈ មោហៈ ទើប​មាន​សេចក្ដី​ស្រឡាញ់​សេចក្ដី​ស្អប់, ចិត្ត​ដូច្នេះ នៅ​ក្រោម​អំណាច​កិលេស ។ សេចក្ដី​ជាប់​ចំពាក់​ទាំង​ឡាយ​ក្នុង​លោក ដែល​កើត​ឡើង​ហើយ​ក្នុង​អតីត​ក្ដី ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន​ក្ដី​ក្នុង​អនាគត​ក្ដី តែង​កើត​មាន​ឡើង ព្រោះ​ចិត្ត​នៅ​ក្រោម​អំណាច​កិលេស​ជា​មូល​ហេតុ ។ កាល​ណា​ចិត្ត​មិន​មាន​គ្រឿង​ផ្សំ​គឺ​អារម្មណ៍ នឹង​គ្រឿង​ទទួល​គឺ​កិលេស​ទេ កាល​នោះ​ចិត្ត​ក៏​មាន​អំណាច​លើ​កិលេស គឺ​នៅ​ក្នុង​លោក សូម្បី​លោក​នឹង​ជាប់​ចំពាក់​ដូច​ម្ដេច ក៏​មិន​អាច​ធ្វើ​ឲ្យ​ចិត្ត​ញាប់ញ័រ​បាន ។ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ ក្នុង​ផ្លូវ​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​ទើប​លើក​ការ​អប់រំ​ចិត្ត​ថា​ជា​កិច្ច​សំខាន់​ បំផុត ។ រឿង​រ៉ាវ​នឹង វត្ថុ​ស្ថាន​ទាំង​ឡាយ​ដែល​ប្រាកដ​នៅ​ក្នុង​លោក សុទ្ធ​តែ​ជា​ការ​សម្ដែង​ចេញ​របស់​ចិត្ត​ទាំង​អស់ ។ វត្ថុ​គ្រប់​យ៉ាង​ទើប​ធ្លាក់​ក្នុង​អំណាច​របស់​ចិត្ត មាន​តែ​ចិត្ត​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ​ដែល​អាច​ធ្វើ​លោក​ឲ្យ​ញាប់​ញ័រ ឬ​ធ្វើ​លោក​ឲ្យ​ស្ងប់​បាន ព្រោះ​ហេតុ​ដូច្នោះ​ទើប​គួរ​អប់រំ​ចិត្ត ។
២ - លក្ខណៈ​របស់​ចិត្ត
ចិត្ត​ជា​ធម្មជាតិ​វិចិត្រ​ក្រៃពេក ដោយសារ​អារម្មណ៍​ចូល​មក​ផ្សំ​ដូច​ព័ណ៌​ជ្រលក់​សំពត់ កាល​ប្រើ​ព័ណ៌​បែប​ណា​ជ្រលក់​សំពត់ សូម្បី​សំពត់​នោះ​មាន​ព័ណ៌​ស ក៏​ត្រូវ​ផ្លាស់​ទៅ​តាម​ព័ណ៌​ជ្រលក់​នោះ សំពត់​ទើប​មាន​ព័ណ៌​ផ្សេង ៗ ដូច​ម្ដេច​មិញ ចិត្ត​ក៏​ដូច្នោះ​ដែរ ។ មនុស្ស​ម្នាក់ ៗ មាន​ចិត្ត​តែ ១ ដួង​ទេ តែ​ដែល​មាន​ច្រើន​ដួង ព្រោះ​អារម្មណ៍​នោះ​ឯង​ចូល​មក​លាយ, គឺ​កាល​ចិត្ត​ប្រកាន់​អារម្មណ៍​ណា​ក៏​ប្រែ​ទៅ​តាម​អារម្មណ៍​នោះ ។
លោក​ពោល​ថា ចិត្ត​នេះ​ជា​ធម្មជាត​បម្រះ​ននៀល អន្ទះ​អន្ទែង​រក្សា​បាន​ដោយ​កម្រ ហាម​ឃាត់​បាន​ដោយ​កម្រ ត្រាច់​ទៅ​ក្នុង​ទី​ឆ្ងាយ​ត្រាច់​ទៅ​តែ ១ ដួង មាន​កាយ​ជា​ទី​អាស្រ័យ ហេតុ​នេះ ការ​កំណត់​ដឹង​លក្ខណៈ​របស់​ចិត្ត ក៏​គួរ​នឹង​កំណត់​ដឹង​ដោយ​ន័យ​នេះ ។
តាម​ប្រក្រតី ចិត្ត​នេះ​កាល​បើ​ត្រូវ​ព្រាត់​ប្រាស​ចាក​អារម្មណ៍​ដែល​ធ្លាប់​សេពគប់​មក​ ហើយ ក៏​សំដែង​អាការ​បម្រះ​ននៀល ដូច​ត្រី​ដែល​គេ​លើក​ចេញ​ពី​ទឹក​បោះ​ទៅ​លើ​គោក, ជា​ធម្មជាត​អន្ទះ​អន្ទែង ដោយ​សំដែង​អាការ​ឲ្យ​ប្រាកដ​ដូច​ពានរ​ក្នុង​ព្រៃ ឬ​ដូច​ទង់​ដែល​នៅ​លើ​សសរ​កាល​ខ្យល់​បក់​ក៏​ត្រឡប់​ទៅ​ត្រឡប់​មក, ជា​ធម្មជាត​រក្សា​បាន​ដោយ​កម្រ​គេ​ក៏​ដឹង​បាន​ដោយ​អាការ​ដែល​សំដែង​ចេញ ដូច​គោ​ដែល​នៅ​ជិត​ស្រែ​មាន​សំទូង គេ​កម្រ​នឹង​រក្សា​កុំ​ឲ្យ​ស៊ី​សំទូង​ក្នុង​ស្រែ​នោះ​បាន, ជា​ធម្មជាត​ហាម​ឃាត់​បាន​ដោយ​កម្រ ដោយ​មាន​អាការ​ដូច​ក្មេង​ដែល​កំពុង​រពឹស​កម្រ​នឹង​ហាម​ឃាត់​មិន​ឲ្យ​រពឹស​ បាន, ត្រាច់​ទៅ​ក្នុង​ទី​ឆ្ងាយ​ចំពោះ​តែ ១ ដួង​គឺ​ត្រាច់​ស្វែង​រក​អារម្មណ៍ ឬ​រឿង​រ៉ាវ​ដែល​ធ្លាប់​ដឹង​ធ្លាប់​ឃើញ​មិន​ឈប់​ឈរ ស្ថាន​ទី​ណា​ដែល​ធ្លាប់​ទៅ​ហើយ សូម្បី​ត្រឡប់​មក​យូរ ក៏​ត្រាច់​ទៅ​ក្នុង​ស្ថានទី​នោះ​បាន កាយ​នៅ​ទី​នេះ​ទេ​តែ​ចិត្ត​អាច​ត្រាច់​ទៅ​ពេញ​លោក បើ​នឹង​រាប់​រយ​ផ្លូវ​ដែល​ចិត្ត​ត្រាច់​ទៅ​មួយ​ថ្ងៃ ៗ ក៏​ហួស​ប្រមាណ​ដែល​នឹង​រាប់​បាន ចំពោះ​កាយ​ត្រាច់​ទៅ​មិន​បាន​ត្រឹម​ណា ព្រោះ​ត្រូវ​ហត់​នឿយ តែ​ចិត្ត​មិន​មែន​ដូច​កាយ​ទេ ទី​ណា​កាយ​ត្រាច់​ទៅ​មិន​បាន​ចិត្ត​ត្រាច់​ទៅ​បាន សូម្បី​មាន​គ្រឿង​កំបាំង​ក៏​លេច​រួច​ទៅ​បាន ទី​ដែល​គេ​ហាម​ក៏​បំពាន​ចូល​ទៅ ព្រោះ​ហេតុ​អ្វី ? ព្រោះ​អារម្មណ៍​នោះ​ដែល​ចូល​មក​ផ្សំ​ចិត្ត​មាន​ច្រើន​យ៉ាង ចិត្ត​ប្រកាន់​អារម្មណ៍​នេះ​ហើយ បណ្ដោយ​ទៅ​ប្រកាន់​អារម្មណ៍​ឯ​ណោះ​ទៀត វិល​ទៅ​វិល​មក​រក​ទី​បំផុត​គ្មាន ទើប​ឈ្មោះ​ថា​ត្រាច់​ទៅ​ក្នុង​ទី​ឆ្ងាយ ហើយ​ត្រាច់​ទៅ​តែ ១ ដួង ។
កាយ​យើង​នេះ បើ​មិន​មាន​ចិត្ត ក៏​មាន​អាការ​ដូច​ភាព​យន្ត​ដែល​ខ្វះ​មនុស្ស​ទាញ កាល​បើ​មាន​ចិត្ត​ចូល​អែប​អាស្រ័យ ក៏​មាន​អាការ​ដូច​ភាព​យន្ត​ដែល​មាន​មនុស្ស​ទាញ, ភាពយន្ត​នឹង​សំដែង​អាការ​លោត​រាំ​ផ្លាស់​ប្ដូរ​ទៅ​យ៉ាង​ណា ក៏​ព្រោះ​មនុស្ស​ទាញ, កាយ​សំដែង​អាការ​ឲ្យ​ប្រាកដ​យ៉ាង​ណា​បាន​ក៏​ព្រោះ​ចិត្ត​ជា​អ្នក​បង្គាប់ការ ឬ​នឹង​ប្រៀប​កាយ​ដូច​ផ្ទះ ចិត្ត​ដូច​អ្នក​នៅ​អាស្រ័យ ផ្ទះ​នោះ​បើ​ម្ចាស់​អ្នក​នៅ​អាស្រ័យ​ជា​មនុស្ស​មាន​កិរិយា​មារយាទ​ល្អ ក៏​ជា​ផ្ទះ​ល្អ មាន​គ្រឿង​ប្រដាប់​វិចិត្រ​ល្អ តាម​កម្លាំង​របស់​ម្ចាស់​ផ្ទះ ជា​ទី​គួរ​មើល​គួរ​សរសើរ​ជា​បសាទនីយស្ថាន ឲ្យ​កើត​សេចក្ដី​ជ្រះ​ថ្លា​ដល់​អ្នក​បាន​ឃើញ ដូច​ព្រះ​សុគន្ធ​កុដី ទី​គង់​នៅ​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ ឬ​ប្រាសាទ​រាជ​វាំង​របស់​ព្រះ​មហា​ក្សត្រ​ជាដើម តែ​បើ​ម្ចាស់​ផ្ទះ​នោះ​ជា​មនុស្ស​មិន​ល្អ គឺ​ជា​ពាល​ជន ដូច​ចោរ​ជា​ដើម ផ្ទះ​នោះ​ក៏​ត្រឡប់​ក្លាយ​ទៅ​ជា​ទី​គួរ​ខ្លាច មិន​គួរ​ឲ្យ​ចូល​ជិត​បាន ខ​នេះ​មាន​ឧបមា​ដូច​ម្ដេច​កាយ​នឹង​ចិត្ត​ក៏​ដូច្នោះ​ដែរ ។ កាល​ចិត្ត​បាន​ទទួល​ការ​អប់រំ​ក្នុង​ផ្លូវ​ល្អ​ដែល​ជា​ប្រយោជន៍​ហើយ អាការ​ដែល​សំដែង​ចេញ​មក​តាម​ផ្លូវ​កាយ​ផ្លូវ​វាចា​ក៏​ល្អ តែ​បើ​ចិត្ត​ខ្វះ​ការ​អប់រំ ឬ បាន​អប់រំ​ក្នុង​ផ្លូវ​មិន​ជា​ល្អ​ដែល​ប្រាសចាក​ប្រយោជន៍ ប្រាស​ចាក​ធម៌ អាការ​ដែល​សំដែង​ចេញ​មក​តាម​ផ្លូវ​កាយ​ផ្លូវ​វាចា​ក៏​មិន​ល្អ ដោយ​ន័យ​នេះ​ទើប​អាច​ឃើញ​បាន​ថា​ចិត្ត​សំខាន់​ជាង​កាយ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ​យើង​គួរ​អប់រំ​ចិត្ត​តាម​សមត្ថភាព​នឹង​ឱកាស មិន​គួរ​បណ្ដោយ​ចិត្ត​ឲ្យ​ធ្លាក់​ទៅ​ក្នុង​អំណាច​កិលេស គួរ​តាម​រក្សា​ហាម​ប្រាម​ការពារ​កុំ​ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ដូច្នោះ, ពេល​គួរ​អត់​សង្កត់​ក៏​ចូល​អត់​សង្កត់ ពេល​គួរ​បង្រ្កាប់​ក៏​ចូរ​បង្រ្កាប់​កុំ​បណ្ដោយ​ឲ្យ​ចិត្ត​ទៅ​តាម​អំណាច​ កិលេស ដែល​ជា​ហេតុ​នាំ​ទុក្ខ​ទោស​មក​ឲ្យ, ពេល​គួរ​ស្ទួយ​លើក​ដំកើង ក៏​ចូរ​ស្ទួយ​លើក​ដំកើង​ឲ្យ​ក្លាហាន​ឲ្យ​ត្រេកអរ​រីករាយ កុំ​ធ្វើ​ចិត្ត​ឲ្យ​រួញរា​ងោកងក់, ពេល​គួរ​សម្លឹង​ពិនិត្យ ក៏​ចូរ​សម្លឹង​ពិនិត្យ​ចុះ ។
សាធុជន​ទាំង​ឡាយ ដែល​ប្រាកដ​ថា​ជា​អ្នក​មាន​កិត្តិស័ព្ទ​ល្អ​មាន​សុខ​ចំរើន​រុង​រឿង​មិន​សាប​ សូន្យ ក៏​ព្រោះ​បាន​អប់រំ​ចិត្ត​របស់​ខ្លួន​តាម​សមគួរ, ផ្សេង​គ្នា​ខ្លះ តែ​ការ​អប់រំ​តិច អប់រំ​ច្រើន អប់រំ​ក្នុង​ផ្លូវ​លោក ឬ​អប់រំ​ក្នុង​ផ្លូវ​ធម៌​ប៉ុណ្ណោះ ។ ចំណែក​ផល​ដែល​កើត​មក​អំពី​ការ​អប់រំ​នោះ​ក៏​ប្រាកដ​ជា​អំណោយ​ផល​ឲ្យ​តាម​ កម្លាំង​នៃ​ការ​អប់រំ, កាល​អប់រំ​ក្នុង​ផ្លូវ​ណា​ត្រឹម​ណា ក៏​រមែង​បាន​ផល​ក្នុង​ផ្លូវ​នោះ​ត្រឹម​នោះ មិន​ប្រាស​ចាក​ផល​ឡើយ ។
៣ - វិធី​អប់រំ​ចិត្ត
ក្នុង​ខាង​ដើម​នៃ​ការ​អប់រំ​ចិត្ត​នេះ ត្រូវ​ស្គាល់​ចិត្ត​ព្រម​ទាំង​ស្គាល់​លក្ខណៈ នឹង​អាការ​របស់​ចិត្ត សម្រាប់​ត្រួតត្រា​ពិចារណា ដូច​មាន​កញ្ចក់​សម្រាប់​ឆ្លុះ​មើល​ស្រមោល​មុខ ព្រោះ​ធម្មតា​ការ​អប់រំ​គ្រប់​យ៉ាង​ត្រូវ​មាន​គ្រឿង​សម្រាប់​ប្រើ​ក្នុង​ការ ​នោះ ព្រម​ទាំង​សេចក្ដី​សំគាល់​នៃ​ការ​អប់រំ, សូម្បី​ការ​អប់រំ​ចិត្ត​ក៏​ដូច្នោះ​ដែរ គឺ​ត្រូវ​រៀន​ឲ្យ​ដឹង​រឿង​ចិត្ត​ល្មម​ជា​គោលការ​នឹង​សេចក្ដី​សំគាល់​នៃ​ការ​ អប់រំ​ចិត្ត​ជាមុន ដើម្បី​ធ្វើ​ចិត្ត​ឲ្យ​ជា​ធម្មជាត​គួរ​ដល់​ការងារ​ដ៏​ប្រពៃ ទាំង​ផ្លូវ​លោក ទាំង​ផ្លូវ​ធម៌ ឲ្យ​ទាល់​តែ​ចិត្ត​ស្ងប់​ចាក​អកុសល​ធម៌​ទាំង​ឡាយ មាន​ការ​ដឹង​ហេតុ​ផល​ជាក់​ច្បាស់​តាម​សេចក្ដី​ពិត, ចំណែក​ផល​ដែល​យើង​ប្រាថ្នា​យ៉ាង​ក្រៃលែង ក៏​គឺ​ឲ្យ​ជា​ចិត្ត​ពេញ​បរិបូណ៌​ដោយ​សេចក្ដី​សុខ​មែន ៗ មិន​មាន​អ្វី​លាយ​ឡំ ។ ការ​អប់រំ​ចិត្ត​នេះ​មិន​មែន​គ្រាន់​តែ​ទំនុក​បំរុង​ដល់​ការងារ​ផ្លូវ​ធម៌​ ប៉ុណ្ណោះ​ទេ ដែល​ពិត​នោះ​គឺ​ទំនុក​បំរុង​ដល់​ការងារ​ចំណែក​គតិ​លោក​ផង ព្រោះ​ការងារ​ដ៏​ប្រពៃ​ទាំង​ឡាយ​ដែល​ឲ្យ​សម្រេច​ប្រយោជន៍​ទាំង​ខ្លួន​ឯង ទាំង​ពួក​គណៈ​ប្រទេស​ជាតិ សុទ្ធ​តែ​មាន​ធម៌​ដ៏​ប្រពៃ ដោយ​លះ​បង់​ធម៌​ចំណែក​អកុសល​ដែល​មាន​ទុក្ខ​ជា​ផល​នោះ​ចេញ ហើយ​អប់រំ​បំពេញ​ធម៌​ចំណែក​កុសល​ដែល​មាន​ផល​ជា​សុខ​ឲ្យ​កើត​មាន​ឡើង ក្នុង​ចិត្ត​របស់​ខ្លួន ។
គ្រឿង​ឧបករណ៍​ក្នុង​ការ​នេះ ក៏​មិន​ត្រូវ​មាន​ដើម​ទុន​អ្វី​ប៉ុន្មាន​ទេ​គ្រាន់​តែ​ព្យាយាម​ឲ្យ​មាន​សតិ​ គ្រប់​ឥរិយាបថ ហើយ​តាំង​ចិត្ត​កំណត់​ពិចារណា​ត្រួតត្រា​សង្កេត​មើល​ក្នុង​ការ​ដែល​ធ្វើ ពាក្យ​ដែល​និយាយ រឿង​ដែល​គិត​ឲ្យ​ដឹង​ថា​ជា​សុចរិត ឬ​ទុច្ចរិត, កាល​នឹង​ធ្វើ​អ្វី និយាយ​អ្វី គិត​អ្វី​គួរ​ពិចារណា​មើល​ថា បើ​យើង​នឹង​ធ្វើ​យ៉ាង​នេះ គិត​យ៉ាង​នេះ​ទៅ តើ​ជា​សុចរិត ឬ​ទុច្ចរិត​, កាល​ដឹង​ថា​ជា​សុចរិត គប្បី​ធ្វើ, គប្បី​និយាយ, គប្បី​គិត, កាល​ដឹង​ថា​ជា​ទុច្ចរិត ក៏​កុំ​ធ្វើ កុំ​និយាយ កុំ​គិត, សូម្បី​ធ្វើ​ហើយ​និយាយ​ហើយ​គិត​ហើយ ក៏​គប្បី​ពិចារណា​ដូច្នោះ​ទៀត កាល​ដឹង​ថា​ជា​សុចរិត ក៏​គប្បី​នៅ​ដោយ​ចិត្ត​ប្រាមោជត្រេកអរ សិក្សា​ប្រតិបត្តិ​ក្នុង​កុសល​ធម៌​ទាំង​យប់​ទាំង​ថ្ងៃ​ចុះ កាល​ដឹង​ថា​ជា​ទុច្ចរិត ក៏​គប្បី​សំដែង​ទោស​ដែល​ធ្វើ​ល្មើស​នោះ​ចេញ ហើយ​តាំង​ចិត្ត​សង្រួម​ប្រយ័ត្ន​ត​ទៅ កុំ​ធ្វើ​ថែម​ទៀត នេះ​ឯង​ជា​កិច្ច​ខាង​ដើម​នៃ​ការ​អប់រំ​ចិត្ត ។
កាល​បើ​ការ​ធ្វើ ការ​និយាយ នឹង​ការ​គិត​ជា​សុចរិត​ហើយ បើ​មាន​បំណង​នឹង​ព្យាយាម​បំពេញ​ត​ទៅ ក៏​គួរ​អប់រំ​ចិត្ត​របស់​ខ្លួន​ឲ្យ​តាំង​នៅ​ក្នុង​សេចក្ដី​ស្ងប់, អ្វី​ជា​សត្រូវ​ចំពោះ​សេចក្ដី​ស្ងប់​ចិត្ត គួរ​ព្យាយាម​បង្រ្កាប​លះ​វៀរ​ចេញ ហើយ​អប់រំ​បំពេញ​ធម៌​ដែល​ក​ឲ្យ​កើត​សេចក្ដី​ស្ងប់​ចិត្ត​នោះ​ឲ្យ​មាន​ឡើង ទ្រាំ​អត់ធន់​ធ្វើ​ចិត្ត​របស់​ខ្លួន​ឲ្យ​ធ្ងន់​ធ្ង នឹង​នួន​តែ​ក្នុង​ធម៌​ជា​ចំណែក​កុសល ។ នីវរណៈ​ធម៌ គ្រឿង​រាំង​រា​មិន​ឲ្យ​ចិត្ត​បាន​ដល់​សេចក្ដី​ស្ងប់​គឺ​កាមច្ឆន្ទៈ ព្យាបាទៈ ថីនមិទ្ធៈ ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ច វិចិកិច្ឆា ទាំង ៥ នេះ​ជា​សត្រូវ​ដោយ​ត្រង់​ចំពោះ​សេចក្ដី​ស្ងប់​ចិត្ត គួរ​ពិចារណា​មើល​ថា នីវរណៈ​នោះ​មាន​ទោស​យ៉ាង​ណា, កាល​បើ​ពិចារណា​ឃើញ​ទោស​ហើយ​ក៏​គួរ​លះ​ចេញ សូម្បី​លះ​មិន​ដាច់​ស្រឡះ​ទេ ក៏​ឈ្មោះ​ថា​ល្អ​ជាង​ការ​បណ្ដោយ​ទៅ​តាម​អំណាច​នីវរណៈ​ដែរ, កាល​បើ​នីវរណៈ​កើត​ឡើង​គ្រប​សង្កត់​ចិត្ត​ក៏​គួរ​ពិចារណា​មើល​ឲ្យ​ដឹង​ថា​ នេះ​ជា​នីវរណៈ ដែល​ក​ឲ្យ​កើត​សេចក្ដី​ពេញ​ចិត្ត​ស្រឡាញ់​ប្រាថ្នា​ជាប់​ជំពាក់​ទៅ​ក្នុង​ រូប សំឡេង ក្លិន រស សម្ផស្ស ដែល​គួរ​ប្រាថ្នា​ខ្លះ, ក​ឲ្យ​កើត​អាឃាត បំផ្លាញ​ប្រទូសរ៉ាយ​គេ​ខ្លះ, ក​ឲ្យ​កើត​សេចក្ដី​រួញ​ថយ នឹង​ងងុយ​ងោក​ងក់​ខ្លះ, ក​ឲ្យ​កើត​សេចក្ដី​រាយ​មាយ​នឹង​រសាប់​រសល់​ខ្លះ, ក​ឲ្យ​កើត​សេចក្ដី​សង្ស័យ​មិន​ដាច់​ស្រេច​ខ្លះ​ទាំង​នេះ​ឯង​សុទ្ធ​តែ​ជា​ សត្រូវ​ចំពោះ​សេចក្ដី​ស្ងប់​ចិត្ត​ទាំង​អស់ ។ កាល​បើ​ដូច្នេះ​ហើយ គួរ​ធ្វើ​ទុក​ក្នុង​ចិត្ត​ដោយ​ឧបាយ​ដែល​ត្រូវ គឺ​ឲ្យ​ឃើញ​ថា​អារម្មណ៍​ទាំង​ឡាយ​មាន​រូប​សម្លេង​ជាដើម​នោះ ដែល​គួរ​ស្រឡាញ់ គួរ​ប្រាថ្នា​ជន្លេញ​ជន្ល​ចិត្ត ក៏​ព្រោះ​ចូល​ចិត្ត​ថា​ស្រស់បស់​មិន​ល្អ​ទេ តែ​ដែល​ឃើញ​ថា​ស្រស់បស់​ថា​ល្អ​ទៅ​វិញ ក៏​ព្រោះ​ការ​តាក់​តែង​បរិហារ​កាយ​ដែល​ជា​ចំណែក​រូប​ប៉ុណ្ណោះ បើ​ខ្វះ​ការ​តាក់​តែង​ជា​ដើម​ហើយ ការ​មិន​ស្រស់បស់​ល្អ​អាច​កើត​ប្រាកដ​ឡើង ។ កាល​ឧស្សាហ៍​ពិចារណា​កំណត់​យ៉ាង​នេះ​ហើយ ចិត្ត​ក៏​នឹង​ឃ្លាត​ចាក​កាមច្ឆន្ទៈ​នោះ​បាន​តាម​សមគួរ​ព្រោះ​ហេតុ​នោះ កាល​បើ​នឹង​មើល​នឹង​ស្ដាប់​ជាដើម ទើប​គួរ​ជា​អ្នក​ចេះ​មើល​ចេះ​ស្ដាប់ ត​ទៅ​នឹង​បាន​ប្រយោជន៍​មក​ពី​ការ​មើល​ការ​ស្ដាប់​នោះ​ពុំ​ខាន ។ សូម្បី​នីវរណៈ​ដទៃ ៗ កើត​ឡើង​ក៏​គួរ​ពិចារណា​ដោយ​ឧបាយ​នេះ​ដែរ ទាល់​តែ​ចិត្ត​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​ស្ងប់​ពិត​ប្រាកដ មាន​អាការ​ស្រដៀង​នឹង​វង់​ភ្លើង​ដែល​នៅ​ក្នុង​អំពូល, កាល​បើ​អប់រំ​ចិត្ត​បាន​យ៉ាង​នេះ​ហើយ​ឈ្មោះ​ថា​ជា​អ្នក​មាន​ចិត្ត​នៅ​លើ​ អំណាច​នីវរណៈ​ជា​ថ្នាក់​ទី ២ នៃ​ការ​អប់រំ​ចិត្ត, ត​ពី​នេះ​ទៅ​ត្រូវ​ពិចារណា​ប្រាព្ធ​សេចក្ដី​កើត​រលត់​នៃ​សង្ខារ​ញែក​ចេញ​ឲ្យ ​ឃើញ​ជា​ភាគ​ជា​ចំណែក​ដោយ​គួរ​ដល់​វោហារ​ថា ខន្ធ ធាតុ អាយតនៈ ព្រម​ទាំង​ហេតុ​បច្ច័យ ដរាប​ដល់​លះ​សេចក្ដី​ប្រកាន់​ដោយ​អំណាច​តណ្ហា​មានៈ​ទិដ្ឋិ​ថា « នុះ​របស់​អាត្មា​អញ នុះ​ជា​ខ្លួន​ប្រាណ​របស់​អាត្មា​អញ, » ដែល​ជា​មគ៌ា​ឲ្យ​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​បរិសុទ្ធ​ហ្មត់ចត់​ផុត​ចាក​ទុក្ខ​ទាំង​ ពួង, នេះ​ឯង​ថ្នាក់​ទី​បំផុត​នៃ​ការ​អប់រំ​ចិត្ត ។
៤ - ផល​នៃ​ការ​អប់រំ​ចិត្ត
ចិត្ត​នេះ កាល​បើ​គេ​បាន​អប់រំ​ល្អ​ហើយ ធ្វើ​ឲ្យ​ស្ងប់​បរិសុទ្ធ​ហ្មត់ចត់​ហើយ រមែង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ដើម្បី​ប្រយោជន៍​នឹង​សេចក្ដី​ចំរើន​យ៉ាង​ក្រៃលែង​អាច​ នាំ​សេចក្ដី​សុខ​មក​ឲ្យ​ជានិច្ច ។ សេចក្ដី​សុខ​ដែល​កើត​មក​អំពី​ការ​អប់រំ​ចិត្ត​ឲ្យ​ស្ងប់​នឹង​បរិសុទ្ធ​នេះ ជា​សេចក្ដី​សុខ​យ៉ាង​ត្រជាក់​ត្រជំ មិន​មាន​សេចក្ដី​សុខ​ណា​ៗ ក្នុង​លោក​ស្មើ​បាន, លោក​អ្នក​មាន​ប្រាជ្ញា​ទើប​និយម​ក្នុង​ការ​អប់រំ​ចិត្ត​ពន់​ពេក។
ប្រយោជន៍​ដែល​កើត​អំពី​ការ​អប់រំ​ចិត្ត​នោះ ចែក​ចេញ​ជា ៣ ជាន់ គឺ​ទិដ្ឋធម្មិកត្ថៈ ( ប្រយោជន៍​ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន ), សម្បរាយិកត្ថៈ ( ប្រយោជន៍​ក្នុង​បរលោក ), បរមត្ថៈ ( ប្រយោជន៍​ឧត្ដម​គឺ​ព្រះ​និព្វាន ) ។
ទិដ្ឋិធម្មិកត្ថៈ អំណោយ​ផល​ឲ្យ​តាំង​ខ្លួន​បាន​ជា​គោល​ចារិក​ត្រឹម​ត្រូវ​ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន ។ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ អ្នក​ប្រាថ្នា​ផល​ជាន់​នេះ គួរ​អប់រំ​ចិត្ត​ឲ្យ​មាន​សេចក្ដី​ឧស្សាហ៍​ខ្មី​ឃ្មាត​ក្នុង​ករណីយកិច្ច​ដែល​ ជា​នាទី​របស់​ខ្លួន គឺ​ថា​បើ​នៅ​ក្នុង​វ័យ​ដែល​ត្រូវ​សិក្សា ក៏​គួរ​ជ្រើស​រើស​ការ​សិក្សា​ដែល​ជា​ប្រយោជន៍ លះ​វៀរ​ការ​សិក្សា​ដែល​ជា​ទោស​ចេញ, កាល​បើ​ឃើញ​ការ​សិក្សា​ដែល​ជា​ប្រយោជន៍​ហើយ ក៏​ចូរ​ព្យាយាម​ចំពោះ​ការ​សិក្សា​នោះ ទាល់​តែ​សម្រេច​ផល​តាម​បំណង កុំ​នឿយណាយ​រួញរា​ឡើយ, កាល​បើ​បាន​ទទួល​ការងារ​ណា ៗ ដែល​គេ​ប្រគល់​ឲ្យ ក៏​ចូរ​តាំង​ចិត្ត​ព្យាយាម​ធ្វើ​ការងារ​នោះ ៗ ឲ្យ​បាន​សម្រេច​ផល​តាម​ដែល​គេ​ប្រគល់​ឲ្យ​ឬ​គេ​ទុក​ចិត្ត​គួរ​អប់រំ​ចិត្ត​ ឲ្យ​ស្មោះ​ត្រង់​ចំពោះ​ខ្លួន​ឯង ចំពោះ​អ្នក​ដទៃ ចំពោះ​ការងារ​ដែល​ជា​នាទី​របស់​ខ្លួន ចំពោះ​កាល​វេលា ចំពោះ​សមាគម ឲ្យ​ចិត្ត​មាន​សតិសម្បជញ្ញៈ អត់ធន់ ក្លៀវក្លា អាចហាន រីករាយ ទន់ភ្លន់, មាន​សច្ចេកតញ្ញូ​កតវេទី បដិភាណ​ឈ្លាសវៃ​ដឹង​ហេតុការណ៍​មិន​ភ្ញាក់​ផ្អើល​អាច​ប្រកប​ករណីយ​នោះ ៗ ឲ្យ​សមគួរ​ដល់​កាលៈ​ទេស ចេះ​រក្សា​ករណីយ​នោះ ៗ មិន​ឲ្យ​សាបសូន្យ ឲ្យ​មាន​តែ​សេចក្ដី​ចំរើន​ដោយ​លំដាប់ រហូត​ដល់​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ដែល​រក​បាន​មក​ដោយ​ធម៌​ដ៏​ប្រពៃ ក៏​ចេះ​រក្សា​នឹង​ចាយ​វាយ​ក្នុង​ផ្លូវ​ដែល​ជា​ប្រយោជន៍ ចេះ​កាន់​ប្រយោជន៍​របស់​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ទុក​ឲ្យ​បាន មិន​បណ្ដោយ​ឲ្យ​ប្រាសចាក​ប្រយោជន៍ ដែល​នឹង​ត្រឡប់​ជា​ទោស​ដល់​ខ្លួន ទាំង​ត្រូវ​ជា​មនុស្ស​មាន​កល្យាណ​មិត្រ​រួម​កិច្ចការ ឬ​ប្រឹក្សា​ប្រារព្ធ​ការងារ​គ្រឿង​ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ជាដើម, កាល​បើ​អប់រំ​ចិត្ត​បាន​យ៉ាង​នេះ​ហើយ គង់​នឹង​បាន​ទទួល​ផល​ដូច​ពោល​មក​ពុំ​ខាន ។
សម្បរាយិកត្ថៈ អំណោយ​ផល​ឲ្យ​ចេះ​ធ្វើ​ប្រយោជន៍​ដល់​ពួក​គណៈ​ប្រទេស​ជាតិ ហើយ​ជា​គុណ​សម្បត្តិ​ជាប់​នឹង​ខ្លួន ដូច​ស្រមោល​ជាប់​តាម​ប្រាណ សូម្បី​នឹង​ទៅ​កាន់​ទិស​ណា ៗ ក៏​រមែង​អំណោយ​ផល​តាម​ជូន​ទៅ​ឧបត្ថម្ភ​ក្នុង​ទិស​នោះ ៗ មិន​ឲ្យ​មាន​ទុក្ខ​លំបាក ។ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ អ្នក​ប្រាថ្នា​ផល​ជាន់​នេះ គួរ​អប់រំ​ចិត្ត​ឲ្យ​មាន​សទ្ធា គឺ​ជឿ​ក្នុង​របស់​ដែល​គួរ​ជឿ, ឲ្យ​មាន​សីល គឺ​តាំង​ចិត្ត​ប្រព្រឹត្ត​កាយ​វាចា​រៀបរយ​ប្រាស​ចាក​ទោស​ទាល់​តែ​ចិត្ត​ជា​ ប្រក្រតី​មិន​កំរើក​ញាប់​ញ័រ, ឲ្យ​មាន​ចាគៈ គឺ​ចេះ​បែង​ចែក​លះ​ទាំង​ខាង​ក្នុង​នឹង​ខាង​ក្រៅ ធ្វើ​ចិត្ត​ឲ្យ​ទូលាយ​មិន​ចង្អៀត, អ្វី​ជា​សត្រូវ​របស់​សទ្ធា​នឹង​សីល​ជា​ចំណែក​ខាង​ក្នុង​ក៏​រមែង​លះ​បាន, អ្វី​ជា​សត្រូវ​របស់​ការ​ខាង​ក្រៅ​ក៏​រមែង​លះ​បាន, ឲ្យ​មាន​បញ្ញា​ដឹង​ហេតុ​ផល​តាម​ពិត ក្នុង​របស់​ដែល​ខ្លួន​ជឿ​នឹង​លះ​បង់ ។ ការ​អប់រំ​ចិត្ត​បាន​យ៉ាង​នេះ រមែង​ជា​ហេតុ​ធ្វើ​ចិត្ត​ឲ្យ​ស្គាល់​ជាក់​លាក់​ក្នុង​ការ​បំពេញ​ប្រយោជន៍​ រួម​គឺ​ពួក​គណៈ​ដែល​ខ្លួន​នៅ​អាស្រ័យ ជា​គុណ​សមុទ័យ​ឲ្យ​ជា​អ្នក​លឿន​ដាច់​គេ​ក្នុង​ពួក​នោះ ៗ ។
បរមត្ថ អំណោយ​ផល​ឲ្យ​ជា​អ្នក​មាន​ចិត្ត​បរិសុទ្ធ​ផុត​ចាក​កិលេសាសវៈ​ផុត​ចាក​កង​ ទុក្ខ​ទាំង​ពួង, ព្រោះ​ហេតុ​នោះ អ្នក​ប្រាថ្នា​ផល​ជាន់​នេះ គួរ​អប់រំ​ចិត្ត​ឲ្យ​មាន​បញ្ញា​ជា​ហេតុ​ជ្រែក​ទុក្ខ ដែល​មាន​តណ្ហា​ជា​ដែន​កើត, កាល​បើ​អាច​លះ​តណ្ហា​បាន​ដាច់​ស្រឡះ​ហើយ កង​ទុក្ខ​ទាំង​ពួង​ក៏​រលត់​អស់​ដូច​ភ្លើង​ដែល​អស់​ប្រេង រមែង​រលត់​ទៅ​ដូច្នោះ ។
វិធី​អប់រំ​ចិត្ត​តាម​ដែល​ពណ៌នា​មក​នេះ សូម​លោក​អ្នក​មាន​ប្រាជ្ញា​ពិចារណា​មើល​ចុះ បើ​លោក​អ្នក​និយម​ក្នុង​ការ​អប់រំ​ចិត្ត​ហើយ តែ​មិន​បាន​សម្រេច​លទ្ធផល​ដល់​ជាន់​ទី​បំផុត បាន​ត្រឹម​តែ​ការ​ធ្វើ ការ​និយាយ ការ​គិត ជា​សុចរិត​ប៉ុណ្ណោះ ក៏​គប្បី​នឹក​សង្ឃឹម​ក្នុង​ចិត្ត​ចុះ​ថា ខ្លួន​តិះដៀល​ខ្លួន​ឯង​មិន​បាន, អ្នក​ដឹង​ពិចារណា​ហើយ​ក៏​សរសើរ, កិត្តិស័ព្ទ​ខាង​ល្អ​រមែង​ក្រអូប​ខ្ចរ​ខ្ចាយ​ទៅ​គ្រប់​ទិសានុទិស, មិន​ជា​អ្នក​វង្វេង​ធ្វើ​កាល​កិរិយា, សូម្បី​នឹង​ត្រូវ​ទំលាយ​ខន្ធ​ទៅ​ក៏​មាន​សុគតិ​ជា​ទី​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ក្នុង​ ខាង​មុខ, សុទ្ធ​តែ​ជា​ផល​ដែល​គួរ​ប្រាថ្នា​ពិត ៗ ទើប​ជា​ការ​សមគួរ​ណាស់​តែ​ខំ​ព្យាយាម​ក្នុង​ការ​អប់រំ​ចិត្ត​នេះ ដើម្បី​សម្រេច​ផល​ជា​សុខ​ក្នុង​ទី​គ្រប់​ស្ថាន គ្រប់​កាល​សម័យ ។ វិធី​អប់រំ​ចិត្ត​មាន​ន័យ​ដូច​ពោល​មក​ដូច្នេះ​ឯង ។

ចប់

ចិត្ត​សៅហ្មង​មក​ពី​មិន​ប្រឹង​អប់រំ
ប្រឹង​សន្សំ​ធ្វើ​ទាន​សីល​នឹង​ភាវនា,
ចិត្ត​សៅហ្មង​នាំ​ឲ្យ​រង​ទុក្ខ​ខ្លោច​ផ្សា
ក្នុង​អនាគត​កាល​នឹង​បច្ចុប្បន្ន ។
ចិត្ត​បរិសុទ្ធ​ផុត​មន្ទឹល​ស្រិល​ស្អាត​ភ្លឹង
មក​អំពី​ប្រឹង​ខំ​បំពត់​មិន​ស្រាកស្រន់,
ចិត្ត​បរិសុទ្ធ​នាំ​ឲ្យ​សុខ​អនេក​លន់,
សាធុជន​គួរ​អប់រំ​ចិត្ត​ទៅ​ហើយ !
free programes

Read more!

កឋិនកថា

របៀប​ទេសនា​បុច្ផា-វិសជ្ជនា
ព្រះ​មហាឧត្តម​វិជ្ជា-កៃ-អឿន (វិរិយបញ្ញោ)
វត្ត​ព្រះ​ព្រហ្មរតន៍ ខែត្រ​សៀមរាប រៀប​រៀង
ព្រះ​ទេពសត្ថា សូរ-ហាយ ពិនិត្យ​កែ​សម្រួល
១-ម្នាល​អនុត្ថេរ! អ្វី​ដែល​ហៅ​ថា កឋិន? សូម​និមន្ដ​វិសជ្ជនា​មក​មើល ។
ភន្តេ មហាថេរៈ បពិត្រ​មហា​ថេរ​ដ៏​ចំរើន! ដំណើរ​ការណ៍​ដែល​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ទ្រង់​សំដែង​បញ្ញត្ដ​រួប​រួម​នូវ​ រូបធម៌ នឹង​នាម​ធម៌​ទាំង​ឡាយ​បាន​ឈ្មោះ​ថា កឋិន, ដោយ​បរមត្ថ​ធម៌​ក៏​ទេ, ពាក្យ​ថា​ កឋិន ជា​ធម៌​ឯក​ដោយ​វិសេស​ប្លែក​ជាង​ទាន​ទាំង​ពួង ហៅ​ថា​កឋិន, សូម​ទាន​ជ្រាប ។

២-សាធុ សាធុ ម្នាល​អនុត្ថេរ! ចុះ​កឋិន-សព្ទ​នេះ បើ​ប្រែ​តាម​ធាតុ បាន​សេចក្ដី​ដូច​ម្តេច? បើ​ប្រែ​តាម​អត្ថ​ថា​ដូច​ម្តេច? សូម​និមន្ដ​ប្រែ​មក​ហើយ​អធិប្បាយ​ឲ្យ​ល្មម​ខ្ញុំ​ស្ដាប់​បាន​ផង​មើល ។
-បពិត្រ​ព្រះ​មហាថេរ! ខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណា​នឹង​ប្រែ​តាម​ធាតុ​រួច​ប្រែ​តាម​អត្ថ ទោះ​បី​ល្មម​ស្ដាប់​បាន​ឬ​ពុំ​បាន​នោះ​មិន​អាច​ធានា​ទេ ។ កឋិន​សព្ទ​នេះ​បើ​ប្រែ​តាម​ធាតុ អដ្ឋក​ថា​ប្រាប់​ថា ធាតុ​ថើម​ថា "កថ" ប្រ​ព្រឹត្ត​ទៅ​ក្នុង​អត្ថ​ពីរ​យ៉ាង ថា "កិរិយា​រស់​នៅ​ដោយ​ក្រ" ១ ថា "កិរិយា​ពោល​សរសើរ" ១,ឯអត្ថថា "រស់​នៅ​ដោយ​ក្រ" នោះ ដូច​ឈើ​ស្នឹង​ដែល​បុគ្គល​កាត់​យក​ឈើ​ស្រស់​មក​បោះ​ធ្វើ​ជា​ស្នឹង ឯ​ឈើ​ស្នឹង​នោះ​រស់​ដុះ​លូត​លាស់​ឡើង​បាន​ដោយ​ក្រពេក មាន​សេចក្ដី​ឧបមា​យ៉ាង​ណា ឯក​ឋិនទាន​ដែល​នឹង​កើត​ឡោះង​តាំង​ឡើង​ពេញ​ទី​ជា​កឋិន​បាន​ដោយ​ក្រពន់​ពេក មាន​ឧបមេយ្យ​ដូច្នោះ​ដែរ ។ ចំណែក​អត្ថថា​"ពោល​សរសើរ" នោះ​គឺ​វត្ថុ​ទាន​ដ៏​វិសេស​ដែល​ព្រះ​អរិយ​បុគ្គល​ទាំង​ឡាយ​មាន​ព្រះ​ពុទ្ធ​ ជា​ដើម​តែង​ពោល​សរសើរ​ថា "​មាន​ផល​ដ៏​វិសេស សម្រេច​ដល់​បុគ្គល​ទាំង​ពីរ​ខាង គឺ​ខាង​ទាយក​អ្នក​ឲ្យ​ក៏​បាន​អានិស្ងៃ​ច្រើន, ខាង​បដិគ្គាហក​ភិក្ខុ​អ្នក​ទទួល​ក្រាស​កឋិន​នឹង​បុគ្គល​គណៈ​ឬ​សង្ឃ​ដែល​ អនុមោទនា​ក៏​បាន​សម្រេច​អានិសង្ស​ទាំង​៥ ពេញ​ទី​ដល់​អស់​កឋិន​ក្ខេត្ដ" ។ កឋិន-សព្ទ​នេះ បើ​ប្រែ​តាម​អត្ថ​គឺ​សេចក្ដី​មាន​ពីរ​យ៉ាង​ថា "កាន់​យក​ព្រម​" ១ ថា "ស្ថិត​ស្ថេរ" ១ ។ ឯ​ពាក្យ​ថា "កាន់​យក​ព្រម​" គឺ​ភិក្ខុ​អ្នក​ក្រាល​ឬ​ភិក្ខុ​អ្នក​អនុមោទនា​អាច​កាន់​យក​នូវ​អានិសង្ស ៥ មិន​ឲ្យ​ត្រេច​ហួស​ទៅ​ខេត្ដ​ដទៃ​បាន, ពាក្យ​ថា "ស្ថិត​ស្ថេរ" គឺ​ភិក្ខុ​អ្នក​ក្រាល​នឹង​ភិក្ខុ​អ្នក​អនុមោទនា​កឋិន​អាច​ធ្វើ​នូវ​អានិសង្ស ៥ ឲ្យ​មាន​ទី​បំផុត​ត្រឹម​ពេញ​បូណ៌មី​ខែ​ផល្គុន ឬ​ថា​តាំង​នៅ​ក្នុង​ខាង​ក្នុង​នៃ​កឋិន​ក្ខេត្ដ ។ អធិប្បាយ​ថា​បើ​ភិក្ខុ​បាន​ក្រាល​គ្រង​ឬ​អនុមោទនា​កឋិន​តាំង​ពី​ថ្ងៃ​១ រោច​ខែ​អស្សុជ​ទៅ អានិសង្ស​កឋិន​មាន​៥​ខែ, បើ​បាន​ក្រាល​ឬ​អនុមោទនា​កឋិន តាំង​ពី​ថ្ងៃ​ពេញ​បូណ៌មី​ខែ​កត្ដិក​ទៅ នោះ​អានិសង្ស​ទាំង​៥​តាំង​ស្ថិត​ស្ថេរ​នៅ​អស់​កំណត់​ហេមន្ដ​រដូវ​ត្រឹម​តែ​៤ ​ខែ, បពិត្រ​ព្រះ​មហា​ថេរ​ដ៏​ចំរើន! ខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណា​បាន​ប្រែ​កឋិន សព្ទ​ព្រម​ទាំង​សេចក្ដី​អធិប្បាយ​បាន​សេចក្ដី​ប៉ុណ្ណេះ សូម​ជ្រាប ។
៣-សាធុ សាធុ លោក​ម្ចាស់​វិសជ្ជ​នាម​មក​នេះ ខ្ញុំ​ស្ដាប់​ប្រាប់​បាន​ចូល​ចិត្ត​ហើយ ខ្ញុំ​នឹង​សួរ​ត​ទៅ​ទៀត​ ។ អើ​លោក​ម្ចាស់! កឋិន​នេះ មាន​ពី​ត្រឹម​ណា​មក? មាន​ដំណើរ​រឿង​រ៉ាវ​ដូច​ម្តេច បាន​ចា​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ទ្រង់​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​មាន​កឋិន​នេះ​ឡើង? សូម​លោក​ម្ចាស់​និមន្ដ​សំដែង​ឲ្យ​ពីរោះ​ក្បោះ​ក្បាយ​មក​មើល ។
-ភន្តេ មហាថេរៈ បពិត្រ​ព្រះ​មហាថេរ​ដ៏​ចំរើន! ការ​សំដែង​ឲ្យ​ពិរោះ​ក្បោះ​ក្បាយ​នោះ ពុំ​អាច​អះ​អាង​បាន​ទេ ឯរឿង​កឋិន​នេះ​មាន​និទាន​ជា​វិត្ថារ​ពិស្ដារ សូម​សំដែង​តាម​សមត្ថភាព​នៃ​ការ​ចេះ​ដឹង​ចំពោះ​កឋិន​ដែល​មាន​នៅ​ក្នុង​ កឋិនក្ខន្ធកៈ ដែល​ព្រះ​សង្គីតិកាចារ្យ​ទាំង​ឡាយ​មាន​ព្រះ​មហាកស្សបត្ថេរ ជា​ប្រធាន លោក​សង្គាយនា​តាំង​ទុក​មក​ថា៖
សម័យ​មួយ សម្តេច​ព្រះ​ភគវន្ដ​បពិត្រ ស្តេច​ស្ថិត​គង់​សំរាន​ក្សាន្ដ​ព្រះ​ឥរិយាបថ​អភិរម្យ​ដោយ​ព្រហ្ម​វិហារ​ ប្រាកដ​នៅ​ក្នុង​ព្រះ​មហាវិហារ​ព្រះ​ជេតពន​សុគន្ធកុដី ជា​អារាម​នៃ​អនាថ​បិណ្ឌិ​សេដ្ឋី​សាង​ថ្វាយ ពុំ​ឆ្ងាយ​អំពី​នរគសាវត្ថី​រាជ​បុរី​សីមា គ្រា​កាល​នោះ មាន​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ​ប្រមាណ​៣០ អង្គ មាន​ប្រក្រតី​គង់​នៅ​ក្នុង​នគរបាវា បបួល​គ្នា​ត្រេច​ចរ​ទៅ កាន់​នគរ​សាវត្ថី ប្រយោជន៍​ដើម្បី​នឹង​ចូល​ទៅ​គាល់​ព្រះ​បរមសាស្ដាចារ្យ​វេលា​នោះ ជា​វស្សូម​អាយិកា​សម័យ​ ជួន​ព្រះ​សង្ឃ​នឹង​ចូល​ព្រះ​វស្សា​ហើយ​ឯភិក្ខុ​ទាំង​៣០ រូប​នោះ មាន​ដំណើរ​មក​ក្នុង​មគ្គា​ដ៏​ឆ្ងាយ នឹង​ស្រូត​ទៅ​ឲ្យ​ដល់​នគរ​សាវត្ថី​ពុំ​ទាន់ ក៏​ល្មម​ដល់​ថ្ងៃ​ចូល​វស្សា ទើប​នាំ​គ្នា​ចូល​ទៅ​អាស្រ័យ​ចាំ​វស្សា​នៅ​ក្នុង​ក្រុង​សាកេត ជា​ខេត្ដ​ឡើង​នគរ​សាវត្ថី អស់​ចំនួន​ខែ​៣ តាម​សម័យ​ត្រៃ​មាស​ជា​កំណត់ លុះ​ដល់​ចេញ​វស្សា​បវារណា​ហើយ ភិក្ខុ​ទាំង​៣០ រូប​នោះ ក៏​បបួល​គ្នា​លា​ចេញ​អំពី​ស្រុក​សាកេត​បុរី​ធ្វើ​ដំណើរ​ទៅ​កាន់​នគរ​សាវត្ថី ​រាជ​ស្ថាន​ពុំ​ទាន់​បាន​ដល់ ដយ​ផ្លូវ​ឆ្ងាយ​សែន​លំបាក​ក្រៃ ព្រោះ​សម័យ​នោះ​ក៏​ជា​វស្សានៈ​រដូវ ផ្លូវ​នោះ​ប្រកប​ដោយ​នូវ​ទឹក​ភ្លៀង​ភក់​របាប់ ឯចីពរ​ស្បង់ សង្ឃាដី​នៃ​ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ ក៏​ដិត​ប្រឡាក់​ទទឹក​ជោក​ដោយ​ទឹក​ភ្លៀង​តែ​រៀងៗ រាល់​ដំបន់​រាល់​កន្លែង ឯសរីរៈ​កាយ​នៃ​ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ​ឯង ក៏​និត្យ​នឿយ​ទ្រុឌ​ទ្រោម លុះ​ល្មម​ដល់​នគរ​សាវត្ថី ទើប​នាំ​គ្នា​ចូល​ទៅ​គាល់​សម្តេច​ព្រះ​ជិន​ស្រី​ក្នុង​ព្រះ​ជោតពន​មហាវិហារ ។ ឯ​ព្រះ​ដ៏​មាន​ព្រះ​ភាគ​ជា​អគ្គបុគ្គល ស្តេច​ទ្រង់​យល់​ភិក្ខុ​ទាំង​៣០ រូប​នោះ ដែល​មាន​ត្រែ​ចីរ​រសៅ​ហ្មង​ដោយ​នូវ​ទឹក​ភ្លៀង​ទទឹក​ដូច្នោះ ហើយ​ទើប​ទ្រង់​ត្រាស់​បដិសណ្ឋារៈ សួរ​់ទទួល​ដោយ​ពុទ្ធដីកា​តាម​ធម្មតា​ហើយ ទ្រង់​ព្រះ​មហាករុណា​ក្នុង​វេនេយ្យ​ពុទ្ធ​បរិស័ទ អាស្រ័យ​ហេតុ​នោះ ជា​និទាន​ ទើប​មាន​ពុទ្ធដីកា ត្រាស់​ហៅ​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ មក​ប្រជុំ​សន្និបាត​ហើយ​ទ្រង់​អនុញ្ញាត​កឋិន​ត្ថារវិន​យក​កម្មថា "អនុជា​នាមិ ភិក្ខវេ វស្សំ វុត្ថានម ភិក្ខូនី កឋិនំ អត្ថរីតុំ " ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ! តថាគត​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ពួក​ភិក្ខុ​ដែល​បាន​នៅ​ចាំ​វស្សា​រួច​ហើយ​ក្រាល​កឋិន​ បាន" ។ អត្ថតកឋិនានំ វោ ភិក្ខវេ បញ្ចនីសំសានិ កប្បិស្សន្ដិ "ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ! កាល​បើ​អ្នក​ទាំង​ឡាយ​បាន​ក្រាលកឋិន​ហើយ នឹង​បាន​សម្រេច​អានិសង្ស ៥ ប្រការ​ដោយ​ពិត" ។ បពិត្រ​ព្រះ​មហាថេរ! ឯ​ដំណើរ​ដើម​ដែល​នាំ​ឲ្យ​កើត​កឋិន​ក្នុង​សាសនា ដូច​ន័យ​ដែល​បាន​វិសជ្ជនាមក​នេះ សូម​ទាន​ជ្រាប ។
៤-សាធុ សាធុ ម្នាល​អនុត្ថេរ! ប្រស្នា​ដែល​លោក​ម្ចាស់​វិសជ្ជនា​មក​ពិរោះ​ក្បោះ​ក្បាយ​ហើយ, ខ្ញុំ​សូម​សួរ​ត​ទៅ​ទៀត ។ លោក​ម្ចាស់​សំដែង​ថា "ភិក្ខុ​ដែល​បាន​ក្រាល​គ្រង​កឋិន នឹង​ភិក្ខុ​ដែល​បាន​ទទួល​អនុមោទនា​នូវ​កឋិន​នោះ ថា​នឹង​បាន​សម្រេច​អានិសង្ស​៥ ប្រការ" ចុះ​អានិសង្ស​៥ ប្រការ​នោះ​តើ​គឺ​អ្វី​ខ្លះ? សូម​រៀប​រាប​មក​ទៀត​មើល ។
-បពិត្រ​ព្រះ​មហាថេរ! ឯ​អានិសង្ស ៥ ប្រការ​ ដែល​សម្រេច​អំពី​កឋិន​ទាន​ដល់​ពួក​ភិក្ខុ​នោះ​គឺ៖
ក/ អនាមន្ដចារោ ភិក្ខុ​ណា​ពុំ​បាន​លា​ពុំ​បាន​ប្រាប់​ភិក្ខុ​ជា​សព្រហ្មចារ្យ នៅ​ក្នុង​អារាម​ជា​មួយ​គ្នា​ហើយ​ត្រាច់​ទៅ​កាន់​ត្រកូល​ក្នុង​វេលា​ព្រឹក​ឬ​ វេលា​ល្ងាច, ភិក្ខុ​នោះ​ត្រូវ​អាបត្តិ​ដោយ​ចារិត្ដ​សិក្ខាបទ, ថា​បើ​ភិក្ខុ​នោះ​បាន​គ្រង​កឋិន​ក្ដី អនុមោទនា​កឋិន​ក្ដី ទោះ​បី​មិន​បាន​ប្រាប់​មិន​បាន​លា​ភិក្ខុ​ជាស​ព្រហ្មចារ្យ​នៅ​ជា​មួយ​គ្នា ហើយ​ទៅ​កាន់​ត្រកូល ក៏​ឥត​ត្រូវ​អាបត្តិ ព្រោះ​អានិសង្ៃ​នៃ​កខិន អាច​ការ​ពារ​អាបត្តិ​ដល់​ភិក្ខុ​នោះ​ឯង ។
ខ/ អសមា​ទាន​ចារោ, ភិក្ខុ​ណា​លះ​ត្រៃ​ចីវរ​ឯណា​មួយ​ដែល​ជា​ទី​រក្សា​ក្នុង​កាល​អរុណរះ​ឡើង​ទុក​ ហើយ​ចេញ​ចាក​ទី​លំ​នៅ ឲ្យ​កន្លង​អរុណ​មាត្រា​តែ​រាត្រី​១ នឹង​ត្រូវ​អាបត្តិ​ដោយ​ចីវរ​វិកប្បន​សិក្ខា​បទ, បើ​ភិក្ខុ​នោះ​បាន​ក្រាល​គ្រង​អនុមោទនា​កឋិន ទោះ​បី​លះ​ត្រៃ​ចីវរ​ទុក​ឲ្យ​កន្លង​រាត្រី​ក៏​ឥត​ត្រូវ​អាបត្តិ ព្រោះ​អានិសង្ៃ​នៃ​កឋិន​នោះ​ឯង ។
គ/ គណភោជន៍ ភិក្ខុ​ទទួល​ចង្ហាន់​គណភោជន​តាំង​តែ​អំពី​៤ រួប​ឡើង​ទៅ ហើយ​មាន​ទាយក​មក​និមន្ដ​ដោយ​វោហារ​គ្រហស្ថ មិន​សម​គួរ​ដល់​សមណ​ក័ប្ប​ជា​ដើម​ថា " និមន្ដ​លោក​ឆាន់​បាយ ឆាន់​សម្ល ឆាន់​ត្រី ឆាន់​សាច់​ជ្រូក​ជា​ដើម" ទៅ​ឆាន់​ក៏​ត្រូវ​អាបត្ដិ​ដោយ​គណភោជន​សិក្ខាបទ, បើ​ភិក្ខុ​តាំង​ពី​៤ អង្គ​ឡើង​ទៅ បាន​ក្រាល បាន​អនុមោទនា​កឋិន​ហើយ​ទោះ​បី​ទៅ​ឆាន់​ភោជន​នៃ​ទាយក​នោះ​ក៏​ឥត​ត្រូវ​ អាបត្តិ ។
ឃ/ យាវទត្ថចីវរំ ភិក្ខុ​បាន​ចីវរ​លាភ​ទាំង​ពួង​មក ហើយ​ពុំ​បាន​អធិដ្ឋាន​វិភ័ប្ប​ហើយ​ទុក​ឲ្យ​កន្លង​រាត្រី ១០ ថ្ងៃ​ទៅ​ដូច្នេះ​ក៏​ពុំ​ត្រូវ​អាបត្តិ​ឡើង ។
ង/ យោ ច តត្ថ ចីវរុប្បាទោ សោ នេសំ ភវិស្សតិ
ចីវរ​ដែល​កើត​អំពី​ទាយក​ថ្វាយ​ចំពោះ​ជា​សង្ឃ​ទាន​ក្ដី ចីវរ​កើត​អំពីធរណី​សង្ឃ គឺ​ថ្ងៃ​ស្រែ​ចំការ​វត្ដ​ក្ដី មតក​ចីវរ គឺ​ចីវរ​របស់​ភិក្ខុ​សាមណេរ​ដែល​ដល់​អនិច្ចធម្មក្ដី សង្ឃិក​ចីវរ​ទាំង​៣​ប្រការ ដែល​កើត​ក្នុង​ដែន​កឋិនាវាស​ក៏​បាន​ដល់​ភិក្ខុ​ដែល​បាន​ក្រាល​អនុមោទនា​កឋិន ​ពួក​មួយ​នោះ​ឯង តែ​ភិក្ខុ​ដាច់​វស្សា​ក្ដី ភិក្ខុ​ដែល​ចូល​បច្ឆិម​វស្សា​គឺ​ចូល​ក្នុង​ថ្ងៃ​១ រោច​ខែ​ស្រាពណ៍​នោះ​ក្ដី មិន​ត្រូវ​បាន​ចំណែក​ចីវរ​នោះ​ផង​ឡើង ។
បពិត្រ​ព្រះ​មហាថេរ! ឯក​ឋិន​ទាន​មាន​អានិសង្ឃ​អាច​ការ​ពារ​បត្តិ​៥​ប្រការ ដូច​សំដែង​មក​នេះ ចំពោះ​មាន​កាល​កំណត់ តាំង​អំពី​ថ្ងៃ​ដែល​បាន​ក្រាល- អនុមោទនា​កឋិន​មក ដរាប​ដល់​ថ្ងៃ​បូណ៌មី​ខែ​ផល្គុន ជា​ថ្ងៃ​បំផុត​ដោះ​កឋិន​ដោយ​ប្រការ​ដូច្នេះ​ឯង សូម​ទាន​ជ្រាប ។
free programes

Read more!

ពលធម៌

ព្រះ​មហា​យ៉ត-ទ្រលន់ វត្តលង្កា ក្រុង​ភ្នំពេញ
ទេសនា​ដាក់​វិទ្យុ​ឃោសន​សព្ទ​នៃ​ប្រទេស​កម្ពុជា កាល​ពី​ថ្ងៃ ១៥ រោច ខែ កត្តិក
ឆ្នាំ​ជូត​សំរិទ្ធិស័ក ព.ស. ២៤៩១ (១-១២-៤៨)
ពលធម៌ "ធម៌ជា​កំឡាំង" ដោយ​ព្រះ​ពុទ្ធ​ភាសិត​ថាៈ
បញ្ចិមានិ ភិក្ខវេ ពលានិ, គតមានិ បញ្ច?
សទ្ធាពលំ វីរិយពលំ សតិពលំ សមាធិពលំ
បញ្ញាពលន្ដិ ។
សេចក្ដី​ថា ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​លាយ កំឡាំង​ទាំង​ឡាយ ៥ នេះ, កម្លាំង​៥ នោះ​ដូច​ម្តេច​ខ្លះ? កំឡាំង​ទាំង​៥​នោះ​គឺៈ
១-សទ្ធាពល់= កំឡាំង​គឺ​សទ្ធា
២-វិរិយពលំ= កំឡាំង​គឺ​សេចក្ដី​ព្យាយាម
៣-សតិពលំ= កំឡាំង​គឺ​សេចក្ដី​រឭក​បាន
៤-សមាធិពលំ= កំឡាំង​គឺ​សេចក្ដី​តាំង​ចិត្ត​មាំ
៥-បញ្ញា​ពលំ= កំឡាំង​គឺ​សេចក្ដី​ដឹង​ឆ្លៀវ​ឆ្លាត ។

ធម៌​ទាំង​៥​ប្រការ​នេះ ហៅ​ថា ឥន្រ្ទិយ​ដូច្នេះ​ក៏​បាន ព្រោះ​ជា​ធំ​ក្នុង​កិច្ច​របស់​ខ្លួន​ទាំង​អស់ ។
អធិប្បាយ​ថាៈ ធម៌​ទាំង​៥​ប្រការ​នេះ ហៅ​ថា ពលៈ គឺ​ជា​កំលាំង សំដៅ​សេចក្ដី​ថា អ្នក​បរិបូណ៌​ដោយ​ធម៌​៥ ប្រការ​នេះ​ហើយ​ឈ្មោះ​ថា ជា​អ្នក​មាន​កំឡាំង​ដ៏​ក្រៃ​លែង​ជាង​កំឡាំង​ទាំង​អស់ អាច​ប្រកប​ការ​ងារ​ហួស​វិស័យ​ដែល​មនុស្ស​គប្បី​ធ្វើ​បាន ឲ្យ​សម្រេច​គ្រប់​យ៉ាង​តាម​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា ឧបមា​ដូច​ជា​បុរស​មាន​កំឡាំង​ច្រើន អាច​លី​ឬ​សែង​វត្ថុ​គ្រប់​យ៉ាង​បាន ។ សេចក្ដី​នេះ គួរ​ជ្រាប​អធិប្បាយ​ដោយ​លើក​ការ​ងារ​ផ្លូវ​គតិ​លោក​ឡើង​សំដែង​ដូច​ត​ទៅ​នេះ ។
បុគ្គល​ដែល​នឹង​ប្រកបការ​ងារ​ណា​មួយ​ក្រក្ដី ងាយ​ក្ដី​ត្រូវ​អាស្រ័យ​សទ្ធា គឺ​សេចក្ដី​ជឿ​ជា​មុន គឺ​ជឿ​ក្នុង​ការ​ងារ​នោះ ថា​ជា​ការ​ដែល​មាន​ប្រយោជន៍​ពិតៗ ជា​ការ​ងារ​អាច​នឹង​ហុច​ប្រយោជន៍​ឲ្យ​ដល់​ខ្លួន សម​នឹង​ដើម​ទុន​ធន​ធាន ព្រម​តាំង​ជឿ​ចិត្ត​ខ្លួន​ក្នុង​ការ​ងារ​ដែល​ធ្វើ​ថាៈ អាច​នឹង​ធ្វើ​បាន ឯការ​ងារ​ដែល​ធ្វើ​ទាំង​អម្បាល​ម៉ាន តែង​នា​ទៅ​ឲ្យ​សម្រេច​ប្រយោជន៍ ទាំង​ផល​ដែល​ខ្លួន​ប្រាថ្នា​នោះ ខ្លួន​នឹង​បាន​ក៏​ព្រោះ​ការងារ​ដែល​ធ្វើ​ហ្នឹង​ឯង មិន​មែន​បាន​ដោយ​ផ្លូវ​ដទៃ​ឡើយ យ៉ាង​នេះ​កំឡាំង​ចិត្ត ដែល​ធ្វើ​នោះ ក៏​រមែង​កើត​ឡើង កាល​បើ​កំឡាំង​ចិត្ត​កើត​ឡើង​ហើយ តែង​ដឹក​នាំ​ឲ្យ​ឲ្យ​ប្រកប​ការ​ងារ​នោះ ។ ដោយ​ឥត​មាន​បង្អែ​បង្អង់ តែ​គង់​រួញ​រា​បាន​ដោយ​អំណាច​នៃ​សេចក្ដី​ខ្ជិល​ច្រអូស ដែល​ចាំ​ស្ទាក់​ដំណើរ​ឲ្យ​យឺត​យូរ ធ្វើ​ខ្លះ​មិន​ធ្វើ​ខ្លះ ដោយ​អាង​ចាំ​វេលា​នេះ វេលា​នោះ ការ​ងារ​នោះ នឹង​សំរេច​មិន​បាន​ឡើយ ។
ព្រោះ​ហេតុ​នេះ​ឯង​ធម៌​ក្នុង​លំដាប់​ពីរ​បន្ទាប់​អំពី​សទ្ធា​មក គឺ​សេចក្ដី​ព្យាយាម ទើប​ជា​គុណ​ដែល​ត្រូវ​ប្រាថ្នា​មួយ​ទៀត ព្រោះ​ជា​គុណធម៌ ដែល​ជំរុញ​ទាញ​នា​ចិត្ត​ឲ្យ​ប្រកប​កិច្ចការ មិន​ឲ្យ​រួញរា អាច​ជួយ​ទំនុក​បំរុង​តាំង​ចិត្ត​ធ្វើ​ដោយ​សេចក្ដី​ក្លាហាន​ប្រឹង​ប្រែង ។ ធម្មតា​បុគ្គល​តាំង​ព្យាយាម ប្រឹង​ក្នុង​ការ​ងារ​នោះៗ ហើយ​តែង​ជួប​ប្រទះ នឹង​សេចក្ដី​ជំពាក់​ទាក់​ទាម​ក្នុង​ចន្លោះៗ ដែល​ជា​ធម្មតា​របស់​ការងារ​ក្នុង​លោក កាល​បើ​ជួប​ប្រទះ​នឹង​សេចក្ដី​ទាក់​ទាម​បែប​នោះ​ហើយ បើ​មិន​មាន​សតិ​គ្រប់​គ្រង​រក្សា​ចិត្ត​ទេ ចិត្ត​ក៏​មិន​គួរ​ដល់​ការងារ គឺ​តែង​លះចោល​ការ​ងារ​នោះ បាន​ដោយ​ងាយ​ មិន​ត្រិះរិះ​រក​ឧបាយ មិន​គិត​រក​ផ្លូវ​ដែល​បន្ទោបង់ កែ​កុន​ឲ្យ​ឃ្លាត​ផុត​ចាក​សេចក្ដី​ជំពាក់​ទាក់​ទាម​នោះៗ ចេញ​ឡើយ កាល​បើ​ដូច្នេះ​ការ​ងារ​នោះ ក៏​មិន​សម្រេច ។
ដោយ​ហេតុ​នេះ ក្នុង​លំដាប់​ទី ៣ បន្ទាប់​អំពី​សេចក្ដី​ព្យាយាម​មក​ ទើប​ត្រូវ​អាស្រ័យ​សតិ​ផង ព្រោះ​សតិ​ជា​គុណធម៌​គ្រប់​គ្រង​រក្សា​ចិត្ត ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​តែ​ក្នុង​ការ​ងារ​នោះៗ ដាស់​តឿន​ចិត្ត​មិន​ឲ្យ​រុញ​រា ក្នុង​កាល​ដែល​ជួប​ប្រទះ​សេចក្ដី​ជំពាក់​ទាក់​ទាម អាច​ជំរុញ​ពុះ​ពារ​ឲ្យ​អង់​អាច​ក្នុង​ការ​ងារ​ដែល​ត្រូវ​ធ្វើ​រក​ឧបាយ​ក្នុង ​វិធី​កែ​កុន មិន​តែ​ប៉ុណ្ណោះ សតិ​នេះ​ជា​គ្រឿង​ការពារ​ឲ្យ​ធ្វើ​ការ​ងារ​នោះៗ មិន​ឲ្យ​ភ្លាំង​ទៅ​បាន ទាំង​ជា​ហេតុ​ ឲ្យ​កត់​ចំណាំ​នឹង​ឲ្យ​រឭក​បាន​នូវ​ការ​ងារ ដែល​ធ្វើ​ត​ទៅ​ខាង​មុខ​ផង រួម​សេចក្ដី​ថា "សតិ​ជា​គ្រឿង​ធ្វើ​ចិត្ត​ឲ្យ​គួរ​ដល់​ការងារ" ។
ធម្មតា​ចិត្ត សូម្បី​តាំង​នៅ​ក្នុង​សេចក្ដី​គ្រប់​គ្រង​រក្សា​នឹង​សេចក្ដី​ទំនុក​បំរុង​ គាំ​ទ្រ​របស់​សតិ​ក៏​ពិត​មែន​ហើយ តែ​ជួន​កាល​សតិ​មិន​អាច​រក្សា​ចិត្ត​បាន ព្រោះ​ចិត្ត​មាន​អំណាច​ច្រើន​ជាង ដល់​វេលា​ល្អ​ក៏​ល្អ ដល់​វេលា​អាក្រក់​កើត​ឡើង​ហើយ សតិ​ក៏​នៅ​ជា​សតិ មិន​អាច​រក្សា​ការ​ពារ​ចិត្ត​បាន​បើ​មិន​ដូច្នោះ សតិ​ដែល​ជា​អ្នក​គ្រប់​គ្រង​ហ្នឹង​ឯង មាន​វេលា​ភ្លាត់​ភ្លាំង​ខូច​ខាត​ដូច​គ្នា កាល​បើ​សតិ​ភ្លាត់​ភ្លាំង​ហើយ ចិត្ត​ក៏​តែង​រាយ​មាយ មាន​សេចក្ដី​ប្រែ​ប្រួល​ទៅ​ជា​ច្រើន​ផ្លូវ មិន​អាច​ត្រិះរិះ​ដល់​ការ​ងារ ដែល​ខ្លួន​ធ្វើ​សោះ​ឡើយ, ការ​ងារ​នោះ​ក៏​ខាន​សំរេច ។
ព្រោះ​ហេតុ​នោះ ក្នុង​លំដាប់​ទី ៤ បន្ទាប់​ពី​សតិ​មក ត្រូវ​ប្រើ​សាមាធិ​មួយ​ទៀត ព្រោះ​សមាធិ​ជា​គុណ​ធម៌​គ្រប់​គ្រង​ចិត្ត មិន​ឲ្យ​រាយ​មាយ ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ស្មោះ​ស្មើ​ដោយ​អាការ​ដ៏​មាំ​មួន មិន​ឲ្យ​ចិត្ត​ប្រែ​ប្រួល​ទៅ​ក្នុង​អារម្មណ៍​ដទៃ​គ្រប់​យ៉ាង ឲ្យ​ស្ដិត​នៅ​តែ​ក្នុង​ការ​ងារ​នោះ ។
កាល​បើ​ដូច្នោះ ការ​ងារ​ដែល​ខ្លួន​ធ្វើ​នោះ រាប់​ថា​បាន​ចូល​ទៅ​កាន់ សេចក្ដី​សំរេច តែ​ដែល​មិន​បាន​សំរេច​នោះ ព្រោះ​ខ្វះ​បញ្ញា​ដែល​ជា​កំឡាំង​សំខាន់​បំផុត​ក្នុង​កំឡាំង​ទាំង​៥​នោះ ។
ព្រោះ​ហេតុ​នើ ក្នុង​លំដាប់​តី ៥ បន្ទាប់​អំពី​សមាធិ​នោះ ត្រូវ​ប្រកប​ដោយ​បញ្ញា​មួយ​ទៀត ព្រោះ​បញ្ញា​ជា​គុណធម៌ ធ្វើ​ឲ្យ​ឈ្លាស​វៃ​អង់​អាច​តាម​ធម្មតា​និយម បើ​បុគ្គល​មាន​បញ្ញា ដឹង​ហេតុ​នៃ​សេចក្ដី​វិនាស​នឹង​សេចក្ដី​ចំរើន ឲ្យ​ដំណើរ​ការ​ងារ​របស់​ខ្លួន​នោះ ឃ្លាត​ចាក​សេចក្ដី​អាក្រក់​ចេញ ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ តែ​ក្នុង​ផ្លូវ​ល្អ ផ្លូវ​ប្រពៃ, កាល​បើ​ដូច្នោះ ការងារ​របស់​ខ្លួន​ដែល​ប្រកប​នោះ តែង​បាន​សំរេច​ដោយ​ងាយ ប្រយោជន៍​ដែល​ប្រាថ្នា ផល​ដែល​ខ្លួន​ប៉ុនប៉ង ក៏​តែង​កើត​ឡើង​តាម​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា ។
ធម៌ ៥ ប្រការ​នេះ សុទ្ធ​តែ​ជា​កំឡាំង​ដ៏​ក្រៃ​លែង ក្នុង​ការ​ប្រកប​ការ​ងារ​ដូច​សំដែង​មក​នេះ ទើប​មាន​ឈ្មោះ​ថា​ពលៈ ។ មួយ​ទៀត​ធម៌​ទាំង​៥ ប្រការ​នេះ មាន​ឈ្មោះ​ថា ឥន្រ្ទិយៈ ដោយ​អធិប្បាយ​ថាៈ ជា​ធំ​ក្នុង​កិច្ច​របស់​ខ្លួន គឺ​សទ្ធា​ក៏​ជា​ធំ​ខាង​ចំណែក​សទ្ធា, វិរិយៈ ក៏​ជា​ធំ​ខាង​វិរិយៈ សតិ​ក៏​ជា​ធំ​ខាង​ចំណែក​សតិ​ សមាធិ​ក៏​ជា​ធំ​ខាង​ចំណែក​សមាធិ, បញ្ញា​ក៏​ជា​ធំ​ខាង​ចំណែក​បញ្ញា, ជា​ធំ​ផ្សេងៗ​គ្នា មិន​បាច់​អាស្រ័យ​គ្នា ដូច​ពលៈ​ទេ, ព្រោះ​ហេតុ​នោះ ទើប​មាន​ឈ្មោះ​ថា​ឥន្រ្ទិយ ។
ហេតុ​ដូច​ម្តេច​បាន​ជា សទ្ធា, វិរិយ, សតិ, សមាធិ,​ បញ្ញា, ទើប​មាន​ឈ្មោះ​ថា​ធម៌​ជា​កំលាំង ឬ​ជា​ធំ​ក្នុង​កិច្ច​របស់​ខ្លួន ?
កំលាំង​ជា​គ្រឿង​ទំនុក​បំរុង​ឲ្យ​កិច្ចការ​ ដែល​ខ្លួន​ប្រាថ្នា​ប៉ុន​ប៉ង​បាន​ដល់​សេចក្ដី​សំរេច ដូច​យ៉ាង​ស្រុក​នគរ នឹង​មាន​ជ័យ​ជំនះ ឈ្នះ​សត្រូវ​ខាង​ក្រៅ​បាន​ ក៏​ត្រូវ​អាស្រ័យ​កំលាំង​ទាហាន នឹង​កំលាំង​ទ្រព្យ ដែល​ជា​គ្រឿង​ចិញ្ចឹម​គ្នា ដែល​ហៅ​ថា​កំលាំង​កាយ​កំលាំង​ទ្រព្យ មួយ​ទៀត​ការ​ដែល​ឈ្នះ​សត្រូវ​ខាង​ក្នុង ក៏​ត្រូវ​អាស្រ័យ​កំលាំង​ការ​ឆ្លៀវ​ឆ្លាស ដែល​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ដោយ​ប្រពៃ បើ​មិន​មាន​កំលាំង​ទាំង​អម្បាល​នេះ​ទេ កិច្ច​ដែល​ខ្លួន​ប៉ុន​ប៉ង​នោះ ក៏​មិន​បាន​សម្រេច, សេចក្ដី​នេះ មាន​ឧបមា​យ៉ាង​ណា, កិច្ច​ខាង​ដើម​ដែល​បុគ្គល​គប្បី​ធ្វើ ក៏​ដូច្នោះ​ដែរ ។
បណ្ដា​កិច្ចការ​ទាំង​ពួង ដែល​ត្រូវ​ធ្វើ​ដោយ​កាយ​តែង​អាស្រ័យ​ចិត្ត​ ព្រោះ​ចិត្ត​ជា​ធំ​ក្នុង​កិច្ចការ​ដែល​បង្គាប់​អវយវៈ​ទាំង​អស់, កាយ​ប្រៀប​ដូច​រូប​តុក្កតា ចិត្ត​ដូច​មនុស្ស​អ្នក​ទាញ រូប​តុក្កតា​នឹង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​យ៉ាង​ណា​ក៏​ព្រោះ​មនុស្ស​ទាញ ព្រោះ​ហេតុ​នេះ​ចិត្ត​មាន​កំលាំង ទើប​ញ៉ាំង​កាយ​ឲ្យ​ក្លាហាន ប្រកប​កិច្ចការ​ស​ំរេច​តាម​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា​បាន បើ​មិន​មាន​កំលាំង​ចិត្ត​ទេ ក៏​នឹង​ធ្វើ​កិច្ច​ការ​អ្វី​មិន​កើត ដូច​បុគ្គល​ដែល​មាន​កំលាំង​ខ្លាំង ល្មម​នឹង​នឹង​ធ្វើ​កិច្ចការ​ទាំង​ពួង​បាន​ពិត, តែ​បើ​ខ្វះ​សទ្ធា​គឺ​សេចក្ដី​ជឿ​ថា អំពើ​ដែល​ត្រូវ​ធ្វើ​នឹង​បាន​ផល​យ៉ាង​នេះ​ហើយ កាយ​ក៏​មិន​ប្រាថ្នា​នឹង​ធ្វើ សូម្បី​មាន​សទ្ធា​ជា​គ្រឿង​ឧបត្ថម្ភ​ហើយ ចិត្ត​ក៏​មិន​ងាយ​នឹង​ធ្វើ​អ្វី​កើត បើ​មិន​មាន​សេចក្ដី​ព្យាយាម​កាយ​ជួយ​ជា​កំលាំង​ផង​ទេ ក៏​មិន​អាច​នឹង​ធ្វើ​អ្វី​បាន គ្រាន់​តែ​នឹក​ចង់​មិន​ចេះ​អស់​មិន​ចេះ​ហើយ​ប៉ុណ្ណោះ ។ ឯ​ប្រយោជន៍​ដែល​ត្រូវ​បាន ក៏​មិន​បាន​ដូច​បំណង, ព្រោះ​ហេតុ​នោះ ទើប​ត្រូវ​អាស្រ័យ​សេចក្ដី​ព្យាយាម ។​សេចក្ដី​ព្យាយាម​នេះ​ឯង អាច​ឲ្យ​បាន​សំរេច​ប្រយោជន៍​គ្រប់​យ៉ាង​ដល់​បុគ្គល ដែល​ប្រឹង​ប្រែង​ឧស្សាហ៍​ព្យាយាម​សន្សំ ធ្វើ​នូវ​កិច្ចការ​សព្វ​សារពើ ដោយ​មិន​ទំរន់​អាង​ដល់​ទោស​ខ្ជោល​ទាំង​៦​យ៉ាង មាន​មិន​ធ្វើ​ការងារ​ដោយ​អាង​ថា​ត្រជាក់​ណាស់ រងាណាស់​ជា​ដើម កាល​បើ​បុគ្គល មិន​ទំរន់​អាង​ដល់​ខ្ជិល​ហើយ មាន​សេចក្ដី​ឧស្សាហ៍​ព្យាយាម​ប្រកប​ការ​ងារ​ទាំង​ពួង ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​នឹង​សម្បូណ៌​ពោរ​ពាស​ដល់​បុគ្គល​នោះ ដោយ​ឆាប់​រហ័ស ព្រោះ​តែ​បុគ្គល​នោះ មិន​មាន​សេចក្ដី​រួញ​រា​ចំពោះ​ក្ដៅ​នឹង​ត្រជាក់ ដូច​ជា​ស្មៅ​មិន​អើ​ពើ​នឹង​កំដៅ​ថ្ងៃ នឹង​ត្រជាក់ បើ​ទុក​ជា​ក្ដៅ​ត្រជាក់​យ៉ាង​ណា ក៏​ស្មៅ​មិន​រួញ​តឿ​ទាប​ចុះ​ទៅ​ឡើយ សេចក្ដី​នេះ​សម​ដូច​ពុទ្ធ​ភាសិត​ថាៈ
យោ ច សីតញ្ច ឧណ្ហញ្ច តិណភិយ្យោ ន មញ្ញតិ
ករំ បុរិសកិច្ចានិ សោ សុខា ន វិហាយតិ ។
សេចក្ដី​ថាៈ (ជន​ណា​មួយ កាល​បើ​កំពុង​ធ្វើ​ការ​ងារ​ដែល​បុរស​ត្រូវ​ធ្វើ​នោះ មិន​សំគាល់​នូវ​ត្រជាក់​នឹង​ក្ដៅ ដោយ​ក្រៃ​លែង​ជាង​ស្មោ គឺ​ថា​មិន​អើ​ពើ​ក្នុង​ត្រជាក់​នឹង​ក្ដៅ ដូច​ជា​ស្មៅ ជន​នោះ​ឯង​នឹង​មិន​សាប​សូន្យ មិន​ឃ្លាត​ចេញ​ពី​សេចក្ដី​សុខ​ឡើយ " ។
ម្យ៉ាង​ទៀត​ជន​ណា​ដែល​ខ្ជិល​ច្រអូស​មិន​គិត​ប្រឹង​ប្រែង​រក​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ គិត​តែ​ដើរ​លេង​ស៊ី​ផឹក សេព​គប់​នឹង​មិត្ត​អាក្រក់ ជា​មនុស្ស​ កកែ កករ រក​តែ​រឿង​ទាស់​ទែង មនុស្ស​បែប​នេះ មិន​ងាយ​នឹង​ធ្វើ​ខ្លួន​ឲ្យ​បាន​សេចក្ដី​សុខ-ចំរើន ទេ​មាន​តែ​សេចក្ដី​វិនាស​ម្យ៉ាង កាល​ដែល​ខ្លួន​នៅ​មាន​កំលាំង​កំហែង​មាំ​មួន​រឹង​ប៉ឹង មិន​ប្រឹង​រក​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​មក​ទុក​ដាក់ ឲ្យ​គង់​វង្ស​នៅ​ស្ថិត​ស្ថេរ​ចិរកាល​ត​ទៅ​ទេ ព្រោះ​តែ​សេចក្ដី​ប្រមាទ​ខ្ជិល​ច្រអូស​ចូល​មក​លុក​លុយ​ម្ល៉ោះ​ហើយ​ទ្រព្យ​ សម្បត្តិ​ពី​ណា​ នឹង​កើត​មាន? កាល​បើ​មិន​មាន​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ហើយ សេចក្ដី​សុខ​ក៏​មិន​មាន​ឡើយ លុះ​ដល់​យូរ​ទៅ​សំលៀក​បំពាក់​ ក៏រហែក​អស់ ដើរ​អាវ៉ា​សែ អនាថា​ឥត​ទីពឹង ដេក​ដោយ​ម្លប់​ឆើ ចិញ្ចើម​ថ្នល់​ធ្វើ​ភ្នែក​ភ្លឹះៗ ទាំង​ចំណី​អាហារ​សោត​ទៀត ស្ទើរ​តែ​រក​បំពេញ​ពោះ​មិន​បាន បើ​បាន​ក៏​បាន​ដោយ​ថោក​ទាប មនុស្ស​ដែល​ធ្លាក់​ខ្លួន​ទៅ​កាន់​ឋានៈ ដ៏​ថោក​ទាប​យ៉ាង​នេះ​ឯង ព្រោះ​តែ​មិន​មាន​សេចក្ដី​ឧស្សាហ៍​ព្យាយាម​ប្រឹង​ប្រែង​រក​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ ជា​មនុស្ស​ខ្ជិល​ច្រអូស បាន​ជា​ធ្លាក់​ខ្លួន​ទៅ​កាន់​ឋានៈ ដើរ​ថោក​ទាប​យ៉ាង​នេះ ។
ព្រោះ​ហេតុ​នេះ គួរ​យើង​ខំ​ប្រឹង ប្រកប​ការ​ងារ​ឲ្យ​ម៉ឹង​ម៉ាត់​ឡើង ត្រូវ​កំចាត់​បង់​សេចក្ដី​ខ្ជិល​ច្រអូស​ចេញ​ពី​ខន្ធ​សន្ដាន ហើយ​ញ៉ាំង​វិរិយៈ សេចក្ដី​ព្យាយាម​ប្រឹង​ប្រែង​ឲ្យ​កើត​មាន​ឡើង, កាល​ណា​បើ​មាន​វិរិយៈ ហើយ​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​គង់​តែ​កើត​មាន​ពិត​ប្រាកដ ។
មួយ​ទៀត មាន​ជន​ពួក​ខ្លះ​ច្រើន​ប្រកាន់​លទ្ធិ​យថាកម្ម គឺ​លទ្ធិ​ដែល​ធ្វើ​អ្វី​ហើយ​មិន​ប្រឹង​ប្រែង​ធ្វើ​ឲ្យ​មែន​ទេន​ទេ ធ្វើ​ទៅ​តាម​បុណ្យ​តាម​កម្ម​ដោយ​ជឿ​ថា បើ​បុណ្យ​យើង​មាន​ចាំ​បាច់​ទៅ​ធ្វើ​ប៉ុន្មាន យើង​គង់​តែ​នឹង​បាន​ជា​សេដ្ឋី ជា​អ្នក​មាន ជា​ដើម​មិន​ខាន ដល់​គិត​ដូច្នេះ​ហើយ ធ្វើ​អ្វី​ក៏​សុទ្ធ​តែ​សោះ​អង្គើយ​ទាំង​អស់ រៀន​សូត្រ​ក៏​មិន​ពិត​ប្រាកដ​ធ្វើ​ជំនួញ​ជួញ​ប្រែ​អ្វី​ក៏​មិន​ប្រឹង​ប្រែង ធ្វើ​ស្រែ​កាប់​ចំការ​ច្បារ​ដំណាំ​ក៏​មិន​ខ្នះ​ខ្នែង អាង​ឡើង​តែ​ស្រែក​បន់​ស្រន់​អំពាវ​នាវ​រក​ទេញ្ដ ឲ្យ​លោក​ចុះ​មក​ជួយ ។ ពុំ​គួរ​ឲ្យ​ទេញ្ដ​ជួយ​ទន្ទេញ ឲ្យ​ជួយ​លក់​ដូរ​ឲ្យ​បាន​ជា​ធំ​ឆាប់ ឲ្យ​បាន​ចំណេញ​មាន​កំរៃ​ច្រើន​ដូច្នោះ​ទេ បន់​ស្រន់​ឲ្យ​ទេញ្ដ​ជួយ​យក​ទឹក​នឹង​ដី​មក​ចាក់​ស្រែ​ចំការ​ច្បារ​ដំណាំ​ឲ្យ ដើម្បី​ឲ្យ​លូត​លាស់​មាន​ផ្លែ​ផ្កា​សម្បូណ៌​ឡើង​មិន​គិត​ខំ​ប្រឹង​រៀន​ សូត្រឲ្យ​មែន​ទែន​ឡើយ តស៊ូ​នឹង​សេចក្ដី​លំបាក​គ្រប់​យ៉ាង មិន​ខំ​ប្រឹង​ប្រែង​ធ្វើ​ជំនួញ​ជួញ​ប្រែ​ដោយ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់ អត់​ធន់​នឹង​ឧបស័គ្គ​គ្រប់​ផ្លូវ​ ស៊ូទ្រាំ​នឹង​សេចក្ដី​លំបាក​នឿយ​ហាត់​គ្រប់​ប្រការ មិន​ខំ​ភ្ជួរ​រាស់​កាប់​ឆ្កា ឲ្យ​ម៉ឺង​ម៉ាត់ បាច​ទឹក​បញ្ចូល ឬ​ជីក​ប្រឡាយ​បង្ហូរ​ទឹក រក​ជី​ចាក់​ដោយ​សេចក្ដី​ខ្មី​ឃ្មាត​នោះ​ឡើយ គិត​តែ​បន់​ស្រន់​ទេញ្ដ​តែ​ម្យ៉ាង​កាល​បើ​មាន​សេចក្ដី​សង្ឃឹម នៅ​លើ​ទេញ្ដ​ដូច្នោះ​ហើយ សេចក្ដី​ប្រឹង​ប្រែង​គ្រប់​ផ្លូវ ក៏​បន្ធូរ​បន្ថយ​ចេញ​ទៅ​អស់​ដេក​ចាំ​មើល​ផ្លូវ​ទេញ្ដ​ចុះ​មក​ជួយ មិន​ដឹង​ទេញ្ដ​ណា ក៏​នឹង​ចាំ​តែ​ចុះ​មក​ជួយ​អ្នក​នោះ បើ​ទៅ​កើត​ជា​ទេញ្ដ​ហើយ នៅ​តែ​ត្រូវ​វេន​ចុះ​មក​ជួយ​រៀន​សូត្រ​សិក្សា​ជួយ​លក់​ជួយ​ដូរ ជួយ​ភ្ជួរ​ស្រែ​កាប់​ចំការ ឲ្យ​មនុស្ស​ឲ្យ​លំបាក​ដូច្នោះ​ទៀត តើ​ចាំ​បាច់​ទៅ​កើត ជា​ទេញ្ដ​ធ្វើ​អ្វី? នៅ​ជា​មនុស្ស​លោក​វិញ​ស្រួល​ជាង​ទៅ​កើត​ជា​ទេញ្ដ បើ​នៅ​តែ​មក​ជួយ​ធ្វើ​ការ​ដដែល​ដូច្នោះ ។
បើ​បន់​ស្រន់​ទៅ លោក​ជួន​ជា​ថ្ងៃ​ណា ខែ​ណា ឆ្នាំ​ណា បាន​ប្រទះ​ត្រូវ​បំណន់​របស់​ខ្លួន ក៏​តាំង​សរសើរ​ភ័ព្វ​សំណាង ថា​ទេញ្ដ​ជួយ​ខ្លួន​ ទេញ្ដ​មាន​ឫទ្ធិ​មាន​អំណាច លក់​មិន​ដាច់​ខាត​ទុន ធ្វើ​ស្រែ​ចំការ​មិន​បាន​ផល ក៏​តោង​ជេរ​ប្រទេច​ផ្ដាសា​ដល់​ពួក​ទេញ្ដ ដោយ​ពាក្យ​ទ្រគោះ​បោះ​បោក​ផ្សេងៗ កាល​បើ​មាន​សេចក្ដី​ប្រមាថ​ចូល​មក​លុក​លុយ​ក្នុង​ខ្លួន​ធ្វើ​ឲ្យ​ចិត្ត​កករ​ ល្អក់​សៅ​ហ្មង​ដូច្នោះ​ហើយ ក៏​ចេះ​តែ​ហិន​ហោច​ចុះ​ឥត​មាន​សេចក្ដី​ចំរើន​លូត​លាស់​ដុះ​ដាល​ទៅ​មុខ​ឡើយ លទ្ធិ​បែប​នេះ​ហើយ ដែល​ហៅ​ថា លទ្ធិយថកម្ម គឺ​ធ្វើកិច្ចការ​អ្វី​ផង​ទាំង​ពួង​សុទ្ធ​តែ​ឲ្យ​ទេញ្ដ​ចុះ​មក​ជួយ​សំរេច​ឲ្យ ​ទាំង​អស់ មិន​ប្រឹង​ឲ្យ​បាន​សំរេច​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​ទេ លទ្ធិយថាកម្ម​នេះ បើ​មាន​នៅ​លើ​រូប​បុគ្គល​ណា​ហើយ​ត្រូវ​លះ​ចោល​ចេញ​កុំ​ឲ្យ​អព្វ​មង្គល​នេះ នៅ​បាន​ទឡើយ ។
ព្រោះ​ហេតុ​នោះ ជន​ដែល​ប្រាថ្នា​នូវ​សេចក្ដី​ចំរើន​ដល់​ខ្លួន ត្រូវ​ប្រឹង​ឲ្យ​ពេញ​ដៃ​ពេញ​ជើង​ឡើង ប្រឹង​ឲ្យ​អស់​ពី​ចិត្ត​ឡើង កុំ​ធ្វើ​អ្វី ។ ដោយ​ផ្សង​សំណាង​ថាៈ មើ! បើ​សំណាង​យើង​មាន យើង​បាន​សាង​ទុក​ពី​មុន​មក កិច្ចការ​របស់​យើង​នោះ គង់​តែ​នឹង​បាន​សំរេច​ដល់​យើង​ជា​មិន​ខាន​ទេ ។
ការ​ដែល​ជន​ធ្វើ​អ្វីៗ ហើយ​គិត​ដូច្នេះ​នេះ​ពុំ​ប្រពៃ​ឡើយ សំណាង​ដែល​យើង​បាន​សាង​មក​នោះ ក៏​គឺ​បាន​ចាត់​ឲ្យ​យើង​មក​កើត ជា​មនុស្ស​ចាត់​ឲ្យ​យើង​មាន​អវយវៈ គ្រប់​គ្រាន់​មិន​ខ្វះ​ខាត មិន​វិកល​វិការ​ដៃ​ជើង​បាក់​ភ្នែក​ខ្វាក់ ត្រចៀក​ថ្លង់​នោះ​ហើយ ត្រង់​ដែល​ធ្វើ​របរ​អ្វី​ផង​ទាំង​ពួង​នោះ ក៏​ស្រេច​តែ​នឹង​យើង​ត្រូវ​ធ្វើ​ខ្លួន​ឯង សំណាង​ក៏​មិន​អាច​នឹង​បង្ហូរ​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ ឬ​កិចកចការ​សព្វ​ជំពូក​មក​ឲ្យ​យើង​បាន ក្នុង​ពេល​ដែល​យើង​មិន​ធ្វើ​អ្វី​សោះ​នោះ​ទេ សំណាង​ក៏​មិន​លះ​បង់​ចោល​យើង​ស្មោះ គង់​តែ​នឹង​ជួយ​យើង​ត​ទៅ បើ​យើង​ខំប្រឹង​ធ្វើ​កិច្ចការ​ទាំង​ពួង ដោយ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​តែ​សំណាង​នឹង​លះ​បង់​ចោល​យើង​នោះ នឹង​មិន​ជួយ​យើង​ក្នុង​កាល​ដែល​យើង​ដេក​នៅ​ស្ងៀម​មិន​ធ្វើ​អ្វីៗ ខំ​តែ​ស្រែក​ហៅ​ព្រែង​សំណាង​ទទេ ។ នោះ​ហើយ​នឹង​មិន​ជួយ​យើង​ក្នុង​វេលា​ដែល​ធ្វើ​ការ​ងារ បែប​សោះ​អង្គើយ​ដោយ​មិន​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់? ហើយ​ត្រូវ​ខំ​ធ្វើ​កិច្ចការ​ឲ្យ​ពេញ​កំលាំង​តែ​ម្យ៉ាង បើ​មាន​ឧស្សាហ៍​ព្យាយាម​ យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់ ដោយ​ម៉ឺង​ម៉ាត់​ចំពោះ​កិច្ចការ​ដែល​ខ្លួន​ត្រូវ​ធ្វើ​នោះ ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​នឹង​កើត​ប្រាកដ កាល​បើ​មាន​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ហើយ​សេចក្ដី​សុខ-​ចំរើន តែង​តែ​ហុច​ឲ្យ​រាល់​កាល​រាល់​វេលា ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន​នេះ រហូត​ទៅ​ដល់​បរ​លោក​នាយ ។
វិរិយៈ​សេចក្ដី​ព្យាយាម​នេះ ជា​ហេតុ​ឲ្យ​បាន​សំរេច​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា​គ្រប់​យ៉ាង ព្រោះ​ហេតុ​នោះ បាន​ជា​ចាត់​ថា​មាន​កំលាំង ទើប​អាច​ធ្វើ​ការ​ទាំង​ពួង​ពេញ​កំលាំង ដែល​គួរ​ធ្វើ​ទៅ​បាន ព្រោះ​ហេតុ​នោះ​ត្រូវ​ប្រើ​កំលាំង​សតិ បំពេញ​ឡើង​ទៀត ដើម្បី​ជា​ជំនួយ​ចិត្ត ឲ្យ​មាន​កំលាំង​ហើយ​បង្គាប់​កាយ​ ឲ្យ​ធ្វើ​ការ​ទាំង​ពួង ដែល​ខ្លួន​យើង​ត្រូវ​ការ​ពិតៗ តែ​ការ​ដែល​សតិ​ជា​គ្រឿង​ត្រួត​ត្រា​កំលាំង​ក្លាហាន​នឹង​នៅ​ក្នុង​អារម្មណ៍​ តែ​មួយៗ ដោយ​ហេតុ​នេះ​ត្រូវ​អាស្រ័យ​កំលាំង​គឺ​សមាធិ​ទៀត ទើប​រិត​តែ​មាន​កំលាំង​ច្រើន​ឡើង ។ ក៏​កំលាំង​ត្រឹម​តែ​ប៉ុណ្ណេះ មិន​សូវ​ពូកែ​ណាស់​នៅ​ឡោះយ​ទេ បើ​ការ​ធំៗ ក៏​ល្មម​សំរេច​បាន​ដូច​ប្រាថ្នា បើ​កិច្ច​ណា​ដែល​ល្អិត​ជ្រាល​ជ្រៅ ជា​របស់​កំបាំង​ដូច​ជា​កិលេស ដែល​ដេក​គ្រាំ​នៅ​ក្នុង​សន្ដាន ហើយ​ប្រើ​ត្រឹម​តែ​កំលាំង​ប៉ុណ្ណោះ ក៏​មិន​អាច​នឹង​កំចាត់​ទៅ​បាន​ឡើយ ។ លុះ​តែ​អាស្រ័យ​បញ្ញា​រក​ហេតុ​ផល​ ឲ្យ​ដឹង​តាម​ពិត​ជា​គ្រឿង​យឹត​យោង​ផង ទើប​អាច​ឲ្យ​កិច្ច​ទាំង​នោះ​សម្រេច​ទៅ​បាន។
អធិប្បាយ​មក​ត្រឹម​តែ​ប៉ុណ្ណេះ ក៏​អាច​នឹង​បាន​ជា​គ្រឿង​សំគាល់​កំលាំង​ចិត្ត​ប្រការ ១ សម​ដូច​ជា​ពុទ្ធ​ភាសិត ដែល​សំដែង​ចំពោះ​ព្រោះ​បាទ​បសេនទិកោសល​ថា អាបទាសុ ខោ មហារាជ ថាមោ វេទិតញ្វេ សេចក្ដី​ថា "បពិត្រ​មហាររាជ! ក្នុង​អន្ដរាយ​ទាំង​ឡាយ កំលាំង​ចិត្ត​បណ្ឌិត​គប្បី​ដឹង​បាន" ។
កំលាំង​ចិត្ត​បែប​នេះ អាច​ធ្វើ​បុគ្គល​ឲ្យ​ជា​ឥស្សរជន​បាន ឥស្សរជន​ ដែល​ប្រកប​ដោយ​កំលាំង​ចិត្ត​បែប​នេះ​ហើយ រមែង​រក្សា​សេចក្ដី​សុខ​សំរាន្ដ​របស់​ខ្លួន នឹង​បុគ្គល​ដទៃ​ឲ្យ​ស្ថិត​ស្ថេរ​នៅ​បាន​ដូច្នេះ​ជា​ដើម ទើប​ជា​គុណ​គួរ​អស់​សាធុជន​ទាំង​ឡាយ​ប្រាថ្នា​ណាស់ ព្រោះ​ថា​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ​ជា​ច្រើន ដែល​ទៅ​ជា​មនុស្ស​ឥត​ប្រយោជន៍​ប្រើ​ការ​មិន​កើត​នោះ ព្រោះ​ខ្វះ​ធម៌​៥ ប្រការ​នេះ ជា​គ្រឿង​ជួយ​កំលាំង​ចិត្ត, ធម៌​ទាំង​៥ ប្រការ​នេះ មាន​អធិប្បាយ​ថា ជា​កំលាំង​ដូច្នេះ​ឯង ។
free programes

Read more!

សង្គហធម៌

ព្រះ​បាឡាត់​ឧត្ដម​លិខិត សុង - ស៊ីវ វត្ត​លង្កា ភ្នំពេញ
ទេសនា​ដាក់​វិទ្យុ​ប្រទេស​កម្ពុជា កាល​ពី​ថ្ងៃ ៨ រោច ខែ​ផល្គុន ឆ្នាំ​ជូត សំរិទ្ធិស័ក
ព. ស. ២៤៩១ (២២ - ៣ - ៤៩)
សូម​សំដែង អំពី​សង្គហធម៌ ដែល​មាន​ក្នុង​សត្តន្តបិដក គម្ពីរ​ទីឃនិកាយ បាដិកវគ្គ ដូច​សេចក្ដី​តទៅ​នេះ
កិច្ច ឬ​ឧបាយ​សម្រាប់​សង្គ្រោះឬ​ក៏​សករោចស្រង់​គ្នា​នឹង​គ្នា​ឲ្យ​មាន​ក្ដី​ស្នេហា ​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក កុំ​ឲ្យ​បែកបាក់​គ្នា ហៅ​ថា សង្គហធម៌ (ឬ​ថា​បិយករណធម៌ ៗ ជា​គ្រឿង​ធ្វើ​នូវ​សេចក្ដី​ស្រឡាញ់), មាន ៤ យ៉ាង ដូច​ពុទ្ធភាសិត​មួយ​កន្លែង ក្នុង​សិង្គាលោវាទសូត្រ​ថាៈ

ទានញ្ច បិយវជ្ជញ្ច អត្ថចរិយា ច យា ឥធ
សមានត្តតា ច ធម្មេសុ តត្ថ តត្ថ យថារហំ
ឯតេ ខោ សង្គហា លោកេ រថស្សាណីវ យាយតោ
ឯតេ ច សង្គហា នាស្ស ន មាតា បុត្តការណា
លភេថ មានំ បូជំ វា បិតា វា បុត្តការណា ។
សេចក្ដី​ថាៈ ធម៌​សម្រាប់​សង្គ្រោះ​មនុស្ស​ក្នុង​លោក​នេះ មាន ៤ យ៉ាង គឺៈ ការ​ឲ្យ​ទាន ១, ពោល​ពាក្យ​ពីរោះ ១, កិរិយា​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ឲ្យ​ជា​ប្រយោជន៍ ១, ភាព​ជា​អ្នក​តាំង​ខ្លួន​ឲ្យ​ស្មោះ​ស្មើ ១, ធម៌​ទាំង​ប៉ុណ្ណេះ​នេះ រមែង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ក្នុង​លោក​ដូច​ប្រែក​ទប់​នៃ​រទេះ ។ អធិប្បាយ​ថា រទេះ​កាល​បើ​មាន​ប្ឬក​ទប់ ទើប​អាច​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ បើ​មិន​មាន​ទេ​ក៏​មិន​អាច​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​បាន​ឡើយ ដូចម្ដេច​មិញ, សត្វ​លោក កាល​បើ​មាន​សង្គហធម៌​ទាំង ៤ នេះ ទើប​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​បាន បើ​មិន​មាន​ទេ​ក៏​មិន​អាច​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​បាន​ដូច្នោះ​ឯង ។ សង្គហធម៌​ប៉ុណ្ណេះ​មិន​មាន​ហើយ មាតា​ក្ដី បិតា​ក្ដី ក៏​មិន​បាន​នូវ​ការ​បូជា ឬ​សេចក្ដី​រាប់អាន​អំពី​បុត្រ​របស់​ខ្លួន​ឡើយ ។
១- ការ​ឲ្យ​ទាន .- ទាន​នេះ​ចែក​ជា ២ យ៉ាង​គឺៈ សារណ​ទាន ១ អសារណ​ទាន ១ ។ ឲ្យ​ចំពោះ​រូប​បុគ្គល​ម្នាក់ ៗ ដូចជា​មាតា​បិតា​ឲ្យ​អាហារ, ឲ្យ​គ្រឿង​ប្រដាប់​ស្លៀក​ពាក់, ឲ្យ​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ធ្វើ​ដើមទុន​ដល់​បុត្រធីតា ឬ​ក៏​បុត្រធីតា​ដែល​មាន​ផ្ទះ​សម្បែង​ហើយ បាន​ជូន​ភោជនាហារ​គ្រឿង​ស្លៀក​ពាក់​ដល់​មាតា​បិតា​ដែល​ចាស់​ជរា, យ៉ាង​នេះ​ហៅ​ថា អសាធារណ​ទាន ។ ឥស្សរជន ឬ​អ្នក​មាន​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ ជា​អ្នក​មាន​ចិត្ត​ផ្សាយ​មេត្តា អាណិត​អាសូរ​ដល់​មហា​ជន​ហើយ​លះបង់​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ ជួល​គេ​ឲ្យ​លើក​ថ្នល់, ជីក​ព្រែក, ធ្វើ​ស្ពាន, ដើម្បី​ជា​ផ្លូវ​គមនាគមន៍​ទៅ​មក​បាន​ស្រួល ឬ​ដាំ​ដើម​ឈើ, ជីក​ស្រះ, ជីក​អណ្ដូង, សង់​សាលា ដើម្បី​ជា​ទី​សំណាក់​អាស្រ័យ​ដល់​មនុស្ស​អាគន្តុកៈ ឬ​ទំនុក​បំរុង​ធ្វើ​ផ្ទះ​ពេទ្យ, សាលា​បង្រៀន​ជា​ទី​ឲ្យ​ចំណេះ​វិជ្ជា​ដល់​កុមារា​កុមារី, យ៉ាង​នេះ​ហៅ​ថា សាធារណ​ទាន ព្រោះ​ឲ្យ​មិន​ចំពោះ​រូប​បុគ្គល​ម្នាក់ ៗ, នេះ​ជា​សង្គហធម៌​ទី ១ ។
២- ការ​ពោល​ពាក្យ​ពីរោះ .- នោះ​អធិប្បាយ​ថា អ្នក​ឲ្យ​បើ​គ្រាន់​តែ​ឲ្យ​ប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែ​មិន​បាន​ពោល​ពាក្យ​ពីរោះ​គួរ​ឲ្យ​ចាប់​ចិត្ត​ផង​ទេ, វត្ថុ​ដែល​ឲ្យ​នោះ បើ​ទុក​ជា​ច្រើន​យ៉ាង​ណា ក៏​ប្រាកដ​ហាក់​ដូចជា​តិច, បើ​ពោល​ពាក្យ​ពីរោះ​គួរ​ឲ្យ​ចាប់​ចិត្ត​ផង, ភ័ស្ដុភា​ដែល​ឲ្យ​នោះ​សូម្បី​តិចតួច​សោះ​ក៏​ប្រាកដ​ហាក់​ដូចជា​ច្រើន ព្រោះ​ធ្វើ​ឲ្យ​កើត​សេចក្ដី​ស្រឡាញ់​ពេញ​ចិត្ត, ដូច​ភាសិត​បុរាណ​ថាៈ "ប្រហុក​អំបិល​ក៏​ដោយ​ចុះ​ឲ្យ​តែ​ចាន​កណ្ដាប់​មាស", ព្រោះ​ហេតុ​នោះ បាន​ជា​ព្រះ​សម្ពុទ្ធ​ជា​ម្ចាស់​ទ្រង់​ចាត់ការ​ពោល​ពាក្យ​ពីរោះ ថា​ជា​សង្គហធម៌​ទី ២ ។
៣- កិរិយា​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ឲ្យ​ជា​ប្រយោជន៍ .- អធិប្បាយ​ថា អ្នក​ឲ្យ​បើ​ប្រសិន​ជា​ឲ្យ​ហើយ​និយាយ​ពីរោះ​ផង ដែល​ជា​គុណ​ចាប់​ចិត្ត​ចង​មេត្រី​ទុក​បាន​យ៉ាង​ស្និទ្ធ​ហើយ, ប៉ុន្តែ​បើ​ជា​មនុស្ស​ចេះ​តែ​មើល​បំណាំ​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក មិន​ប្រព្រឹត្ត​ប្រយោជន៍​ដល់​គ្នា​នឹង​គ្នា គឺ​ថា​មិន​ហុច​ប្រយោជន៍​ឲយ មិន​ប្រាប់​ឧបាយ​ឲ្យ​កើត​ប្រយោជន៍ គ្រាន់​តែ​ឲ្យ​របស់​នឹង​និយាយ​ពីរោះ​ប៉ុណ្ណោះ ការ​ស្និទ្ធ​នោះ​ក៏​នឹង​សាប​សូន្យ​ទៅ​វិញ​ដោយ​ងាយ ។ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ ការ​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ជា​ប្រយោជន៍​នេះ ចាត់​ជា​សង្គហធម៌​ទី ៣ ។
៤- ភាព​ជា​អ្នក​តាំង​ខ្លួន​ឲ្យ​ស្មោះ​ស្មើ .- នោះ​អធិប្បាយ​ថា អ្នក​ឲ្យ​សូម្បី​ឲ្យ​ហើយ និយាយ​ពាក្យ​ពីរោះ ព្រម​ទាំង​ជួយ​ខ្វល់ខ្វាយ​ធ្វើ​ប្រយោជន៍​ដល់​គ្នា​នឹង​គ្នា​ហើយ តែ​បើ​មិន​ចេះ​រៀបចំ​ខ្លួន​ឲ្យ​សម​តាម​យសស័ក្តិ ឬ​មិន​ស្គាល់​ធំ, តូច, ខ្ពស់, ទាប ជា​អ្នក​ប្រកាន់​មានៈ​មើល​ងាយ​គេ, សេចក្ដី​រាប់អាន​គ្នា​ក៏​នឹង​សាប​សូន្យ​ទៅ​វិញ ។ លុះ​តែ​អាស្រ័យ​នូវ​សេចក្ដី​ស្មោះ​ស្មើ តាំង​ខ្លួន​ឲ្យ​សម​តាម​យសស័ក្តិ​ផង, ទើប​សេចក្ដី​រាប់អាន​នោះ​នឹង​មាន​កំឡាំង​អាច​តាំង​នៅ​យូរ​អង្វែង​ទៅ​បាន ។ នេះ​ចាត់​ជា​សង្គហធម៌​ទី ៤ ។
សព្វ​សត្វ​ទាំងអស់​ក្នុង​លោក​គួរ​មាន​សង្គហធម៌ សង្គ្រោះ​ដល់​គ្នា​នឹង​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក​តាម​ជាន់​តាម​ថ្នាក់ ទើប​ចក្រ​ទាំង​គូ គឺ​ពុទ្ធចក្រ នឹង​អាណាចក្រ​វិល​ទៅ​រក​វឌ្ឍនធម៌ នឹង​សន្តិសុខ​បាន​ដោយ​ស្រួល ។
ឯ​បុគ្គល​ដែល​ត្រូវ​មាន​សង្គហធម៌​សង្គ្រោះ​គ្នា​នឹង​គ្នា​នោះ មាន ៦ ពួក, ព្រះ​ពុទ្ធ​ជា​ម្ចាស់ ទ្រង់​និពន្ធ​ជា​បទ​ព្រះ​គាថា​ប្រៀធៀប​នឹង​ទិស​ទាំង ៦ ដូច្នេះ​ថាៈ
មាតាបិតា ទិសា បុព្វា អាចរិយា ទក្ខិណា ទិសា
បុត្តទារា ទិសា បច្ឆា មិត្តាមច្ចា ច ឧត្តរា
ទាសកម្មករា ហេដ្ឋា ឧទ្ធំ សមណព្រាហ្មនា
ឯតា ទិសា នមស្សេយ្យ អលមត្តោ កុលេ ​គិហី ។
សេចក្ដី​ថាៈ មាតា​បិតា​ទុក​ជា​ទិស​ខាង​កើត, គ្រូ​បា​អាចារ្យ​ទូក​ជា​ទិស​ខាង​ត្បូង, បុត្រ​ភរិយា​ទុក​ជា​ទិស​ខាង​លិច, មិត្រ​សំឡាញ់​ទុក​ជា​ទិស​ខាង​ជើង, ទាសកម្មករ​ទុក​ជា​ទិស​ខាង​ក្រោម, សមណ​ព្រាហ្ម៍​ទុក​ជា​ទិស​ខាង​លើ, គ្រហស្ថ​ក្នុង​ត្រកូល​ដែល​មាន​សមត្ថភាព ចិញ្ចឹម​បុត្រ​ភរិយា ហើយ​នៅ​គ្រប់គ្រង​ផ្ទះ​សំបែង គប្បី​នមស្សការ​នូវ​បុគ្គល​ទាំងឡាយ​មាន​មាតា​បិតា​ជាដើម​ដែល​ទុក​ដូចជា​ទិស​ នោះ ៗ ចុះ ។
សេចក្ដី​អធិប្បាយ
មាតា​បិតា​ទុក​ជា​ទិស​ខាង​កើត បុត្រធីតា​គប្បី​មាន​សង្គហធម៌​ប្រតិបត្តិ​ចំពោះ​មាតា​បិតា​ដោយ​ស្ថាន ៥ យ៉ាង​គឺៈ
១- កូន​ត្រូវ​តាំង​ចិត្ត​ថា អាត្មា​អញ​នេះ គឺ​មាតា​បិតា​បាន​ចិញ្ចឹម​មក​ហើយ អាត្មា​អញ​ត្រូវ​ចិញ្ចឹម​លោក​វិញ ។
២- កូន​ត្រូវ​តាំង​ចិត្ត​ថា កាល​បើ​មាតា​បិតា​មាន​កិច្ច​រវល់ នោះ​អាត្មា​អញ​ត្រូវ​បញ្ឈប់​ការងារ​របស់​ខ្លួន​ទុក​សិន ហើយ​ត្រូវ​ធ្វើ​កិច្ច​រវល់​របស់​មាតា​បិតា​វិញ ។
៣- កូន​ត្រូវ​តាំង​ចិត្ត​ថា អាត្មា​អញ​ត្រូវ​ដំកល់​វង្ស​ត្រកូល​មាតា​បិតា ទុក​ឲ្យ​ល្អ​មិន​ឲ្យ​វិនាស គឺ​ថា​នឹង​មិន​ញ៉ាំង​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​របស់​មាតា​បិតា​ឲ្យ​វិនាស​ដោយ​ការ​ឥត​ ប្រយោជន៍ នឹង​សង្គ្រោះ​មាតា​បិតា​ឲ្យ​ផុត​អំពី​វង្ស​ដែល​មិន​ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ហើយ​ឲ្យ​តាំង​នៅ​ក្នុង​វង្ស​ដែល​ប្រកប​ដោយ​ធម៌, នឹង​មិន​ផ្ដាច់​បង់​នូវ​ការ​កុសល​ទាំងឡាយ​មាន​សលាភភត្ត​ជាដើម​ដែល​មាតា​បិតា ​បាន​ប្រព្រឹត្ត​ធ្វើ​តាម​គន្លង​ត្រូវ​ល្អ​មក​ហើយ ។
៤- កូន​ត្រូវ​តាំង​ចិត្ត​ថា អាត្មា​នឹង​តាំង​ចិត្ត​គំនិត​មារយាទ​ឲ្យ​ល្អ ឲ្យ​ជា​ទី​ពេញ​ចិត្ត​នាំ​មាតា​បិតា ឲ្យ​ជា​មនុស្ស​គួរ​មាតា​បិតា​ប្រគល់​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​កេរ្តិ៍​ដំណែល​ឲ្យ ។
៥- កូន​ត្រូវ​តាំង​ចិត្ត​ថា កាល​បើ​មាតា​បិតា​ធ្វើ​កាល​កិរិយា​ហើយ អាត្មា​អញ​ត្រូវ​ធ្វើ​ទក្ខិណា​ទាន ឧទ្ទិស​ចំណែក​ផល​បុណ្យ​ជូន​ដល់​មាតា​បិតា​រឿយ ៗ ។
ចំណែក​ខាង​មាតា​បិតា​ត្រូវ​អនុគ្រោះ​បុត្រធីតា​ដោយ​ស្ថាន ៥ យ៉ាង​គឺៈ
១- ហាម​ឃាត់​កូន​មិន​ឲ្យ​ធ្វើ​កម្ម​អាក្រក់ មាន​ឃាត់​កូន​មិន​ឲ្យ​សម្លាប់​សត្វ លួច​ទ្រព្យ​គេ​ជាដើម​។
២- ឲ្យ​កូន​ដំកល់​នៅ​ក្នុង​កម្ម​ជា​កុសល មាន​ទាន​នឹង​សីល​ជាដើម ។
៣- ឲ្យ​កូន​សិក្សា​រៀន​សិល្បសាស្ត្រ​ចំណេះ​វិជ្ជា​ដែល​គួរ​រៀន​មាន​អក្សរ​នឹង​លេខ​ជាដើម ។
៤- រៀបចំ​កូន​ឲ្យ​មាន​ភរិយា ឬ​ស្វាមី​តាម​សម​គួរ​ដល់​ត្រកូល​នឹង​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ ។
៥- ឲ្យ​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ដល់​កូន​ក្នុង​សម័យ​ពីរ​យ៉ាង​គឺៈ និច្ច​សម័យ ១, កាល​សម័យ ១, និច្ច​សម័យ​នោះ​គឺ ឲ្យទ្រព្យ​សម្បត្តិ​រឿយ ៗ ដើម្បី​ឲ្យ​កូន​ចាយ​ប្រើ​តាម​ការ​គួរ ឬ​ឲ្យ​ដើម្បី​ទុក​ធ្វើ​កុសល​ណា​មួយ, កាល​សម័យ​នោះ គឺ​ឲ្យ​ក្នុង​កាល​ដែល​បាន​រៀបចំ​ឲ្យ​កូន​មាន​ភរិយា​ស្វាមី​ហើយ ឬ​ឲ្យ​ក្នុង​កាល​ដែល​ខ្លួន​ជិត​នឹង​ដល់​នូវ​មរណភាព ។
គ្រូ​បា​អាចារ្យ​ទុក​ជា​ទិស​ខាង​ត្បូង សិស្ស​ត្រូវ​ប្រតិបត្តិ​ដោយ​ស្ថាន ៥ យ៉ាង​គឺៈ
១- ដោយ​កិរិយា​ធ្វើ​នូវ​បច្ចុគ្គមនាការ​ក្រោក​ឡើង​ទទួល គឺ​ថា​បើ​សិស្ស​កំពុង​អង្គុយ​នៅ​ក្នុង​ទី​ណា​មួយ ដែល​មិន​មាន​បុគ្គល​ជា​ធំ​ជាង​គ្រូ​អាចារ្យ​ទេ កាល​បើ​បាន​ឃើញ​គ្រូ​អាចារ្យ​មក​កាន់​ទី​នោះ ត្រូវ​សិស្ស​ក្រោក​ឈរ​ឡើង, បើ​លោក​មាន​គ្រឿង​បរិក្ខា​អ្វី ត្រូវ​ទទួល​យក​មក​អំពី​លោក​ដោយ​អើពើ ត្រូវ​រក​ទឹក​លាង​ជើង, រក​កំណាត់​ជូត​ជើង​រួច​ត្រូវ​ចាត់ចែង​ទី​អាសនៈ​ដើម្បី​លោក, លុះ​លោក​អង្គុយ​ហើយ សឹម​ខ្លួន​អង្គុយ​ជា​ខាង​ក្រោយ ។
កាល​បើ​លោក​ក្រោក​លា​ខ្លួន​ទៅ ត្រូវ​ធ្វើ​អនុគ្គមនាការ គឺ​ក្រោក​ជូន​លោក​ទៅ បើ​យ៉ាង​ជិត​ណាស់​ត្រឹម​មាត់​ទ្វារ​ក្រៅ ។
២- ដោយ​កិរិយា​ចូល​ទៅ​បំរើ​គ្រូ​អាចារ្យ​ក្នុង ១ ថ្ងៃ ៣ ដង​គឺ វេលា​ព្រឹក​ម្ដង, ថ្ងៃ​ត្រង់​ម្ដង, ល្ងាច​ម្ដង ។
៣- ដោយ​កិរិយា​ជឿ​ស្ដាប់​ពាក្យ​ឱវាទ​គ្រូ​អាចារ្យ ដែល​លោក​ពោល​ទូន្មាន​ប្រៀន​ប្រដៅ​ដោយ​ល្អ ។
៤- ដោយ​ការ​បំរើ​តូច ៗ មាន​ឲ្យ​ឈើ​ស្ទន់​នឹង​ទឹក​លុប​មុខ​ជាដើម ។
៥- ដោយ​កិរិយា​រៀន​សូត្រ​សិល្បសាស្ត្រ ចំណេះ​វិជ្ជា​អំពី​គ្រូ​អាចារ្យ​ដោយ​គោរព គឺ​រៀន​ម្ដង ៗ តាម​សម​គួរ​ដល់​កម្លាំង​ប្រាជ្ញា​នៃ​ខ្លួន​ហើយ​ស្វាធ្យាយ​ទន្ទេញ​ដរាប​ដល់​ ចាំ ដល់​ចូល​ចិត្ត ។
ចំណែក​គ្រូ​បា​អាចារ្យ​ត្រូវ​អនុគ្រោះ​សិក្សា​ដោយ​ស្ថាន ៥ យ៉ាង គឺៈ
១- ទូន្មាន​ប្រៀន​ប្រដៅ​សិស្ស​ដោយ​ល្អ គឺ​ទូន្មាន​ប្រៀន​ប្រដៅ​ឲ្យ​សិស្ស​ចេះ​រៀបចំ​ឥរិយាបទ​ទាំង ៤ គឺ​ដេក, ដើរ, ឈរ, អង្គុយ ឲ្យ​រៀបរយ ព្រម​ទាំង​ប្រដៅ​មិន​ឲ្យ​សេពគប់​តែ​នឹង​កល្យាណ​មិត្រ ។
២- បង្ហាត់​បង្រៀន​សិស្ស​ដោយ​ល្អ គឺ​បង្ហាត់​បង្រៀន​ដោយ​ត្រូវ​តាម​អត្ថ​នឹង​ព្យញ្ជនៈ នឹង​របៀប​ពាក្យ​របៀប​សេចក្ដី​ឲ្យ​សិស្ស​ចាំ​ចូល​ត្រឹម​ចិត្ត ។
៣- បង្ហាញ​សិល្បសាស្ត្រ​ចំណេះ​វិជ្ជា​ដល់​សិស្ស ដោយ​មិន​លាក់​ទុក គឺ​ថា​បើ​ខ្លួន​ចេះ​ប៉ុន្មាន ចង់​ឲ្យ​សិស្ស​ចេះ​ប៉ុណ្ណោះ​ដែរ ។
៤- ពោល​ពាក្យ​លើក​សរសើរ​សិស្ស ដែល​មាន​សិល្បសាស្ត្រ​ចំណេះ​វិជ្ជា នឹង​កិរិយា​មារយាទ​ល្អ​ពិត​នោះ ឲ្យ​ច្បាស់​ប្រាកដ​ដល់​មិត្រ​នឹង​អាចារ្យ ។
៥- ធ្វើ​នូវ​សេចក្ដី​ការពារ​រក្សា​សិស្ស ក្នុង​ទិស​ទាំងឡាយ គឺ​ថា​ឲ្យ​សិស្ស​រៀន​សិល្បសាស្ត្រ​ចំណេះ​វិជ្ជា មិន​ឲ្យ​ទើស​ទាល់​ក្នុង​វេលា​ដែល​សិស្ស​នៅ​ក្នុង​ទិស​នោះ ៗ ។
ភរិយា​ទុក​ជា​ទិស​ខាង​លិច ស្វាមី​គប្បី​អនុគ្រោះ​ដោយ​ស្ថាន ៥ យ៉ាង គឺៈ
១- ដោយ​សេចក្ដី​រាប់អាន​ដោយ​សំដី​ដ៏​ទន់​ផ្អែម​ទៅ​រក​ភរិយា ។
២- ដោយ​កិរិយា​មិន​បៀតបៀន មិន​មើល​ងាយ​ភរិយា​ដូច​ទាស​កម្មករ ។
៣- ដោយ​កិរិយា​មិន​ប្រព្រឹត្ត​កន្លង​ចិត្ត​ភរិយា ។
៤- ដោយ​កិរិយា​ប្រគល់​នូវ​ឥស្សរិយៈ គឺ​ភាវៈ​ជា​ធំ​ក្នុង​ការ​ចាត់ចែង​ម្ហូប​ចំណី​ឲ្យ​ដាច់​មុខ​ទៅ​ភរិយា ។
៥- ដោយ​កិរិយា​ផ្គត់ផ្គង់​នូវ​គ្រឿង​ប្រដាប់​ដល់​ភរិយា តាម​សម​គួរ​ដល់​សម្បត្តិ​របស់​ខ្លួន ។
ចំណែក​ភរិយា​ត្រូវ​ប្រតិបត្តិ​ស្វាមី​ដោយ​ស្ថាន ៥ យ៉ាង​គឺៈ
១- ចាត់ចែង​ការងារ​មាន​ការ​ចំអិន​នូវ​អាហារ​ជាដើម ដោយ​ផ្ចិតផ្ចង់,
២- សង្គ្រោះ​ដល់​ជន​ជា​ញាតិ​របស់​ស្វាមី នឹង​ញាតិ​របស់​ខ្លួន​ដោយ​ស្មោះ​ស្មើ ។
៣- ចេះ​ថែទាំ​ទុកដាក់​នូវ​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ ដែល​ស្វាមី​រក​បាន​មក​ហើយ ។
៤- មិន​ប្រព្រឹត្ត​កន្លង​ចិត្ត​ស្វាមី ។
៥- ជា​ស្រី​ឈ្លាស​ប្រសប់​ក្នុង​កិច្ចការ​ទាំងឡាយ មាន​ការ​ចាត់ចែង​នូវ​បបរ​នឹង​បាយ​ជាដើម ឥត​ខ្ជិល​ច្រអូស​ក្នុង​កិច្ចការ​ទាំង​ពួង ហើយ​អាច​ញ៉ាំង​កិច្ច​ទាំង​នោះ​ឲ្យ​សម្រេច​បាន ។
មិត្រ​សំឡាញ់​ទុក​ជា​ទិស​ខាង​ជើង កុលបុត្រ​គប្បី​ទំនុក​បម្រុង​ដោយ​ស្ថាន ៥ យ៉ាង​គឺៈ
១- ដោយ​កិរិយា​ឲ្យ​ទ្រព្យ​របស់​ដែល​គួរ​ឲ្យ​ដល់​មិត្រ ។
២- ដោយ​កិរិយា​ពោល​ពាក្យ​ពីរោះ​ទៅ​រក​មិត្រ ។
៣- ដោយ​កិរិយា​ប្រព្រឹត្ត​ធ្វើ​នូវ​ប្រយោជន៍​ឲ្យ​កើត​ដល់​មិត្រ ។
៤- ដោយ​ភាវៈ​ជា​អ្នក​មាន​ខ្លួន​នឹង​ចិត្ត​ស្មើ​ដោយ​មិត្រ ។
៥- ដោយ​ភាវៈ​មិន​ក្លែង​ពោល​ឲ្យ​ឃ្លាត​ចាក​សេចក្ដី​ពិត​ដល់​មិត្រ ។
ចំណែក​ខាង​មិត្រ​សំឡាញ់​ត្រូវ​អនុគ្រោះ​កុលបុត្រ ដោយ​ស្ថាន ៥ យ៉ាង​គឺៈ
១- ជួយ​រក្សា​មិត្រ​ដែល​បាន​ជា​ភ្លាំងភ្លាត់​ធ្វេស​ប្រហែស ។
២- ជួយ​ថែ​រក្សា​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​របស់​មិត្រ​ដែល​មិត្រ​បាន​ជា​ភ្លាំងភ្លាត់​ធ្វេស​ប្រហែស ។
៣- កាល​បើ​មិត្រ​មាន​សេចក្ដី​ភិតភ័យ ក៏​អាច​ជា​ទីពឹង​អាស្រ័យ​ដល់​មិត្រ​បាន ។
៤- មិន​លះបង់​ចោល​មិត្រ​ក្នុង​កាល​ដែល​មិត្រ​មាន​ការ​ក្រ ។
៥ ស្រឡាញ់​រាប់អាន​កូន​ចៅ​ផៅ​ពង្ស​របស់​មិត្រ ។
ទាស​កម្មករ​ទុក​ជា​ទិស​ខាង​ក្រោម ចៅហ្វាយ​នាយ​គប្បី​ទំនុក​បំរុង​ដោយ​ស្ថាន ៥ យ៉ាង​គឺៈ
១- ដោយ​កិរិយា​ចាត់ចែង​នូវ​ការងារ​ឲ្យ​ធ្វើ​តាម​សម​គួរ​ដល់​កំលាំង​នៃ​ទាស​ កម្មករ គឺ​ថា​ដាក់​ការងារ​ឲ្យ​ធ្វើ​តាម​ការ សម្រាប់​ប្រុស​ស្រី​ចាស់​ក្មេង ។
២- ដោយ​កិរិយា​ធ្វើ​នូវ​ភត្តាហារ​នឹង​ឈ្នួល ឬបំណាច់​រង្វាន់​តាម​សម​គួរ​ដល់​ទំនង​ដែល​ត្រូវ​ឲ្យ​។
៣- ដោយ​កិរិយា​ព្យាបាល​រក្សា​ថែទាំ​ទាស​កម្មករ ក្នុង​កាល​ដែល​មាន​ជម្ងឺ ហើយ​មិន​បៀតបៀន​ឲ្យ​ធ្វើ​ការងារ​អ្វី​ឡើយ ។
៤- ដោយ​កិរិយា​ចែក​រំលែក​នូវ​របស់​ដែល​មាន​រស​ឆ្ងាញ់​ត្រកាល​ឲ្យ​ទាស​កម្មករ​បរិភោគ ។
៥- ដោយ​កិរិយា​បើក​ឱកាស​ឲ្យ​ឈប់​ធ្វើ​ការ​ក្នុង​និច្ច​សម័យ គឺ​ថា​កាល​បើ​ទាស​កម្មករ​ធ្វើ​ការ​នឿយ​ហត់​ពេញ​ ១ ថ្អៃ ក៏​ឲ្យ​ឈប់​សម្រាក​កំលាំង​ខ្លះ ។ ឲ្យ​ឈប់​ធ្វើ​ការ​ក្នុង​កាល​សម័យ គឺ​ថា​បើ​ដល់​កំណត់​ថ្ងៃ​នក្ខត្តឫក្ស​មាន​ថ្ងៃ​ចូល​ឆ្នាំ​ជាដើម ក៏​បើក​ឲ្យ​ឈប់​ធ្វើ​ការ ។
ចំណែក​ខាង​បាវព្រាវ​នឹង​មនុស្ស​ដែល​ធ្វើ​ការ​ឈ្នួល ត្រូវ​យក​ចិត្ត​ទុកដាក់​បំពេញ​បំបាន​ចៅហ្វាយ​នាយ​របស់​ខ្លួន​ដោយ​ស្ថាន ៥ យ៉ាង​គឺៈ
១- ក្រោក​ឡើង​ធ្វើ​ការងារ​មុន​ចៅហ្វាយ​នាយ ។
២- ឈប់​ធ្វើ​ការងារ​ក្រោយ​ចៅហ្វាយ​នាយ ។
៣- មិន​លួច​ទ្រព្យ​របស់​ចៅហ្វាយ​នាយ យក​តែ​របស់​ដែល​ចៅហ្វាយ​នាយ​ឲ្យ ។
៤- ធ្វើ​ការងារ​របស់​ចៅហ្វាយ​នាយ ដោយ​ពិនិត្យ​ពិច័យ​ផ្ចិតផ្ចង់​អស់​ពី​ចិត្ត ឥត​មាន​គិត​កាញ់គ្នេរ ។
៥- យក​ការងារ​របស់​ចៅហ្វាយ​នាយ ទៅ​ពោល​សរសើរ​ក្នុង​ទី​នោះ ៗ ។
សមណ​ព្រាហ្មណ៍​ទុក​ជា​ទិស​ខាង​លើ កុលបុត្រ​ជា​គ្រហស្ថ​គប្បី​ប្រតិបត្តិ​ផ្គត់ផ្គង់​ដោយ​ស្ថាន ៥ យ៉ាង​គឺៈ
១- ដោយ​កាយ​កម្ម​ប្រកប​ដោយ​មេត្តា គឺ​ថា​ធ្វើ​នូវ​កិច្ច​ដោយ​កាយ មាន​ទៅ​និមន្ត​លោក​នឹង​ទទួល​យក​នូវ​តម្រង​ទឹក ទៅ​ត្រង​ទឹក​ប្រគេន​លោក​នឹង​គក់​ច្របាច់​ជាដើម ។
២- ដោយ​វចីកម្ម​ប្រកប​ដោយ​មេត្តា គឺ​ថា​ធ្វើ​នូវ​កិច្ច​ដោយ​វាចា មាន​ពោល​ពាក្យ​ដាស់តឿន​អ្នក​ឯ​ទៀត ឲ្យ​ធ្វើ​ទាន​ដល់​សមណ​ព្រាហ្មណ៍​នឹង​បន្លឺ​នូវ​សព្ទសាធុការ​ក្នុង​កាល​ដែល​ ស្ដាប់​ធម៌​ទេសនា​ចប់ នឹង​ធ្វើ​នូវ​បដិសណ្ឋារៈ​ដោយ​សំដី​រាក់ទាក់​ជាដើម ដោយ​សេចក្ដី​រាប់អាន​ដ៏​ស្មោះ​ត្រង់ ។
៣- ដោយ​មនោកម្ម​ប្រកប​ដោយ​មេត្តា គឺ​ថា​ធ្វើ​នូវ​កិច្ច​ដោយ​ចិត្ត​មាន​គិត​ថា ព្រះ​ថេរៈ​ទាំងឡាយ​ដែល​លោក​តែង​និមន្ត​មក​កាន់​ត្រកូល​របស់​យើង សូម​ឲ្យ​លោក​បាន​សេចក្ដី​សុខ​សប្បាយ​ជាដើម ដោយ​សេចក្ដី​រាប់អាន​ស្មោះ​ត្រង់​អស់​ពី​ចិត្ត ។
៤- ដោយ​ភាវៈ​ជា​អ្នក​មាន​ទ្វារ​ផ្ទះ​មិន​បិទ គឺ​ថា​ជា​អ្នក​ឧស្សាហ៍​ធ្វើ​ទាន​ដល់​សមណ​ព្រាហ្មណ៍ កាល​បើ​ឃើញ​សមណ​ព្រាហ្មណ៍​មក​ដល់​ហើយ ក៏​ឲ្យ​ទាន​ដោយ​មិន​ពោល​ត្អូញត្អែរ​ចំពោះ​របស់​ដែល​មាន​នោះ​ថា​ជា​គ្មាន​វិញ ​ឡើយ ។
៥- ដោយ​កិរិយា​ឲ្យ​នូវ​អាមិសៈ គឺ​ឲ្យ​នូវ​ខាទនីយ​ភោជនីយាហារ​ដល់​សមណ​ព្រាហ្មណ៍ ។
ចំណែក​ខាង​សមណ​ព្រាហ្មណ៍ ត្រូវ​អនុគ្រោះ​កុលបុត្រ​ដោយ​ស្ថាន ៦ យ៉ាង​គឺៈ
១- ហាម​ឃាត់​កុលបុត្រ​មិន​ឲ្យ​ធ្វើ​កម្ម​អាក្រក់ មាន​ឃាត់​មិន​ឲ្យ​សំឡាប់​សត្វ​នឹង​មិន​ឲ្យ​លួច​ទ្រព្យ​គេ​ជាដើម ។
២- ឲ្យ​កុលបុត្រ​ដំកល់​នៅ​ក្នុង​កុសល មាន​ទាន​នឹង​សីល​ជាដើម ។
៣- អនុគ្រោះ​កុលបុត្រ​ដោយ​កល្យាណ​ចិត្ត គឺ​តាំង​ចិត្ត​ផ្សាយ​មេត្តា​ធម៌​ដល់​កុលបុត្រ​ទាំងឡាយ​ថា ឲ្យ​បាន​សេចក្ដី​សុខ កុំ​បី​មាន​ទុក្ខ, សោក, រោគ, ភ័យ​អ្វី​ឡើយ ។
៤- ឲ្យ​កុលបុត្រ​បាន​ស្ដាប់​នូវ​ធម៌​ដែល​មិន​ធ្លាប់​បាន​ស្ដាប់ ។
៥- ញ៉ាំង​ធម៌​ដែល​កុលបុត្រ​ធ្លាប់​បាន​ស្ដាប់​ហើយ ឲ្យ​ផូរផង់​ល្អ គឺ​ថា​ប្រាប់​ពន្យល់​សេចក្ដី​នៃ​ធម៌​នោះ ឲ្យ​ច្បាស់លាស់​ប្រាកដ​ឡើង ត្រា​តែ​កុលបុត្រ​នោះ​លែង​មាន​សេចក្ដី​សង្ស័យ ។
៦- ប្រាប់​នូវ​សួគ៌​ដល់​កុលបុត្រ មាន​ប្រាប់​ឲ្យ​ដឹង​ដូច្នេះ​ថា បុគ្គល​ដែល​បាន​ទៅ​កើត​ក្នុង​ឋាន​សួគ៌​នោះ ព្រោះ​អំណាច​នៃ​កុសល​មាន​សីល ៥ នឹង​កុសល​កម្មបថ ១០ ជាដើម ។
កាល​បើ​បុគ្គល​ទាំង ៦ ពួក​គឺៈ មាតា​បិតា​នឹង​បុត្រធីតា គ្រូ​បា​អាចារ្យ​នឹង​សិស្សានុសិស្ស, ភរិយា​នឹង​ស្វាមី, មិត្រ​សំឡាញ់​នឹង​កុលបុត្រ, ទាស​កម្មការ​នឹង​ចៅហ្វាយ​នាយ, សមណ​ព្រាហ្មណ៍​នឹង​កុលបុត្រ បាន​ប្រព្រឹត្ត​ត្រូវ​តាម​ស្ថាន​ដែល​ខ្លួន​ត្រូវ​ប្រតិបត្តិ ត្រូវ​អនុគ្រោះ​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក​ដូច្នេះ​ហើយ បុគ្គល​ទាំង​នោះ ឈ្មោះ​ថា​បិទ​បាំង​នូវ​ភ័យ​អន្តរាយ មិន​ឲ្យ​កើត​ឡើង​បាន ជា​បុគ្គល​មាន​កេរ្តិ៍​ឈ្មោះ​ល្អ​ក្នុង​លោក​ទាំង​ពីរ គឺ​លោក​នេះ​នឹង​លោក​ខាង​មុខ រមែង​បាន​នូវ​កេរ្តិ៍​ឈ្មោះ​យស​សក្តិ ចំរើន​ដោយ​សុខភាព​អនាម័យ​ដ៏​ល្អ ។
សង្គហធម៌​ទាំង ៤ នេះ បើ​បុគ្គល​ណា​បាន​ប្រតិបត្តិ​ដោយ​ប្រពៃ​ហើយ កេរ្តិ៍​ឈ្មោះ​របស់​បុគ្គល​នោះ​នឹង​ផុលផុស​ឡើង​ក្នុង​លោក ផ្សាយ​នូវ​ក្លិន​ពិដោរ​ឈ្ងុយឈ្ងប់​គ្រប់​ទិស​ជន​ភាគ​ច្រើន​តែង​ដើរ​ត្រសង​ ស្រង់​តាម​ក្លិន​ចូល​ទៅ​ទទួល​ស្គាល់​បុគ្គល​នោះ​ជា​នាយ​ចៅហ្វាយ​ជា​មិត្រ​ សំឡាញ់ ប្រៀប​ដូច​បុប្ផាជាតិ​ដែល​មាន​ក្លិន​ក្រអូប​ឆើត ជា​ទី​កើត​តម្រេក​នៃ​ភមរជាតិ​ទាំងឡាយ មាន​កន្លង់​ដូច្នោះ​ជាដើម​ដែរ ។
ន័យ​មួយ​ទៀត ព្រះ​សម្ពុទ្ធ​ជា​ម្ចាស់​ទ្រង់​ត្រាស់​សំដែង​ថាៈ
យស្មា ច សង្គហា ឯតេ សមបេក្ខន្តិ បណ្ឌិតា
តស្មា មហត្តំ បប្បោន្តិ បាសំសា ច ភវន្តិ តេ ។
សេចក្ដី​ថា អ្នក​ប្រាជ្ញ​ទាំងឡាយ លោក​បាន​ប្រព្រឹត្ត​ធ្វើ​នូវ​សង្គហធម៌​ទាំង ៤ នេះ​ដោយ​ប្រពៃ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ​បាន​ជា​លោក​បាន​ដល់​នូវ​ភាវៈ​ជា​ធំ ព្រម​ទាំង​បាន​នូវ​សេចក្ដី​សរសើរ​អំពី​ប្រជុំ​ជន​ផង​គ្នា ។
សំដែង​មក​អំពី​សង្គហធម៌ ក៏​សន្មត​ថា​ចប់​ដោយ​សង្ខេប​តែ​ប៉ុណ្ណេះ ។
ដោយ​អានុភាព​នៃ​ធម្មទេសនា សូម​ទេវតា​ទាំង​មួយ​ម៉ឺន​លោក​ធាតុ​រក្សា​ព្រះ​ប្រិយ​មហាក្សត្រ​កម្ពុជា​ ធិបតី ព្រម​ទាំង​ព្រះ​រាជ​វង្សានុវង្ស សូម​ទ្រង់​ប្រសិទ្ធិ​ដោយ​ចតុព្វិធពរ រុងរឿង​ដោយ​សតិ​បញ្ញា បរិហារ​រចនា​កម្ពុជរដ្ឋ​ឲ្យ​ដល់​នូវ​ឧត្ដម​គតិ ដោយ​មុហុត្តកាល ។
ទាំង​សូម​ពុទ្ធបរិស័ទ​ទាំងឡាយ​គ្រប់​ជាន់ ដែល​បាន​ប្រតិបត្តិ​តាម​សាសន​វិធី ក្រោម​អធិបតេយ្យ​នៃ​ព្រះ​សម្មា​សម្ពុទ្ធ ឲ្យ​ចំរើន​ដោយ​សុខភាព អនាម័យ​ដ៏​ល្អ ដើម្បី​ជា​ពលរដ្ឋ​ប្រកប​កិច្ច​សាសនា ក្លាហាន​បាន​មគ្គាភិ​សម័យ​ទៅ​ហោង ។
free programes

Read more!

ពិធី​បុណ្យ​វិសាខបូជា នៅ​លង្កា​ទ្វីប

របស់​លោក ទ. ត. ទេវិន្ទ្រ (D. T. Devendra)
ផ្សាយ​ក្នុង​ទស្សនាវដ្ដី "ហ្វ្រង់អាស៊ី" លេខ ៨៤ ខែ​ឧសភា ឆ្នាំ ១៩៥៣
អ្នក​ស្រី​សារីយ៉ាន់ ប្រែ​មក​ជា​ខ្មែរ

បណ្ដា​បុណ្យ​ក្នុង​សាសនា​ទាំង​ប៉ុន្មាន​នៅ​លង្កា​ទុវីប បុណ្យ​វិសាខបូជា ជា​បុណ្យ​មួយ​ដ៏​មហោ-ឡារិក​លើស​បុណ្យ​ទាំង​ពួង ដោយ​ហេតុ​អ្នក​កាន់​ពុទ្ធសាសនា​ក្នុង​ប្រទេស​នោះ​មាន​ចំនួន​ច្រើន ។
បុណ្យ​វិសាខបូជា​នេះ ផ្ទុយ​អំពី​បុណ្យ​ណូឯល​នៃ​ពួក​សាសនា​គ្រិស្ត ព្រោះ​ជា​បុណ្យ​ដែល​គេ​ធ្វើ​រំលឹក​ព្រឹត្តិការណ៍​ដ៏​ប្រសើរ ៣ យ៉ាង ក្នុង​ព្រះ​ជន្ម​នៃ​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ គឺ​រំលឹក​ពេល​ដែល​ព្រះ​ពោធិសត្វ​ទ្រង់​ប្រសូត្រ, ពេល​ដែល​ទ្រង់​បាន​ត្រាស់ដឹង នឹង​ពេល​ដែល​ទ្រង់​ចូល​ព្រះ​បរិនិព្វាន ។

បុណ្យ​ដ៏​ឧឡារិក​នេះ គេ​ប្រារព្ធ​ធ្វើ​ក្នុង​ថ្ងៃ​ពេញ​បូណ៌មី​នៃ​រវាង​ខែ​ឧសភា មិថុនា​រាល់​ឆ្នាំ ហើយ​ជា​ទំនៀម​នៃ​ថេរវាទ (ទក្ខិណ​និកាយ) ក្នុង​ប្រទេស​លង្កា ដែល​ជា​ប្រទេស​កាន់​កាប់​ពុទ្ធសាសនា​មុតមាំ តាំង​ពី​យូរ​អង្វែង​ណាស់​មក​ហើយ ។ ហេតុ​នេះ ទើប​មាន​កើត​ទម្លាប់​ផ្សេង ៗ នៅ​វិជ្ជាស្ថាន​ទាំងឡាយ ខាង​ព្រះ​ពុទ្ធសាសនា ដូច​គ្នា​នឹង​ពួក​ពុទ្ធសាសនិកជន​ជាតិ​ជប៉ុន ដែល​នាំ​គ្នា​ធ្វើ​បុណ្យ​ខួប​រំលឹក​ថ្ងៃ​កំណើត នៃ​អ្នក​បង្កើត​លទ្ធិ​ពុទ្ធសាសនា​ក្នុង​ប្រទេស​ជប៉ុន ក្នុង​ខែ​មេសា​រាល់ ៗ ឆ្នាំ ។
ព្រះ​ពុទ្ធសាសនា​ដែល​ឧប្បត្ដិ​ឡើង​នៅ​ប្រទេស​ឥណ្ឌៀ បាន​ហូរ​ចូល​ទៅ​ក្នុង​លង្កា​ទ្វីប ប្រហែល ៣០០ ឆ្នាំ មុន​សាសនា​គ្រិស្ត ដោយ​សារ​ព្រះ​មហាថេរ ព្រះ​នាម មហិន្ទ ជា​ព្រះ​រាជបុត្រ​នៃ​ព្រះ​អធិរាជ ព្រះ​នាម អសោកៈ ។ ចាប់​តាំង​ពី​កាល​នោះ​មក លទ្ធិ​ពុទ្ធសាសនា គេ​ទុក​ជា​ធំ​បណ្ដាច់ ទាំង​ចេះ​តែ​មាន​កម្លាំង​ជ្រាប​ចូល​ក្នុង​ពង្សាវតារ ប្រទេស​លង្កា​នោះ ហាក់​ដូចជា​ថ្នាំ​ពិស រហូត​ទាល់​តែ​ជីវភាព​នៃ​បណ្ដា​ជន​ក្នុង​កោះ​នោះ​ទាំង​មូល គ្មាន​នៅ​ក្រោម​ឱវាទ​អ្វី​ក្រៅ​ពី​ពុទ្ធសាសនា ។
ឯ​បុណ្យ​រំលឹក​ដល់​ព្រឹត្តិការណ៍​នោះ ជា​បុណ្យ​មួយ​យ៉ាង​ឯក​គ្មាន​គូ​ប្រៀប ដែល​នាំ​ឲ្យ​ជន​បរទេស​មាន​បំណង​ចង់​ឃើញ​ជា​ទី​បំផុត ។ បុណ្យ​វិសាខបូជា​នេះ ជា​បុណ្យ​របស់​ជន​ទូទៅ​ពេញ​ទាំង​ប្រទេស ហើយ​ជា​អាការ​បង្ហាញ​ឲ្យ​ឃើញ​នូវ​និស្ស័យ​ចិត្ត​ថ្លើម​នៃ​អ្នក​លង្កា​ប្រទេស ដែល​ជឿ​ស៊ប់​ផ្ទាល់​ខ្លួន​ម្នាក់ ៗ ។ បុណ្យ​នេះ​គ្មាន​មេ​ផ្ដួចផ្ដើម​ទេ ជា​បុណ្យ​ដែល​គេ​ធ្វើ​ដោយ​សិរី ហើយ​មាន​កំឡាំង​នឹង​សំរស់​កើត​ឡើង​អំពី​ការ​ធ្វើ​របស់​ពពួក​ជន ព្រោះ​ឃើញ​តែ​សេចក្ដី​សប្បាយ​រីករាយ​ចិត្ត​ជ្រះ​ថ្លា​ដោយ​ពិធី​បុណ្យ​នេះ ។ ក្នុង​ថ្ងៃ​បុណ្យ គ្រឿង​សប្បាយ​ដោយ​ទឹក​ស្រវឹង​គេ​ហាម​ជា​ដាច់​ខាត ។ បុណ្យ​វិសាខបូជា គេ​ធ្វើ​ឡើង​ដោយ​ការ​ត្រេកអរ​ចំពោះ​កំណើត​នៃ​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ ចំពោះ​ការ​ដែល​ទ្រង់​រក​ឃើញ​នូវ​សព្វញ្ញុតញ្ញាណ នឹង​ចំពោះ​ការ​ដែល​ទ្រង់​ប្រកាស​ផ្សាយ​នូវ​ព្រះ​ធម៌​វិសេស​ទេសនា​ប្រោស​ មនុស្ស​លោក ។ ថ្ងៃ​បុណ្យ​វិសាខបូជា ជា​ពេល​មួយ​ដែល​រស្មី​ចាំង​ចេញ​អំពី​គំនិត គឺ​ជា​សេចក្ដី​សប្បាយ​ពិសិដ្ឋ មិនមែន​ជា​ការ​ផ្ដួចផ្ដើម​ឡើង​ដោយ​អាការ​ខាង​ក្រៅ​ណា​មួយ​ទេ ។
ពុទ្ធសាសនិកជន​ជា​ថេរវាទ នៅ​កោះ​លង្កា​គ្មាន​នាយក​ទេ, ក្រុម​សង្ឃ​នីមួយ​ៗ មាន​ផ្នែក​ផ្សេង​ៗ គ្នា លោក​សង្ឃ​មួយ​រូប ៗ ត្រូវ​នៅ​ក្រោម​អំណាច​មេ​ក្រុម​របស់​ខ្លួន តាម​កំណើត​នៃ​គណៈ​ដែល​ខ្លួន​បាន​មក​កាន់​ផ្នួស ។ ក្រុម​អ្នក​បួស​ដែល​ហៅ​ថា "ស្យាម​និកាយ" មាន​អ្នក​រាប់អាន​ច្រើន​ជាង​គេ ស្ថិត​នៅ​ក្រោម​បញ្ជាការ​នៃ​មេ ២ នាក់ ដែល​ជា​មេ​កុដិ​ម៉ាលវត្ត (malavatte) នឹង អស្គិរិយៈ (asgiriya) នៅ​កន្ទី, មាន​បែក​ជា​វត្ត​តូច ៗ ទៅ​ទៀត​នៅ​កោះ​ខ្លះ ដូចជា​កុត្ត (kotte) នៅ​ជិត​ក្រុង​កូឡំបូ ។ ក្រុម​អ្នក​បួស​ឈ្មោះ "អមរបុរៈ" នឹង "រាមញ្ញៈ" ក៏​ចាត់​ចូល​ក្នុង​ចំណោម​ក្រុម​អ្នក​បួស​ធំ ៗ ដែរ ។
លោក​សង្ឃ​គ្មាន​អំណាច​តាំង​ច្បាប់​សម្រាប់​ពួក​ឧបាសក​ឧបាសិកា​ទេ ព្រោះ​លោក​សង្ឃ​ក្ដី​ឧបាសក​ក្ដី​ជា​ពុទ្ធបរិស័ទ ត្រូវ​តែ​ធ្វើ​តាម​ការ​បង្ហាត់​បង្រៀន​របស់​គ្រូ ។ មេ​ក្រុម​នីមួយ ៗ កាល​អនុមតិ​តាម​កិច្ច​ជំនុំ​របស់​ខ្លួន, ដែល​បាន​កំណត់​ទុក​ជា​មុន​ហើយ ក៏​បង្គាប់​បញ្ជា​ទៅ​សមាជិក​របស់​ខ្លួន ឯ​សមាជិក​មិន​ត្រូវ​ធ្វើ​អ្វី​ហួស​ពី​នោះ​ទេ ។ ដោយ​ហេតុ​នេះ​ហើយ​បាន​ជា​នៅ​ពេល​បុណ្យ​ម្ដង ៗ គ្មាន​ច្បាប់​ថា​ត្រូវ​ធ្វើ​យ៉ាង​នេះ ឬ​ធ្វើ​យ៉ាង​នោះ​សោះ ។
បុណ្យ​វិសាខបូជា​ដូច​យើង​បាន​ពោល​មក​ខាង​លើ​នេះ ជា​ពិធី​ឯកជន ប៉ុន្តែ​ដោយ​ជន​ម្នាក់ ៗ និយម​ធ្វើ​តាម​មនោសញ្ចេតនា​នៃ​ពួក​នៃ​ក្រុម​របស់​ខ្លួន សង្គម​ទាំង​មូល​ហាក់ដូចជា​ធ្វើ​តាម​សេចក្ដី​បង្គាប់​ណា​មួយ ។ ហេតុ​នេះ បាន​ជា​វត្ត ផ្ទះ​សម្បែង នឹង​ផ្លូវ​ថ្នល់​ទាំងឡាយ មាន​របៀប​តាក់តែង ហើយ​ពិធី​បុណ្យ​ខាង​សាសនា​មាន​ដំណើរ​ហាក់​ដូចជា​មាន​បង្គាប់​អំពី​អំណាច​ ក្រៅ​ណា​មួយ ។
បុណ្យ​វិសាខបូជា​នេះ មាន​លក្ខណៈ ២ យ៉ាង គឺ ភាព​ពណ៌​ផ្សេង ៗ នឹង​សេចក្ដី​សប្បាយ​ដោយ​ជ្រះ​ថ្លា ។ លក្ខណៈ​ទាំង ២ យ៉ាង​នេះ​តែង​មាន​ជា​ដរាប ។
ព្រះ​អាទិត្យ​ក្នុង​ថ្ងៃ​វិសាខបូជា រះ​ឡើង​ដោយ​មាន​ពន្លឺ​ស្រស់​ត្រជាក់​ល្អ ហើយ​ហាក់​ដូចជា​ភ្លើង​ជាង​ថ្ងៃ​សព្វ​ដង ។ ពពួក​ជន​រវល់​វីវរ​គ្រប់ ៗ គ្នា ម្នាក់ ៗ សឹង​តែ​ខំ​តុបតែង​តាំង​លំអ​ផ្ទះ​របស់​ខ្លួន តាម​តែ​ចិត្ត​ស្រឡាញ់ ។ គេ​ច្រើន​ឃើញ​តាំង​គោម​ក្រដាស ដែល​ធ្វើ​ដោយ​ពិបាក​ហើយ​យូរ​ផង ការណ៍​នេះ​បង្ហាញ​ឲ្យ​ឃើញ​ថា ជន​ម្នាក់ ៗ គោរព​ព្រះ​ពុទ្ធ​ដល់​ថ្នាក់​ណា ។
គោម​មាន​រៀងរៅ​ផ្សេង ៗ គ្នា គោម​ខ្លះ​ធំ ៗ មាន​ជ្រុង​ច្រើន ដែល​មាន​រាង​ធ្វើ​អំពី​ដើម​បបុស ឬ​ត្រែង ហើយ​មាន​គោម​តូច ៗ ជា​ច្រើន​អម​ចង​ភ្ជាប់​នឹង​ខ្សែ​ព្យួរ ហើយ​មាន​ទាំង​រំយោល​ក្រដាស​ជា​លំអ​ផង, រំយោល​នោះ​ឮ​សូរ​ខ្សោក ៗ នៅ​ពេល​ខ្យល់​បក់ ។ គោម​ទាំង​នោះ​ហាក់​ដូចជា​ផ្ទាំង​គំនូរ​ពណ៌​ពិត ៗ ។ មាន​គោម​រយ​ឯ​ទៀត​ជា​ច្រើន មាន​រាង​ដូចជា​ធុង​មូល​ព្យួរ​នៅ​នឹង​ខ្សែ​លួស ដែល​គេ​ចង​សន្ធឹង​នឹង​បង្គោល​ដែក ។ មាន​ទង់ជាតិ​ធ្វើ​អំពី​ក្រដាស​ស្ដើង ៗ អំពី​ក្រដាស​នឹង​បដា ចង​នៅ​នឹង​ខ្សែ​លួស​នោះ​ឆ្លាស​គ្នា ដោយ​គ្មាន​របៀប​រៀបរយ​ទេ ប៉ុន្តែ​គេ​មើល​ទៅ​គ្មាន​ទាស់​ភ្នែក ។ នៅ​ទី​ផ្លូវ​មាន​ក្រង​ស្លឹក​ដូង​ចង​ជា​រង្វង់​កោង ៗ ហើយ​មាន​បង្ហូត​ទង់​ពុទ្ធសាសនា​យ៉ាង​ខ្ពស់​ជាង​គេ ទង់​នោះ​មាន​ពណ៌ ៦ ជា​ពណ៌​ដែល​ពុទ្ធបរិស័ទ​ជឿ​ថា រស្មី​ដែល​ចាំង​ចេញ​អំពី​អង្គ​នៃ​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ ។
ជួនកាល​នៅ​ទ្វារ​ចូល​អាគារ​ធំ ៗ នៅ​ទ្វារ​វត្ត​ឬ​នៅ​មុខ​ផ្ទះ​ជំនួញ គេ​មាន​ធ្វើ​តូប ១ សំរាប់​ចែក​គ្រឿង​ផឹក ។ ជួនកាល​គេ​ធ្វើ​ជា​ដំបូល​នឹង​ដើម​ស្លា ឬ​ដើម​ឫស្សី​កោង​ខ្ពស់​លយ​គ្រប​ទៅ​លើ​ផ្លូវ មាន​ចង​ផ្លែ​ដូង​ទាំង​ធ្លាយ ៗ នៅ​ចន្លោះ​ឫស្សី ។ សណ្ឋាន​ស៊ុំ​បែប​នេះ ជា​តំណាង​ក្លោង​ទ្វារ​នៅ "សានជិ" ក្នុង​ប្រទេស​ឥណ្ឌៀ ។
ផ្ទះ​លក់​ទំនិញ​តាន់តាប់​ទៅ​ដោយ​មនុស្ស ចូល​ទិញ​អីវ៉ាន់​បង្ហើយៈ ក្រដាស - អង្កាំ​កែវ - ទង់ជាតិ - គោម - មុខ​ក្រមាច់​ផ្សេង ៗ - មួក​ក្រដាស សម្រាប់​ក្មេង​ពាក់​ដើរ​លេង​សប្បាយ​ពេញ​តែ​ផ្លូវ​ថ្នល់ - ទៀន - ធូប ហើយ​នឹង​សម្ភារៈ​ជា​ច្រើន​ទៀត សំរាប់​ការ​សប្បាយ​ដល់​ពួក​ចាស់ ៗ ផង ។
នៅ​គេហដ្ឋាន​នីមួយ ៗ មាន​សុទ្ធតែ​របស់​សម្រាប់​តុបតែង​ក្នុង​បុណ្យ​វិសាខបូជា ដែល​នាំ​ឲ្យ​គេ​អត់​ងងុយ​អស់​ពេល​ជា​ច្រើន ក្នុង​ប៉ុន្មាន​ថ្ងៃ​មុន​ពេល​បុណ្យ ដើម្បី​នឹង​រៀបចំ​ឲ្យ​ល្អ ។ ដោយ​មាន​ការ​ច្រើន​ពេក គេ​ស្មាន​ថា​នឹង​មិន​បាន​រៀប​ហើយ ទាន់​ពេល​បុណ្យ​នោះ​ទេ ។ ប៉ុន្តែ​គួរ​ឲ្យ​ជ្រះ​ថ្លា​ពេក​ណាស់ នៅ​ពេល​ព្រះ​អាទិត្យ​រះ​ឡើង គេ​ឃើញ​ផ្ទះ​បោសច្រាស​ហើយ​យ៉ាង​ស្អាត ហើយ​ក្នុង​សួនច្បារ​មាន​ដោត​ដំរុយ ដើម្បី​ការ​រចនា​ខាង​ក្រៅ ។ ទោះ​ពណ៌​ស​ជា​ពណ៌​បរិសុទ្ធ​សម្រាប់​ថ្ងៃ​សីល​ក៏​ដោយ គង់​តែ​មាន​ពួក​យុវជន​មីរដេរដាស ដែល​ស្លៀក​ពាក់​ខោ​អាវ​ពណ៌​ស្រស់ ៗ (ក្រៅ​ពី​ពណ៌​ស) តាម​តែ​ចិត្ត​ស្រឡាញ់​រៀង ៗ ខ្លួន ដោយ​សេចក្ដី​សប្បាយ ។
ជួនកាល​នៅ​ថ្ងៃ​ដំបូង ជន​ខ្លះ​ឆ្លៀត​យក​ឱកាស​យ៉ាង​ខ្លី​ដើម្បី​ទៅ​វត្ត ជន​ខ្លះ​ទៀត​ប្រជុំ​គ្រួសារ​ខ្លួន​នៅ​ផ្ទះ ធ្វើ​គារវកិច្ច​ចំពោះ​ព្រះ​បដិមាករ ហើយ​នាំ​គ្នា​សូត្រ​សរណគមន៍ ៣ នឹង​ស្មាទាន​សីល ៥ ។
នៅ​វេលា​ព្រលឹម ពេល​ស្រស់​ស្រូប​រួច ពួក​ជន​ដែល​គ្មាន​រវល់​ការ​នៅ​ផ្ទះ តែង​ចូល​ទៅ​កាន់​ទី​វត្ត ។ ទី​វត្ត​ជា​កន្លែង​ប្រជុំ​អ្នក​ធម៌​អាថ៌, គេ​ឃើញ​មាន​ជន​ប្រុស​ស្រី​កុះករ, បុរស​ចាស់ ៗ នឹង​ពួក​យុវជន​ស្លៀក​ពាក់​សំពត់​អាវ​នឹង​តែ​មាន​ពណ៌​ស​សុទ្ធ ថែម​ទាំង​ពានា​ក្រមា​យ៉ាង​ធំ​មួយ ៗ ម្នាក់​ផង ពួក​ជន​ទាំង​នោះ​ហើយ​ដែល​បាន​សមាទាន​សីល ៨ តាំង​ពី​ព្រលឹម​ងងឹត ហើយ​ត្រូវ​កាន់​សីល​នោះ​ជាប់​ក្នុង​មួយ​ថ្ងៃ ឬ​ក៏​ក្នុង​រវាង ៦០ ម៉ោង ។ ក្នុង​ពេល​នោះ ត្រូវ​អត់​អាហារ​ល្ងាច មិន​ប្រើ​កៅអី​នឹង​គ្រែ​ជា​របស់​ស្រួល​កាយ មិន​ត្រូវ​សប្បាយ​ដោយ​ល្បែង​ច្រៀង​រាំ​ទេ ។ សីល ៨ នេះ​ហើយ​ដែល​គេ​តែង​សមាទាន​ក្នុង​ថ្ងៃ​ពេញ​បូណ៌មី ឬ​ថ្ងៃ​បុណ្យ​ធំ ៗ ។ ការ​សមាទាន​សីល​ក្នុង​ឱកាស​បុណ្យ​បែប​នេះ គេ​ទុក​ជា​ត្រូវ​កាលៈទេសៈ​ល្អ​ណាស់ ។
ក្នុង​វត្ត​និមួយ​ៗ​មាន​ឧបាសក​នឹង​ឧបាសិកា​នៅ​ស្នាក់​អាស្រ័យ​ច្រើន​នាក់​ ដែល​នាំ​គ្នា​តែ​សមាទាន​សីល អង្គុយ​សមាធិ ជជែក​គ្នា​តែ​អំពី​ធម៌ នឹង​ស្ដាប់​ធម៌​ទេសនា ។ ដើម្បី​នឹង​រៀបចំ​បុណ្យ​ឲ្យ​បាន​អ៊‍ឹកធឹក​ដូចជា​បុណ្យ​វិសាខបូជា​នេះ ជន​ទាំង​នោះ​នាំ​គ្នា​ថយ​ទៅ​កន្លែង​មួយ ជួនកាល​ជន​ទាំង​នោះ​នាំ​គ្នា​ធ្វើ​ដំណើរ​ដោយ​ពួក ៗ ទៅ​កាន់​ទី​ពិសិដ្ឋ​ណា​មួយ ។
ទោះ​នៅ​ក្នុង​ផ្ទះ​ក្ដី នៅ​ក្រៅ​ផ្ទះ​ក្ដី សឹង​មាន​សកម្មភាព​យ៉ាង​ខ្លាំង ។ នៅ​តាម​ផ្លូវ​ធំ ៗ ក្នុង​ទីក្រុង នៅ​ត្រង់​ផ្លូវ​ត្រឡែងកែង នៅ​ទី​ប្រជុំ​ជន​នឹង​នៅ​ទី​ផ្សារ មាន​ធ្វើ​តូប​ដាក់​ចំណី​អាហារ​នឹង​គ្រឿង​ផឹក ទុក​ចែក​ទាន​ដល់​ពួក​អ្នក​ដំណើរ ពួក​អ្នក​ដើរ​លេង នឹង​ជន​ផ្សេង ៗ ទៀត​ដោយ​ឥត​យក​ថ្លៃថ្នូរ ។ ក្នុង​ទី​នោះ គេ​តែង​ចាប់​បញ្ឈប់​រទេះ​ឡាន ឬ​រទេះ​ឯ​ទៀត បើ​ប្រសិន​ជា​មាន​អ្នក​មាន​យសសក្ដិ​ជិះ​ក្នុង​រថ​នោះ​ផង គេ​អញ្ជើញ​ឲ្យ​ចូល​ទៅ​ពិសា​ទឹក "ដូង​រាជ" ឬ​គ្រឿង​ផឹក​ផ្សេង ៗ ដែល​មិន​ត្រូវ​កាន់​ផ្ទាល់​នឹង​ដៃ ។ អ្នក​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​សង់​តូច តែង​ទិញ​ចំណី​អាហារ​ដាក់​ដើម្បី​សំដែង​សេចក្ដី​រីករាយ​មួយ​យ៉ាង​ប្រសើរ​ជាង​ គេ ក្នុង​បុណ្យ​វិសាខបូជា​រាល់​តែ​ឆ្នាំ ។ មាន​កន្លែង​ជា​ច្រើន​ទៀត​ដែល​គេ​តុបតែង​រចនា​យ៉ាង​ល្អ ៗ, នៅ​ទី​នោះ​ក្នុង​ពេល​យប់​មាន​បទភ្លេង​សាសនា​យ៉ាង​ធំ សម្រាប់​អ្នក​ត្រូវ​ការ​ស្ដាប់​បាន​តាម​ចិត្ត ។
ជា​រឿយ ៗ នៅ​លើ​វេទិកា​គ្មាន​ដំបូល ដែល​គេ​ធ្វើ​ភ្ជាប់​អំពី​កន្លែង​ល្អ ៗ នេះ មាន​លោក​សង្ឃ​ប្រកប​ដោយ​បញ្ញា ទេសនា​ប្រដៅ​ពពួក​ជន ។
មនុស្ស​ដែល​ដើរ​សស្រាញ់​ពេញ​ផ្លូវ​ថ្នល់ ពុំ​មែន​មាន​ការ​ទៅ​ឯ​ណា​ទេ គឺ​សុទ្ធ​តែ​ទៅ​ដើរ​លេង​លំហើយ​ខ្លួន លំហើយ​គំនិត​ស្មារតី ។ ជួនកាល​មាន​ពួក​ពុទ្ធសាសនិកជន​ដើរ​ជួរ​ជា​ខ្សែ​វែង តម្រង់​ទៅ​កាន់​ក្រុង​ចាស់​ដែល​បាត់បង់​អស់​ទៅ​ហើយ ៗ មាន​នៅ​សល់​តែ​ប្រាសាទ​បាក់បែក ជា​ស្នាព្រហស្ត​ស្ដេច​បុរាណ ដែល​មាន​ព្រះ​រាជ​ហ្ឫទ័យ​ជា​បុណ្យ​បាន​សាង​ទុក​ជា​អនុស្សាវរីយ៍ ។ រទេះ​គោ រថយន្ត​អូតូកា រថភ្លើង ដឹកនាំ​មនុស្ស​ណែន ៗ បរ​តម្រង់​ទៅ​កូឡំបូ ឬ​បរ​ចេញ​ពី​ទីក្រុង​ហើយ​បែក​ចេញ​ទៅ​តាម​ផ្លូវ​ផ្សេង ៗ ហាក់​ដូចជា​ទឹក​ហូរ​យ៉ាង​លឿន ។ សេចក្ដី​នឿយ​ព្រួយ​ដោយ​ការងារ បាន​ដក​ចេញ​ផុត​អំពី​ទឹក​មុខ​នៃ​ជន​ទាំងឡាយ ទុក​កន្លែង​ឲ្យ​សេចក្ដី​សប្បាយ​ចូល​ទៅ ធ្វើ​ឲ្យ​ទឹក​មុខ​ស្រស់​បប្រិម ។
លុះ​រាត្រី​ចូល​គ្រប​ដណ្ដប់​ផែនដី​វេលា​ណា ស្រុក​ទាំង​មូល​ក៏​ផ្លាស់​ភេទ​ភ្លាម គឺ​កន្លែង​ទាំង​ប៉ុន្មាន ស្រាប់​តែ​មាន​ពន្លឺ​ភ្លឺ​ទាំង​ម៉ឺន​ទាំង​សែន​គ្រប់​ពណ៌​ចាំង​ចេញ​អំពី​គៅម​ ហាក់​ដូចជា​គេ​ជប ។ នៅ​កូឡំបូ​គេ​លក់​ទំនិញ​រស់​​ណាស់, នៅ​ផ្លូវ​ត្រឡែងកែង​ធំ ៗ ដែល​ឆ្ពោះ​ទៅ "មណ្ឌល" ភ្លឺ​ចិញ្ចាច, មនុស្ស​មក​ឈរ​ផ្ដុំ​គ្នា​កកកុញ​រក​តែ​ជ្រៀត​ជើង​ពុំ​រួច ។ នៅ​ទី "មណ្ឌល" គេ​ចេះ​តុបតែង​ពន្លឺ​ភ្លើង​អគ្គិសនី​ឲ្យ​ចាំង​នៅ​លើ​ផែន​គំនូរ​ប្រវត្តិ​នៃ​ ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ ធ្វើ​ឲ្យ​អណ្ដែត ។ មណ្ឌល​នេះ​ហើយ​ដែល​ជា​ទី​ចាប់​ចិត្ត​ធំ​របស់​ជន​នានា​មក​តាំង​ពី​ស្រុក​ ឆ្ងាយ ៗ ។ រូប​ពុទ្ធ​ប្រវត្តិ​ទាំង​នេះ​មាន​ដំឡៃ​ចំពោះ​ពួក​អ្នក​កាន់​ព្រះ​ពុទ្ធសាសនា ដូច​គ្នា​នឹង​រូប​ប្រវត្តិ​គ្រិស្ត​នៃ​ពួក​បច្ឆិម​ប្រទេស ។ គំនូរ​នោះ​គ្មាន​ទាស់​ចិត្ត នៃ​ពួក​ទេសចរ​ដែល​ចូល​ចិត្ត​ចង់​ដឹង​ចង់​ឃើញ​ទេ ។
ទោះ​គេ​នៅ​កន្លែង​ណា​ក៏​ឮ​សូរ​ស្គរ​វត្ត​ដែរ គឺ​ជា​សំណូរ​សូរ​ដែល​គេ​ទូង​ថ្វាយ​ក្នុង​ពិធី​បុណ្យ ឬ​ជា​សញ្ញា​ប្រាប់​ពេល​ទេសនា ។ បន្ទាប់​មក​គេ​ឃើញ​នៅ​ក្បាល​ក្បួន​ហែ ១ មាន​អ្នក​រាំ អ្នក​ភ្លេង ត​មក​ទៀត​មាន​លោក​សង្ឃ​គ្រង​ចីពរ​ពណ៌​លឿង អង្គុយ​ធ្វើ​សក្ការៈ​បូជា​ក្រោម​ពិតាន​សំពត់​ស ។ គេ​ឮ​សូរ​ផាវ​ផ្ទុះ សូរ​កណ្ដឹង​ដែល​ក្មេង​អង្រួន​ទ្រហឹង​អឺងអាប់​លាយ​ច្របល់​នឹង​សំរែក​មនុស្ស ។ មាន​មនុស្ស​ដើរ​ជំទើត​ជើង​លើ​ឈើ​គាវ​ពាក់​អាវ​ស្រី​អឺរុប​យ៉ាង​ប្លែក ។
នៅ​ពេល​យប់ លាន់​ឮ​សុទ្ធតែ​សកម្មភាព​នៃ​មនុស្ស ។ នៅ​ឯ​លើ​ផ្ទៃ​មេឃ ព្រះ​ចន្ទ​ពេញ​បូណ៌មី​រះ​ឡើង​ពេញ​វង់​ក្រឡង់ ភ្លឺ​ត្រចះ​ត្រចង់​អស្ចារ្យ ធ្វើ​ឲ្យ​អ្នក​និយម​ធ្វើ​បុណ្យ​នេះ​មាន​ដួងចិត្ត​នឹក​ដល់​ពុំ​ភ្លេច ។
នៅ​មាន​របៀប​តាក់តែង​ប្លែក ៗ ផ្សេង​ទៀត ដែល​គួរ​ឲ្យ​ចង់​មើល​ណាស់ ។ នៅ​ក្នុង​វត្ត គ្រួសារ​ខ្លះ​នាំ​កូន​ចៅ​ចូល​ទៅ មាន​ដៃ​កាន់​ថាស​ដាក់​ផ្កា​ក្រអូប ធូប ទៀន កាបូ ជា​គ្រឿង​សក្ការ​បូជា ។ អ្នក​គោរព​សាសនា ដើរ​ប្រទក្សិណ​ព្រះ​សារីរិកធាតុ ៣ ជុំ បន្ទាប់​មក​គេ​យក​ផ្កា​ទៅ​ដាក់​បូជា​ចំពោះ​ព្រះ​បរម​ធាតុ ហើយ​នាំ​គ្នា​សូត្រ​នូវ​សេចក្ដី​ថា ៖
"ឱ​ព្រះ​សម្ពុទ្ធ​ជា​ម្ចាស់ ! ខ្ញុំ​សូម​បូជា​ផ្កា​នេះ, ដោយ​សេចក្ដី
ជ្រះ​ថ្លា​នេះ ខ្ញុំ​ម្ចាស់​សូម​ឲ្យ​បាន​សម្រេច​នូវ​បរម​សុខ ។
ផ្កា​នេះ មុខ​ជា​នឹង​ស្វិត​ស្រពោន​ទៅ យ៉ាង​ណា​មិញ
រូប​ខ្ញុំ​ម្ចាស់​មុខ​តែ​នឹង​វិនាស​ទៅ​វិញ យ៉ាង​នោះ​ដែរ ។"
លុះ​សូត្រ​សេចក្ដី​នេះ​ហើយ ក៏​លើក​ដៃ​ទាំង​គូរ​ផ្គុំ​ដាក់​ត្រង់​ថ្ងាស​ហើយ​ថយ​ទៅ​លុត​ជង្គង់​ឯ​របង​ វត្ត ឱន​ក្បាល​ទាល់​តែ​ថ្ងាស​ប៉ះ​ដី​ខ្សាច់​យ៉ាង​ស្អាត​នៅ​ទី​នោះ ទើប​សូត្រ​ធម៌​ថ្វាយ​បង្គំ បង្ហាញ​នូវ​សេចក្ដី​គោរព​ដល់​ព្រះ​សម្ពុទ្ធ ព្រះ​ធម៌​នឹង​ព្រះ​សង្ឃ ។ ក្នុង​សេចក្ដី​ដែល​សូត្រ​នោះ អ្នក​គោរព​សាសនា រំលឹក​ដល់​ព្រះ​ពុទ្ធ​បាទ​ដែល​មាន​រាង​ជា​ផ្កា​ឈូក, ដល់​កន្លែង​ស្នាម​ព្រះ​បាទ នឹង​កន្លែង​ផ្សេង ៗ ទៀត ជា​ដំណែល​ព្រះ​ពុទ្ធ​កាល​គង់​ព្រះ​ជន្ម​នៅ​ឡើយ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ឥណ្ឌៀ ។ល។
សេចក្ដី​ពោល​ច្រើន​តែ​ធ្វើ​ចំពោះ​ព្រះ​សម្មា​សម្ពុទ្ធ ដែល​ចូល​ព្រះ​និព្វាន​ទៅ​ហើយ មិនមែន​ចំពោះ​តេជានុភាព​របស់​ព្រះ​អង្គ​នោះ​ទេ ព្រោះ​គេ​យល់​ថា​ព្រះ​ពុទ្ធ​គ្រាន់​តែ​បង្ហាញ​ផ្លូវ ព្រះ​អង្គ​ទ្រង់​បរិនិព្វាន​ទៅ​ហើយ ទ្រង់​ពុំ​បាន​ស្គាល់​សេចក្ដី​សុខ​ទុក្ខ​ក្នុង​លោក​ទៀត​ទេ ។ ទស្សនវិជ្ជា​ខាង​ព្រះ​ពុទ្ធសាសនា សង្ខេប​សេចក្ដី​ថាៈ ការ​វិល​កើត​វិល​ស្លាប់​នៃ​សត្វ​លោក​ប្រៀប​ដូចជា​កង់​រទេះ​ដែល​វិល​ទៅ​តាម​ ជើង​គោ ។ ការ​កើត​ហើយ​ស្លាប់ ស្លាប់​ហើយ​កើត​វិញ ត្រូវ​តែ​មាន​ការ​ឈប់, ការ​ឈប់​នេះ​ហើយ​ដែល​ហៅ​ថា​ព្រះ​និព្វាន ជា​ស្ថាន​បរម​សុខ​ជា​ទី​បំផុត ។
បើ​ប្រសិន​ជា​មាន​ព្រះ​សង្ឃ ១ អង្គ គង់​នៅ​កន្លែង​ដែល​គេ​សូត្រ​ធម៌​នោះ គេ​និមន្ត​លោក​ឲ្យ​សីល ៥ នឹង​សូត្រ​ធម៌​​ទៀត ។ ត​មក​គេ​ចូល​ទៅ​មើល​ព្រះ​បដិមាករ​ក្នុង​ព្រះ​វិហារ ដែល​មាន​ព្រះ​ពុទ្ធ​រូប​ច្រើន​អនេក ។ មាន​រូប​ព្រះ​អគ្គ​សាវ័ក​ស្ដាំ - ឆ្វេង​របស់​ព្រះ​អង្គ​ផង គឺ​ព្រះ​សារីបុត្រ​នឹង​ព្រះ​មោគ្គល្លាន ដែល​មាន​សំបុរ​លឿង​ខ្ចី​នឹង​ខៀវ​ក្រមៅ ។ គេ​ទើប​នឹង​បង្ហាញ​ព្រះ​បរម​ធាតុ​ដ៏​ជាក់ស្ដែង​នេះ ដល់​ប្រទេស​ឥណ្ឌៀ ប្រទេស​ភូមា នឹង​ប្រទេស​កម្ពុជា ។
គំនូរ​រឿង​ដាស់តឿន​ចិត្ត​ឲ្យ​ខំ​ខាង​ការ​កុសល នៅ​លើ​ជញ្ជាំង​ធំ ៗ ខ្ពស់ ៗ បង្ហាញ​ឲ្យ​ឃើញ​សិល្បៈ ខាង​វិជ្ជាសាស្ត្រ ធម្មជាតិ នឹង​បុរាណ​វត្ថុ ដែល​មាន​លក្ខណ​ត្រង់​ស្មោះ​ក៏​ដោយ ក៏​គង់​ធ្វើ​ឲ្យ​រំភើប​ចិត្ត​មនុស្ស​ណា​ដែល​ណាយ​ជាង​គេ​បំផុត​ដែរ ។ ក្រោយ​បំផុត គេ​ចូល​ទៅ​មើល​ដើម​ពោធិព្រឹក្ស ដែល​ព្រះ​សិទ្ធត្ថគោតម​ជា​ព្រះ​រាជបុត្រ​នៃ​ស្ដេច​សាក្យៈ​បាន​យាង​ចូល​ទៅ​ ជ្រក​ក្រោម​ម្លប់​ចង្ក្រម​ភាវនា លុះត្រា​តែ​បាន​សម្រេច​គតិ​បណ្ឌិត្យ នឹង​ពោធិញ្ញាណ ទៅ​ជា​ព្រះ​ពុទ្ធ​ក្នុង​លោក ។
បើ​ប្រសិន​មាន​ថាស​ខ្លះ​មាន​ផ្កា​ពុំ​គ្រប់គ្រាន់ នោះ​ពួក​សមាគម​ខាង​សាសនា​នាំ​គ្នា​បន្ថែម​ឲ្យ​ទាល់​តែ​ពេញ ព្រោះ​ពួក​នេះ​មាន​ករណីយកិច្ច​តែ​នឹង​ជួយ​អ្នក​ដំណើរ​នៅ​ថ្ងៃ​បុណ្យ​ធំ បើ​អ្នក​ដំណើរ​នោះ​ត្រូវ​ការ ។
ក្រោយ​អំពី​គារវកិច្ច​ចំពោះ​បូជនីយស្ថាន​ទាំង​នេះ គេ​នាំ​គ្នា​ក្រោក​ឈរ​ឡើង ហើយ​ឧទ្ទិស​កុសល​ជូន​ដល់​ជីដូន​ជីតា​មាតា​បិតា​នឹង​ញាតិ​ទាំង ៧ សន្ដាន​ដែល​ចែក​ឋាន​ទៅ​កាន់​លោក​ខាង​មុខ នឹង​ឧទ្ទិស​ដល់​ខ្យល់ ទឹក ដី នឹង​អារ័ក្ស​អ្នក​តា​ដែល​នៅ​ពាស​ពេញ​ផែនដី ទោះ​មាន​រូប​ក្ដី ឥត​រូប​ក្ដី សូម​អញ្ជើញ​មក​ទាំងអស់ ដោយ​ចិត្ត​មេត្តា​ករុណា គ្មាន​ចំពោះ​រូប ។ កិច្ច​កុសល​គឺ​គុណធម៌​នេះ​កើត​ឡើង​ដោយ​ចិត្ត​សោមនស្ស​ជ្រះថ្លា ដែល​អាច​បង្រួញ​សង្ខារ​ក្នុង​ភព​ទាំង ៣ ឲ្យ​បាន​ខ្លី ។
នេះ​ជា​សេចក្ដី​ពណ៌នា​យ៉ាង​សង្ខេប អំពី​បុណ្យ​វិសាខបូជា​ដែល​ជា​បុណ្យ​ធំ​បំផុត​ក្នុង​ព្រះ​ពុទ្ធសាសនា នៅ​លង្កាទ្វីប ។
free programes

Read more!

អំពី​ដំណើរ​ទៅ​ក្នុង​ដែន​កូសាំង​ស៊ីនចំពោះ​ខែត្រ​ដែល​មាន​វត្ត​លោក​សង្ឃ​ខ្មែរ

ព្រះគ្រូសង្ឃវិជ្ជា ហ. តាត
អាចារ្យ​បង្រៀន​សំស្រ្កិត​នៅ​សាលា​បាលី​ក្រុងភ្នំពេញ

ដំណើរ​ដែល​ទៅ​ក្នុង​ដែន​កូសាំង​ស៊ីន​នេះ ជា​ដំណើរ​របស់​ម៉ាដឺមូអាហ្ស៊ែល​ស៊ុយសានការប៉ឺឡេស ចាង​ហ្វាង​ព្រះរាជ​បណ្ណាល័យ​កម្ពុជា​មាន​លោក​គ្រូ​សង្ឃ​វិជ្ជា តាត អាចារ្យ​បង្រៀន​ក្នុង​សាលាបរិយត្តិ​ជាន់​ខ្ពស់​នឹង​អ្នក​រាជការ​ក្នុង​ព្រះ​ រាជ​បណ្ណាល័យ​ម្នាក់​ឈ្មោះ ជី ជា​អ្នក​ទៅ​ជា​មួយ តាំង​ពី​ថ្ងៃ​ពុធ ១១ រោច​ខែ​បុស្ស ឆ្នាំ​ថោះន ព្វស័ក ត្រូវ​និង​ថ្ងៃ ១៨ ខែ យ៉ាំងវីយេរ ឆ្នាំ ១៩២៨ ដរាប​ដល់​ថ្ងៃ​សៅរ៍ ១២ រោច​ខែ​មាឃ ឆ្នាំ​ថោះនព្វស័ក​ត្រូវ​នឹង​ថ្ងៃ ១៨ ហ្វេវរីយេរ ឆ្នាំ ១៩២៨ ក្នុង​ពុទ្ធសករាជ ២៤៧០ ។
ខ្ញុំ (ព្រះ​គ្រូ តាត ) សូម​ថ្លែង​រៀប​រាប់​ពី​ដំណើរ​នេះ​មាន​សេចក្ដី​ដូច​ម្ដេច​ខ្លះ នោះ​មាន​រៀប​រាប់​ដូច​ខាង​ក្រោយ ៖

ដំណើរ​ចេញ​ពី​ភ្នំពេញ

ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​បាន​ចេញ​ពី​ភ្នំពេញ ទៅ​កាន់​ទី​ក្រុង​ព្រៃ​នគរ តាំង​ពី​ថ្ងៃ ៩ ខែ យ៉ាំងវីយេរ ដោយ​មាន​កិច្ច​នឹង​បុណ្យ តាំង​របស់​ក្នុង​ព្រៃ​នគរ ។ ចំណែក​ខ្លួន​ខ្ញុំ​នឹង​ឈ្មោះ ជី បាន​ចេញ​ពី​ភ្នំពេញ​ទៅ​នៅ​ថ្ងៃ ១៨ ខែ យ៉ាំងវីយេរ វេលា​ម៉ោង ៥ ព្រឹក​ដោយ​រថយន្ត​គួរិយេរ ដល់​ម៉ោង ១២កន្លះ ថ្ងៃ​ជ្រេ​ពី​ត្រង់​ដល់​ទៅ​ទី​ព្រៃនគរ បាន​ឈប់​សម្រាក​ក្នុង​វេលា​ថ្ងៃ​រសៀល​នោះ​ដរាប​ដល់​ព្រឹក​ឡើង ។

ដំណើរ​ចេញ​ពី​ព្រៃនគរ ថ្ងៃ ១៩ ខែ យ៉ាំងវីយេរ​ឆ្នាំ ១៩២៨

វេលា​ម៉ោង ១កន្លះ​ថ្ងៃ​រសៀល ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​ខ្លួន​ខ្ញុំ​និង​ឈ្មោះ ជី ព្រម​ទាំង​អ្នក​បរ​រថយន្ត​ម្នាក់​ជាតិ​យួន​និង​គូលី​ម្នាក់​របស់​ចាង​ហ្វាយ​ ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​រួម​ជា ៥ នាក់​បាន​ចេញ​ពី​ព្រៃនគរ​ចំពោះ​ខេត្ត​ត្រា​វិញ (យួន​ហៅ ត្រាយិញ ខ្មែរ ហៅ ព្រះ​ត្រពាំង) ចេញ​ទៅ​ដោយ​រថយន្ត​លេខ ៨ របស់​រាជការ​គូវែរណើម៉ងដឺឡាកូសាំងស៊ីន ដល់​ម៉ោង ៦កន្លះ​ល្លាច បាន​ទៅ​ខេត្តត្រាវិញ អស់​ចម្ងាយ​ផ្លូវ​ចំនួន ១៩៣ គីឡូម៉ែត្រ ។ ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​ទៅ​ឈប់​សំណាក់​នៅ​ទី​ផ្ទះ​លោក ឡាត់បីនិស្ត្រាទ័រ ឯ​ខ្លួន​ខ្ញុំ​និង​ឈ្មោះ ជី ទៅ​ឈប់​សំណាក់​នៅ​វត្តកំពង់ធំ​ជា​ខាង​ជើង​ជិត​នឹង​ផ្ទះ​លោក ឡាត់មីនិស្ត្រាទ័រ នោះ​ដែរ ។ វត្តកំពង់ធំ នោះ​យួន​តែង​ហៅ​ថា ជួអុងមាឃ ជា​វត្ត​ស្អាត​បាត​ល្អ​ណាស់​មាន​របៀប​កុដិ​និង​វិហារ​រៀប​រយ​ល្អ ទី​ដី​ក្នុង​វត្ត​នោះ​ស្អាត​បាត​ឥត​មាន​ស្មៅ​ដុះ​ឡើយ ។ លោក​ចៅ​អធិការ​វត្ត​នេះ​នាម លី មាន​ងារ​ជា​ព្រះ​សិរីវិសុទ្ធវង្សា លោក​មាន​ព្រះហឫទ៍យ​ល្អ បាន​រៀប​ទី​កន្លែង​ឲ្យ អស់​យើង​ដែល​ជា​អ្នក​ដំណើរ បាន​សំណាក់​អាស្រ័យ​ដោយ​ស្រួល ព្រម​ទាំង​ភោជនាហារ លោក​ក៏​បាន​ចាត់​ចែង​ឲ្យ​ដរាប​ដល់​ហើយ​កិច្ច ដែល​នៅ​សំណាក់​ក្នុង​វត្ត​លោក មិន​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​លោក​យក​ព្រះ​ហឫទ័យ​ទុក​ដាក់​ជួយ​ជូន​ដំណើរ​ទៅ​កាន់​វត្ត​ ទៀត​ៗ ផង យើង​ខ្ញុំ​មាន​អំណរ​គុណ​លោក​មិន​ភ្លេច​ឡើយ ។

ដំណើរ​ក្នុង​ខេត្តត្រាវិញ ថ្ងៃ ២០ ខែ យ៉ាំងវីយេរ ឆ្នាំ ១៩១៨

វេលា​ម៉ោង ៧ ព្រឹក ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ បាន​អញ្ជើញ​ចូល​ទៅ​ក្នុង​កំពង់ធំ ជា​វត្ត​ដែល​យើង​សំណាក់ លោក ឡាត់មីនិស្រ្តាទ័រ និង​អ្នក​ប្រែ​ភាសា​ជាតិ​យួន ១ នាក់​ជូន​ទៅ​ផង បាន​ជួប​ជុំ​នៅ​លើ​ទី​សាលា​ជា​មួយ​នឹង​ព្រះ​សង្ឃ​ក្នុង​វត្ត​នោះ ព្រម​ទាំង​ឧបាសក​ ឧបាសិកា ទាំង​ឡាយ​ហើយ​ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជា​បណ្ណាល័យ បាន​សួរ​ពី​ចំនួន​ភិក្ខុ​សាមណេរ-ក្មេង និង​ចំនួន​គម្ពីរ​ហើយ​សួរ​ថា កោក​ចង់​បង្កើត​សាលា​រៀន​ទេ ? ចង់​ឲ្យ​មាន​គ្រូ​បង្រៀន​ទេ ? លោក​គ្រូសរិវិសុទ្ធិវង្ស ឆ្លើយ​ថា​ចង់​បាន​ណាស់ ប៉ុន្តែ​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ កំពុង​រវល់​និង​កិច្ច​ធ្វើ​បង្ហើយ​វិហារ​ឲ្យ​ហើយ​ស្រេច ។ រួច​ចុះ​ពី​សាលា​ដើរ​មើល​របៀប​រៀប​រយ​ក្នុង​វត្ត ហើយ​សរសើរ​ថា​ស្អាត លោក​ចេះ​រៀប​ចំ​ល្អ រួច​ឡើង​ទៅ​មើល​គម្ពីរ​ក្នុង​កុដិ​លោក ។
ដល់​ម៉ោង ៨ ព្រឹក ចេញ​ទៅ​វត្តកញ្ចោង (យួន​ហៅ វត្តទីវកឹង) ដោយ​រថយន្ត​ដែល​ទៅ​នេះ គឺ​ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ, ខ្លួន​ខ្ញុំ​ឈ្មោះ ជី និង​សេក្រេទែរ (ថីយួន) ដែល​លោក ឡាត់មីនិស្រ្តាទ័រ ចាត់​ឲ្យ​ជា​អ្នក​ជូន​ដំណើរ ១ នាក់​ទៀត រួម​ជា ៤ នាក់​ចេញ​ទៅ​ជា​មួយ​គ្នា​កាល​ដែល​ទៅ​ដល់​វត្តកញ្ចោង ក៏​បាន​ឡើង​ទៅ​លើ​កុដិ​លោក​ចៅ​អធិការ​នាម សរ លោក​ចៅ​អធិការ​នេះ លោក​ធ្វើ​ជា​ឧបជ្ឈាយ៍​ចាស់​ជរា​ណាស់​ហើយ ។ ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ បាន​សួរ​ដូច​របៀប​សួរ​ឯ​វត្តកំពង់ធំ ហើយ​សួរ​ពី​សាលា​បង្រៀន និង​គ្រូ​បង្រៀន លោក​ឆ្លើយ​ថា​មិន​ត្រូវ​ការ​ចង់​បាន​ទេ សូម​ឲ្យ​នៅ​តាម​ទំនៀម​ពី​ដើម លោក​គ្រូ​វត្ត​នេះ លោក​ប្រកាន់​ទំនៀម​របស់​លោក​ខ្ជាប់​ខ្ជួន​ណាស់ ទោះ​បី​រៀប​ចំ​ដូច​ម្ដេច​នឹង​ឲ្យ​ចម្រើន លោក​ក៏​ពុំ​ព្រម​ទទួល ។ ក្នុង​វត្ត​នេះ​មាន​លោក​ចេះ​បាលី ១ អង្គ​ឈ្មោះ​អាចារ្យ រាជ កាល​រៀន​សូត្រ​នៅ​ក្រុង​ភ្នំពេញ ។ ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​សួរ​រួច​ហើយ ក៏​ប្រគេន​សៀវភៅ​និង​រូប​ផ្ដិត​ពុម្ព ដល់​លោក​អធិការ​វត្ត​រួច​ត្រឡប់​ពី​លើ​កុដិ​ទៅ​មើល​វិហារ វិហារ​នេះ​គ្រាន់​បើ​ដែរ​បន្ទាប់​បន្សំ​គ្នា​នឹង​វិហារ​វត្តកំពង់ធំ លុះ​មើល​រួច​ហើយ​ក៏​ត្រឡប់​មក​វត្ត​កំពង់ដូង ឬ​ផ្នោរដូង (យួន​ហៅ​ជួហឺវទឺ) កាល​ដែល​មក​ដល់​វត្ត​នេះ​ឃើញ​មាន​របៀប​រៀប​ទទួល​ទង់​ជ័យ និង​លេង​ភ្លេង​សៀម ១ វង់ ព្រម​ទាំង​មាន​តុកៅអី​ផង ។ លោក​ចៅអធិការ​វត្ត​នេះ​នាម ហឿង មាន​ទី​ឧបជ្ឈាយ៍​ដែរ ក្នុង​ពេល​ដែល​ចូល​ទៅ​អង្គុយ​ជុំ​គ្នា​ក្នុង​ទី​ដែល​រៀប​ទទួល​នោះ ខ្ញុំ​ចំណាំ​បាន​លោក​អាចារ្យ ១ អង្គ​ឈ្មោះ លឿក លោក​អាចារ្យ​នេះ​កាល​រៀប​បាលី​នៅ​ៗ ភ្នំពេញ​បាន​ធ្វើ​សមុហ​លោក​គ្រូ​សិរិសម្មតិវង្ស នេត្រ ក្នុង​វត្ត​ឧណ្ណាលោម ក្រុង​ភ្នំពេញ ។ ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​បាន​សួរ​ពី​ចំនួន​ភិក្ខុ​សាមណេរ ជា​ដើម​ដូច​ក្នុង​វត្តកញ្ជោង លោក​គ្រូ​វត្ត​នេះ​ក៏​ឆ្លើយ​ដូច​គ្នា​នឹង​ឧបជ្ឈាយ៍​វត្តកញ្ជោង​ដែរ ថា​មិន​ត្រូវ​កាច់​ចង់​ឲ្យ​មាន​សាលា​រៀន ឲ្យ​មាន​គ្រូ​បង្រៀន​ទេ ព្រោះ​វត្ត​នេះ​ឧបាសក​ជើង​វត្ត​តិច​តួច​ស្ដួច​ស្ដើង​ណាស់ ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​សួរ​ទៅ​លោក​សមុហ លឿក ថា ត្រូវ​ការ​ចង់​ចូល​រៀន​ទៀត​ឯ​សាលា​បាលី​ទេ ? លោក​សមុហ លឿក ឆ្លើយ​ថា​មិន​ត្រូវ​ការ​ទេ បើ​ប្រសិន​ជា​ត្រូវ​ការ​ចង់​រៀន​ក្នុង​សាលា​បាលី​នោះ កាល​នៅ​ឯ​ភ្នំពេញ​ស្រាប់​នោះ ចូល​រៀន​និង​គេ​ទៅ​ហើយ ។ លុះ​សួរ​រួច​ហើយ​បាន​ប្រគេន​សៀវ​ភៅ​និង​រូប​ផ្ដិត​ពុម្ព​ដល់​លោក​ចៅ​អធិការ​ វត្ត រួច​ចូល​ទៅ​មើល​វិហារ ហើយ​ត្រឡប់​មក​ទី​កន្លែង​ដែល​សំណាក់​វិញ
ដល់​ម៉ោង ១ ឯ​រសៀល​ចេញ​ទៅ​ម្ដង​ទៀត ទៅ​ម្ដង​នេះ លោក​គ្រូ សិរិវិសុទ្ធិវង្ស វត្តកំពងធំ​ក៏​ជូន​ទៅ​ដែរ​រួម​ជា ៥ នាក់​ទៅ​នោះ​ដរាប​ដល់​ផុត​ខែត្រ​ត្រាវិញ ដោយ​ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ កាល​ដែល​ចេញ​ពី​ព្រៃនគរ​ទៅ ខែត្រាវិញ នៅ ២៨ គីឡូម៉ែត្រ​ទៀត​ដល់​ទៅ​ត្រាវិញ ក៏​ឃើញ​វត្ត ១ ដាច់​តែ​ឯង ហើយ​ចំណាំ​ថា​នឹង​ចូល​មក​មើល​វត្ត​នេះ លុះ​ដល់​វេល​ដែល​ចេញ​មក​មើល​វត្ត ត្រូវ​តាម​ផ្លូវ​ដែល​ទៅ​នោះ​ក៏​បង្ហួស​មក​ចូល​វត្ត​នោះ​ឯង ឈ្មោះ​ថា​វត្តកំពង់រលេម នៅ​ក្នុង​ខែត្រ​វិញឡុង យួន​ហៅ​ថា យិញឡឹង ខ្មែរ​ហៅ ឡុង ហោ ក្នុង​ខែត្រ​វិញឡុង​នេះ​មាន​តែ​វត្ត ១ ប៉ុណ្ណោះ វត្ត​នេះ​ជា​វត្ត​តូច​ស្ដួច​ស្ដើង ព្រោះ​ជាតិ​ខ្មែរ​ជា​ចំណុះ​ជើង​វត្ត មាន​តិច មាន​ច្រើន​តែ​ពួក​យួន ។ ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​បាន​សួរ​ដូច​វត្ត​ឯ​ទៀត ហើយ​បាន​ប្រគេន​សៀវភៅ​បរាភវសូត្រ ១ សៀវភៅ​ដែល​សរសើរ​គុណ​លោក​គ្រូ​ព្រះ មហាមិលធម្ម ១ និង​រូប​ផ្ដិត​ពុម្ព ៤ សន្លឹក រួច​ត្រឡប់​មក​វិញ​ចូល​មក​ក្នុង​ខែត្រ​ត្រាវិញ ឈៀង​ចូល​ទៅ​វត្តពីសី វត្ត​នេះ​យួន​ហៅ​ថា​វត្តបាស៊ី ក្នុង​ឃុំភឿងថាន់ កាល​ទៅ​ដល់​បាន​ឃើញ លោក​សង្ឃ​និង​ឧបាសក ឧបាសិកា ជា​ច្រើន​ចេញ​មក​ទទួល​ដល់​ទ្វារ​របង​វត្ត ព្រម​ទាំង​លេង​ភ្លេងសៀម និង​អុជផាវ​ទទួល ហើយ​បាន​ឃើញ​លោក​សង្ឃ​សុទ្ធ​តែ​ស្លៀក​ពាក់​សង្ប់​ចីពរ​បរិមណ្ឌល​ល្អ ខ្ញុំ​ក៏​នឹក​ថា​វត្ត​នេះ​ប្រហែល​ជា​មាន​ការ​រៀន​សូត្រ​ច្រើន លុះ​ក្រឡេក​មើល​ទៅ​ឃើញ​លោក​គ្រូ​អរិយធម្ម ពុំ​ទី​រាជាគណៈ នៅ​វត្តឧណ្ណាលោម​ក្រុង​ភ្នំពេញ មក​ក្នុង​ពួក​លោក​សង្ឃ​ទាំង​នោះ​ដែរ លុះ​សួរ​ទៅ​លោក​អរិយធម្ម​ៗ ប្រាប់​ថា​វត្ត​នេះ​ជា​វត្ត​លោក​ធ្លាប់​នៅ​ពី​ដើម សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ​មាន​លោក ១ អង្គ​ឈ្មោះ ធន់ ជា​ប្អូន​លោក​ធ្វើ​អាចារ្យ​បង្រៀន​នៅ​វត្ត​នេះ ។ ហើយ​យើង​បាន​ចូល​ទៅ​អង្គុយ​ជួប​ជុំ​ក្នុង​ទី​សាលា ទើប​ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ បាន​សួរ​ដូច​វត្ត​ឯ​ទៀត នោះ​លោក​ចៅអធិការ​នាម ខ្មៅ និង​លោក​អាចារ្យ ធន់ អាចារ្យ ចន្ទ ទាំង ២ ឆ្លើយ​ថា​ក្នុង​វត្ត​សព្វ​ថ្ងៃ​មាន​បង្រៀន​អក្សរ​ខ្មែរ អក្សរ​សៀម​និង​បង្រៀន​ធម៌​វិន័យ​តែ​ត្រូវ​ការ​ចង់​សុំ​ឲ្យ​មាន​គ្រូ​បង្រៀន ១ ទៀត​មក​ពី​ភ្នំពេញ ជា​គ្រូ​លោក​សង្ឃ ដើម្បី​និង​បង្រៀន​អក្សរ​ខ្មែរ អក្សរ​បារាំង និង​បាលី​ខ្លះ​ផង​ថែម​ទៀត វត្ត​នេះ​ឃើញ​ថា​មាន​ការ​ចង់​ឲ្យ​មាន​ការ​បង្ហាត់ បង្រៀន​ច្រើន​ដោយ​សេចក្ដី​ស្រឡាញ់​ចូល​ចិត្ត​ខាង​ការ​ចេះ​ដឹង​ច្រើន ព្រោះ​គេ​បាន​សង់​សាលា ១ ដោយ​ឥដ្ឋ ហើយ​បាន​បង្រៀន​ធម៌​វិន័យ​ក្នុង​សាលា​នេះ មក​ជា​យូរ​ឆ្នាំ​ហើយ​ដល់​មក​ក្នុង​សម័យ​នេះ ក៏​នៅ​តែ​ត្រូវ​ការ​សុំ​បន្ថែម​ឲ្យ​មាន​គ្រូ​មក​បង្រៀន​ថែម​ទៀត ហើយ​មាន​និយាយ​ថា សូម​ប្រគល់​វត្ត​ទាំង​មូល​ឲ្យ សូម​ឲ្យ​ជួយ​រៀប​ចំ​យ៉ាង​ណា ដែល​នាំ​ឲ្យ​មាន​សេចក្ដី​ចម្រើន​ខាង​ផ្លូវ​ពុទ្ធ-សាសនា នោះ​យើង​ទាំង​អស់​គ្នា​ចេះ​តែ​ប្រតិបត្តិ​ធ្វើ​តាម ហើយ​សម្ដែង​សេចក្ដី​រាប់​អាន​ដូច​ជា​ធ្លាប់​បាន​ស្គាល់ ធ្លាប់​បាន​ជា​មិត្ត​នឹង​គ្នា​មក​យូរ​ហើយ ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ ក៏​ពេញ​ចិត្ត​ជា​ច្រើន​នឹង​វត្ត​នេះ ហើយ​បាន​ប្រគេន​សៀវភៅ​នឹង​រូប​ផ្ដិត​ពុម្ព ហើយ​ចូល​ទៅ​មើល​វិហារ ។ រួច​ក៏​ចេញ​ពី​វត្តពីសី​នោះ ចំពោះ​ទៅ​វត្តសំរោង ក្នុង​ឃុំធៀកវ៉ាត ខ័ណ្ឌត្រាភូ ។ កាល​ដែល​ទៅ​ដល់​វត្តសំរោង បាន​ឃើញ​លោក​ចៅអធិការ​វត្ត​នេះ នាម គង់ និង​ឧបាសក​ជើង​វត្ត​រៀប​ចំ​ធ្វើ​បដិសណ្ឋារៈ​ទទួល​ដោយ​ការ​គួរ​សម​ក្នុង​ទី​ សាលា​វត្ត ហើយ​បាន​ចូល​ទៅ​ជួប​ជុំ​ក្នុង​ទី​សាលា​នោះ ហើយ​បាន​សួរ​ដូច​វត្ត​ឯ​ទៀត ។ ក្នុង​ទី​ដែល​ជួប​ជុំ​នោះ​មាន​លោក​គ្រូ​ឧបជ្ឈាយ៍​នៅ​វត្ត អង្គ និង​លោក​អធិការ​វត្ត​ឯ​ទៀត​ខ្លះ​ក៏​និមន្ត​មក​ជួប​ជុំ​ក្នុង​ទី​នោះ​ដែរ បាន​ឆ្លើយ​ថា​ត្រូវ​ការ​ចង់​ឲ្យ​មាន​សាលា​រៀន​និង​គ្រូ​បង្រៀន​ក្នុង​ វត្តសំរោង​នេះ លុះ​រួច​ការ​ប្រជុំ​នេះ​ហើយ ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ បាន​ប្រគេន​សៀវភៅ​និង​រូប​ផ្ដិត​ពុម្ព​ដល់​លោក​ថោអធិការ​គ្រប់​វត្ត រួច​ហើយ​លោក​គ្រូ​ឧបជ្ឈាយ៍​វត្ត​អង្គ លោក​បាន​អញ្ជើញ​ឲ្យ​ចូល​ទៅ​វត្ត​លោក​ផង តែ​មិន​បាន​ទៅ​ព្រោះ​ពេល​តិច ក្រែង​មិន​អាច​នឹង​ចូល​ទៅ​វត្ត​ឯ​ទៀត​ៗ ដែល​​មាន​ក្នុង​ប្រូក្រាម​កំណត់​ឲ្យ​ចូល​មើល​ថ្ងៃ​នោះ គួរ​អាណិត​ដល់​លោក​គ្រូ​វត្តអង្គពេក ព្រោះ​លោក​ចាស់​ជរា​ណាស់​ហើយ​ៗ លោក​មាន​សេចក្ដី​រាប់​អាន​ច្រើន បាន​អញ្ជើញ​ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​ក្នុង​វេលា​នោះ​ម្ដង ដល់​ថ្ងៃ​ស្អែក​ឡើង​បាន​អញ្ជើញ​ម្ដង​ទៀត​ឯ​កំពង់ធំ ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​ក៏​នឹក​ស្ដាយ​ពេក ដោយ​ពេល​តិច​មិន​អាច​នឹង​ឆ្លៀត​ពេល​ចូល​ទៅ​បាន​ឡើយ តែ​នឹក​បំណង​ថា ជាន់​ក្រោយ​និង​ចូល​ទៅ​វត្តអង្គ​ឲ្យ​បាន លុះ​ត្រឡប់​ពី​វត្តសំរោង​បាន​ចូល​ទៅ​វត្តឃឿន ក្នុង​ឃុំតាំងមី ខ័ណ្ឌត្រាញីវ កាល​ចូល​ទៅ​ដល់​ទី​វត្ត ឃើញ​ស្ងាត់​ឈឹង ហើយ​បាន​ឡើង​ទៅ​លើ​កុដិ​លោក​អធិការ​នាម សេង ឃើញ​លោក​សង្ឃ ៤-៥ អង្គ ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​មិន​ឃើញ​មាន​អ្វី​នឹង​អ្គុយ ក៏​ចេញ​មក​អង្គុយ​លើ​ក្បាល​ជណ្ដើរ​ខាង​ក្រៅ ចំណែក​លោក​សង្ឃ​មាន​លោក​អធិការ​ជា​ដើម ឈរ​ពី​ខាង​ក្នុង​កុដិ ទើប​ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​បាន​សួរ​ដូច​វត្ត​ឯ​ទៀត ហើយ​ប្រគេន​សៀវភៅ​និង​រូប​ផ្ដិត​ពុម្ព​ខ្លះ រួច​ត្រឡប់​មក​ពី​វត្ត​ឃឿន​នោះ​មក​វិញ ចូល​វត្ត​កំពង់​ជ្រៃ ឃុំ​មីភឿង ខ័ណ្ឌ​តាញីវធឿង កាល​ចូល​ទៅ​ដល់​មាន​គេ​ប្រាប់​ថា ក្នុង​វត្ត​នេះ មាន​លោក​ពី​ពួក​ដូច​ជា​អធិការ​ពីរ ១ ពួក​ខាង​ជើង ១ ពួក​ខាង​ត្បូង​ទាំង​ពី​ពួក​នេះ​បាន​ជា​មិន​ចុះ​សាមគ្គី​នឹង​គ្នា ព្រោះ​ពួក​ខាង​ជើង​ជា​សិស្ស​នៃ​ឧបជ្ឈាយ៍​វត្តថ្មទល់ ពួក​ខាង​ត្បូង​ជា​សិស្ស​នៃ​ឧបជ្ឈាយ៍​វត្ត​ឯ​ទៀត គឺ​សុទ្ធ​តែ​មាន​ទី​ពឹង​ទី​ពំនាក់​រាល់​ៗ ខ្លួន ហេតុ​នេះ​ជា​ដើម​ហើយ ដែល​បណ្ដាល​នាំ​ឲ្យ​លោក​ក្នុង​វត្ត​នេះ​បែក​គ្នា​ជា​ពីរ​ពួក ។ កាល​ឌែល​យើង​បាន​ចូល​ទៅ​ដល់​ឃើញ​លោក​ពួក​ខាង​ជើង​ចុះ​មក​ទទួល ឯ​លោក​ពួក​ខាង​ត្បូង​មិន​ចុះ​មក​រួប​រួម​ជា​មួយ​គ្នា​ទេ ​ប៉ុន្តែ​ចាង​វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ មាន​អធ្យាស្រ័យ ចង់​ឲ្យ​លោក​ទាំង​ពីរ​ពួក​និមន្ត​រួប​រួម​ជា​មួយ​គ្នា ទើប​ឲ្យ​គេ​និមន្ត​លោក​ពួក​ខាង​ត្បូង​មក​ជួប​ជុំ​ជា​មួយ​គ្នា​នឹង​កុដិ​លោក​ ពួក​ខាង​ជើង ហើយ​បាន​សួរ​ដូច​វត្ត​ឯ​ទៀត រួច​បាន​ប្រគេន​សៀវភៅ​និង​រូប​ផ្ដិត​ពុម្ព រួច​ចេញ​ពី​វត្ត​កំពង់ជ្រៃ ចូល​ទៅ​វត្ត​ថ្មទល់ ក្នុង​ឃុំ​ភឿងថាច់ ខ័ណ្ឌ​តាញីវធឿង ។ កាល​ចូល​ទៅ​វត្ត​ថ្ម​ទល់​នេះ ឃើញ​ស្ងាត់​ឈឹង ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ ក៏​មិន​ចុះ​ពី​រថយន្ត ព្រោះ​សួរ​ទៅ​ដឹង​ថា លោក​អធិការ​នាម អិន ដែល​ជា​ឧបជ្ឈាយ៍​វត្ត​នេះ និមន្ត​ចេញ​ទៅ​ឯ​ណា​បាត់​ទៅ​ហើយ គ្រាន់​តែ​សួរ​លោក​គ្រូ​សូត្រ​ពី​ចំនួន​ភិក្ខុ-សាមណេរ​និង​ក្មេង ហើយ​ផ្ញើរ​បផ្ដិត​ពុម្ព​ទុក​ឲ្យ​ប្រគេន​លោក​អធិការ រួច​ត្រឡប់​មក​វិញ ដល់​មក​កន្លែង​សំណាក់​ដើម​នៅ​វេលា​ម៉ោង ៦ ល្ងាច ។

ថ្ងៃ ២១ ខែ​យ៉ាំងវីយេ ឆ្នាំ ១៩២៨ វេលា​ម៉ោង ៧ ព្រឹក ចេញ​ទៅ​ម្ដង​ទៀត ចំពោះ​ទៅ​វត្តថ្កូវ​យួន​ហៅ ត្រាគូ ក្នុង​ឃុំថិញឈៀង ខ័ណ្ឌង៉ាយធឿង កាល​ទៅ​ដល់​វត្ត​នេះ​បាន​ឃើញ​លោក​ចៅអធិការ​នាម ប៉ែន ព្រម​ទាំង​ឧបាសក​ទាយក​រៀប​ចំ​ធ្វើ​បដិសណ្ឋារ ទទួល​ដោយ​ការ​គួរ​សម​ក្នុង​ទី​សាលា ១ មាន​រៀន​តុកៅអី​ព្រម​ទាំង​មាន​កំរ៉ាល​ពី​លើ​តុ ហើយ​រៀប​តាក់​តែង​ជា​ចម្លែក គឺ​យក​ដប​គូលែន​រៀប​បន្តុប​លើ​គ្នា ជា​ជួរ​ជា​សង្កាត់​ដូច​គេ​រៀប​លក់ ព្រម​ទាំង​ដបលីមូណាត់ នឹង​សារូ​ជា​ច្រើន លុះ​ជួប​ជុំ​គ្នា​ក្នុង​ទី​សាលា​នោះ​ហើយ ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​បាន​សួរ​ដូច​វត្ត​ឯ​ទៀត រួច​បាន​ប្រគេន​សៀវភៅ​នឹង​រូប​ផ្ដិត​ពុម្ព​ហើយ​ឡើង​ទៅ​មើល​វិហារ រួច​ត្រឡប់​ពី​វត្ត​ថ្កូវ​បត់​ទៅ​វត្ត​ចេតិយ​ក្នុង​ឃុំ​ងឹវសើង ខ័ណ្ឌង៉ាយវ៉ាធឿង កាល​ទៅ​ដល់​បាន​ឃើញ​លោក​អធិការ​នាម កែវ ព្រម​ទាំង​បណ្ដារាស្រ្ត​ជើង​វត្ត​នេះ​បាន​ធ្វើ​បដិសណ្ឋារ ជា​ការ​ស្រួល​បួល​ណាស់​ដែរ នៅ​ក្នុង​ទី​សាលា​មាន​ជួប​ជុំ​លោក​សង្ឃ​និង​ឧបាសក​ជា​ច្រើន​រូប ហើយ​ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​បាន​សួរ​ដូច​វត្ត​ឯ​ទៀត ហើយ​បាន​ប្រគេន​សៀវភៅ និង​រូប​ផ្ដិត​ពុម្ព រួច​ឡើង​ទៅ​មើល​វិហារ ហើយ​ត្រឡប់​មក​វិញ​បត់​តាម​ផ្លូវ ១ ផ្សេង​តម្រង់​ត្រង់​ទៅ​វត្ត​កាសិត ក្នុង​ឃុំ​ហ្វោយឡុង ខ័ណ្ឌង៉ាយវ៉ាទ្រុង លោក​អធិការ​នេះ​នាម​ទៀង ។ កាល​ទៅ​ដល់​វត្ត​នេះ​វេលា​ម៉ោង ១១ ព្រឹក កាល​មុន​នឹង​ទៅ​ដល់​វត្ត​នេះ​គឺ​ទើប​នឹង​ដល់​ទៅ​ផ្លូវ​បត់ ឃើញ​មនុស្ស​ម្នាក់​ជា​បំរើ​លោក​ចៅហ្វាយ​ខ័ណ្ឌ គើវ មាន​ងារ​កិត្តិយស​ជា​ចៅហ្វាយ​ស្រុក ជា​ធំ​ក្នុង​ខណ្ឌ​នេះ បាន​នាំ​យក​កាត​នាម (កាតវិស៊ិត) របស់​លោក​ចៅហ្វាយ​ខណ្ឌ គើវ ១ សន្លឹក​មក​ចាំ​នៅ​ដើម​ផ្លូវ សេចក្ដី​សរសេរ​ថែម​ក្នុង​កាត​នោះ​ថា សូម​អញ្ជើញ ម៉ាដឺមូអាហ្ស៊ែល សូម​និមន្ត​ព្រះ​តេជ​ព្រះ​គុណ​ចូល​ទៅ​វត្តកាសិត​ក្នុង​ខណ្ឌ​ខ្ញុំ​ព្រះ​ ករុណា​ជា​មុន ហើយ​សឹម​អញ្ជើញ​សឹម​និមន្ត​ទៅ​វត្ត​ឯ​ទៀត​ៗ ជា​ក្រោយ តែ​ការ​ដែល​ទៅ​នេះ​ក៏​ពុំ​បាន​សម្រេច​តាម​សេចក្ដី​និមន្ត​​ឡើយ ព្រោះ​អ្នក​នាំ​សំបុត្រ​នោះ​យូរ​បន្តិច ដំណើរ​ដែល​អស់​យើង​ទៅ​នោះ ដោយ​រថយន្ត​រហាស់​ហួស​ទៅ​វត្ត​ឯ​ទៀត​ៗ មុន​លុះ​ដល់​ត្រឡប់​មក​វិញ​ទើប​ឃើញ​សំបុត្រ ហើយ​ឲ្យ​អ្នក​នាំ​សំបុត្រ​ឡើង​រថយន្ត​ជា​មួយ​គ្នា​ទៅ នៅ​ចំនួន​តែ​ជាង ១០០ ម៉ែត្រ​ទៀត​នឹង​ដល់​ទៅ​វត្ត​កាសិត ក៏​ដល់​ទៅ​ផ្ទះ​លោក​ចៅហ្វាយ ខណ្ឌ គើវ ៗ ក៏​ចេញ​មក​ទទួល ហើយ​សូម​អញ្ជើញ​ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ នឹង​សូម​និមន្ត​ខ្ញុំ​ឲ្យ​ចូល​ទៅ​ក្នុង​ផ្ទះ​ជា​មុន ហើយ​សឹម​ឲ្យ​ហួស​ទៅ​វត្ត តែ​ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ ឃើញ​ថា​ពេល​ជិត​ថ្ងៃ​ត្រង់​ហើយ ចង់​ឲ្យ​ខ្លួន​ខំ​ទៅ​ទទួល​ចង្ហាន់​ឯ​វត្ត ដល់​រួច​ការ​ហើយ​សឹម​ត្រឡប់​មក​វិញ​នឹង​ចូល​ផ្ទះ​លោក​ចៅ​ហ្វាយ​ខណ្ឌ គើវ ជា​ក្រោយ ទើប​បង្ហួស​ទៅ​ឯ​វត្តកាសិត កាល​ដែល​ទៅ​ដល់​នោះ​បាន​ឃើញ​លោក​សង្ឃ​នឹង​ឧបាសក​ជា​ច្រើន​នៅ​ចាំ​ទទួល អញ្ជើញ​ឲ្យ​ឡើង​ទៅ​លើ​សាលា​ដែល​ជា​ទី​រៀប​ចំ​ទទួល​ហើយ​ក៏​ធ្វើ​បដិសណ្ឋារៈ​ ប្រាស្រ័យ​ដោយ​រាក់​ទាក់ ហើយ​ក៏​រំសាយ​ទៅ​វិញ​ដោយ​ដល់​ពេល​អាហារ ។ លុះ​ដល់​ផុត​ពេល​អាហារ​ហើយ​ក៏​មក​ប្រជុំ​គ្នា​លើ​ទី​សាលា មាន​ព្រះ​សង្ឃ​ចំនួន ១៩ វត្ត​ដែល​នៅ​ក្នុង​ខណ្ឌ​នេះ មក​ជួប​ជុំ​ព្រម​គ្នា ថែម​វត្ត​ជ្រោយ​ទន្សាយ ១ ទៀត ជា ២០ វត្ត ឯ​ជ្រោយ​ទន្សាយ​នៅ​ក្នុង​ខណ្ឌ​ផ្សេង​ទេ តែ​បាន​ជា​មក​ឲ្យ​ជួប​ជុំ​ក្នុង​វត្ត​នេះ​ព្រោះ​ថា​មាន​សេចក្ដី​យល់​ឃើញ​នឹង ​សេចក្ដី​ប្រតិបត្តិ តាម​ផ្លូវ​ពុទ្ធសាសនា​ត្រូវ​គ្នា តែ​ដែល​មក​នេះ​លោក​អធិការ​មិន​បាន​មក​ទេ គឺ​លោក​អាចារ្យ លកខណ៍ មក​ជំនួស ។
ឯ​វត្ត​ទាំង ១៩ នោះ​គឺ ១ វត្តកាសិត ២ វត្តស្លាបាង ៣ វត្តជ្រៃគោក ៤ វត្តរំដួល ៥ វត្តតារាំ ៦វត្តដំបងពាក់ ៧ វត្តជ្រោយប្រាសាទ ៨ វត្តបាយាម ៩ វត្តឫស្សី ១គុម្ព ១០ វត្តព្រះប្រាង្គណ៍ ១១ វត្តកំពង់សាលា ១២ វត្តព្រៃវល្លិ ១៣ វត្តផ្នោរព្រាល ១៤ វត្តទ្រព្រះបាទ ១៥ វត្តផ្នោរទំពូង ១៦ វត្តផ្នោរអណ្ដូង ១៧ វត្តកោះទន្លាប់ ១៨ វត្តបាត្រាច ១៩ វត្តក្បាលទូកជា ២០ វត្តជ្រោយទន្សា ។ កាល​ដែល​ជួប​ជុំ​គ្នា​ហើយ​ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​បាន​សួរ​លោក​គ្រប់​ វត្ត​ពី​ចំនួន​ភិក្ខុ សាមណេរ ក្មេង​នឹង​សួរ​ពី​កិច្ច​ការ​រៀន​សូត្រ​ក្នុង​វត្ត ដូច​សេចក្ដី​សួរ​ក្នុង​វត្ត​ឯ​ទៀត​មុន​ៗ លោក​ទាំង​អស់​នោះ​ក៏​ឆ្លើយ​ប្រាប់​ពី​ចំនួន​ភិក្ខុ សាមណេរ ក្មេង ហើយ​ឆ្លើយ​ថា​ត្រូវ​ការ​ចង់​បាន​គ្រូ​បង្រៀន​ស្ទើរ​តែ​គ្រប់​វត្ត ដើម្បី​ឲ្យ​បង្រៀន​អក្សរ​ខ្មែរ បាលី ធម៌​វិន័យ​នឹង​ភាសា​បារាំង​សែស​ផង លោក​សង្ឃ​ទាំង​ប៉ុន្មាន​វត្ត ដែល​នៅ​ក្នុង​ខណ្ឌ​ង៉ាយរ៉ាទ្រុង​នេះ​មាន​វត្តកាសិត​នឹង​វត្តកំពង់សាលា​ជា​ ដើម​តាម​ដែល​សង្កេត​មើល​ទៅ​ឃើញ​ថា​មាន​អធ្យាស្រ័យ​ស្រឡាញ់ នឹង​ការ​រៀន​សូត្រ​ច្រើន​គ្រាន់​បើ​ជាង​លោក​សង្ឃ​ដែល​នៅ​ខណ្ឌ​ឯ​ទៀត​ៗ តាម​ដែល​បាន​ដឹង​ថា ព្រោះ​ចៅហ្វាយ​ខណ្ឌ​នេះ​ជាតិ​ជា​ខ្មែរ ហើយ​ជា​អ្នក​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ជួយ​ឧបត្ថម្ភ​ទំនុក​បម្រុង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា ​ដោយ​មាំ​មួន​ណាស់ ហើយ​មាន​ចិត្ត​ជ្រះ​ថ្លា​នឹង​ព្រះ​សង្ឃ​ដែល​ជា​អ្នក​រៀន​សូត្រ​នោះ​ផង ម្ល៉ោះ​ហើយ​ព្រះ​សង្ឃ​ក្នុង​ខណ្ឌ​នោះ ក៏​ត្រឡប់​មាន​ចិត្ត​ប្រតិបត្តិ​ល្អ​បាន​ដោយ​ច្រើន ដោយ​អំណាច​លោក​ចៅហ្វាយ​ខណ្ឌ គើវ នេះ​ឯ​ចៅ​ហ្វាយ​ខណ្ឌ​ក្នុង​ខណ្ឌ​ឯ​ទៀត​ៗ ក្នុង​ខែត្រ​ត្រាវិញ​នេះ​សុទ្ធ​តែ​ជា​ជាតិ​យួន​ទាំង​អស់ គេ​មិន​ត្រូវ​ការ​នឹង​ទំនុក​បម្រុង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​ឡើយ ម្ល៉ោះ​ហើយ​លោក​សង្ឃ​ក្នុង​ខណ្ឌ​ទាំង​នោះ ក៏​មិន​សូវ​មាន​កម្លាំង​នឹង​រៀន​សូត្រ ។
កាល​ដែល​ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​បាន​សួរ​ហើយ ក៏​បាន​កត់​តាម​ចម្លើយ ដែល​លោក​គ្រប់​វត្ត​ឆ្លើយ រួច​បាន​ប្រគេន​សៀវភៅ​នឹង​រូប​ផ្ដិត​ពុម្ព​ដល់​លោក​អធិការ​គ្រប់​វត្ត ។ លុះ​រួច​កិច្ច​ក្នុង​វត្ត​ហើយ ក៏​ត្រឡប់​ចេញ​មក​ចូល​ផ្ទះ​លោក​ចៅ​ហ្វាយ​ខណ្ឌ​គើវ ព្រះ​សង្ឃ​គ្រប់​វត្ត​និមន្ត​មក​ជួប​ជុំ​នៅ​ទី​ផ្ទះ​នោះ​ទៀត ។ ក្នុង​ឱកាស​ដែល​ជួប​ជុំ​នោះ លោក​ចៅ​ហ្វាយ​ខណ្ឌ គើវ បាន​និយាយ​ចំពោះ​មុខ​ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​ថា ម៉ាដឺមូអាហ្ស៊ែល ខ្ញុំ​មាន​អំណរ​ដោយ​ក្រៃ​លែង ដែល​ម៉ាដឺមូអាហ្ស៊ែល បាន​អញ្ជើញ​មក​ក្នុង​ស្រុក​យើង ហើយ​បាន​ជួយ​ទំនុក​បម្រុង​ផ្លូវ​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​ក្នុង​ស្រុក​យើង ដើម្បី​និង​ឲ្យ​បាន​ចម្រើន​រុង​រឿង​ឡើង ព្រោះ​ខ្លួន​ខ្ញុំ​ក៏​ជា​អ្នក​ទំនុក​បម្រុង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​ដែរ ខ្ញុំ​បាន​ដឹង​យូរ​ថ្ងៃ​ហើយ​ថា ម៉ាដឺមូអាហ្ស៊ែល​នឹង​អញ្ជើញ​មក ខ្ញុំ​ក៏​មាន​សេចក្ដី​ត្រេក​អរ​នឹង​សេចក្ដី​ពេញ​ចិត្ត​ទុក​តាំង​ពី​ថ្ងៃ​មុន ឥឡូវ​ថ្ងៃ​នេះ ម៉ាដឺមូហ្ស៊ែល បាន​អញ្ជើញ​មក​ដល់ ខ្ញុំ​ក៏​រឹង​រឹត​តែ​មាន​សេចក្ដី​ត្រេក​អរ​ទ្វេរ​ឡើង​ទៀត ខ្ញុំ​សូម​ជូន​ពរ សូម​ឲ្យ​ម៉ាដឺមូហ្ស៊ែល​មាន​អាយុ​វែង និង​បាន​ជួយ​ទំនុក​បម្រុង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​ត​ទៅ ហើយ​ត្រឡប់​បែរ​មក​និយាយ​រឿង​ខ្ញុំ​ទៀត​ថា "ព្រះ​តេជ​ព្រះ​គុណ​បាន​និមន្ត​មក​ជួយ​រំលឹក​ដាស់​តឿន ដើម្បី​ឲ្យ​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​ក្នុង​ទី​នេះ​បាន​លូត​លាស់​ដុះ​ឡើង សូម​ព្រះ​តេជ​គុណ​នៅ​ឲ្យ​បាន​សេចក្ដី​សុខ សេចក្ដី​ចម្រើន​ត​រៀង​ទៅ" ។ ទើប​ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​បាន​និយាយ​តប​ទៅ​វិញ​ថា "លោក​ចៅហ្វាយ​ខណ្ឌ ចំណែក​ខាង​ខ្ញុំ​ដែល​មក​នេះ បាន​ឃើញ​លោក​ចៅហ្វាយ​ខណ្ឌ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់ ក្នុង​ការ​ដែល​នាំ​ឲ្យ​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​បាន​ចម្រើន​ឡើង ខ្ញុំ​ក៏​មាន​សេចក្ដី​ត្រេក​អរ​ក្រៃ​ពេក​ណាស់ សូម​ឲ្យ​លោក​បាន​តម្កល់​នៅ​ក្នុង​សេចក្ដី​សុខ សេចក្ដី​ចម្រើន​ត​ទៅ ។ ម្យ៉ាង​ទៀត​សូម​ឲ្យ​លោក​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ជួយ​ផ្សាយ​សៀវភៅ​ធម៌​អាថ៌​ព្រះ​ ពុទ្ធ​សាសនា ឲ្យ​បាន​ផ្សាយ​សព្វ​ក្នុង​ដំបន់​នេះ ដើម្បី​នឹង​ឲ្យ​អ្នក​ដែល​កាន់​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា បាន​រៀន​សូត្រ​ចេះ​ដឹង ហើយ​នឹង​បាន​ប្រតិបត្ត​ឲ្យ​ត្រឹម​ត្រូវ​តាម​គន្លង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា ៗ ក៏​នឹង​ចម្រើន​ឡើង​ដោយ​លំដាប់ ។
លុះ​រួច​ហើយ​ក៏​ភិក្ខុ​សង្ឃ និង​លោក​ចៅហ្វាយ​ខណ្ឌ គើវ ចេញ​ពី​នោះ​មក​នៅ​វេលា​ម៉ោង ១ រសៀល​ទ្រឡប់​ទៅ​តាម​ផ្លូវ ១ ផ្សេង​ចំពោះ​ទៅ​ទៅ​វត្ត​ផ្នោររាំង ក្នុង​ឃុំ ឡាង ស៊ឺង ខណ្ឌ យិញឡឺយ កាល​ចូល​ទៅ​ដល់​វត្ត​នេះ បាន​ដឹង​ថា​លោក​អធិការ​វត្ត​នេះ និមន្ត​ទៅ​ឯ​វត្ត​កោះសោម​ហើយ បម្រុង​និង​ជួប​ជុំ​នៅ​វត្តកោះសោម ទើប​ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​បាន​សួរ​លោក​គ្រូ​សូត្រ​វត្ត​នោះ​ដូច​វត្ត ​ឯ​ទៀត ហើយ​ផ្ញើ​សៀវភៅ​នឹង​រូប​ផ្ដិត​ ពុម្ព​ទុក​ឲ្យ​ប្រគេន​លោក​អធិការ រួច​ត្រឡប់​មក​វិញ ដល់​មក​ផ្លូវ ១ ដែល​​បត់​ចូល​ទៅ​វត្តកោះសោម ផ្លូវ​នោះ​រថយន្ត​ចូល​ទៅ​មិន​បាន ទៅ​បាន​តែ​ដោយ​ជើង​ទទេ ។ យើង​មាន​សេចក្ដី​ត្រូវ​នឹង​ចង់​ចូល​ទៅ​វត្តកោះសោម ដោយ​ក្រៃ​ពេក ព្រោះ​បាន​ដឹង​ថា​វត្តកោះសោម​នោះ​ជា​វត្ត​ធំ​មាំ​មួន​ជា​វត្ត​ឯ​ទៀត ប៉ុន្តែ​និង​បង្ខំ​ទៅ​ដោយ​រថយន្ត​មិន​រួច​នឹង​ចុះ​ដើរ ក្រែង​យូរ​ពេក​ក្រែង​ត្រឡប់​មក​មិន​ទាន់ ពេល​ដែល​មាន​ប្រជុំ​ធំ​នៅ​ក្នុង​វត្តកំពង់ធំ ហេតុ​នោះ​អស់​យើង​ក៏​ខំ​កាត់​ចិត្ត​បង្ហួស​វត្តកោះសោម ត្រឡប់​មក​កាន់​ទី​សំណាក់​ដើម​វិញ ។
នៅ​វេលា​ម៉ោង ៦ ល្ងាច ជួប​ជុំ​នៅ​ក្នុង​ទី​វិហារ​វត្តកំពង់ធំ ក្នុង​ឱកាស​ដែល​ជួប​ជុំ​នោះ លោក​ឡាត់មីនិស្រ្តាទ័រ នៅ​ត្រាវិញ​ក៏​បាន​អញ្ជើញ​មក​ជួប​ជុំ​ជា​មួយ​និង​ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​ បណ្ណាល័យ និង​លោក​សង្ឃ​ចំនួន ៤០ វត្ត ឯ​វត្ត​ទាំង ៤០ នោះ ខ្ញុំ​មិន​ចាំ​ឈ្មោះ​ទាំង​អស់ ព្រោះ​នៅ​វេលា​នោះ​មាន​ពេល​ខ្លី​ណាស់​មិន​អាច​នឹង​សួរ​ឈ្មោះ​វត្ត​ហើយ​កត់​ ទុក​បាន តែ​ចំណាំ​បាន​ខ្លះ គឺ​វត្ត ឃឿន វត្តទល់ វត្តអង្គ វត្តពិសី និង វត្តកាសិត វត្តជ្រោយទន្សា ជា​ដើម ១ អន្លើ នឹង​ឧបាសក​ស្រី- ប្រុស​ប្រហែល ២០០ នាក់ មាន​លោក​ចៅហ្វាយ​ខណ្ឌ គើវ ជា​ដើម​ដែល​បាន​ជួប​ពី​មុន​រួច​ហើយ​នោះ ក៏​បាន​មក​កាន់​ទី​ប្រជុំ​នេះ​ខ្លះ​ទៀត​ជា​ច្រើន ។ នៅ​វេលា​ដែល​បាន​ជួប​ជុំ​នោះ ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ បាន​ឲ្យ​ខ្ញុំ​អធិប្បាយ​ពន្យល់​ពី​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា ដែល​ផ្សាយ​ចូល​មក​ក្នុង​ក្រុង​កម្ពុជា ជា​ដំបូង រហូត​ដល់​មក​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ ដែល​រាជការ​ទំនុក​បម្រុង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​ខាង​ដែន​កម្ពុជា បាន​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​សាលាបាលី​នឹង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ រហូត​ដល់​មក​កិច្ច​ដែល​រាជការ​បាន​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​មាន​ដំណើរ​មក​ក្នុង​ដែន​ កូសាំងស៊ីន ចំណុះ​ខែត្រ​ដែល​មាន​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា ដោយ​រាជការ​ខាង​ដែន​កូសាំងស៊ីន​មាន​ប្រាថ្នា​នឹង​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​សាលា​ បង្រៀន​ក្នុង​វត្ត សម្រាប់​បង្រៀន​វិជ្ជា​ខាង​ខ្មែរ​នឹង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា ខ្ញុំ​ក៏​មិន​បាន​អធិប្បាយ​តាម​សេចក្ដី​ខាង​លើ​ជា​សេចក្ដី​ខ្លី​ៗ ល្មម​តែ​ស្ដាប់​បាន លុះ​អធិប្បាយ​រួច​ហើយ ទើប​លោក​សង្ឃ​និង​ឧបាសក​ដែល​ស្ដាប់​បាន ក៏​មាន​ចិត្ត​ជឿ​នឹង​រីក​រាយ​គ្រប់​គ្នា​ក្នុង​ពេល​នោះ​ឯង មាន​លោក​សង្ឃ​វត្ត​ខ្លះ​សុំ​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​សាលា​ឲ្យ​មាន​គ្រូ​បង្រៀន ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ ក៏​បាន​សេចក្ដី​ត្រេក​អរ​ចំពោះ​ទៅ​កាន់​លោក​សង្ឃ និង​ឧបាសក ដោយ​សេចក្ដី​សម​គួរ លុះ​រួច​កិច្ច​ប្រជុំ​នេះ​ហើយ លោក​សង្ឃ​និង​ឧបាសក​ទាំង​អស់ ក៏​ត្រឡប់​ទៅ​កាន់​ទីលំនៅ នៃ​ខ្លួន​វិញ​ទៅ ។
ក្នុង​វេលា​យប់​នោះ ខ្លួន​ខ្ញុំ​បាន​ទៅ​និយាយ​សន្ទនា​នឹង​លោក​គ្រូ​សិរិវិសុទ្ធវង្សា លី ជា​ធំ​ក្នុង​វត្តកំពង់ធំ បាន​សួរ​លោក​ពី​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​ដែល​មាន​នៅ​ក្នុង​ស្រុក​កូសាំងស៊ីន​នេះ លោក​ក៏​បាន​និយាយ​ប្រាប់​រឿង ១ ជា​រឿង​គួរ​ឲ្យ​ចង់​ស្ដាប់​ៗ ហើយ​និង​កើត​សេចក្ដី​ស្ងើច សេចក្ដី​អស្ចារ្យ​ក្នុង​ចិត្ត ។ រឿង​ដែល​លោក​និយាយ​ប្រាប់​ដូច្នេះ​ថា ៖
កាល​ស្រុក​កូសាំងស៊ីន​នេះ នៅ​ជា​របស់​ខ្មែរ​នៅ​ឡើយ កាល​នោះ​ក្សត្រី ១ អង្គ​ព្រះ​នាម​អង្គ ម៉ី ជា​ព្រះ​រាជ​បុត្រី​ព្រះ​បាទ​អង្គ ចន្ទ បាន​សោយ​រាជ្យ​គ្រប់​គ្រង​ផែន​ដី​ខ្មែរ ក្នុង​រាជ​នើ​មាន​យួន​ឈ្មោះ ទ្រឿង មិញយ៉ាង ជា​សេនា​ទាហាន​ធំ​របស់​យួន លើក​កង​ទ័ព​មក​ច្បាំង​ដណ្ដើម​យក​ទឹក​ដី​ខ្មែរ ស្ដេច​អង្គ ម៉ី ក៏​អប្បរាជ័យ​ចាញ់​ទ័ព​យួន​ៗ ដណ្ដើម​យក​បាន​ដី​ព្រៃ​នគរ មីថរ ឡុងហោ ផ្សារ​ដែក បាសាក់ ព្រះ​ត្រពាំង ។
ព្រះ​អង្គ ម៉ី សោយ​រាជ្យ​បាន​តែ ៧ ឆ្នាំ​ក៏​ទិវង្គត​ទៅ ក្រោយ​នោះ​ពួក​យួន​មាន​អំណាច​ជិះ​ជាន់​ញាំញី​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា បង្គាប់​ឲ្យ​ពួក​លោក​សង្ឃ​ខ្មែរ ស្លៀក​ខោ​ពាក់​អាវ​ដូច​ជា​លោក​សង្ឃ​យួន ក្នុង​សម័យ​នោះ មាន​ចៅ​ហ្វាយ​ស្រុក​ខ្មែរ​ម្នាក់​ឈ្មោះ គុយ ជា​អ្នក​ត្រួត​ត្រា ក្នុង​ខែត្រ​នេះ​តែ​នៅ​ក្នុង​អំណាច​យួន ក៏​ឈឺ​ចិត្ត​ពេក​ណាស់ ដោយ​យួន​មក​ញាំញី​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា ប្រាថ្នា​និង​បំបាត់​ភេទ​សមណៈ​ដូច្នេះ ចៅ​ហ្វាយ​ស្រុក គុយ ក៏​នឹក​រឭក​ដល់​គុណ​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា ហើយ​ក៏​កើត​បសេចក្ដី​ជ្រះ​ថ្លា​ដ៏​មាន​កម្លាំង អាច​ហ៊ាន​ផ្ដូរ​ជីវិត​អាត្មា​និង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា ទើប​ចូល​ទៅ​និយាយ​នឹង​ពួក​អ្នក​រាជការ​យួន ថា​ជាតិ​ខ្មែរ​កាន់​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា ហើយ​លះ​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ប្រពន្ធ​កូន​មក​បួស កាន់​ភេទ​ជា​សមណៈ នេះ ត្រូវ​តែ​ស្លៀក​ស្បង់​ពាក់​ចីពរ​តាម​បែប​នេះ ទើប​ហៅ​ថា​អ្នក​បួស​ដោយ​ត្រឹម​ត្រូវ មិន​ត្រូវ​ឲ្យ​ស្លៀក​ខោ​ពាក់​អាវ​ដូច្នេះ​ទេ ។ ពួក​យួន​មិន​ស្ដាប់​ចេះ​តែ​បង្ខំ​ញាំញី​បៀត​បៀន ឲ្យ​ស្លៀក​ខោ​ពាក់​អាវ ដូច​លោក​សង្ឃ​យួន ចៅ​ហ្វាយ​ស្រុក គុយ ក៏​យក​ជីវិត​ប្ដូរ​និង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា ហើយ​ចូល​ទៅ​និយាយ​នឹង​រាជការ​យួន​ទៀត​ថា ខ្ញុំ​សូម​ឲ្យ​ភេទ​អ្នក​បួស​និង​កិច្ច​ពុទ្ធ​សាសនា តាំង​នៅ​ក្នុង​ស្រុក​នេះ​ដូច​ដើម ហើយ​សូម​ឲ្យ​រាជការ​យួន​សម្លាប់​ខ្លួន​ខ្ញុំ​ចុះ ។ រាជការ​យួន​ក៏​ព្រម​សន្យា​ទុក​ភេទ​អ្នក​បួស​និង​កិច្ច​សាសនា​ឲ្យ ហើយ​ក៏​ប្រហារ​ជីវិត​ចៅហ្វាយ​ស្រុក គុយ នោះ​ទៅ គ្រា​ដែល​រាជការ​យួន សម្លាប់​ចៅ​ហ្វាយ​ស្រុក គុយ នោះ ក៏​កើត​អស្ចារ្យ​ងងឹត​មេឃ​ភ្លៀង​ធ្លាក់​អស់ ៧ យប់ ៧ ថ្ងៃ ។ ក្រោយ​នោះ​បណ្ដារ​ជន​ខ្មែរ​ទាំង​ឡាយ ក៏​នាំ​គ្នា​លើក​សព​ធ្វើ​បុណ្យ​ឈាបនកិច្ច​ស្រេច​ហើយ បាន​សាង​ចេតិយ ១ នៅ​ក្នុង​វត្តកំពង់ធ ខាង​ជ្រុង ឦសានវិហារ ហើយ​បញ្ចុះ​ធាតុ​ចៅហ្វាយ​ស្រុក គុយ ក្នុង​ចេតិយ​នោះ តាំង​ពី​កាល​នោះ​រៀង​មក​ដល់​ឥឡូវ​នេះ ជា​យូរ​អង្វែង​ឆ្នាំ​ហើយ នឹង​កំណត់​ថា​ប៉ុណ្ណេះ​ប៉ុណ្ណោះ​ឆ្នាំ​ពុំ​បាន ប៉ុន្តែ​មនុស្ស​ជាន់​ចាស់​ៗ បាន​ចាំ​មក​ដល់​ឥឡូវ​នេះ​ស្ទើរ​តែ​រាល់​គ្នា ។
សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ​ចេតិយ​នោះ​ក៏​ទ្រុឌ​ទ្រោម​បាក់​បែក​ហើយ លោក​គ្រូ សិរិវិសុទ្ធិវង្សា លី វត្តកំពង់ធំ នឹង​លោក​ចៅហ្វាយ​ស្រុក គើវ លោក​មាន​ចិត្ត​កត្តញ្ញូ​រឭក​ដល់​គុណ​ចៅហ្វាយ​ស្រុក គុយ ដោយ​គិត​ឃើញ​ថា​អ្នក​បួស​ក្នុង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា ដែល​មាន​ក្នុង​ដែន​កូសាំងស៊ីន ដរាប​មក​ដល់​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ គឺ​ដោយ​អំណាច​លោក​ចៅហ្វាយ​ស្រុក គុយ នោះ​ឯង ហេតុ​នោះ​បាន​ជា​សព្វ​ថ្ងៃ​លោក​គ្រូ សិរិវិសុទ្ធិវង្សា លី និង​លោក​ចៅហ្វាយ​ស្រុក គើវ លោក​កំពុង​អង្គាស​ឃោសនា​អស់​បណ្ដាជន​ជាតិ​ខ្មែរ​ក្នុង​ស្រុក​នោះ ឲ្យ​ចូល​ប្រាក់​តាម​សទ្ធា​នឹង​បាន​កសាង​ចេតិយ​នោះ ជា​ថ្មី​ឡើង​វិញ ។
ខ្លួន​ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​រឿង​នេះ​ហើយ ក៏​មាន​សេចក្ដី​ស្ងើច​ក្នុង​ចិត្ត​គិត​ថា ឱ​រឿង​នេះ​អស្ចារ្យ​ពេក ក្នុង​ជាន់​នោះ​មាន​អ្នក​ដែល​ជឿ​កាន់​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​មាំមួន អាច​ហ៊ាន​ប្ដូរ​ជីវិត​របស់​ខ្លួន​នឹង​ពុទ្ធ​សាសនា​ដូច​សេចក្ដី​ខាង​លើ ឯ​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ ដូច​ជា​រក​អ្នក​ណា​មួយ​ឲ្យ​មាន​សទ្ធា​ចិត្ត​ជឿ​ស្រឡាញ់​ពុទ្ធ​សាសនា​ដូច្នោះ មិន​មាន​ឡើយ ។
ក្នុង​ខែត្រ​ត្រាវិញ​នេះ យើង​ខ្ញុំ​បាន​ឃើញ​វត្ត​លោក​សង្ឃ​ខ្មែរ ដែល​ល្អ​ៗ ជា​ច្រើន​វត្ត ចំណែក​ខាង​លោក​សង្ឃ ក៏​ឃើញ​មាន​សេចក្ដី​ចម្រើន​ក្នុង​ការ​រៀន​សូត្រ​បាន ៧-៨ វត្ត​ដែរ​ហើយ ចំណែក​ខាង​ឃរាវាស​ជាតិ​ខ្មែរ មក​កាន់​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា ឃើញ​ថា​ជា​ទាយក​អ្នក​មាន​សទ្ធា​ធ្វើ​ទាន​ដោយ​ច្រើន​នាក់ ប៉ុន្តែ​ចំណែក​ខាង​ឧបាសិកា​អ្នក​រក្សា​សីល​មិន​សូវ​មាន​ច្រើន ។ ក្នុង​ខែត្រ​ត្រាវិញ​នេះ ច្រើន​ឮ​មនុស្ស​ជាតិ​ខ្មែរ​និយាយ​ប្រាប់​ថា សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ​លំបាក​ណាស់​ព្រោះ​អ្នក​ធ្វើ​រាជការ​សុទ្ធ​តែ​ជាតិ​យួន ច្រើន​តែ​បៀត​បៀន​ពួក​ខ្មែរ​ឲ្យ​បាន​សេចក្ដី​លំបាក បើ​ពួក​ខ្មែរ​មាន​ការ​អ្វី​ៗ លុះ​តែ​បង់​ប្រាក់​ទើប​សម្រេច​បាន ម្ល៉ោះ​ហើយ​ជាតិ​ខ្មែរ​ក្នុង​ស្រុក​នេះ ចេះ​តែ​ធ្លាក់​ចុះ​ទៅ​ជា​អ្នក​ក្រខ្សត់​បន្តិច​ម្ដង​ៗ ។
ម្យ៉ាង​ទៀត យើង​បាន​សង្កេត​មើល​អស់​ទាំង​បណ្ដា​ជន​ជាតិ ខ្មែរ​ក្នុង​ខេត្រ​ត្រាវិញ​នេះ សុទ្ធ​តែ​ចេះ​និយាយ​ភាសា​យួន​គ្រប់​គ្នា ហើយ​មាន​សម្លៀក​បំពាក់ ច្រឡំ​គ្នា​នឹង​ជាតិ​យួន​ពាក់​កណ្ដាល​ទាំង​សម្ដី​ដែល​និយាយ​ជា​ភាសា​ខ្មែរ ក៏​មិន​ច្បាស់​លាស់ ច្រើន​ព្រលាំ​ៗ ហើយ​សម្ដី​នោះ​ច្រើន​លាយ​ច្រឡំ​គ្នា​និង​ភាសា​យួន​ខ្លះ ។

ដំណើរ​ចេញ​ពី​ខេត​ត្រាវិញ​ថ្ងៃ ២២ ខែ​យ៉ាំងវីយេរ​ឆ្នាំ ១៩២៨

វេលា​ម៉ោង ៩ ព្រឹក ចេញ​ពី​ខេត្ត​ត្រាវិញ ចំពោះ​ទៅ​ខេត្ត​បាក់លីវ (ខ្មែរ​ហៅ​ប៉ោលាវ) ដោយ​រថយន្ត​ដដែល បាន​ទៅ​ដល់​ខេត្ត​កងថី នៅ​វេលា​ម៉ោង ១២ ថ្ងៃ​ត្រង់ បាន​ឈប់​នៅ​ទី​ខេត្ត​នោះ​អស់ ១ ម៉ោងកន្លះ ទើប​ចេញ​ពី​ខេត​កងថី​ទៅ​ទៀត បាន​ដល់​ខេត្ត​សុកត្រាំង នៅ​វេលា​រសៀល​ម៉ោង ៣ បាន​ឈប់​កន្លះម៉ោង ទើប​ចេញ​ពី​ខេត្ត​សុកត្រាំង​ទៅ​ទៀត បាន​ទៅ​ដល់​ខេត្ត​បាក់ឡិវ នៅ​វេលា​រសៀល​ម៉ោង ៤ កន្លះ ចម្ងាយ​ផ្លូវ​ពី​ខេត្ត​ត្រាវិញ​ដល់​ខេត្ត​បាក់លីវ​ចំនួន ២២០ គីឡូម៉ែត្រ ។ ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ ចូល​ទៅ​ឈប់​សំណាក់​នៅ​ផ្ទះ​បង្គលោ ខ្លួន​ខ្ញុំ​នឹង​ឈ្មោះ ជី ទៅ​ឈប់​សំណាក់​នៅ​វត្ត​ប៉ោលាវ ក្នុង​ឃុំ​ហឹងហោយ ស្រុក​ថិនវ៉ា ចម្ងាយ​ពី​ប៉ុស្ដិ​ទៅ ៣ គីឡូម៉ែត្រ ។ វត្តប៉ោលាវ​នេះ ក៏​ជា​វត្ត​ធំ​ហើយ​ស្អាត​បាត​ល្អ​គ្រាន់​បើ​ដែរ លោក​អធិការ​វត្ត​នេះ ក៏​មាន​ព្រះ​ទ័យ​ល្អ បាន​ចាត់​ចែង​ទី​អាសនៈ​ឲ្យ​នៅ​អាស្រ័យ​អស់​ពីរ​យប់ ព្រម​ទាំង​ភោជនាហារ របស់​លោក​ដរាប​ដល់​ចេញ​ពី​វត្ត​នោះ​មក​វិញ ខ្ញុំ​មាន​អំណរ​គុណ​លោក ដោយ​ក្រៃ​លែង ។

ដំណើរ​ចេញ​ពី​ខេត​ប៉ោលាវ ថ្ងៃ ២៣ ខែ​យ៉ាំងវីយេរ​ឆ្នាំ ១៩២៨

វេលា​ម៉ោង ៧ ព្រឹក ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​បាន​អញ្ជើញ​ទៅ​វត្ត​ប៉ោលាវ ដែល​ជា​វត្ត​ខ្ញុំ​សំណាក់​នៅ​មួយ​អន្លើ​នឹង​សេក្រេទែរ (ថី) ខ្មែរ ១ នាក់​ឈ្មោះ សរ ដែល​លោក ឡាត់មីនិស្ត្រាទ័រ នៅ​បាក់លីវ ផ្ចុក​ផ្ដាក់​ឲ្យ​ជា​អ្នក​ជូន​ដំណើរ កាល​ដែល​ទៅ​ដល់​បាន​អញ្ជើញ​ឡើង​ទៅ​លើ​កុដិ​លោក​អធិការ​នាម សុខ ព្រោះ​លោក​រៀប​ទទួល​នៅ​កុដិ​នោះ មិន​បាន​នៅ​ៗ​កុដិ​នោះ​យូរ​ឡើយ ក៏​ចុះ​ទៅ​មើល​ឯ​ទី​វិហារ ព្រោះ​លោក​សង្ឃ​ក្នុង​វត្ត​នោះ​មិន​ទាន់​មក​ជួប​ជុំ ទាំង​លោក​អធិការ អិម វត្តខ្វែង-បបែល​ក្នុង​ឃុំ​ស្រុក​ជា​មួយ​គ្នា ដែល​ត្រូវ​និមន្ត​មក​ជួប​ជុំ​នៅ​វត្ត​ក៏​មិន​ទាន​និមន្ត​មក​ដល់ លុះ​ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ មើល​ទី​វិហារ​ស្រេច​ហើយ ត្រឡប់​ចុះ​មក​ឯ​កុដិ​លោក​អធិការ​វិញ ក្នុង​វេលា​ដែល​ជួប​ជុំ​នោះ ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​បាន​សួរ​ទំនង​ដូច​សួរ​គ្រប់​វត្ត​ឯ​ទៀត​ក្នុង​ ខេត្ត​ត្រាវិញ រួច​បាន​ប្រគេន​សៀវភៅ​នឹង​រូប​ផ្ដិត​ពុម្ព ដល់​លោក​អធិការ​វត្តប៉ោលាវ និង វត្តខ្វែងបបែល លុះ​រួច​កិច្ច​នេះ​ហើយ ឃើញ​ថា​នៅ​សល់​ពេល​តិច​នឹង​ចេញ​ទៅ​វត្ត​ឯ​ណា​ទៀត នឹង​ត្រឡប់​មក​វិញ​មិន​ទាន់ ទើប​ចេញ​ទៅ​មើល​មាត់​សមុទ្រ​នៅ​ខាង​ត្បូង​ប៉ុស្ដិ​មាន​ផ្លូវ​ល្មម​រថយន្ត​ទៅ ​បាន​ដល់ លុះ​ទៅ​ដល់​ក៏​ឃើញ​សមុទ្រ​ល្ហ​ល្ហេវ​គួរ​ឲ្យ​ចង់​មើល​ណាស់ ព្រោះ​សមុទ្រ​ត្រង់​នេះ​មិន​មាន​កោះ​បាំង នៅ​មាត់​សមុទ្រ​នោះ​គេ​រៀប​ចំ​ស្អាត​គ្រាន់​បើ មាន​ទាំង​ផ្ទះ​សម្រាប់​សំណាក់ ១ តែ​ុំមិន​ល្អ​ស្អាត​ដូច​មាត់​សមុទ្រ​ខាង​កែប​នៅ​ក្នុង​ស្រុក​ខ្មែរ​ទេ ។ យើង​បាន​ចុះ​ដើរ​មើល​នៅ​ទី​មាត់​សមុទ្រ​នោះ​ចំនួន ២០ មីនុត​ក៏​ត្រឡប់​មក​វិញ លុះ​ត្រឡប់​មក​តែ​បន្តិច​ក៏​ឃើញ​វិហារ​ចិន ១ តូច​នៅ​ប្រប​ផ្លូវ គឺ​ចិន​គេ​ធ្វើ​តម្កល់​ឆ្អឹង​ត្របាឡែន អ្នក​ស្រុក​នោះ​គេ​ហៅ​ឆ្អឹង​ត្រីដំរី ទើប​នាំ​គ្នា​ចុះ​ពី​រថយន្ត​ចូល​ទៅ​មើល​ឃើញ​ចិន​ចាស់​ម្នាក់​នៅ​ថែ​រក្សា​ ត្រី​នោះ អុជ​ធូប​បូជា​ជានិច្ច​ឯ​ឆ្អឹង​ត្រី​នោះ​គេ​គ្រប​សំពត់​ជាតី​ជិត ហើយ​បិទ​បាំង​ដោយ​វាំងនន​ទើប​ថី សរ សុំ​ឲ្យ​បើក​វាំងនន​នឹង​សំពត់​ជាតី​នោះ​ចេញ បង្ហាញ​ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​ៗ ក៏​បាន​ថត​គំនរ​ឆ្អឹង​ត្រី​នោះ​រួច​ត្រឡប់​មក​វិញ ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​ឈប់​សំណាក់​នៅ​ផ្ទះ​បង្គលោ​ខ្លួន​ខ្ញុំ​និង​ ឈ្មោះ ជី ទៅ​ទទួល​អាហារ​កិច្ច​នៅ​ផ្ទះ​ថី សរ ។ លុះ​ដល់​រសៀល​ម៉ោង ១ ចេញ​ទៅ​វត្ត​ដើម​អម្ពិល ក្នុង​ឃុំ​យិញភឿក ស្រុកថាញ់ហឹង ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​បាន​សួរ​លោក​អធិការ​វត្ត​នេះ​ឈ្មោះ ហ៊ុន និង​ប្រគេន​សៀវភៅ ដូច​វត្ត​ឯ​ទៀត រួច​ហួស​ទៅ​វត្តបោសលាន វត្ត​នេះ​អ្នក​ស្រុក​ខ្លះ​គេ​ហៅ​វត្ត កណ្ដាល ក្នុង​ឃុំ​ស្រុក​ជា​មួយ​គ្នា លោក​អធិការ​វត្ត​នេះ​ឈ្មោះ អ៊ុង មាន​លោក​អាចារ្យ ១ អង្គ​ឈ្មោះ ហ៊ាន កាល​ដែល​ទៅ​ដល់​វត្ត​នេះ ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ បាន​ឡើង​មើល​វិហារ​រួច​ឡើង​មក​មើល​កុដិ​លោក​អាចារ្យ ហ៊ាន ព្រោះ​គេ​រៀប​ទី​កន្លែង​ចាំ​ទទួល​នៅ​កុដិ​នេះ ហើយ​បាន​សួរ​លោក​អធិការ និង​បាន​ប្រគេន​សៀវភៅ​និង​រូប​ផ្ដិត​ពុម្ព​ដូច​វត្ត​ឯ​ទៀត រួច​ហើយ​ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ បាន​ដើរ​មើល​របស់​ក្នុង​កុដិ​លោក​អាចារ្យ ហ៊ាន ឃើញ​មាន​ទូ ៤-៥ មាន​ក្បាំង​ប្រកប​ដោយ​ក្បាច់​ចម្លាក់​ផ្សេង​ៗ គ្នា ជា​ក្បាច់​ល្អ​ដោយ​យ៉ាង ដល់​សួរ​ទៅ បាន​ដឹង​ថា​ក្បាច់​ក្បាំង​ទូ​ទាំង​នោះ ជា​ស្នាដៃ​របស់​លោក​អាចារ្យ ហ៊ាន លោក​ធ្វើ​ទាំង​អស់ ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ​ក៏​សរសើរ​លោក​អាចារ្យ ហ៊ាន ថា​ចេះ​ការងារ​ល្អ ចំណែក​លោក​អាចារ្យ ហ៊ាន បាន​ដឹង​ថា​ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ គាប់​ចិត្ត​និង​ក្បាច់​ក្បូរ​ដូច្នោះ​ក៏​និយាយ​និង​ខ្ញុំ​ថា ខ្លួន​លោក​និង​គិត​ធ្វើ​របស់​អ្វី ១ ឆ្លាក់​ឲ្យ​ល្អ​ហើយ​នឹង​យក​មក​តម្កល់​ទុក​ក្នុង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ ។ លុះ​រួច​កិច្ច​ក្នុង​វត្ត​នេះ​ហើយ ក៏​ចេញ​ចំពោះ​ទៅ​វត្ត ១ ទៀត​ឈ្មោះ​វត្តក្រសាំង​ក្នង​ឡាងវិញចូវ (ខ្មែរ​ហៅ​ជ្រោយ​ញរ) ស្រុក​ថាញ់ហឹង លោក​អធិការ​វត្ត​នេះ​នាម ជី ធ្វើ​ជា​ព្រះ​ឧបជ្ឈាយ៍​ផង កាល​ដែល​បាន​ទៅ​ដល់​វត្ត​នេះ ចាង​ហ្វាង​ព្រះ​រាជ​បណ្ណាល័យ បាន​សួរ​លោក​អធិការ និង​ប្រគេន​សៀវភៅ រូប​ផ្ដិត​ពុម្ព ដូច​វត្ត​ឯ​ទៀត​រួច​ត្រឡប់​មក​ឯ​ផ្សាវិញចូវ​វិញ ហើយ​តម្រង់​ទៅ​មាត់​សមុទ្រ​តាម​ផ្លូវ ១ ផ្សេង​ជា​ផ្លូវ​ល្មម​ថយន្ត​ទៅ​បាន ចំនួន​​ប្រមាណ​ជា ៥-៦ គីឡូម៉ែត្រ​ក៏​ដល់​ទៅ​មាត់​សមុទ្រ​ៗ ត្រង់​នេះ​មិន​សូវ​ស្អាត​ល្អ​ទេ ព្រោះ​គេ​មិន​បាន​រៀប​ចំ​ក្នុង​វេលា​ដែល​ទៅ​ដល់​នោះ ទទួល​ក្នុង​ពេល​ទឹក​ជោរ​ផង ខ្យល់​ក៏​បក់​បោក​មក​ពេញ​សន្ធឹក គួរ​ឲ្យ​ចង់​មើល​ណាស់ ព្រោះ​មើល​ទៅ​ៗ មិន​ឃើញ​មាន​កោះ​មាន​ត្រើយ​ឡើយ ក៏​បណ្ដាល​គំនិត​ឲ្យ​គិត​ឃើញ​ដល់ ធម៌​របស់​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ជា​ម្្ចាស់ ឌែល​ទ្រង់​ត្រាស់​សម្ដែង​ថា សង្សារវដ្ដឧបមា​ដូច​ជា​មហា​សមុទ្រ ព្រោះ​សង្សារវដ្ដ​គឺ​ទី​កន្លែង ដែល​សត្វ​ស្លាប់​កើត​រក​មើល​ខាង​ដើម​ខាង​ចុង​មិន​ឃើញ ដូច​ជា​មហា​សមុទ្រ រក​មើល​ត្រើយ​មិន​ឃើញ​ដូច្នោះ ។
ម្យ៉ាង​ទៀត កាល​ដែល​ឈរ​សម្លឹង​មើល​ទៅ​ទឹក​ក្នុង​សមុទ្រ​ដែល​កំពុង​តែ​ត្រូវ​ខ្យល់​បក់​ រលក​គគ្រេង​គគ្រាំ មើល​ទៅ​ៗ ហើយ​គិត​ៗ​ទៅ ក៏​ឃើញ​ថា​គួរ​ខ្លាច​គួរ​ស្លុត​ពេក ប្រសិន​បើ​ធ្លាក់​លិច​លង់ ទៅ​ក្នុង​ទឹក​សមុទ្រ​ដែល​កំពុង​មាន​រលក​ធំ​ៗ ឮ​សន្ធឹក​គគ្រេង​គគ្រាំ ដោយ​អំណាច​ខ្យល​បោក​បក់​ដូច្នោះ សម​នឹង​រក​អ្វី​ជា​ទី​ពឹង​ផ្អែក​ទី​តោង នឹង​ជួយ​ឲ្យ​រួច​ឲ្យ​ផុត​ពី​សេចក្ដី​ស្លាប់​មិន​មាន​ឡើយ ឃើញ​ថា​សមុទ្រ នេះ​ជា​ទី​ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​ភិត​ភ័យ​ពេក ដូច​ជា​ព្រះ​ពុទ្ធ​ភាសិត​សម្ដែង​ថា សង្សរវដ្ដ​នេះ ដូច​គ្នា​និង​មហា​សមុទ្រ អ្នក​ណា ១ តែ​កើត​ក្នុង​សង្សារវដ្ដ​នេះ​ហើយ ក៏​មុខ​ជា​នឹង​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​ភិត​ភ័យ ដរាប​ដល់​ស្លាប់​ទាំង​ខ្លួន ដូច​គ្នា​នឹង​សត្វ​ដែល​ធ្លាក់​ទៅ​ក្នុង​មហា​សមុទ្រ​ដូច្នោះ​ឯង ។
កាល​ដែល​ទៅ​មើល​មាត់​សមុទ្រ ខាង​វិញចូវ​នោះ ចំនួន​ជា ៣០ មីនុត​ក៏​ត្រឡប់​មក​ឯ​ទី​សំណាក់​ដើម​វិញ ។

នៅ​មាន​ត​ទៅ​ទៀត
free programes

Read more!

INDIAN SONG

THAI SONG

Template by : kendhin news blog